🔴فلسفه و اجتهاد دینی 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ آيت‌الله مکارم شيرازي حفظه الله تعالی درباره جایگاه و نقش علم کلام و فلسفه در اجتهاد و نظریه‌پردازی می‌فرماید براي اجتهاد و نظريه‌پردازي فقهي به علم کلام نیازمندیم. زيرا اثبات حجيت سخن و رفتار و سکوت معصوم، متوقف بر اثبات امامت و عصمت اوست؛ همانطور که اثبات حجيت ظواهر کتاب نيز مبتني بر اثبات حقانيت اصل قرآن است؛ و چنين مباحثي در علم کلام مورد بحث قرار مي‌گيرند. اما دربارة‌ فلسفه مي‌گويند فلسفه ارتباطي به دانش فقه ندارد؛ زيرا در فلسفه از امور حقيقي بحث مي‌شود در حالي که در فقه از امور اعتباري. بلکه دخالت فلسفه در اصول فقه را نيز، که از سوي برخي از اصولياني مثل آخوند خراساني، صورت گرفته است، مخل به رسالت اصلي اصول فقه مي‌دانند. صرف نظر از بحث‌هایی که درباره اعتباری دانستن موضوع فقه قابل طرح است (که این زمان بگذار تا وقت دگر) به نظر مي‌رسد براي نظريه‌پردازي ديني و حتي اجتهاد فقهي بسيار بيش از اين، بايد از مباني نظري اسلام آگاهي داشته باشيم. مباني نظري نقشي جدي در نظريه‌پردازي دارند. و اين مباني نيز اختصاصي به مباني کلامي و الهياتي ندارند. آگاهي دقيق و استدلالي از «هستي‌شناسي»، «معرفت‌شناسي»، «انسان‌شناسي»، «دين‌شناسي» و «ارزش‌شناسي» اسلامي از مهم‌ترين شرايط علمي براي نظريه‌پردازي اسلامي است. فهم نوع نگاه اسلام به هستي، معرفت، انسان و ارزش است که به يک نظريه‌پرداز و مجتهد در حوزه‌هاي علوم انساني و اسلامی کمک مي‌کند، نظريه‌اي مبتني بر اين بنيان‌ها ارائه دهد. اساساً يکي از مهارت‌هاي لازم براي نظريه‌پردازي، مهارت ارجاع مسائل به مباني است. نگاه سيستمي داشتن به مجموعة معارف اسلامي براي نظريه‌پردازي لازم است. و نگاه سيستمي در سايه ايجاد پيوند ميان مباني و مسائل محقق مي‌شود. #فلسفه #فهم_دین #اجتهاد @Ahmadhoseinsharifi 🌹

چه صلابتی دارند این پابرهنگان یمنی! ایمان و عزت و استقامت‌شان، بر ثروت و قدرت و غرور جهان زر و زور چیره شد. این پاهای برهنه حقیقتا بوسیدنی‌اند. @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🔴دانش منطق؛ از «شرط لازم اجتهاد» تا «دانشی بی‌فایده»! ملاحظه‌ای نسبت به دیدگاه آیت‌الله خوئی(ره) 🖊احمدحسین شریفی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ دربارة نقش و جايگاه دانش منطق، در اجتهاد و نظريه‌پردازي ديني، در ميان فقيهان و اصوليان اختلاف نظر است. اغلب آنان معتقدند، آشنايي با دانش منطق براي اجتهاد ديني لازم است؛ البته افراط در آن و تخصص در همة ابواب و مسائل منطق را نه تنها براي اجتهاد، لازم نمي‌دانند که مضرّ و ضايع‌ کردن عمر هم مي‌دانند. به همين دليل، غالباً معتقدند آشنايي با علم منطق به اندازه‌اي که توانايي تشخيص قالب‌هاي استدلال قياسي (اقتراني و استثنائي)، فهم قالب‌هاي صحيح از عقيم و همچنين انواع قياس را داشته باشد، کافي است. اما فهم مباحث دقيق منطقي که در استنباط حکم هيچ نيازي به آنها نيست، لزومي ندارد. در اين ميان، فقیه و اصولی بزرگی همچون آيت‌الله #خوئي (ره)، معتقد بودند منطق امري فطري است و همة انسان‌هاي طبيعي و حتي کودکان به