✨ 🍃شرح خطبه ۳ (شقشقیه)بخش ۴ خلافت امیرالمومنین علیه‌السلام (مکارم شیرازی ) امام(عليه السلام) در اين بخش از خطبه اشاره به دوران خلافت خويش ـ مخصوصاً هنگام بيعت ـ مى کند که چگونه مردم با ازدحام عجيب و بى نظيرى براى بيعت کردن به سوى آن حضرت روى مى آوردند، بيعتى پر شور که در تاريخ اسلام نظير و شبيه نداشت، ولى بعداً که در برابر حق و عدالت قرار گرفتند، گروه زيادى نتوانستند آن را تحمّل کنند و راه مخالفت را پيش گرفته و آتش جنگهاى «جمل، صفيّن و نهروان» را روشن ساختند، شکاف در صفوف مسلمين ايجاد کردند و از به ثمر رسيدن تلاشها و کوششهاى امام(عليه السلام) در پيشبرد و تکامل جامعه اسلامى مانع شدند. نخست در ترسيم چگونگى هجوم مردم براى بيعت مى فرمايد: «چيزى مرا نگران نساخت جز اين که ديدم ناگهان مردم همچون يال هاى پرپشت و انبوه کفتار به سوى من روى آوردند و از هر سو گروه گروه به طرف من آمدند» (فَما راعَني(1) اِلاّ وَالنّاسُ کَعُرْفِ(2) الضَّبُعِ(3) اِلَىَّ يَنثالُونَ عَلَىَّ مِنْ کُلِّ جانِب).(4) تعبير به «عُرْفِ الضَّبُعْ» (يال کفتار) اشاره به ازدحام فوق العاده مردم و پشت سر هم قرار گرفتن براى بيعت است، زيرا يال کفتار ضرب المثلى براى اين گونه موارد است.  امّا اظهار نگرانى حضرت از هجوم ناگهانى مردم براى بيعت، ممکن است به خاطر اين باشد که چنين بيعت پرشورى، مسئوليّت تازه اى بر دوش حضرت گذاشت، به ويژه آن که پيش بينى پيمان شکنى دنياپرستان را مى نمود. در خطبه 92، همين معنا به وضوح ديده مى شود که امام(عليه السلام) به هنگام بيعت مردم بعد از قتل عثمان اين نکته را يادآورى فرمود. اضافه بر اين نکته، از اين نيز نگران بود که ممکن است تاريکدلان حسود رابطه اى ميان قتل عثمان و بيعت مردم با او عنوان کنند. سپس امام(عليه السلام) در ادامه اين سخن و ترسيم ازدحام عمومى مردم سه جمله ديگر اضافه مى کند و مى فرمايد: «هجوم به قدرى زياد بود که (نزديک بود دو يادگار پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم)) حسن و حسين پايمال شوند و ردايم از دو طرف پاره شد و اينها همه در حالى بود که مردم همانند گوسفندانى (گرگ زده که دور چوپان جمع مى شوند) در اطراف من گرد آمدند» (حَتّى لَقَدْ وُطِىءَالْحَسَنانِ، وَشُقَّ عِطْفاىَ، مُجْتَمِعينَ حَوْلى کَرَبيضَةِ الْغَنَمِ). تعبير به «اَلْحَسنان» به عقيده بسيارى از «مفسّران نهج البلاغه» اشاره به امام حسن و امام حسين(عليهما السلام) است. درست است که آن دو بزرگوار در آن موقع بيش از سى سال داشتند و جوانانى قوى و زورمند بودند ولى هجوم شديد مردم، آنها را در مورد حفاظت از پدر، در تنگنا قرارداد. ولى بعضى از مفسّران دو احتمال ديگر نيز ذکر کردند: نخست اين که منظور از «الحسنان» دو انگشت بزرگ پاست ـ آن گونه که از سيّد مرتضى (رضوان الله عليه) نقل شده ـ که او از ارباب لغت (ابوعمر) نقل کرده، از اشعار عرب نيز شاهدى براى آن آورده است، ولى با توجّه به اين که پايمال شدن انگشت پا، مسأله ساده اى است که در کمترين هجوم نيز واقع مى شود و نمى تواند بيان گويايى براى آن هجوم عظيم باشد، اين معنا بعيد به نظر مى رسد. از آن بعيدتر تفسير سوّمى است که بعضى براى آن ذکر کرده و به معناى دو استخوان دست دانسته اند، زيرا استخوانهاى دست ـ چه بازو باشد و چه ساعد معمولا پايمال نمى شود، تنها در صورتى پايمال مى شود که انسان به زمين بيفتد و زير دست و پا قرار گيرد. تشبيه به «رَبيضَةِ الْغَنَم» گوسفندانى که در آغل جمع شده اند» به نادانى مردم نيست آن گونه که بعضى از شارحان پنداشته اند، بلکه اشاره به همان نکته اى است که در بالا آورديم که گوسفندان به هنگام هجوم گرگ، اطراف چوپان را مى گيرند همانند زمانى که در آغل جمع مى شوند. مسلمانانى که به خاطر گرگان عصر خليفه سوّم، هر کدام به سويى پراکنده شده بودند و رشته وحدت در ميان آنان کاملا گسسته بود، وجود امام(عليه السلام) را حلقه اتّصالى در ميان خود قرار داده، همگى با شور و اشتياق فراوان، گرد او جمع شدند و احساس آرامش مى کردند. ولى متأسفانه اين شور و اشتياق ادامه نيافت و هنگامى که مردم در بوته آزمايش و امتحان قرار گرفتند، گروهى نتوانستند به خوبى از عهده اين امتحان برآيند، لذا امام(عليه السلام) در ادامه اين سخن مى فرمايد: ولى هنگامى که قيام به امر خلافت کردم جمعى پيمان خود را شکستند و گروهى (به بهانه هاى واهى سر از اطاعتم پيچيدند و) از دين خدا بيرون پريدند و دسته ديگرى راه ظلم و طغيان را پيش گرفتند و از اطاعت حقّ برتافتند» (فَلَمّا نَهَضْتُ بِالاَمْرِ نَکَثَتْ طائِفَة، وَ مَرَقَتْ(5) اُخْرى، وَ قَسَطَ(6) آخَرُونَ). ادامه دارد... @Nahjolbalaghe2

