❣️چگونه عاشق شویم؟ ✍ حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله) 📚 برگرفته از گلشن احباب، ج۲ 🆔 @allame_tehrani

🔴 اهمیت مجاهده مجاهده باید فی کلّ لحظةٍ لحظةٍ باشد، فی کلّ ساعةٍ باشد، فى كلّ ليلٍ و نهارٍ باشد. انسان یک آن چشم به هم بگذارد و از این مجاهده غفلت کند، یک مرتبه می‌بیند در ته درّه سقوط کرده است. 📚 «گلشن‌احباب»، ج۴، ص۱۰۸ 🆔 @allame_tehrani

🔹ز هر چه غیر یار استغفر الله... فيض كاشانى بسيار مرد بزرگى است؛ مرحوم علّامۀ طباطبائى در مورد ايشان مى‌فرمودند: «ما در بين علماء شيعه به جامعيّت مرحوم فيض كم داريم.» إن‌شاءالله ديوان ايشان را تهيّه كرده و در منزل داشته باشيد و خصوصاً اشعارى كه راجع به لا إله إلّا الله و استغفار دارند را مرور كنيد. چقدر در اين اشعار عالى بيان فرموده است: ز هرچه غير يار أستغفرُ الله ز بود مستعار أستغفرُ الله دمى كان بگذرد بى ياد رويش از آن دم صدهزار أستغفر الله 📚 «جذبهٔ عشق»، ص۲۷۶ 🆔 @allame_tehrani

💠 شرح رسالهٔ لب‌اللباب علامه طهرانی (رضوان‌الله‌علیه) ✍ رسالهٔ لب‌اللباب در سیر و سلوک أولی‌الألباب به لغت پارسی و بسیار موجز و نفیس است که از تألیفات عارف کامل حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی می‌باشد. 🔹موضوع این رساله تهذیب اخلاق بر مبنای سیر و سلوک و طی سفرهای چهارگانهٔ عرفانی است. 🔰شرح عوالم مقدم بر عالم خلوص در بیان اسلام اکبر، ایمان اکبر، هجرت کبری، جهاد اکبر، اسلام اعظم، ایمان اعظم، هجرت عظمی، جهاد اعظم، موت ارادی ، مزیت سالکان امت اسلام بر سالکان امت‌های گذشته، مقام «صلوح» و اقسام صلاح، بخش ابتدایی این کتاب است و در بخش دوم، شرح طریق و کیفیت سیر الی الله و شرایط لازم سلوک در بیان ترک عادات و رسوم و تعارفات، عزم، رفق و مدارا، وفا، ثبات و دوام، مراقبه، محاسبه، مؤاخذه، مسارعت، ارادت، ادب نگاهداشتن، نیت، صمت، جوع و کم‌خوری، خلوت، سهر (شب‌زنده‌داری)، دوام طهارت، مبالغه در تضرع، احتراز از لذایذ، کتمان سر، شیخ و استاد، ورد، نفی خواطر، ذکر و فکر مطرح می‌گردد. 📝 از آنجایی که مطالب این کتاب شاید برای برخی افراد سنگین باشد، استاد گرانقدر حاج شیخ محمدحسن وکیلی در ۳۵ جلسه به شرح این کتاب نفیس پرداخته‌اند که می‌تواند یاری‌گر آنها در مسیر حرکت به سوی خداوند باشد. 🌐 مشاهده از طریق لینک زیر:👇 B2n.ir/sharhe_lobbollobab 📹 گزیده‌های شرح رسالهٔ لب‌اللباب:👇 https://mhva.ir/2021/12/01/ 🆔 @allame_tehrani

🧳 مسافر ▪️بساطتان را از این عالم جمع کنید! 🎙حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله) 🆔 @allame_tehrani

🗿بزرگ‌ترین بُت 🎙حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله) 🆔 @allame_tehrani

⛓زندان خودساخته 🎙حضرت آیت‌الله حاج سید محمدصادق حسینی طهرانی (حفظه‌الله) 🆔 @allame_tehrani

📗 تدریس کتاب «الله شناسی» 🎙استاد حاج شیخ حمزه فکری 📼 جلسهٔ چهاردهم (۱۴) 🔉 صوت جلسهٔ سیزدهم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🆔 @allame_tehrani

