باسلام و عرض ادب خدمت اهالی محترم پوده سرفراز و اعضای کانال پوده دیار کهن
ضمن تشکر از لطف تمام دوستان و عزیزانی که در این چند سال همراه و مشوق بنده در مسیر ثبت و نگارش
هویت منطقمون بودند.
همانگونه که به اطلاع رسید بر اساس توافق انجام شده با اعضای شورای روستا پوده و پیگیری های مستمر شما بزرگواران بنا بر این شد تا مطالب و مواردی از اسناد تاریخی را که طی این چند سال جمع آوری شده را در کانال پوده به اشتراک بزارم.
در این مدت که در کانال و پیجم فعالیت داشتم، تلاش شد حقی، ناحق جلوه نگردد و ناحقی به حق ننویسم فلذا رعایت مستند نگاری و عدالت حق گویی برای این مهم انجام شد و هر آنچه نشد، از معذوریتها و محدودیتهایی بود که من نیز قادر به تغییر آن نبودم.
لذا ضمن عرض معذرت خدمت شما دوستان گرامی برای هر گونه قصور یا تقصیر، امیدوارم به قدر وسع کوشیده باشم و مشمول این بیت ارزنده از سعدی بزرگ باشم که فرمود:
«غرض نقشی است کز ما باز ماند
که هستی را نمیبینم بقایی»
محمد جانی قربان
آبان ۱۴۰۳
#تاریخ_پوده
#پوده
پیدایش اولین یافته های سکونتگاهی در منطقه پوده
همانطور که از وجه تمسیه اثبات میشود
پوده در دشت هموار با خاک حاصلخیز به معنای دهی که آب فراوان دارد و یکی از مهمترین عواملی است که دلیل استقرار اولین سکونتگاه ها در آن مطرح می شود وجود آب و خاک حاصلخیز است.
بر اساس تحقیقات انجام شده بافت سکونتگاهی نامنظم پوده در امتداد کوه تیر تا دشت هموار موسوم به کاچک(قوردانی) شکل گرفته، که به دلایل نامشخص سکونتگاه به طور کلی از بین میرود و آثاری از آن باقی نمی ماند.
در دوره بعد، سکونتگاه ها به شکل منظم تر با اشکال و تدابیر دفاعی از هجوم غارتگران و متهاجمان نظیر ساخت دژ ها و قلعه ها در دشت موسوم به صفی آباد(قلعه چومی) تا امتداد آسیاب علی آباد (صحرا میر آباد) و برج قلعه ها محمد آباد(نقاره خانه) بوجود می آید،
شواهد و قرائن،آثار موجود نظیر شاه راه باستانی و بناها که در پست های بعد به آن اشاره خواهد شد در دوره پیش از اسلام ( دوره ساسانیان )بنا و وجود داشته است.
در دوره بعد بافت سکونتگاهی به صورت کاملا منظم دوره خود بنا میشود
وجود مسجد جامع ، دژ قلعه های یکپارچه و منظم،برج کبوتر ها،خانه هایی با معماری خاص و گچ بری ها
دال بر اثبات بافت شهری منظم دوران اسلامی است.
در دوره بعد که دیگر محله ها از رشد جمعیت اشباع شده و جایی برای توسعه سکونتگاهی ندارند.
بافت جدید در پشت دروازه ورودی
قلعه و کاروانسرای موسوم به کربلایی یوسف تا دروازه مجاور قلعه سفید(کوچه قلعه نو)بنا و احداث میشود.
#تاریخ_پوده
محمد جانی قربان
یکی از قدیمی ترین مکان ها که جهت تامین رفاه عمومی ساکنین مورد استفاده قرار می گرفته، آسیاب است،در منطقه پوده یکی از آسیاب های باستانی در امتداد رودخانۀ شور(چله) فعّال بود(آسیاب علی آباد آقا) حتی از روستاهای اطراف نیز جهت آسیاب گندم ها و سایر غلاتشان به این دیار می آمدند.
(آخرین متولیان آسیاب علی آباد مرحوم عباس بیک و زوجه مرحومه طوطی خانم بودند)
در بررسی و مطالعۀ مکانیزم و سازوکار آسیاب های آبی پوده یا شیوۀ کار آنها از قدیم الایام با وجود آنکه آسیاب ها در راستای رودخانۀ شور و کنارۀ قنات های پر آب قرار داشتند، لیکن برای به حرکت درآوردن چرخ آب یا توربین های چوبی آسیاب، از جریان آب آن رودخانه استفاده نمی شده است، بلکه از تکنیک سرعت آب یا جریان و فشار نیروی آب انهاری که به وسیلۀ کانال هایی که به سمت چاهک یا تنورۀ آسیاب هدایت می شد، بهره می گرفته اند.
بنابراین به این نوع آسیاب ها «تنوره ای» یا «پَرّی» می گفته اند. در حقیقت، تمام آسیاب های آبی منطقه پوده از نوع تنوره ای با چرخاب افقی بوده اند؛ بدین صورت که آب نهر یا رود از کانال یا جدولی دست ساز وارد مخزنی عمودی و استوانه ای شکل موسوم به چال، چاهک یا تنوره می شد و بعد از عبور از مجرایی که در انتهای این حفره قرار داشت، با فشار به پروانه های چوبی اما تخت چرخاب یا توربینی که موازی با سطح زمین قرار داشت، برخورد می کرده و باعث چرخیدن آن می شده است. سپس این نیروی محرکۀ حاصل از گردش توربین، از طریق یک محور عمودی فلزی به سنگ بالایی یا رویین آسیاب منتقل و باعث حرکت آن روی سنگ آسیای زیرینی که همواره ثابت بود، می شد. بدین ترتیب طی این روند، انرژی آب به انرژی مکانیکی تبدیل می شود،
آخرین آسیاب های آبی پوده که طی سال ۱۲۸۸ هجری قمری تا اوایل ۱۳۰۰ بر اثر خشکسالی و قحطی از بین رفته اند و فقط قسمتی ازبقایای آن باقی مانده است،آسیاب موسوم به قارابک پوده است.
که با توجه به اسناد و شواهد موجود در اولین سال های خشکسالی، آسیاب آبی که در مجاور محله ترابی های پوده وجود داشته از کار می افتد و با درایت محمدقلی خان ( حاکم پوده و تمامی نواحی سیمرم سفلی)مجددا آسیاب قارابک در امتداد زیر آبه قنات گنجقباد احداث می شود و تا اوایل دهه ۱۳۳۰ شمسی مورد استفاده قرار میگرفته است.
آخرین کارکنان آسیاب قارابک مرحوم یوسف
فدوی حسینی و همسر مرحومه شان بودند.
#تاریخ_پوده
محمد جانی قربان