کیست این پنهان مرا در جان و تن کز زبان من همی گوید سخن 🔷 ۶ نکتـــــــــه در بـــــاره منظومه ای عرفــــــــانی «گنجینـــــة الاســــــرار» عمــــــان سامانی 🕐معرفی عمان میرزا نورالله عمان سامانی ملقب به «تاج الشعراء»، شاعر پرآوازه آیینی و صاحب مثنوی «گنجینةالاسرار»، زاده سال ۱۲۵۸ قمری در سامان یکی از صدها مفاخر و چهره‌های ادبیِ چهارمحال و بختیاری است. 🕑 جایگاه شاهکار گنجینة‌الأسرار در میان تمام آثار عمان، شاهکارِ گنجینة‌الأسرار یکی از زبده‌ترین آثار عرفانی شیعی در شعر فارسی از اواخر قرن سیزدهم برشمرد. در این اثر شما افزون بر این که یک‌بار با اشارات ظریف شاعر به قلب حادثۀ عاشورا پرتاب می‌شوید، با اثری روبه‌رو هستید که می‌کوشد به شکلی زبده‌تر و موجزتر نسبت به آثار مشابه پیش از خود، نظیر «زبدة‌الأسرار» صفی‌علی‌شاه اصفهانی که به کالبدشکافی حادثۀ عاشورا از همین دیدگاه عرفانی می‌پردازد، به این حادثه توجه می‌کند. 🕒مراتب عرفانی در حوادث کربلا در گنجینة‌الأسرار، تمام افعال و اقوال امام حسین(ع) به عنوان قطب و ولیِ کامل، با هدایت از ناحیۀ مقدسه است، او به عنوان یک مرشد و سالکِ کامل، در هر یک از حوادث کربلا که در کتاب به آن‌ها اشاره شده، مفسر و مُبین یکی از مقامات و منازل عرفانی است. 🕓اشخاص دست مایه لطیفه ای عرفانی از زبان عمان در این کتاب کم‌نظیر، زینب کبری(س)، ابوالفضل العباس(ع)، علی اکبر(ع)، علی اصغر(ع)، امام سجاد(ع)، قاسم بن حسن و حُر بن یزید ریاحی، هر یک سالکانی هستند که فارغ از جنسیت و سن و سال، در هر حادثه‌ای که قرار می‌گیرند، آن حادثه دست‌مایۀ عمان سامانی برای تشریح و تبیین لطیفه‌ای از لطایف عرفانی می‌شود. 🕔آثار مشابه گنجینه الاسرار 🔻«مثنوی عرفانی» علامه اقبال لاهوری یکی از آثار ارزشمند در این حوزه است که فیلسوف و شاعری غیر ایرانی در این اثر، برخی حوادث عاشورا را از دید عرفانی بررسی کرده‌ است. 🔻«زبدة‌الأسرار» صفی‌علی‌شاه اصفهانی است که به شکل گسترده‌تری به حوادث نهضت حسینی می‌پردازد و از گنجینة‌الأسرار عمان سامانی نیز حجیم‌تر است و الگوی اصلی عمان در سرودن گنجینۀ اسرارش بوده‌ است. 🔻 اثرِ دیگر «سرالأسرار» میرزا محمدکاظم غمگین اصفهانی است که معاصر عمان بوده و شاعر از گنجینة‌الأسرار عمان سامانی برای خلق این مثنوی الگو گرفته است. 🔻 «آتشکده» نیر تبریزی نیز نگاهی حماسی و عرفانی به حادثه کربلا دارد. 🕔منظومه گنجینه الاسرار این اثر شامل سروده‌های شاعر مشهور عصر ناصرالدین‌شاه، ملقب به تاج‌الشعرا و (عمان سامانی)مجموعه‌ای از مرثیه‌ها و سوگ‌نامه‌ها با درون‌مایه‌ای غمناک از توصیف مظلومیت شهدای کربلا است. گنجینه عمان که شامل 831 بیت می‌شود را می‌توان یک سفرنامه هم دانست، سفرنامه‌ای که گزارشگرِ حرکت عارفانه قافله یاران امام حسین در مسیر شهادت است. ممکن است آن امام حسینی که عمان توصیف می‌کند با آنچه که در ذهن و اندیشه شماست تفاوت داشته باشد. دیگر شاعران و نویسندگان در این باره معمولاً از آنچه که خوانده‌اند سخن گفته‌اند اما عمان آنچه را که دیده بازگو کرده است 🕕چند فرازی از مثنوی «گنجینةالاسرار» این مثنوی میثاق الست پیوند و بدین ترتیب این واقعه را با تأویلات عرفانی پیوند می‌دهد گنجینةالاسرار این‌گونه آغاز می‌کند: کیست این پنهان مرا در جان و تن کز زبان من همی گوید سخن؟ این که گوید از لب من راز کیست بنگرید این صاحب آواز کیست؟ در من اینسان خودنمایی می‌کند ادعای آشنایی می‌کند کیست این گویا و شنوا در تنم؟ باورم یا رب نیاید کاین منم! متصل‌تر با همه دوری به من از نگه با چشم و از لب با سخن! خوش پريشان با منش گفتارهاست در پريشان گوييش اسرارهاست گويد او چون شاهدی صاحب جمال حسن خود بيند به سر حد کمال از برای خودنمايی صبح و شام سر برآرد گه ز روزن گه ز بام با خدنگ غمزه صيد دل کند ديد هر جا طايری بسمل کند گردنی هر جا درآرند در کمند تا نگويد کس اسيرانش کمند لاجرم آن شاهد بالا و پست با کمال دلربايی در الست جلوه‌اش گرمی بازاری نداشت يوسف حسنش خريداری نداشت غمزه‌اش را قابل تيری نبود لايق پيکانش نخجيری نبود عشوه‌اش هر جا کمند انداز گشت گردنی لايق نيامد بازگشت ما سوا آيينه‌ آن رو شدند مظهر آن طلعت دلجو شدند پس جمال خويش در آيينه ديد روی زيبا ديد و عشق آمد پديد مدتی آن عشق بی نام و نشان بد معلق در فضای بيکران دلنشين خويش ماوايی نداشت تا در او منزل کند جايی نداشت بهر منزل بيقراری ساز کرد طالبان خويش را آواز کرد چون‌که يک‌سر طالبان را جمع ساخت جمله را پروانه خود را شمع ساخت جلوه‌ای کرد از يمين از يسار دوزخی و جنتی کرد آشکار جنتی خاطر نواز و دل‌فروز دوزخی دشمن‌گداز و غير سوز #شعر آیینی #شعروادب #الهی‌نامه مقالات مرتبط ┄┅═✼🍃🌺🍃✼═┅┄ 🔷 کانال «یــــــه جــو انــــــصاف» به جمع ما بپیوندید👇 @Yejoensaf