📚رساله حرمت مشروطه به قلم: شیخ فضل الله نوری (رضوان الله علیه) 🔹ایام سالگرد شهادت شیخ فضل الله نوری، قلمها و بیانهایی به کینه و عقده‌گشایی علیه شیخ شهید و فقیه تیزبین و هشیار، باز شده و صحیح و سقیم را در هم آمیخته و به مخاطبان خود میفروشند. 🔹بهتر است اهل تحقیق، رساله «حرمت مشروطه» از شیخ فضل الله نوری را مطالعه کرده و با دغدغه‌ها و دل‌نگرانی‌های شیخ آشنا شده و تا حدودی توان نقد و ارزیابی برخی سخنان علم‌نما را کسب نمایند. 🔹پرواضح است که جهت اشراف بر اندیشه شیخ، باید همه مکتوبات او را خواند، لیکن همین رساله نیز میتواند مقداری از این آگاهی بر اندیشه او را تأمین نماید. @alfigh_alosul

💢مشروعیت تقنین یا عدم مشروعیت؛ محل نزاع فقها و روشنفکران در مشروطیت ✍️حجت‌الاسلام محمد متقیان تبریزی به نظر می‌رسد، مهم‌ترین ویژگی مشروطیت را باید اعطاء «حق تقنین» به منتخبین مردم دانست. هرچند، مشروطیت دارای ویژگی‌های مهمی در عرصه سیاست بوده که مهمترین آن، تقیید و رفع اطلاق العنانی از سلطنت است، لیکن، آنچه که می تواند این تقیید را محقق سازد، بیرون آوردن «امکان تقنین» از حوزه سلطنت و تحدید اختیارات سلطانی در عرصه «حکم و فرمان» است. از این روی است که گفته می‌شود، مهمترین ویژگی مشروطیت، برخوردارسازی نمایندگان از امکانی است که به آنها قدرت ویژه‌‌ای در حکمرانی می‌بخشد و آن همان «امکان تقنین» است. در دوران مشروطه ایرانی نیز «حق تقنین» مورد نزاع و مجادله قرار گرفت. طرفین این نزاع نیز روشنفکران و فقها بودند. قاطبه فقهای نامدار در آن زمان، در یک سوی ماجرا ایستاده بودند که، حق تقنین را باید در پایگاه «شریعت» معنا نمود؛ چه آنانی که موافق ماجرای سیاسی مشروطه بودند و چه آنهایی که مخالف بودند. اما در سوی دیگر، روشنفکران، دانشمندان علوم سیاسی و حقوق، برخی نمایندگان مجلس، ایستاده بودند که، آن حق را بیرون از پایگاه شریعت و مشروعیت معنا می‌کردند. در این یادداشت مختصر، ابتدائاً دیدگاه روشنفکران و دانش آموختگان سیاسی و حقوقی آن دوران را گزارش کرده و سپس به رأی فقها می‌پردازیم. 👈 بخوانید: http://ijtihadnet.ir/?p=72488 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

🔹موضوع ارائه: بررسی تطبیقی روش فقهی آیت الله خامنه‌ای (مدظله العالی) با فقهای معاصر 🔹برنامه روز سوم: دوره روش شناسی اجتهاد 🔹موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا سلام الله علیه https://eitaa.com/alfigh_alosul

🎙نشست علمی 🔹دوره «روش شناسی اجتهاد» 🔹موضوع: بررسی تطبیقی روش فقهی آیت الله خامنه ای با فقهای معاصر در موضوع «غناء» 🔹ارائه: حجة الاسلام محمد متقیان تبریزی 📆زمان: جمعه ۲۰ مرداد ۱۴۰۲ 🔹مکان: مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (سلام الله علیه) @alfigh_alosul