🌷اعجاز علمی قرآنی در سوره کهف 👌بسیار جالب.... @Nahjolbalaghe2

✨ 🍃تفسیر سوره آل عمران 🌷آیه ۷۸ 🔹شأن نزول: مرحوم طبرسى در مجمع البیان از بعضى، نقل مى کند: این آیه نیز درباره گروهى از علماء یهود نازل شده که با دست خود چیزهائى بر خلاف آنچه در تورات آمده بود، درباره صفات پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مى نوشتند و آن را به خدا نسبت مى دادند (و با زبان خود حقائق تورات را تحریف مى کردند) ابوالفتوح رازى نام کعب بن اشرف و حیىّ بن اخطب و بعضى دیگر از علماى آنها را در اینجا به خصوص ذکر مى کند.(۱) 🌿تفسیر: 🔴رسوائى تحریف گران باز در این آیه سخن از بخش دیگرى از خلاف کارى هاى بعضى از علماى اهل کتاب است، مى فرماید: بعضى از آنها زبان خود را به هنگام تلاوت کتاب خدا چنان مى گردانند و منحرف مى کنند که گمان کنید آنچه را مى خوانند از کتاب خدا است در حالى که از کتاب الهى نیست (وَ إِنَّ مِنْهُمْ لَفَریقاً یَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْکِتابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْکِتابِ وَ ما هُوَ مِنَ الْکِتابِ). یَلْوُونَ از ماده لَىّ (بر وزن حىّ) به معنى پیچیدن و کج کردن است و این تعبیر، در اینجا کنایه جالبى از تحریف سخنان الهى است گویا آنها هنگام تلاوت تورات وقتى به صفات پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) ـ که بشارت ظهورش در آیات تورات آمده بود ـ مى رسیدند، در همان حال آن را تغییر مى دادند و چنان ماهرانه این عمل انجام مى گرفت، که شنونده گمان مى کرد آنچه را مى شنود متن آیات الهى است. آنها به این کار نیز قناعت نمى کردند، بلکه صریحاً مى گفتند: این از سوى خدا نازل شده در حالى که از سوى خدا نبود (وَ یَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّهِ وَ ما هُوَ مِنْ عِنْدِ اللّهِ). سپس قرآن بر این امر تأکید مى کند، که این کار به خاطر این نبود که گرفتار اشتباهى شده باشند، بلکه به خدا دروغ مى بندند در حالى که عالم و آگاهند (وَ یَقُولُونَ عَلَى اللّهِ الْکَذِبَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ). تمام اینها به خاطر این بود که: منافع مادى خود را در خطر مى دیدند و به خاطر آن، دست به هر گناهى مى زدند، در حالى که اگر افق فکر خود را بالا مى گرفتند و خلوص نیتى نشان مى دادند، خداوند قادر متعال، هم زندگى معنوى آنها را تأمین مى کرد و هم جنبه هاى مادى آنها را. ضمناً از این آیه و آیات قبل، خطر مهم علما، و دانشمندان منحرف براى یک امت و ملت روشن مى شود; زیرا این تشدید مجازات ها دلیل بر اهمیت موقعیت علما و خطراتى است که از ناحیه انحراف آنها حاصل مى شود. 📚۱ ـ مجمع البیان ، ذیل آیه مورد بحث ـ بحار الانوار ، جلد ۹، صفحه ۷۱ ـ تفسیر ابن کثیر ، ذیل آیه ـ تفسیر فخر رازى ، ذیل آیه ـ بحر المحیط ، ذیل آیه ـ تفسیر آلوسى ، ذیل آیه. @Nahjolbalaghe2

✨✧﷽✧✨ 📖 ترتیل 🍃جزء۱۳ 🎤استاد پرهیزگار @Nahjolbalaghe2