خوبي مي‌توانند از آن استفاده کنند. به عنوان مثال، هيچ کسي به مجرد آنکه يک حيواني را ببيند، به اين دليل که بعضي از حيوانات موذي‌اند، حکم به موذي بودن اين حيوان هم نمي‌کند. زيرا فطرتاً مي‌دانند که موجبة جزئيه منتج نيست. بنابراين، نيازي به يادگيري قواعد منطقي و دانش منطق نيست. در نقد این دیدگاه عرض می‌کنم که منطق فقط اين نيست که موجبة ‌جزئيه منتج است يا نه، و يا منطق فقط آشنايي با شکل‌هاي استدلال و امثال آن نيست. بلکه دانش منطق «دانشي روشي» است: «روش راهبري فکر و انديشه.» روش «درستْ تعريف کردن» و «درستْ انديشيدن و استدلال کردن» را به ما آموزش مي‌دهد. دانشي است که قالب‌ها و ساختارهاي انديشة درست از نادرست را نمايان مي‌کند. و درست تعريف کردن و درست انديشيدن، اموري فطري و بي‌نياز از آموزش نيستند؛ آدميان در اين جهت نيازمند آموزش‌هايي ضابطه‌مند و علمي‌اند. دانش منطق متصدي و متکفل چنين رسالتي شده است. به همين دليل، آشنايي عميق و دقيق با آن براي نظريه‌پردازي اسلامي در علوم انساني امري بسيار لازم و ضروري است. افزون براین، دانش منطق، ما را با انواع مغالطات آشنا می‌کند تا هم خود از آن بپرهیزیم و هم مغالطات دیگران را بشناسیم. فی المثل، در دانش منطق یاد می‌گیریم که حکم جزء را به کل سرایت دادن یک مغالطه است. از اینکه فی‌المثل حتی کودکان و بی‌سوادان هم می‌دانند که موجبه جزئیه منتج نیست نمی‌توان نتیجه گرفت پس علم منطق بالکل بی‌فایده و بی‌ارزش است! براي توضيح بيشتر به اين نکته توجه مي‌دهم که يکي از نخستين گام‌هاي نظريه‌پردازي، «تعريف» و توضيح «چيستي» مفاهيم و مسألة مورد بحث است. بخش مهمي از منطق، ناظر به «روش تعريف» است. در بخش معرِّف، اصول و قواعد عقلائيِ تعريف ذکر مي‌شود. گونه‌هاي مختلف تعريف و اعتبار و ارزش هر کدام توضيح داده مي‌شود. و بخش ديگري از منطق، روش استدلال است که گونه‌هاي مختلف استدلال، اعتبارسنجي شده و ارزش هر کدام از آنها مورد بحث واقع مي‌شود. اين بخش به يک معنا «روش‌شناسي تبيين» را، به عنوان يکي از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي علوم انساني، بيان مي‌کند. با تسلط بر اين بخش است که دانسته مي‌شود آيا تبيينِ استقرائي معتبر است يا نه. اگر معتبر است چرا و تا کجا و اگر معتبر نيست، به چه دليل. با تسلط بر اين بخش است که مي‌توان روش‌هاي کشف علل و عوامل پديدة مورد بحث را اعتبارسنجي کرد. البته اين سخن به معناي کامل و بي‌نقص بودن منطق کلاسيک براي «تعريف» و «تبيين» و يا حتي به معناي مفيد دانستن وضعيت فعلي آن براي تعريف مفاهيم علوم انساني و تبيين گزاره‌هاي آن نيست؛ چرا که خود من نقدهايي جدي به روش‌شناسي تعريف و روش‌شناسي استدلال در منطق سنتي دارم. بلکه منظور آن است که آشنايي با اين دانش و توانايي کاربرد قواعد درست تعريف و استدلال از شرايط علمي لازم براي نظريه‌پردازي در علوم انساني است. (نظریه‌پردازی اسلامی در علوم انسانی؛ احمدحسین شریفی، ۱۳۹۷، ص۲۷۳-۲۷۵) #فهم_دین #اجتهاد @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🔴روز جمهوری اسلامی 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ «جمهوری اسلامی» یا «مردم‌سالاری