❇️مذمت اهل رأی در نهج البلاغه 🔹امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (سلام الله علیه) در خطبه ۱۸ نهج البلاغه، در توصیف و مذمت اهل رأی و قیاس، بیانی دارند که، به دلیل ابتلائات امروزی به بلیه قیاس، نیاز به یادآوری و تذکار است. پرواضح است که، در پژوهشی متتبعانه و مدققانه باید به واکاوی موضوع «قیاس» پرداخت و هدف این یادداشت، صرفاً توجه دادن به این خطبه شریف و تأمل در مضامین آن است. ❎تشتت اهل رأی ابتداء کلام حضرت، تصویری است از تشتتی که در میان اهل رأی وجود دارد: تَرِدُ عَلَى أَحَدِهِمُ الْقَضِيَّةُ فِي حُكْمٍ مِنَ الْأَحْكَامِ فَيَحْكُمُ فِيهَا بِرَأْيِهِ ثُمَّ تَرِدُ تِلْكَ الْقَضِيَّةُ بِعَيْنِهَا عَلَى غَيْرِهِ فَيَحْكُمُ فِيهَا بِخِلَافِ قَوْلِهِ ثُمَّ يَجْتَمِعُ الْقُضَاةُ بِذَلِكَ عِنْدَ الْإِمَامِ الَّذِي اسْتَقْضَاهُمْ، فَيُصَوِّبُ آرَاءَهُمْ جَمِيعاً وَ إِلَهُهُمْ وَاحِدٌ وَ نَبِيُّهُمْ وَاحِدٌ وَ كِتَابُهُمْ وَاحِدٌ-أَ فَأَمَرَهُمُ اللَّهُ [تَعَالَى‏] سُبْحَانَهُ بِالاخْتِلَافِ فَأَطَاعُوهُ أَمْ نَهَاهُمْ عَنْهُ فَعَصَوْه‏. مهمترین ویژگی روش قیاس و رأی، فقدان «امر مشترک» و شخصی سازی نظریه دینی است. و همین امر در نهایت، موجب شکل گیری «تشتت» در میان اهالی رأی میشود. در حالیکه به بیان حضرت، آنها خدایی واحد، پیامبری واحد و کتابی واحد دارند و به اختلاف در میان خود نیز امر نشده اند که آن را اطاعت نمایند. ⁉️ایرادات کلامی و مبنایی روش قیاس سپس، حضرت با طرح پرسشهایی که سویه انکار و توبیخ دارد، ایرادات روش قیاس و رأی را برمیشمارند: أَمْ أَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ دِيناً نَاقِصاً فَاسْتَعَانَ بِهِمْ عَلَى إِتْمَامِهِ أَمْ كَانُوا شُرَكَاءَ لَهُ فَلَهُمْ أَنْ يَقُولُوا وَ عَلَيْهِ أَنْ يَرْضَى أَمْ أَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ دِيناً تَامّاً فَقَصَّرَ الرَّسُولُ ص عَنْ تَبْلِيغِهِ وَ أَدَائِهِ وَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ يَقُولُ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْ‏ءٍ وَ فِيهِ [تِبْيَانُ كُلِ‏] تِبْيَانٌ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ ذَكَرَ أَنَّ الْكِتَابَ يُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً وَ أَنَّهُ لَا اخْتِلَافَ فِيهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً. 1. آیا دین خداوند متعال ناقص است که با استعانت از اهل رأی و قیاس، بخواهد آن را تمام نماید؟ 2. آیا اهل رأی و قیاس، شریک خداوند متعال در امر «حکم» هستند که مجاز در بیان حکم بوده و بر عهده خداوند سبحان است که راضی به حکم ایشان باشد؟ 3. یا اینکه، خداوند سبحان دین تام و تمامی را نازل کرده، اما رسول(صلی الله علیه و آله) در تبلیغ و اداء دین، کوتاهی ورزیده است؟ درحالیکه، خداوند سبحان، میفرماید: «ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْ‏ءٍ» و در آن است تبیین هر چیزی، و بخشی از کتاب، بخش دیگر را تصدیق میکند و هیچ اختلافی در آن نیست که فرمود: «وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلافاً كَثِيراً». 🔹به نظر میرسد، با وجود مسلم انگاشتن حرمت عمل به قیاس در استنباطات فقهی و مردود بودن این روش در فقه امامیه، ضروری است به دلیل برخی بازخوانیهای جدیدی که پیرامون این موضوع از ناحیه برخی نواندیشان صورت گرفته، پژوهشهای جدیدی که متضمن دقت و تعمق در مضامین روایات با نظر به زمینه های تاریخی است، رقم بخورد و از آسیبهای نواندیشی های دینی جلوگیری نماید. @alfigh_alosul

