✨ راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت اول ) زیبا🌷
📖لغزشگاههای اندیشه از نظر قرآن
قرآن مجید که دعوت به تفکر و نتیجهگیری فکری میکند
🤔و تفکر را عبادت میشمارد و اصول عقاید را جز با تفکر منطقی، صحیح نمیداند،
⚠️به یک مطلب اساسی توجه کرده است و آن اینکه لغزشهای فکری بشر از کجا سرچشمه میگیرد و ریشه اصلی خطاها و گمراهیها در کجاست؟
👤اگر انسان بخواهد درست بیندیشد که دچار خطا و انحراف نگردد چه باید بکند؟
✨در قرآن مجید یک سلسله امور به عنوان موجبات و علل خطاها و گمراهیها یاد شده است که ذیلًا ذکر میکنیم.
👈تکیه بر ظنّ و گمان به جای علم و یقین
✨قرآن میگوید:
اکثر مردم چنیناند که اگر بخواهی پیرو آنها باشی تو را از راه حق گمراه میکنند،
☑️برای اینکه تکیهشان بر ظنّ و گمان است (نه بر یقین) و تنها با حدس و تخمین کار میکنند {1}
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
✨ راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت دوم ) زیبا🌷
✨قرآن کریم در آیات زیادی به شدت با پیروی از ظنّ و گمان مخالفت میکند و میگوید :
⚠️مادامی که به چیزی علم و یقین حاصل نکردهای آن را دنبال مکن {2}.
🔍امروز از نظر فلسفی مسلّم شده است که یکی از عوامل عمده خطاها و اشتباهات همین بوده است.
🖌دکارت، هزار سال پس از قرآن اولین اصل منطقی خویش را این قرار داد و گفت :
🤚هیچ چیز را حقیقت ندانم مگر اینکه بر من بدیهی باشد و در تصدیقات خود از شتابزدگی و سبق ذهن و تمایل بپرهیزم،
👌و نپذیرم مگر آن را که چنان روشن و متمایز باشد که هیچگونه شک و شبهه در آن نماند{3}.
💰میلها و هواهای نفسانی
انسان اگر بخواهد صحیح قضاوت کند باید در مورد مطلبی که میاندیشد
کاملاً بیطرفی خود را حفظ کند؛
☝️یعنی کوشش کند که حقیقتخواه باشد و خویشتن را تسلیم دلیلها و مدارک نماید.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
✨ راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت سوم ) زیبا🌷
🧐درست مانند یک قاضی که روی پروندهای مطالعه میکند، باید نسبت به طرفین دعوا بیطرف باشد.
💟قاضی اگر تمایل شخصی به یک طرف داشته باشد به طور ناخودآگاه دلایلی که برای آن طرف است نظرش را بیشتر جلب میکند
😍و دلایلی که لَهِ طرف دیگر و علیه این طرف است خود به خود از نظرش کنار میرود و همین موجب اشتباه قاضی میگردد.
☝️انسان در تفکرات خود اگر بیطرفی خود را نسبت به نفی یا اثبات مطلبی حفظ نکند و میل نفسانیاش به یک طرف باشد،
👌خواه ناخواه و بدون آنکه خودش متوجه شود عقربه فکرش به جانب میل و خواهش نفسانیاش متمایل میشود.
⚠️این است که قرآن هوای نفس را نیز مانند تکیه بر ظنّ و گمان یکی از عوامل لغزش میشمارد.
✨در سوره النّجم میفرماید:
إِنْ یتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ ما تَهْوَی الْأَنْفُسُ
پیروی نمیکنند مگر از گمان و از آنچه نفسها خواهش میکنند.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
✨ راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت چهارم ) زیبا🌷
🔷3. شتابزدگی
هر قضاوت و اظهار نظری مقداری معین مدارک لازم دارد
🗂و تا مدارک به قدر کافی در یک مسئله جمع نشود هرگونه اظهار نظر، شتابزدگی و موجب لغزش اندیشه است.