دینی»، از بهترین مدل‌های حکومت و حکمرانی است. همه مزایای حکومت‌های دموکراتیک را در حوزه «مقبولیت» دارد و هیچیک از معایب آنها در حوزه «مشروعیت» را ندارد. هم از منطق معقولی در حوزه «مقبولیت» برخوردار است و هم از بنیانی مشروع و معقول در حوزه «مشروعیت». از نظر «کارآمدی» نیز مدل تحقق‌یافته آن در ایران، بدون تردید از کارآمدترین اَشکال و انواع حکومت بوده است. مردم‌سالاری دینی مدلی از حکومت است که هدف نهایی آنها نه تنها تربیت «شهروند خوب»؛ بلکه تربیت «انسان خوب» است. به همین دلیل، افزون بر تأمین امور دنیوی و رفاه و پیشرفت مادی، داعیه تعالی روحی و معنوی و تأمین سعادت اخروی مردمان را نیز دارد. به اعتقاد بنده می‌توان سطوحي از «مردم‌سالاري ديني» را عرضه کرد که حتی در جوامع غير اسلامي نيز قابليت اجرا را داشته باشد. یکی از معانی صدور جهانی انقلاب اسلامی همین است. #جمهوری_اسلامی @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🔴معضل ترجمه‌های تحت‌اللفظی قرآن 🖊احمدحسین شریفی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ براي فهم درست متون دینی افزون بر فهم مفردات، فهم هيئت ترکيبي کلمات و صناعات ادبی هم بسیار لازم است. بی‌توجهی به این مهم، موجب می‌شود که معنای درست آیات و روایات فهمیده نشوند. به عنوان مثال، با ترجمة تحت اللفظي کلمات اين آيه قرآن که مي‌فرمايد «فَلَمَّا تَراءَتِ الْفِئَتانِ نَكَصَ عَلى‏ عَقِبَيْه‏» (انفال، 48) نمي‌توان منظور و مراد واقعي خداي متعال را فهميد. برخي از مترجمين بدون توجه به اين حقيقت به ترجمه تحت اللفظي اين آيه پرداخته‌اند که نه تنها براي خواننده فارسي زبان قابل فهم نيست بلکه اساساً‌ معناي صحيحي هم ندارد. به عنوان نمونه برخي از ترجمه‌ها را ذکر مي‌کنيم: «پس چون نمودار شدند آن دو فوج برگشت بر دو پاشنه‏اش‏» (ترجمه عباس مصباح‌زاده)؛ «پس چون روبه‏رو شدند هر دو گروه بازگشت شيطان بر پاشنه خود» (ترجمه دهلوي)؛ «پس چون فراهم رسيدند دو گروه برگشت ديو پس پشتهايش‏» (ترجمه روض الجنان)؛ «پس چون نمودار شدند آن دو فوج برگشت بر دو پاشنه‏اش‏» (ترجمه شعراني). اين در حالي است که مترجمين دقيق‌النظر به اين حقيقت توجه داشته و معناي کنايي آن را ذکر کرده‌اند. به عنوان نمونه، جناب انصاريان آيه را چنين ترجمه کرده است: «ولى زمانى كه دو گروه [مؤمن و مشرك‏] با يكديگر برخورد كردند، به عقب برگشت و پا به فرار گذاشت»، مرحوم الهي قمشه‌اي نيز چنين ترجمه کرده است: «تا آن گاه كه دو سپاه (اسلام و كفر) روبرو شدند شيطان پاى به فرار گذاشت‏» و آيت‌الله مکارم شيرازي نيز آيه را به اين صورت ترجمه کرده است: «امّا هنگامى كه دو گروه (كافران، و مؤمنان مورد حمايت فرشتگان) در برابر يكديگر قرار گرفتند، به عقب برگشت‏». #فهم_دین #اجتهاد @Ahmadhoseinsharifi 🌹

