🌐 فصل پنجم: فضای تشکیلاتی ❓چیستی فضای تشکیلاتی: 👈 همان‌طور که در ابتدای کتاب توضیح داده شد، ترکیب دو ساحت فکر و روح تشکیلات فضا و فرهنگ حاکم بر تشکیلات را به وجود می‌آورد. ✨فکر تشکیلات ✨فضا و فرهنگ تشکیلات ✨روح تشکیلات ⚛ ساختار تشکیلات تصویر ایستایی از آرمان و نظم تشکیلات ترسیم می‌کند. ✴️ اما پویایی و حرکت آرمانی تشکیلات، منبعث از فضای تشکیلاتی حاکم بر آن است. ♻️ فکر و آرمان تشکیلات از یک سو در ساختار آن به شکل سخت افزاری تجلی می‌یابد و از سوی دیگر به شکل نرم‌افزاری در فضا و فرهنگ تشکیلات تجلی می‌یابد.

⏪ البته باید توجه داشت که روابط رسمی ساختار تشکیلاتی، الزاماً حرکت و جریان‌سازی به سمت آرمان را محقق نمی‌کند؛ 📌 برای این مهم همراهی مناسب فضای تشکیلاتی نیاز است. 👈 یکی از تفاوت‌های مهم سازمان و تشکیلات در همین فضا و فرهنگ تشکیلات است. 🔹کمرنگ شدن فضای تشکیلاتی و پررنگ شدن ساختار، ما را به سمت سازمان سوق می‌دهد؛ 👈از این‌رو اگر حرکت تشکیلات در مسیر تحقق آرمان‌ها، عملیاتی نشود و میزان رسیدن به آرمان به طور مستمر رصد و پیگیری نشود سازمان نمود بیشتری پیدا کرده است. 🔸بنابراین ایستایی آرمان یکی از تفاوت‌های تشکیلات با سازمان است.

⚛✨ در سازمان، افراد رأس ساعت به مجموعه می‌آیند، کارت می‌زنند و کارشان را هم انجام می‌دهند؛ 👈 ولی پویایی مورد نظر در مسیر تحقق آرمان‌ها مشاهده نمی‌شود. 💢 در مقابل در تشکیلات به میزانی که این پویایی به وجود می‌آید ⬅️ و مجموعه افراد تشکیلات دغدغه رسیدن به آرمان را دارا هستند، تشکیلات و نهاد موجودیت پیدا می‌کند.

🔻در این نوع تشکیلات، همه مراقب یکدیگر هستند تا وظیفه‌شان را در مسیر رسیدن به آرمان به خوبی ایفا کنند. 👈 با این نگاه، تواصی به حق و تواصی به صبر که در سوره عصر مطرح می‌شود: 🌸«و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر» در حرکت‌های تشکیلاتی معنا پیدا می‌کند. 📌تواصی، حاصل دغدغه مشترک افراد تشکیلات در مسیر رسیدن به آرمان است که فضای تشکیلات را همراه می‌کند. 🔺وقتی در یک مجموعه تشکیلاتی، فضای توصیه طرفینی یا امر به معروف و نهی از منکر شکل می‌گیرد؛ 👥 خود افراد تشکیلات، یکدیگر را بر اساس میزان رسیدن به هدف رصد می‌کنند و همگی پیگیر تحقق اهداف هستند.

✴️ ابعاد فضای تشکیلاتی: ❓👈 سؤال مهم تشکیلات این است که عینیت یافتن ساحت روح و فکر تشکیلات را چگونه و با چه شاخصی می‌توان درک کرد؟ ❓👈 چطور می‌توان فهمید که تشکیلات، دغدغه دارد یا خیر؟ ❓👈 چطور باور افراد تشکیلات را در مسیر آرمانی می‌توان بررسی کرد؟ 🔹➖ پاسخ این سؤالات در فضای تشکیلات نهفته است. 🔸➖ فضای تشکیلات در ابعاد مختلفش نشان می‌دهد که فکر و روح تشکیلات چطور در هم ضرب شده است. ✳️ فضای تشکیلات به سه بخش تقسیم می‌شود و می‌توان گفت از کنار هم قرار گرفتن این سه بخش ابعاد مختلف فضا و فرهنگ تشکیلات مشخص می‌شود. 👈 این سه بخش عبارتند از: 📍فضای انسانی 📍فضای آرمانی 📍فضای محیطی تشکیلات 👈 هر کدام از این فضاهای تشکیلاتی ربط و نسبت‌های جدی با هم دارند که در ادامه تبیین شده است.