📗 تدریس کتاب «الله شناسی» 🎙استاد واسطی (حفظه‌الله) 📼 جلسهٔ پانزدهم (۱۵) 📝 متن مکتوب جلسه (PDF) 📹 فایل تصویری جلسه (آپارات) 🔉 صوت جلسهٔ چهاردهم ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔰اهم موضوعات مطرح شده: 🔸مثالهایی برای بیان کیفیت ارتباط خالق و مخلوق 🔸آثار درک حس مخلوق بودن 🔸تفسیر بدیع «آیت‌الکرسی» 🔸تبیین «ظلمت» در زندگی‌ها 🔸صفات شخص «واقع‌بین» 🔸معنی «انصات» در قرآن 🔸ساز و کار مدیریت دانش 🆔 @allame_tehrani

❤️ فقط برای تو 🔰مردم سه دسته اند... 🎙حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی (قـدس‌اللـه‌نـفـسـه‌الـزکـیـة) 🆔 @allame_tehrani

💫 سالک آگاه - جلسهٔ سوم 🔴 مفاسد علمای سوء و حرمت تبعیت از آن‌ها 🎙حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی (قـدس‌اللـه‌نـفـسـه‌الـزکـیـة) 🗓 تاریخ سخنرانی: 1414/04/09 📝 متن مکتوب سخنرانی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔰توضیحات: 🔹ولادت امام حسن عسکری علیه‌السّلام. 🔹جوّ حاکم در زمان امام حسن عسکری علیه‌السّلام. 🔹عدم دسترسی شیعیان به آن حضرت. 🔹صفات امام حسن عسکری علیه‌السّلام. 🔹بحثی راجع به منبر. 🔹علامه طهرانی: «من خودم خیلی محتاج هستم به اینکه موعظه بشنوم!». 🔹خصوصیّات و ویژگی‌های منبر و خطابه. 🔹حدیث امام حسن عسکری علیه‌السّلام راجع به علما. 🔹لزوم وجود نور الهی در دل مجتهد صاحب فتوا. 🔹در معانی أُمّی و أَمانیّ. 🔹تکذیب نبوّت پیغمبر و امامت امیرالمؤمنین توسط علمای یهود. 🔹بقای ریاست بر مردم و رهایی از اطاعت پیغمبر و امیرالمؤمنین، علّت انکار علمای یهود. 🔹در معنای وَیل. 🔹علّت ذمّ پروردگار نسبت به عوام یهود به خاطر پیروی از علمایشان. 🔹حرمت تبعیّت از علمای سوء و فاسق. 🔹مذمّت عوام امّت پیغمبر در تبعیّت از علمای سوء. 🔹اختلاف مراتب علما. 🔹اقسام افرادی که از ائمّه کسب علم کرده‌اند. 🔹ضرر علمای منافق‌صفت بر شیعیان، از لشکر یزید بر امام حسین علیه‌السّلام، بیشتر است. 🔹کیفیّت هدایت و دستگیری خداوند از طالب واقعی راه حق. 🔹صفات بدترین علمای امّت. بعد از ائمّه، علمای صالح بهترین افراد روی زمین‌اند. 🔹علمای فاسد شرار خلق خدا هستند. 🆔 @allame_tehrani

