🔸 #قناعت در زندگي در صحیفه سجادیه
📜 براي آنكه انسان از اظهار نياز به ديگران خودداري كند، چه راهي بايد برود؟ آيا همين كه به كار كردن روي آورد، كافي است؛ يعني دنبال كار و تجارت بودن او را بي نياز مي كند؟ به نظر مي رسد اين ، كافي نباشد و افرادي در زندگي با وجود كار كردن باز به اظهار نياز به ديگران ، ( براي نمونه، درخواست وام براي بهتر كردن خانه خود) روي مي آورند. پس بايد راه ديگري جست . يكي از مؤثرترين راه هاي بي نيازي از ديگران، قناعت پيشگي است.
در روايت ها و دعاها، معصومان عليه السلام از خداوند مي خواهند كه در زندگي در درجه «كفاف» باشند. در صحيفه سجاديه درباره قناعت پيشگي گاهي واژه «كفاف » و گاهي «كفايت » آمده است: «(نَعُوذُ بِكَ )... مِنْ فِقْدان ِ الْكَفافِ ؛ (خدايا! به تو پناه مي بريم )... از نيافتن روزي به اندازه نيازمندي ». #دعا_هشتم_7
امام سجاد عليه السلام براي رهايي از ذلت دَين داشتن به ديگران نيز مي فرمايد: «وَ أَجِرْنِي مِنه ُ بِوُسْعٍ فاضِلٍ أَوْ كَفافٍ واصِل ٍ؛ (بار خدايا) مرا به توانگري بسيار يا روزي به اندازه حاجت و نيازمندي (هميشه، از ذلّت دَين ) برهان «. #دعا_سی_2
پيامبر گرامي اسلام نيز از خداوند درخواست مي كند: «أَللّهُمَّ اجْعَلْ قُوتَ آلِ مُحَمَّدٍ كَفافًا؛ خدايا! روزي آل محمد را به قدركفاف قرار ده...».
در تعريف كفاف گفته اند: «آن چيزي است كه زيادتر از حدش نباشد و به قدر حاجت و نياز باشد، چنان كه صاحبش را از طلب و اظهار نياز به ديگران بازمي دارد».
در دعايي دیگر آمده است: «أَللَّهُم َّ ارْزُقْني الْكَفاف َ؛ خدايا! به من كفاف روزي كن »؛ يعني نه آن قدر روزي ام زياد باشد كه دچار طغيان شوم و نه آن قدر كم باشد كه به سختي و مشقت افتم .4
در برخي فرازها، امام «كفايت» در زندگي را درخواست مي كند: «أَللّهُمَّ إِنَّما يكْتَفِي الْمُكْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِكَ»بار خدايا! جز اين نيست كه بي نيازان به فضل قوّه تو (از غير تو) بي نيازند.» #دعا_پنجم_10 يا «وَ تَوِّجْنِي بِالْكِفايةِ ؛ و سرم را به تاج بي نيازي بپوشان ». #دعا_بیستم_22
«يكي از معاني كفايت، بي نيازي است و زماني گفته مي شود كه بي نيازي از غير تحقق يابد».
ذكر «تاج » براي كفايت ، كنايه از بزرگ و محترم داشتن و بزرگواري است كه اگر غني هم نباشد، داراي تعفّف و باز ايستادن از سؤال و استغناي از خلقت است كه مردم ايشان را بزرگ و محترم مي پندارند.8
كسي كه به كفايت دست يابد، زندگي او با بقيه تفاوت دارد؛ زيرا زندگي در حدّ كفايت به معني دارايي و ثروت هنگفت و ذخيره هاي زر و زيور نيست. بنابراين، آن كس كه بيشتر از همه مي انديشد بايد در پناه پول به آسايش برسد، پس از گذراندن سختي ها و رسيدن به خواسته هايش درمي يابد كه آرامش ، در پناه خيال تهي و نادرست او نيست و اگر هزاران برابر اين داشته باشد، ولي امنيت روحي و آرامش دل و جان نداشته باشد، هرگز سر بر بالين آسايش نخواهد گذاشت معناي سخن امام سجاد عليه السلام كه فرمود: «إِنَّما يكْتَفِي الْمُكْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِكَ « در آرامش زيستن و در پناه كفايت حضرت ربوبي بوده است.