✨قرآن کریم مکرر به اندک بودن سرمایه علمی بشر و کافی نبودنش برای برخی قضاوتهای بزرگ اشاره میکند
❗️و اظهار جزم را دور از احتیاط تلقی مینماید. مثلاً میفرماید :
👈وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا
آن مقدار علم و اطلاعی که به شما رسیده اندک است و برای قضاوت کافی نیست.
💟امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند در قرآن بندگان خویش را با دو آیه اختصاص داد و تأدیب فرمود :
☝️یکی اینکه تا به چیزی علم پیدا نکردهاند تصدیق نکنند (شتابزدگی در تصدیق)
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
✨ راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت پنجم ) زیبا🌷
☝️و دیگر اینکه تا به چیزی علم پیدا نکردهاند، تا به مرحله علم و یقین نرسیدهاند، رد و نفی نکنند (شتابزدگی در انکار).
❤️خداوند در یک آیه فرمود :
أَلَمْ یؤْخَذْ عَلَیهِمْ مِیثاقُ الْکتابِ أَنْ لا یقُولُوا عَلَی اللهِ إِلَّا الْحَقَ
⁉️آیا از آنها در کتاب (کتاب فطرت یا کتابهای آسمانی) پیمان گرفته نشده
👈که جز آنچه حق است (حق بودنش محرز است) به خداوند نسبت ندهند؟
✨در آیه دیگر فرمود :
بَلْ کذَّبُوا بِما لَمْ یحِیطُوا بِعِلْمِهِ
❗️انکار کردند و تکذیب کردند چیزی را که به علم آن احاطه نداشتند
(نمیشناختند){1}.
🔷4. سنّتگرایی و گذشتهنگری
انسان به حکم طبع اوّلی خود هنگامی که میبیند یک فکر و عقیده خاص مورد قبول نسلهای گذشته بوده است
🤦♂خود به خود بدون آنکه مجالی به اندیشه خود بدهد آن را میپذیرد.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
✨ راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت ششم ) زیبا🌷
❗️قرآن یادآوری میکند که پذیرفتهها و باورهای گذشتگان را مادام که با معیار عقل نسنجیدهاید نپذیرید؛
👌در مقابل باورهای گذشتگان استقلال فکری داشته باشید. در سوره بقره آیه 170 میگوید :
✨وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَینا عَلَیهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یعْقِلُونَ شَیئاً وَ لا یهْتَدُونَ.
👈اگر به آنها گفته شود که از آنچه خدا به وسیله وحی فرود آورده پیروی کنید، میگویند: خیر،
🤨ما همان روشها و سنتها را پیروی میکنیم که پدران گذشته خود را بر آن یافتهایم.
👈آیا اگر پدرانشان هیچ چیزی را فهم نمیکردهاند و راهی را نمییافتهاند باز هم از آنها پیروی میکنند؟!
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت هفتم ) زیبا🌷
🔷5. شخصیتگرایی
یکی دیگر از موجبات لغزش اندیشه، گرایش به شخصیتهاست.
🌀شخصیتهای بزرگ تاریخی یا معاصر از نظر عظمتی که در نفوس دارند بر روی فکر و اندیشه
🧠و تصمیم و اراده دیگران اثر میگذارند و در حقیقت، هم فکر و هم اراده دیگران را تسخیر میکنند.
👤دیگران آنچنان میاندیشند که آنها میاندیشند و آنچنان تصمیم میگیرند که آنها میگیرند؛
👈دیگران در مقابل آنها استقلال فکر و اراده خود را از دست میدهند.
✨قرآن کریم ما را دعوت به استقلال فکری میکند و پیرویهای کورکورانه از اکابر و شخصیتها را موجب شقاوت ابدی میداند؛
⚠️لهذا از زبان مردمی که از این راه گمراه میشوند نقل میکند که در قیامت میگویند:
🔍رَبَّنا إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ کبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلَا
🤲پروردگارا! ما بزرگان و اکابر خویش را پیروی و اطاعت کردیم و در نتیجه ما را گمراه ساختند.
