#دانشمندان_تمدن_اسلامی جَیّانی‌، ابوعبداللّه‌ محمدبن‌ ابراهیم‌بن‌ محمدبن‌ معاذ شعبانی‌، ریاضی‌دان‌، ستاره‌شناس‌، مهندس و فقیه و قاضی‌ عرب (1050 میلادی) اهل‌ اندلس‌ که‌ با نام‌ #ابن‌معاذ نیز مشهور است‌. نام‌ او را در منابع‌ لاتینی‌، Abhomadus ضبط‌ کرده‌اند. از جیانی‌ آثار متعددی‌ در ریاضیات‌، نجوم‌ و حِیل‌ (مکانیک‌) باقی‌مانده‌ است‌. نقش‌ او در تاریخ‌ علوم‌ دوره اسلامی‌ به‌ ویژه‌ به‌ سبب‌ رواج‌ نوشته‌هایش‌ در اسپانیا در خور توجه است.آثار جیانی‌، به‌ خصوص‌ نوشته‌های‌ او در ریاضی‌ و نجوم‌، منشأ پدید آمدن‌ برخی‌ شاخه‌های‌ علوم‌ در اندلس‌ شد، چنان‌که‌ یکی‌ از کتابهای‌ او با نام‌ کتاب‌ مجهولاتِ "قِسِّی الکُره "در باره مثلثات‌ کروی‌، نخستین‌ رساله‌ در این‌ زمینه‌ در اسپانیا به‌ شمار می‌رود. الجیانی در نسخه خطی خود بر روی قانون قانون کلی سینوس ها و حل مثلث های کروی با استفاده از مثلث های کروی کار کرد و نسخه خطی او تأثیر زیادی بر ریاضیات اروپایی و تعریف او از نسبت های ریاضی و روش حل مثلث های کروی در زمانی که همه اضلاع ناشناخته هستند تحت تأثیر کارهای رگیمونتانوس قرار گرفت   برای‌ نخستین‌بار جیانی‌ در رساله‌ "فلق‌ و شفق‌" #ارتفاع‌_جو زمین‌ را بر اساس‌ زاویه انحطاط‌ خورشید در زمان‌ آغاز بین‌الطلوعین‌ نجومی‌ محاسبه‌ کرد.همچنین جیانی‌ در این‌ رساله‌ زاویه انخفاض‌ خورشید را در آغاز فلق‌ و پایان‌ شفق‌ بررسی‌ کرده‌ و به‌ بحث‌ در باره شکست‌نور در جوّ پرداخته‌ است‌. 🔥نکته: هنگام بالا رفتن از کوه، از جایی به بعد، به علت رقیق شدن هوا، تنفس سخت می‌شود. برای هر کوهنورد آماتوری سؤال این است که در چه ارتفاعی دیگر نمی‌تواند نفس بکشد؟ این سؤال یعنی اینکه ارتفاع جوّ، یا همان کمربند تنفسیِ هوایی که کرۀ زمین را احاطه کرده، چقدر است؟ ابن معاذ جیانی راهی برای کشف این موضوع پیدا کرد. او استدلال کرد که گرگ‌ومیش، یعنی وقتی که خورشید غروب کرده ولی آسمان هنوز روشن است، علتش این است که پرتوهای رو به زوالِ خورشید از بخار آبِ بالای جو بازتاب پیدا می‌کنند.او با مشاهدۀ سرعت ناپدید شدن خورشید از آسمان شامگاهی، به دست آورد که خورشید در هنگام گرگ‌ومیش در زاویۀ ۱۹ درجه بالای افق قرار دارد. از آن‌جا ارتفاع جوّ را ۷۸ کیلومتر حساب کرد. علم کنونی به ما می‌گوید ارتفاع جوّ ۹۳ کیلومتر است. بنابراین ابن معاذ ارتفاع جوّ را تقریبا درست حساب کرده بود. کتاب‌ "الاسرار فی‌ نتایج‌الافکار"، تنها کتاب‌ جیانی‌ در علم‌ حیل‌(مکانیک)است. جیانی‌ در این‌ کتاب‌ به‌ چگونگی‌ ساخت‌ 31 ابزار مکانیکی‌، نمونه‌هایی‌ از تلمبه‌های‌ انتقال‌ آب‌، چند نمونه‌ جنگ‌افزار (پرتابه‌ها) و نمونه‌های‌ گوناگونی‌ از ساعتهای‌ آبی‌ پرداخته‌ است‌ . ✍:مروان پاشا 📚منابع: 📖خولیو سامسو، «العلوم‌ الدقیقه فی‌ الاندلس‌»، در الحضاره العربیه الاسلامیه فی‌ الاندلس‌ ، تحریر سلمی‌ خضراء جیوسی‌، ج‌ 2، بیروت‌: مرکز دراسات‌ الوحده العربیه، 1998 📖احمدبن‌ یحیی‌ ضبّی‌، کتاب‌ بغیه الملتمس‌ فی‌ تاریخ‌ رجال‌ اهل‌ الاندلس‌، مادرید 1884 📖دیوید آنتونی‌ کینگ‌، فهرس‌ المخطوطات‌ العلمیه المحفوظه بدارالکتب‌ المصریه ، قاهره‌ 1981ـ1986