❇️دلیل عدم جواز تقلید مجتهد 🔹یکی از مسائلی که در باب اجتهاد و تقلید مطرح میشود، جواز یا عدم جواز تقلید مجتهدی از مجتهد دیگری است. به نقل از محقق خوئی (رضوان الله علیه) صاحب مناهل (رضوان الله علیه) بر این رأی است که، کسی که دارای قوه اجتهاد بوده و آن را به فعلیت نرسانیده است، در حقیقت علم فعلی نداشته و جاهل بالفعل است و چنین کسی هم جواز تقلید از عالم بالفعل را دارد. 🔹شیخ انصاری(رضوان الله علیه) بر این نظر است که، درباره این مسئله اتفاق و اجماع بر عدم جواز است؛ زیرا اطلاقات جواز تقلید از کسی که متمکن از اجتهاد است انصراف دارد. محقق خوئی نیز همین نظر را صحیح میداند: «و ما أفاده (قدّس سرّه) هو الصحيح و ذلك لأن الأحكام الواقعية قد تنجزت على من له ملكة الاجتهاد بالعلم الإجمالي أو بقيام الحجج و الأمارات عليها في محالّها و هو يتمكن من تحصيل تلك الطرق، إذن لا بدّ له من الخروج عن عهدة التكاليف المتنجزة في حقه و لا يكفي في ذلك أن يقلّد الغير، إذ لا يترتب عليه الجزم بالامتثال فإنه من المحتمل أن لا تكون فتوى الغير حجة في حقه لوجوب العمل بفتيا نفسه و نظره، فلا يدري أنها مؤمّنة من العقاب المترتب على مخالفة ما تنجز عليه من الأحكام الواقعية و العقل قد استقل بلزوم تحصيل المؤمّن من العقاب و مع الشك في الحجية يبني على عدمها، فإن الشك في الحجية يساوق القطع بعدمها على ما بيّناه في محله» 📚موسوعة الإمام الخوئي، ج۱، ص: ۱۷ 🔹آیت الله میرزاجواد تبریزی (رضوان الله علیه)، در درس اصول، این نظر را نقد کرده و دلیل عدم جواز تقلید را «ادله وجوب تعلم» میداند که درباره شخص عامی به رجوع او به مجتهد است و درباره شخصی که صاحب ملکه اجتهاد و متمکن از استنباط است به فحص تفصیلی از ادله، محقق میشود. ایشان، دلیل جواز تقلید را سیره قطعیه متشرعه میداند نه سیره عقلائیه، که از آن سیره برای اثبات عدم جواز تقلید مجتهد استفاده شود. 📚دروس في مسائل علم الأصول، ج‏۶ ص: ۲۲۵ @alfigh_alosul