۱➖ فضای انسانی تشکیلات: 🔸اگر به خاطر داشته باشید، روح تشکیلات را متشکل از سه مؤلفه دغدغه، باور و نشاط دانستیم. 🔹 فضای انسانی نیز برگرفته از روح تشکیلات است. 🔚 از این رو اگر بخواهیم مؤلفه‌های فوق را اندازه‌گیری و میزان آن را بررسی کنیم، 🔝باید جلوه‌های عینی و نمادهای بیرونی روح تشکیلات را در نظر بگیریم و آن را مورد سنجش قرار دهیم. 👌برای رسیدن به این هدف نیازمند فهم فضای انسانی تشکیلات در مسیر عملیاتی کردن آرمان تشکیلات هستیم. 📌برای پیاده سازی و عملیاتی کردن آرمان، کنش انسان‌ها در قالب چند مفهوم تجلی پیدا می‌کند. 👈 مطالبه، پیگیری، تواصی امر به معروف و ارزیابی. ✔️می‌توان گفت تعامل افراد در شکل‌دهی به فضای تشکیلات حداقل یکی از مفاهیم فوق را عینیت می‌بخشد.

👌باید همه افراد تشکیلات مطالبه‌گر آرمان باشند. 💢 مطالبه یعنی فشار همگانی به اجزا و اعضای تشکیلات با هدف اجرایی کردن یک درخواست و طلب نتیجه این مطالبه‌گری تصمیم‌گیری ذیل مطالبات است. ⏳زمانی که همه افراد تشکیلات مطالبه‌گر آرمان‌های تشکیلات باشند، ✨ تصمیمات اتخاذ شده در تشکیلات به سمت پیاده‌سازی و برنامه‌ریزی جهت اجرای آرمان تشکیلات سوق پیدا می‌کند. ⏪ بنابراین قبل از تصمیم‌گیری، مطالبه؛ منشأ اتخاذ تصمیم می‌شود 👈بعد از تصمیم‌گیری در تشکیلات، مطالبه به پیگیری تبدیل می‌شود. 🔚 پیگیری یعنی تلاش برای اجرایی شدن تصمیم اتخاذ شده در فضای عملیاتی تشکیلات. 🔛 به عبارت دیگر، 🔙 پیگیری تصمیمات ضامن اجرایی شدن آنها است. ✅ پیگیری یعنی رصد مداوم و نهادینه کردن مطالبه آرمان از طریق برنامه‌ریزی در تشکیلات.

🌐 تشکیلاتی که روحیه پیگیری در آن وجود دارد آرمان‌هایش تبدیل به برنامه و برنامه‌هایش با جدیت بیشتری اجرایی می‌شوند. 🔸➖در مقام اجرای برنامه‌ها همیشه با محدودیت‌ها روبه‌رو هستیم؛ 🚫 موانع و محدودیت‌ها در بسیاری از موارد انگیزه‌‌های مجریان را کاهش می‌دهد و استقامت ایشان را به چالش می‌کشد. 〽️راه تفوق بر این سلب انگیزه مفهوم تواصی است که در قالب کمک دیگران به مجری با توصیه به حق و توصیه به صبر رخ می‌نماید. ✔️در این مواقع برای اجرایی شدن تصمیم، کمک و معاونت دیگران لازم است. ⚛ تشکیلاتی که مفهوم تواصی در آن زنده است؛ 👌 یعنی افراد کاستی‌های یکدیگر را در اجرایی کردن برنامه‌ها درک کرده، 👌 و برای پوشش دادن کاستی‌های دیگران آنها را با توان مضاعف خود پوشش می‌دهند.☑️