📚انسان و ایمان، ص 64، الی 69
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت هشتم ) زیبا🌷
✔️منابع تفکر در اسلام :
🔷قرآن که دعوت به تفکر و اندیشه مینماید، علاوه بر اینکه راههای لغزش اندیشه را ارائه داده است،
👈منابع تفکر را نیز ارائه داده است، یعنی موضوعاتی که شایسته است انسان در آن موضوعات
🤔فکر خویش را به کار اندازد و از آنها به عنوان منابع علم و اطلاع خویش بهرهگیری نماید نیز ارائه داده است.
👌در اسلام به طور کلی با صرف انرژی فکری در مسائلی که نتیجهای جز خسته کردن فکر ندارد،
⚠️یعنی راه تحقیق برای انسان در آنها باز نیست، و همچنین مسائلی که فرضاً قابل تحقیق باشد
🤚فایدهای به حال انسان ندارد مخالفت شده است. پیغمبر اکرم علمی را که دارا بودن آن سودی نبخشد
☝️و نداشتن آن زیانی نرساند بیهوده خواند. اما علومی که راه تحقیق در آنها باز است و بعلاوه سودمند میباشد
👏مورد تأیید و تشویق اسلام است.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت نهم ) زیبا🌷
✨قرآن کریم سه موضوع برای تفکرِ مفید و سودمند ارائه میدهد{1}.
🌴طبیعت
در سراسر قرآن آیات زیادی است که طبیعت یعنی زمین، آسمان، ستارگان، خورشید،
🌈ماه، ابر، باران، جریان باد، حرکت کشتیها در دریاها، گیاهان، حیوانات و بالاخره هر امر محسوسی را که بشر
🔥در اطراف خود میبیند به عنوان موضوعاتی که درباره آن دقیقاً باید اندیشید و تفکر و نتیجهگیری کرد یاد کرده است.
👈برای نمونه یک آیه ذکر میکنیم:
قُلِ انْظُرُوا ما ذا فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ
🗣بگو به مردم: دقت و مطالعه کنید، ببینید در آسمانها و زمین چه چیزهایی هست.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت دهم ) زیبا🌷
📜تاریخ
در قرآن آیات بسیاری است که به مطالعه اقوام گذشته دعوت میکند و آن را مانند یک منبع برای کسب علم معرفی میکند.
👈از نظر قرآن، تاریخ بشر و تحولات آن بر طبق یک سلسله سنن و نوامیس صورت میگیرد؛
☝️عزتها و ذلتها، و موفقیتها و شکستها، و خوشبختیها و بدبختیهای تاریخی حسابهایی دقیق و منظم دارد
‼️و با شناختن آن حسابها و قانونها میتوان تاریخ حاضر را تحت فرمان
☑️در آورد و به سود سعادت خود و مردم حاضر از آن بهرهگیری کرد.
🔻اینک یک آیه به عنوان نمونه :
✨قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکمْ سُنَنٌ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُروا کیفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکذِّبِینَ
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
راههای لغزش اندیشه 💯
💯 و منابع تفکر از منظر قرآن 💫
( قسمت یازدهم و آخر ) زیبا🌷
⚠️پیش از شما سنتها و قانونهایی عملًا به وقوع پیوسته است. پس در زمین و آثار تاریخی گذشتگان گردش و کاوش کنید
👈و ببینید پایان کار کسانی که حقایقی را که از طریق وحی به آنها عرضه داشتیم دروغ پنداشتند به کجا انجامید.
👥3. ضمیر انسان
قرآن ضمیر انسانی را به عنوان یک منبع معرفت ویژه نام میبرد.
♻️از نظر قرآن سراسر خلقت آیات الهی و علائم و نشانههایی برای کشف حقیقت است.
👈قرآن از جهان خارج انسان به «آفاق» و از جهان درون انسان به «انفس» تعبیر میکند{1} و از این راه،
💯اهمیت ویژه ضمیر انسانی را گوشزد مینماید. اصطلاح «آفاق و انفس» در ادبیات اسلامی از همین جا پدید آمده است.