🔻خطرِ امیرمعزی ✍سعید طاووسی (بخشی از گفتار سعید طاووسی پیرامون مطالعات اسلام‌پژوهی در غرب) خطری که قلم محمدعلی امیرمعزی دارد دیگران ندارند؛ چون ایشان به عنوان یک شیعه در غرب شناخته می‌شود و می‌گویند این تصویری است که یک پژوهشگر شیعی از تشیع می‌دهد. همین امیرمعزی با ایتان کلبرگ کتاب «التحریف و القرائات» را تصحیح و تحقیق می‌کنند و انتشارات بریل آن را منتشر می‌کند. این کتاب در اثبات تحریف قرآن توسط یکی از غلات بصره نوشته شده و تمام روایاتی که در زمینه تحریف قرآن داریم، یک‌سومش از همین کتاب است. بعد آقای امیرمعزی این کتاب را منتشر می‌کنند به عنوان اینکه ما آثار شیعیان متقدم را منتشر کردیم؛ در حالی که شیخ صدوق در قرن چهارم می‌گوید از اعتقادات ما عدم تحریف قرآن است. به این صورت انگاره تحریف قرآن به عنوان باور شیعی در فضای آکادمیک غرب غالب می‌شود. بنابراین جا دارد روی این افراد هم حساس شویم. متاسفانه رویکرد ما به مطالعات غربیان انفعالی است و تا زمانی که شری برای ما درست نکرده دنبالش نیستیم و بعد که برایمان مسئله ایجاد می‌کند سعی می‌کنیم جوابی آماده کنیم. ما در این عرصه خیلی کار داریم. خوب است رساله‌های دکتری را در این فضا بیاورند. آنها ما را به چالش کشیدند و ما خیلی پوستمان کلفت است که عین خیالمان نیست. ضمن اینکه پژوهش‌هایشان خیلی متنوع و در عرصه‌های مختلف است. به عنوان مثال، در مطالعات قرآنی طرف یک نسخه قرآن را پیدا کرده دو کلمه آن پاک شده دو کلمه دیگر نوشته شده. بعد به استناد همین یک صفحه مدعی می‌شود این تحریف است و از همین یک صفحه، صد صفحه مطلب درمی‌آورد. اصلا این پژوهش‌ها دیده نمی‌شوند تا پاسخ داده شوند؛ ولی اثرشان را می‌گذارند. جالب است خیلی از این شبهات و حرف‌هایی که در میان ما مطرح است در غرب رد شده؛ ولی ما هنوز سرگرم ادعاهای پنجاه سال پیش آنها هستیم چون خیلی از فضای مطالعات روز دنیا عقب‌تر هستیم و ترکش‌های آن به ما می‌رسد و تا بخواهیم جواب دهیم مطلب جدیدی به ما عرضه می‌کنند. آنها دارند در مورد همه چیز ما کار می‌کنند؛ ولی ما غافلیم در صورتی که اگر ما خودمان را روایت نکنیم آنها ما را با رویکرد خودشان روایت می‌کنند. در یک کلام از نظر گستره مطالعات اسلامی در غرب با میدان وسیعی روبرو هستیم و باید کار کنیم. #صرفا_جهت_اطلاع https://eitaa.com/alfigh_alosul

❇️فقه مقاصد؛ گزارش و نقد 🔹اخیراً به دنبال طرح ایده «فقه مقاصد»، بر آن شدم که یادداشتی را که در سال ۱۴۰۰ با عنوان گزارش این ایده از آثار استاد علیدوست (زیدعزه) نوشته و آن را به نکات انتقادی مقرون ساخته بودم، بازنشر نمایم: http://monir110.blogfa.com/post/25/ @alfigh_alosul

💢نگاهی به ایده فقه مقاصد و نقد آن ✍️حجت‌الاسلام محمد متقیان تبریزی یکی از مباحث مطرح در عرصه فقه معاصر، موضوع توجه به اهداف شریعت در عملیات استنباط است که از آن به فقه‌ مقاصد تعبیر می‌شود. عمدتاً جناب استادعلیدوست (زیدعزه) در زمان حاضر متکفل طرح این بحث هستند و درباره آن تحقیقات متعدد در قالب کتب، مقالات و نیز سخنرانی‌هایی داشته‌ و دارند. آنچه در ادامه‌‌ می‌آید شامل گزارشی مختصر از دیدگاه ایشان و نقدی کوتاه برآن است. این نوشتار نه به عنوان مقاله، بلکه در قالب یادداشت نگاشته شده و طبعاً نیاز به تکمیل و افزونه دارد و ارائه آن، جهت مشارکت در فرآیند بحث و نقد نقد‌‌ می‌باشد. 🔻محورهای یادداشت: 🔹اشاره‌‌‌ای به فقه مقاصد نزد عامه 🔸علل و ملاکات احکام نزد امامیه 🔹فقه مقاصد در اندیشه استاد علیدوست 🔸مقاصد شریعت و فقه 🔹راه کشف مقاصد و گسست نصوص مبیّن مقاصد از نصوص مبیّن حکم 🔸نقد اول: نقد حجیت مطلق عقل 🔹نقد دوم: فقدان فلسفه دین برای فقه مقاصد 🔸نقد سوم: فقدان اصول فقه مقاصد 📝 متن کامل را در «اجتهاد» مطالعه نمایید: http://ijtihadnet.ir/?p=72970 🆔 https://eitaa.com/ijtihad