انس با #صحیفه_سجادیه
توصیه #امام_رضا(ع) به #قناعت
سبک زندگی اقتصادی امام رضا(ع) تابع سه اصل تولید حداکثری، مصرف اعتدالی و انفاق مازاد بود؛ سبک زندگی که زمینهساز تحقق اقتصاد مقاومتی است.
تولید حداکثری :حضرت امام رضا(ع) در زمینهای اطراف مدینه کشاورزی میکردند. ایشان کسیکه در راه تأمین معیشت خانواده خود را به سختی میاندازد را همانند جهادگر در راه خدا میدانند
علی بن ابی حمزه نقل میکند: روزی حضرت رضا(ع) را مشغول کار کشاورزی دیدم و عرق از تمام بدنش جاری بود. گفتم: فدیت شوم کارگرانتان کجایند؟ فرمود: ای علی، از من بهتر هم با دست خود کار میکردند. گفتم: آنها چه کسانی بودند؟ فرمود: رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و همه پدرانم (ع) با دست خود کار میکردند. کار کردن از اخلاق انبیاء و مرسلین و صالحان است. حضرت کسی که در راه تامین معیشت خانواده خود را به سختی میاندازد را همانند جهادگر در راه خدا میداند
مصرف اعتدالی: مصرف به اندازه و قناعت، سیره آن حضرت بود. ایشان همواره توصیه میفرمودند که در مصرف میانهروی کنید، چه در زمان فقر و چه در زمان توانگری؛ از دیگران دستگیری کنید چه زمانی که اموال اندکی دارید چه وقتی مال زیادی دارید، زیرا خداوند در روز قیامت یک نصفه خرما را چنان بزرگ نماید که مانند کوه احد باشد.
زندگی همانند پائینترین طبقات جامعه
امام رضا(ع) میفرمودند: اگر زمام حکومت را به دست گیرم غذای پست و بد خواهم خورد، پس از غذای خوب که قبل از دوره زمامداریام روا بود و لباس درشت و زبر خواهم پوشید و راحتی و آسایش را کنار خواهم گذاشت.
ایشان همچنین میفرمایند: در دورانی که به عنوان فردی در میان امت به سر میبرم رواست که خوراک و لباسی همچون دیگران داشته باشم، و کمی آسایش ببینم، اما اگر زمام جامعه را در دست بگیرم، میباید با پایینترین طبقات زندگی کنم، و شب از روز نشناسم و همواره برای آسایش مردم و سامان یافتن زندگی انسانها بکوشیم.
توصیه به انفاق مازاد درآمد
انفاق مازاد درآمد: امام رضا(ع) رئوف و کمک کار فقرا و مستمندان بود. نقل شده روزی غلامان حضرت میوهای را نصفه نیمه خورده بوده و باقیمانده را دور انداخته بودند، حضرت به آنان فرمود: سبحان الله اگر شما از آن بینیازید کسانی هستند که به آن نیازمندند، آن را به کسی بدهید که نیازمند آن باشد.
این سبک زندگی اقتصادی سبکی است که باعث افزایش قدرت مقاومت جامعه اسلامی در مقابل فشارهای اقتصادی دشمنان میشود؛ زیرا پرکاری موجب تقویت قدرت تولیدی جامعه میشود، مصرف اعتدالی موجب میشود که مصرف در حد کفاف شکل گیرد و از اسراف و تبذیر جلوگیری شود. هنگامی که فرد مسلمان همه درآمدش را مصرف نکرد، میتواند مازاد درآمدش را برای کمک به فقرا و بهبود عدالت استفاده کند. نتیجه رعایت این سه اصل رفتاری این است که کارایی و عدالت به صورت همزمان بهدست میآید.
منابع:
تحف العقول، ص 808.
چهل حدیث، ص 30
مسند امام رضا ، ج2، ص 362
همان، ص 363.
فروع کافی، ج6، ص
امام علی (علیه السّلام) میفرماید: لایرجون احد منکم إلا ربّه ولایخافن إلا ذنبه .{نهج البلاغه حکمت 82. هیچ یک از شما جز به پروردگار خود امید نبندد و جز از گناه خود نترسد.