🔻کانت، فیلسوف آلمانی، جملهای دارد که شهرت جهانی دارد و همان جمله بر لوح قبرش حک شده است. میگوید:
👈دو چیز است که اعجاب انسان را سخت برمیانگیزد: یکی آسمان پرستارهای که
🌍بالای سر ما قرار گرفته است و دیگر وجدان و ضمیری که در درون ما قرار دارد.
📚 #استاد_مطهری، انسان و ایمان،
ص71، 72، 73 ✨
☝️هر مسلمانی به حکم اینکه مسلمان است خواهناخواه اصلاحطلب و لااقل طرفدار اصلاحطلبی است
👌زیرا اصلاحطلبی، هم به عنوان یک شأن پیامبری در قرآن مطرح است
🚯🚱و هم مصداق امر به معروف و نهی از منکر است که از ارکان تعلیمات اجتماعی اسلام است.
⚠️البته هر امر به معروف و نهی از منکر لزوماً مصداق اصلاح اجتماعی نیست
💡ولی هر اصلاح اجتماعی مصداق امر به معروف و نهی از منکر هست.
✨👤پس هر مسلمان آشنا به وظیفه از آن جهت که خود را موظف به امر به معروف و نهی از منکر میداند،
👨👩👧👧نسبت به اصلاح اجتماعی حساسیت خاص دارد.
📚 #استاد_مطهری، بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صدساله اخیر، ص10 ✨
💯 مسئله مسخ شدن خیلی مهم است
⬅️ 🧔 مسخ یعنی چه؟ 🐷 ➡️
(قسمت اول) #عالی
🐷🤲شنیدهاید که میگویند در میان امم سالفه مردمی بودند که در اثر اینکه مرتکب گناهان زیاد شدند، مورد نفرین
پیغمبر زمان خود واقع و مسخ شدند؛
🐒یعنی به یک حیوان تبدیل شدند، مثلًا به میمون، گرگ، خرس و یا حیوانات دیگر. این را «مسخ» میگویند.
❔حال، این مسخ به چه صورت است؟ آیا «انسانها مسخ شدند» یعنی واقعاً حیوان شدند؟ توضیحش را عرض میکنم:
☝️یک مطلب {مسلّم است} و آن این است که انسان اگر فرضاً از نظر جسمی مسخ نشود {تبدیل به یک حیوان نشود}
💯🐨به طور یقین از نظر روحی و معنوی ممکن است مسخ شود، تبدیل به یک حیوان شود
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
💯 مسئله مسخ شدن خیلی مهم است
⬅️ 🧔 مسخ یعنی چه؟ 🐷 ➡️
(قسمت دوم) #عالی
🐀🧟♂و بلکه تبدیل به نوعی حیوان شود که در عالم، حیوانی به آن بدی و کثافت وجود نداشته باشد.
✨قرآن از بَلْ هُمْ اضَلُ سخن میگوید، یعنی از مردمی که از چهارپا هم پستتر هستند.
💯🐴مگر میشود انسان واقعاً از نظر روحی تبدیل به یک حیوان شود؟ بله، چون شخصیت انسان به خصایص اخلاقی و روانی اوست.
🦁اگر خصایص اخلاقی و روانی یک انسان خصایص و اخلاقی یک درنده بود، خصایص و اخلاقی یک بهیمه بود،
☝️🐭او واقعاً مسخ شده است؛ یعنی روحش حقیقتاً مسخ و تبدیل به یک حیوان شده است.
🐷جسم خوک با روح او تناسب دارد، و انسان ممکن است تمام خصلتهایش خصلتهای خوک باشد.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
💯 مسئله مسخ شدن خیلی مهم است
⬅️ 🧔 مسخ یعنی چه؟ 🐷 ➡️
(قسمت سوم) #عالی
☝️اگر انسانی این گونه باشد، از انسانیت منسلخ شده و در معنی و باطن و از دید چشم حقیقت بین
🐽❌و در ملکوت واقعاً یک خوک است و غیر از این چیزی نیست.