خدایا ما میهمانانی نادان هستیم ارزش دعوت و ضیافتت را نمی‌دانیم، خودت ما را از خوان رحمت و نورت بهره‌مند گردان. #ماه_رمضان @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🔴از «خم‌شراب» تا «سجاده»! 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ نخستین شرط لازم برای تفقه و فهم درست متون دینی، فهم مفردات آیات و روایات است. آشنايي با دانش‌هايي همچون علم صرف، لغت‌شناسي، غريب القرآن و غريب الحديث براي اين بخش لازم است. به عنوان مثال، در یکی از متون رجالی دربارة يکي از راويان به نام محمدبن فرات آمده است که «كَانَ يَغْلُو فِي الْقَوْلِ وَ كَانَ يَشْرَبُ الْخَمْرَ»؛ هم اهل غلو بود و هم شرب خمر مي‌کرد. در ادامه روايت دارد که «فَبَعَثَ إِلَيْهِ الرِّضَا  خُمْرَةً وَ تَمْراً»، ممکن است کسي اين حديث را تا همینجا دیده باشد و به همین شکل هم ترجمه کند (همانطور که متأسفانه برخی چنین ترجمه کرده‌اند) که امام رضا(ع) براي او خرما و «خم شراب» فرستاد! و سپس درباب چرایی این رفتار امام رضا علیه السلام به تحلیل‌های تربیتی و اخلاقی و تبلیغی و امثال آن بپردازد! و اسرار تربیتی این اقدام امام رضا را (ارسال هم شراب برای آن راوی حدیث) استنباط کند! اين در حالي است که اگر اندکي تلاش براي فهم مفردات حديث ‌کنيم و جملات پس و پیش آن را ببینیم، متوجه مي‌شويم که «خُمرة» ‌در اینجا به معناي شراب يا خم شراب نيست! بلکه به معناي «سجاده» يا قطعه‌اي حصير براي نماز خواندن است! #فهم_دین #اجتهاد @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🔴یک تجارت موفق از قرن ۱۷ میلادی تاکنون، ١٠ درصد از جمعيت ٧٠ ميليوني تايلند توسط تاجری قمی، مسلمان شده‌اند. @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🔴ضرورت به‌روزرسانی دانش اصول 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ يکي ديگر از دانش‌هاي مرتبط با «روش»، دانش «اصول فقه» است. علم اصول فقه در حقيقت عبارت است از دانش «روش استنباط و روش کشف آموزه‌هاي فقهي». علم اصول به دنبال ارائة روش صحيح استنباط احکام شرعي از منابع ديني است. به تعبير شهيد مطهري: «علم اصول در حقيقت «علم دستور استنباط» است. اين علم روش صحيح استنباط از منابع فقه را در فقه به ما مى‏آموزد. ازاين‌رو، علم اصول مانند علم منطق يك علم «دستورى» است و به «فن» نزديك‌تر است تا «علم» يعنى در اين علم دربارة يك سلسله «بايد»ها سخن مى‏رود نه دربارة يك سلسله «است»ها.» البته به اعتقاد این بنده، در صورت تکميل و به‌روزرساني اين دانش و آگاهي عالمان اصول از مباحث «روش‌شناسي» و «ديدگاه‌هاي تأويلي و تفسيري معاصر»، مي‌توان به جاي تعبير «اصول فقه»، آن را با همان عنوان اوليه‌اش يعني «اصول استنباط» معرفي کرد و از آن به عنوان روشي براي کشف همة آموزه‌هاي ديني، اعم از فقهي، اخلاقي، سياسي، اجتماعي و امثال آن استفاده نمود. #فهم_دین #اجتهاد @Ahmadhoseinsharifi 🌹

نتیجه نزاع‌های درون خانوادگی و غفلت از دشمن اصلی @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🟢 توصیه‌ای حکیمانه برای فهم بهتر قرآن «قرآن را آنگونه بخوان که گویی بر تو نازل شده است.» @Ahmadhoseinsharifi 🌹

🔴حکمتی از حکیم ابوالقاسم فردوسی چنان دان که نادان‌ترین کس تُوی اگر پند دانندگان نشنوی ز خاکیم و هم خاک را زاده‌ایم به بیچارگی دل بدو داده‌ایم اگر نیک باشی بمانَدْتْ نام به تخت کِی‌ای‌ بَر، بُوی شادکام وگر بَد کنی جُز بَدی نَدرَوی شبی در جهان شادمان نغنَوی (نغنوی=نخوابی) #فردوسی @Ahmadhoseinsharifi 🌹