هدایت شده از کوثر علمی پژوهشی
#مقاله
📌اهمیت کریدور زنگزور
این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این کریدور از منظر ژئوپلیتیکی، اقتصادی، امنیتی و تأثیرات آن بر بازیگران منطقه‌ای می‌پردازد.
🔸اهمیت کریدور زنگزور
🔹مقدمه
کریدور زنگزور، منطقه‌ای استراتژیک واقع در جنوب قفقاز است که قرار است جمهوری آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به جمهوری خودمختار نخجوان و در نهایت ترکیه متصل کند. این کریدور که پس از جنگ دوم قره‌باغ و توافق سه‌جانبه میان روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان در نوامبر ۲۰۲۰ مطرح شد، تأثیرات قابل‌توجهی در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دارد.
🔹۱. اهمیت ژئوپلیتیکی
اتصال شرق به غرب: کریدور زنگزور بخشی از طرح بزرگ‌تر اتصال آسیای مرکزی به اروپا بدون عبور از خاک ایران و روسیه است.
▫️تغییر موازنه قفقاز جنوبی: این کریدور می‌تواند نقش ژئوپلیتیکی ایران را در منطقه کاهش داده و نفوذ ترکیه را تقویت کند.
▫️جایگاه روسیه: روسیه که نقش تضمین‌کننده این کریدور را دارد، از آن به‌عنوان اهرمی برای حفظ حضور نظامی در قفقاز جنوبی استفاده می‌کند.
🔹۲. اهمیت اقتصادی
▫️ترانزیت و تجارت: ایجاد این کریدور موجب تسهیل ترانزیت کالا بین جمهوری آذربایجان، ترکیه و آسیای مرکزی می‌شود.
▫️افزایش سرمایه‌گذاری زیرساختی: سرمایه‌گذاری در راه‌آهن، جاده‌سازی و پایانه‌های مرزی در این مسیر افزایش یافته است.
▫️کاهش وابستگی به مسیرهای ایران و گرجستان: جمهوری آذربایجان با استفاده از کریدور زنگزور، می‌تواند هزینه‌های ترانزیت را کاهش داده و کنترل بیشتری بر مسیرهای تجاری خود داشته باشد.
🔹۳. اهمیت امنیتی
▫️نقش نیروهای حافظ صلح روسیه: امنیت این مسیر فعلاً به‌عهده نیروهای روسی است که می‌تواند عامل تنش یا ثبات باشد.
▫️تهدیدات برای ارمنستان: ارمنستان این کریدور را تهدیدی علیه تمامیت ارضی خود می‌داند و مخالف کنترل خارجی بر آن است.
▫️نگرانی‌های #ایران: تهران نگران قطع ارتباط زمینی‌اش با ارمنستان و نفوذ بیشتر ناتو (از طریق ترکیه) در مرزهای شمالی خود است.
🔹۴. تأثیر بر بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی
☄ #ایران
▫️کاهش نفوذ منطقه‌ای: حذف ایران از مسیرهای ترانزیتی می‌تواند قدرت چانه‌زنی تهران در قفقاز را کاهش دهد.
▫️واکنش‌های دیپلماتیک و نظامی: رزمایش‌های نظامی و هشدارهای مکرر ایران علیه تغییرات مرزی گویای حساسیت تهران نسبت به این کریدور است.
☄ #ترکیه
▫️دستیابی به «جهان ترک»: کریدور زنگزور بخشی از چشم‌انداز ترکیه برای پیوند فرهنگی و اقتصادی با کشورهای ترک‌زبان آسیای مرکزی است.
▫️افزایش نفوذ در قفقاز: ترکیه با استفاده از این مسیر، حضور استراتژیک خود در منطقه را تقویت می‌کند.
☄ #جمهوری‌آذربایجان
▫️اتصال سرزمینی به نخجوان: آذربایجان با تحقق این کریدور، یکپارچگی سرزمینی خود را افزایش می‌دهد.
▫️تقویت جایگاه منطقه‌ای: با کنترل بر مسیرهای جدید ترانزیتی، باکو به یک بازیگر کلیدی در ترانزیت منطقه‌ای بدل می‌شود.
☄ #روسیه
حفظ نقش برتر در قفقاز: روسیه تلاش دارد از این مسیر به‌عنوان ابزاری برای مدیریت منازعات قفقاز و حفظ نفوذ استفاده کند.
🔹نتیجه‌گیری
کریدور زنگزور فراتر از یک مسیر ترانزیتی ساده است و ابعاد پیچیده‌ای در حوزه ژئوپلیتیک، امنیت و اقتصاد دارد. این کریدور می‌تواند توازن قدرت در قفقاز جنوبی و ارتباطات اوراسیا را بازتعریف کند، اما در عین حال تنش‌هایی جدی میان بازیگران اصلی منطقه از جمله ایران، ارمنستان و ترکیه ایجاد کرده است. آینده این کریدور بستگی زیادی به تحولات سیاسی و توافقات منطقه‌ای در سال‌های آتی خواهد داشت.
@elmikowsar