🤪🐒پس انسان معیوب گاهی به مرحله انسان مسخ شده میرسد. ما اینها را کمتر میشنویم
👈و شاید بعضی خیال کنند اینها مَجاز است و دیرتر باورشان بیاید، ولی حقیقت است.
🧔⚠️شخصی میگوید: با امام زین العابدین علیه السلام در صحرای عرفات بودیم. از آن بالا که نگاه کردم،
🌫دیدم صحرا از حاجی موج میزند. به امام عرض کردم: ما اکثَرَ الْحَجیجَ الحمدللَّه چقدر امسال حاجی زیاد است!
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
💯 مسئله مسخ شدن خیلی مهم است
⬅️ 🧔 مسخ یعنی چه؟ 🐷 ➡️
(قسمت چهارم) #عالی
⚠️امام فرمود: ما اکثَرَ الضَّجیجَ وَ اقَلَّ الْحَجیجَ چقدر فریاد زیاد است و چقدر حاجی کم است!
🧔♨️آن شخص میگوید: من نمیدانم امام چه کرد و چه بینشی به من داد و چه چشمی را در من بینا کرد که وقتی به من گفت: حالا نگاه کن،
😳دیدم صحرایی است پر از حیوان، یک باغ وحش کامل که یک عده انسان هم
🐩در لابلای این حیوانها حرکت میکنند. فرمود: حالا میبینی؟
💡باطن قضیه این است. از نظر اهل باطن و اهل معنی، این مسئله امری به واضحی این چراغهاست.
👈حال اگر ذهن متجددمآب بعضی از ما نمیخواهد قبول کند، اشتباه میکنیم.
♻️در زمان خود ما افرادی بوده و هستند که میتوانند حقیقت انسانها را درک کنند و ببینند.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
💯 مسئله مسخ شدن خیلی مهم است
⬅️ 🧔 مسخ یعنی چه؟ 🐷 ➡️
(قسمت پنجم) #عالی
🐖انسانی که مانند یک بهیمه و چهارپا جز خوردن و خوابیدن و جز عمل جنسی {فکر دیگری ندارد}
🤔و فقط در فکر این است که بخورد و بخوابد و لذت جنسی ببرد،
🐿اصلًا روحش یک چهارپاست و غیر از این چیزی نیست. واقعاً باطن و فطرت چنین انسانی مسخ شده است؛
💁♂یعنی خصلتهای انسانی- که درباره آن توضیح خواهیم داد- و انسانیت
❌🐏بکلی از او گرفته شده و بجای آنها خودش برای خودش خصلتهای حیوانی و خصلتهای بهیمهای و درندگی کسب کرده است.
✨🍃در سوره مبارکه نبأ میخوانیم:
💌یوْمَ ینْفَخُ فِی الصّورِ فَتَأْتونَ افْواجاً. وَ فُتِحَتِ السَّماءُ فَکانَتْ ابْواباً. وَ سُیرَتِ الْجِبالُ فَکانَتْ سَراباً.
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }
💯 مسئله مسخ شدن خیلی مهم است
⬅️ 🧔 مسخ یعنی چه؟ 🐷 ➡️
(قسمت ششم) #عالی
🌑در روز قیامت مردم گروه گروه مبعوث و محشور میشوند. مکرر در مکرر پیشوایان دین گفتهاند
❗️👤که فقط یک گروه از مردم به صورت انسان محشور میشوند.
🐜گروههایی به صورت مورچگان،
🐷گروههایی به صورت بوزینگان،
🦂گروههایی به صورت عقربها،
🐍🐯گروههایی به صورت مارها و گروههایی به صورت پلنگها مبعوث میشوند، چرا؟
❓🐝مگر ممکن است خدا انسانی را بیجهت به صورت آنها درآورد؟ آن که در دنیا جز گزندگی کاری ندارد
🦂و تمام لذتش آزاررسانی است، به صورت واقعی خودش که عقرب است محشور میشود
{ #استاد_مطهری ادامه دارد 💫 }