❇️در جواز سفر شاه به فرنگ و فواید آن 🔹در مطالعه رسائل سیاسی عصر قاجار، به رساله ای با عنوان «توضیح المسائل» برخوردم که به عنوان پاسخ به تعدادی مسئله شرعی نگاشته شده بود. نگارنده این رساله، جناب محمدتقی بن محمدحسین کاشانی است. یکی از مسائلی که در این رساله مطرح شده و ایشان پاسخ داده، درباره سفر پادشاه عصر (ناصرالدین شاه قاجار) به فرنگ است. متن سؤال اینگونه آمده است: ⁉️سؤال: جمعی از مؤمنین خدمت سرکار عالی معروض میدارند که چه میفرمایند در این مسئله شرعیه که مراوده و مجالست و معامله با کفار و با سلاطین آنها و به ولایات آنها رفتن برای سیاحت یا کسب یا معامله یا تحصیل صنعت، نقصی و عیبی شرعاً دارد یا ندارد. و پادشاه اسلام پناه و حضرت ظل الله، ادام الله اضلال شوکته علی رئوس العالمین با وزیر و شاهزادگان عظام و جماعتی از رجال دولت که تشریف بردند به ولایات آنها برای بعضی مطالب، نقصی و عیبی دارد یا نه؟ 👈....بدانکه جواب از مجالست و مراوده و معامله با کفار و رفتن به ولایات آنها برای شغلی یا سیاحت یا کسب و تحصیل صنعت و مانند اینها، آن است که می گویم که نقصی و عیبی و ضرری برای ایمان ندارد و سبب زوال ایمان نیست.....بلی اگر فرض شود که شخص در ولایات کفار وطن او باشد و در آنجا از ترس نتواند اظهار اسلام و شعایر اسلام را بکند و نتواند نماز و سایرعبادات را به جا بیاورد، در این صورت اگر ممکن است از برای او که از آنجا به بلاد اسلام برود و مخارج رفتن را هم داشته باشد بر او واجب خواهد بود که قطع وطن نموده، به بلاد اسلام برود و.....خلاصه آن است که تشریف بردن پادشاه و رجال دولت به ولایات کفر یا با سلاطین آنها دوستی کردن، نقصی ندارد؛ خصوص آنکه وعده خواستند. 📚رسائل سیاسی عصر قاجار، زرگری نژاد، ج۲ص ۲۹۰ @alfigh_alosul

❇️تعداد رکعات صلوات یومیه 🔹درباره تعداد رکعات صلوات یومیه- فرائض و نوافل- آنچه که مشهور است «احدی و خمسون رکعة» است، اما روایاتی وجود دارد، از جمله صحیحه معاویة بن عمار، با عنوان «وَصِيَّةُ النَّبِيِّ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (سلام الله علیه)‏» که در آنجا میفرماید:.... أَمَّا الصَّلَاةُ فَالْخَمْسُونَ رَكْعَة.... 🔹مجلسی اول (رضوان الله علیه)، در توضیح این فراز چنین میفرماید: ««فالخمسون ركعة» بالنسبة إليه (عليه السلام) فإن الوتيرة شرعت لخوف أن يموت بدون صلاة الوتر و كان يعلم (صلى الله عليه و آله) أنها لا تفوته (أو) هي بدل و ليست من الخمسين» 📚روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، ج۱۱ص: ۳۴ 🔹مجلسی دوم (رضوان الله علیه)، همان احتمالات را با افزوده ای بیان میکند: «قوله صلى الله عليه و آله: فالخمسون ركعة إنما لم يحسب الوتيرة: إما لأنها بدل من صلاة الوتر، أو لأنها إنما زيدت‌ تطوعا لتصير النافلة ضعف الفريضة، أو لأن النبي (صلى الله عليه و آله) كان لا يأتي بها لعلمه بأنه يفعل صلاة الليل.» 📚ملاذ الأخيار في فهم تهذيب الأخبار، ج۱۵ ص: ۴۱ 🔹آقارضاهمدانی(رضوان الله علیه) نیز به صورت تفصیلی متعرض این اخبار شده و احتمال تعارض میان اخبار را نفی کرده و آن اختلاف را اختلاف در بیان مراتب فضل دانسته است. با توجه به اینکه، بیان مجلسیین فقط برای همان صحیحه معاویه بن عمار مفید بوده و امکان رفع معارضه در سایر روایات را ندارد، حتما بیان صاحب مصباح الفقیه ملاحظه گردد. 📚مصباح الفقيه، ج‌۹ص: ۲۵ @alfigh_alosul