💠 محترم شمردن آرای مردم 🔹 خَیرات که «عند الله» است، نصیب کسی می شود که از نظر عقیده مؤمن باشد و از نظر عمل، این امور را داشته باشد: ﴿وَ الَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ﴾ که گذشت، ﴿وَ أَقَامُوا الصَّلاَةَ﴾ که بیان شد، ﴿وَ أَمْرُهُمْ شُورَی بَینَهُمْ﴾،[1] این ﴿أَمْرُهُمْ شُورَی بَینَهُمْ﴾ نشان می دهد که هیچ کسی نمی تواند بگوید من دخالتی در سیاست ندارم، دخالتی در کارهای اجتماعی ندارم، من در انتخابات بی رأی هستم یا من در فلان امر اجتماعی بی تفاوت هستم؛ فرمود این امر شماست و شما باید حتماً در مشورت دخالت کنید! پس هم از نظر عبادی باید مؤمن بود و صوم و صلات را داشت و هم کارها را با مشورت انجام داد، در مشورت شرکت کند و رأی خاص خودش را بدهد؛ حالا هر کسی را که قبول کرد! امّا اینکه فاصله بگیرد از جامعه و دخالت در امور اجتماعی نکند، این آیه آن را روا نمی دارد. فرمود این امرتان را با مشورت انجام بدهید: ﴿وَ أَمْرُهُمْ شُورَی بَینَهُمْ﴾؛ یعنی حتماً در مشورت شرکت می کنند. 🔹 در بحث های قبل هم اشاره شد که اینها «امرُ الله» را با «امرُ الناس» اشتباه گرفتند، خیال کردند حکومت بر مردم و تدبیر امور مردم جزء «امرُ الناس» است که با مشورت حلّ می شود. بنابراین هیچ کسی حق ندارد که در کارهای جامعه بگوید به من چه! یا به تو چه! همه باید شرکت کنند، کارهای جامعهٴ اسلامی این طور است؛ منتها در سوره مبارکهٴ «آل عمران» فرمود که تصمیم نهایی را پیغمبر (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) می گیرد که فرمود: ﴿وَ شَاوِرْهُمْ فِی الأمْرِ﴾، امّا ﴿فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَی اللّهِ﴾،[2] در پایان همان آیه هم فرمود تصمیم نهایی با توست؛ ولی آرای مردم محترم است، مردم را در مشورت شرکت بدهید، هم در این آیه می فرماید مردم شرکت می کنند و هم در آیه سوره «آل عمران» گذشت که وجود مبارک پیغمبر (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) موظف بود که آرای مردم را محترم بشمارد. 🔹 در حکومت ها هم کلید تمام آن مبانی عدل است؛ یعنی اگر می گویند مواسات، مساوات، محیط زیست، زندگی مسالمت آمیز، حفظ هم جواری و عدم دخول در شئون دیگری، همه این امور که جزء مبانی حقوقی است و مورد قبول هست، کلید همه اینها عدل است و عدل هم یعنی «وَضْعُ کُلُّ شَئٍ فِی مُوضِعِه»،[3] اینها تا عدل موافق هستند، امّا از این به بعد دستشان خالی است؛ اینها کسانی می باشند که ـ معاذ الله ـ خودشان را به جای «الله» می نشانند؛ یعنی تفکر فرعونی و «تفرعن» در همه اینها هست که عدل را خودشان تفسیر و تطبیق می کنند؛ جای اشیا و اشخاص را خودشان معین می کنند؛ چه کسی تروریست است را خودشان مشخص می کنند، چه کسی تروریست نیست را هم خودشان مشخص می کنند، معنای تروریست چیست را خودشان مشخص می کنند، معنای تروریست چه چیزی نیست را هم خودشان مشخص می کنند؛ یعنی این «تفرعنی» که در آنهاست ﴿أَنَا رَبُّكُمُ الأعْلَی﴾[4] این کاری می کند که کار الهی باشد؛ یعنی «وَضْعُ کُلُّ شَئٍ فِی مُوضِعِه»؛ را خودش تفسیر و تطبیق می کند، با اینکه عدل را که «وَضْعُ کُلُّ شَئٍ فِی مُوضِعِه وَ مَقْطَعِهِ» است، باید خالق و آفریدگار اشیا بیان کند و در این جهت هیچ فرقی نیست که حکومت استبدادی باشد، سلطنتی باشد، جمهوری باشد، مشروطه باشد یا مطلقه باشد، در همه موارد منبعی می خواهیم که آن منبع مورد استفادهٴ آن مبانی باشد؛ مثل اینکه فقه ما یک مواد دارد که در رساله عملیه است، یک مبانی دارد که در فنّ اصول هست و یک منبع دارد که کتاب و سنّت است، بالاخره باید از منبع این مبانی را استفاده کرد؛ لذا فرمود امر آنها غیر از «امرُ الله» است، «امرُ الله» را براساس ﴿إِنِ الْحُكْمُ إِلاّ لِلّهِ﴾ با مشورت نمی شود حلّ کرد، ولی هرگونه حکومتی باشد ـ درباره موضوعات ـ با مشورت انجام می شود و اینها غیر از «امرُ الله» است ﴿وَ أَمْرُهُمْ شُورَی بَینَهُمْ﴾. [1]. سوره شوری, آیه38. [2]. سوره آل عمران, آیه159. [3]. ر.ک: نهج البلاغة، حکمت437؛ «الْعَدْلُ یضَعُ‏ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا». [4]. سوره نازعات, آیه24. #انتخابات #عدل #مشورت #امر_الناس #تفرعن #حضرت_آیت_الله_جوادی_آملی 📚 درس تفسیر سوره مبارکه شوری جلسه 35 تاریخ: 1394/08/20 🆔 eitaa.com/EsraTvEitaa