💫 سالک آگاه - جلسهٔ سوم 🔴 مفاسد علمای سوء و حرمت تبعیت از آن‌ها 🎙حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی (قـدس‌اللـه‌نـفـسـه‌الـزکـیـة) 🗓 تاریخ سخنرانی: 1414/04/09 🔉 فایل صوتی سخنرانی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔰توضیحات: 🔹ولادت امام حسن عسکری علیه‌السّلام. 🔹جوّ حاکم در زمان امام حسن عسکری علیه‌السّلام. 🔹عدم دسترسی شیعیان به آن حضرت. 🔹صفات امام حسن عسکری علیه‌السّلام. 🔹بحثی راجع به منبر. 🔹علامه طهرانی: «من خودم خیلی محتاج هستم به اینکه موعظه بشنوم!». 🔹خصوصیّات و ویژگی‌های منبر و خطابه. 🔹حدیث امام حسن عسکری علیه‌السّلام راجع به علما. 🔹لزوم وجود نور الهی در دل مجتهد صاحب فتوا. 🔹در معانی أُمّی و أَمانیّ. 🔹تکذیب نبوّت پیغمبر و امامت امیرالمؤمنین توسط علمای یهود. 🔹بقای ریاست بر مردم و رهایی از اطاعت پیغمبر و امیرالمؤمنین، علّت انکار علمای یهود. 🔹در معنای وَیل. 🔹علّت ذمّ پروردگار نسبت به عوام یهود به خاطر پیروی از علمایشان. 🔹حرمت تبعیّت از علمای سوء و فاسق. 🔹مذمّت عوام امّت پیغمبر در تبعیّت از علمای سوء. 🔹اختلاف مراتب علما. 🔹اقسام افرادی که از ائمّه کسب علم کرده‌اند. 🔹ضرر علمای منافق‌صفت بر شیعیان، از لشکر یزید بر امام حسین علیه‌السّلام، بیشتر است. 🔹کیفیّت هدایت و دستگیری خداوند از طالب واقعی راه حق. 🔹صفات بدترین علمای امّت. بعد از ائمّه، علمای صالح بهترین افراد روی زمین‌اند. 🔹علمای فاسد شرار خلق خدا هستند. 🆔 @allame_tehrani

🔰فضیلت خدمت به مؤمنین و برادران دینی ▪️قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله): مَنْ قَضی لِمُؤمنٍ حاجة قَضی اللهُ لَهُ حوائجَ کثیرة أَدْناهُنَّ الجنَّة. «قرب‌الأسناد، ص119» هر کس یک نیاز مؤمنی را روا سازد، خداوند حاجت‌های فراوان او را روا سازد که کمترین آن بهشت باشد. ▪️قال رسول‌الله (صلى‌الله‌علیه‌و‌آله): مَنْ مَشی فی عَونِ أخیهِ و مَنْفَعَتِهِ فَلَهُ ثوابُ الْمجاهدینَ فی سَبیلِ الله. «ثواب‌الأعمال، ص340» کسی که برای کمک به برادر خود و سودرساندن به او اقدام کند، پاداش مجاهدان در راه خدا به او داده خواهد شد. ▪️قال رسول‌الله (صلى‌الله‌علیه‌و‌آله): مَنْ قَضی لأخیهِ المؤمنِ حاجة کانَ کمَن عَبَدَ اللهَ دَهرَهُ. «أمالی شیخ طوسی، ص481، ح1051» هر کس یک نیاز برادر مؤمن خود را برآورد، مانند کسی است که عمر خویش را به عبادت خدا سپری کرده باشد. ▪️قال رسول‌الله (صلى‌الله‌علیه‌و‌آله): مَنْ سَعی فی حاجَة أَخیهِ المؤمنِ فکأنَّما عَبَدَ اللهَ تِسْعَة آلافِ سنَة، صائماً نهارَهُ قائماً لَیلَهُ. «بحارالأنوار، ج74، ص316» کسی که در راه برآوردن نیاز برادر مؤمن خود بکوشد، گویی نُه هزار سال با روزه گرفتن و شب‌زنده‌داری کردن، خدا را عبادت کرده باشد. ▪️مولا امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام): اِنَّ للهِ عِبَاداً یختَصُّهُمُ اللهِ بِالنَّعَمِ لِمَنافِعِ العِبادِ فَیقِرَّهَا فِی أَیدِیهِم مَا بَذَلُوهَا فَإِذَا مَنَعُوها نَزَعَهَا مِنهُم ثُمَّ حَوَّلَهَا إِلی غَیرِهِم. «نهج‌البلاغه، حکمت417» خداوند را بندگانی است که به آنان نعمت‌های ویژه داده است برای نفع رساندن به دیگر بندگانش؛ پس امکاناتی در دسترس آنها قرار داده است که بذل و بخشش کنند. هرگاه از بذل آن نعمت‌ها دریغ ورزند و چیزی به کسی ندهند، آن نعمت ها را از آنان بازمی‌ستاند و به دیگران می‌دهد. ▪️امام حسین (علیه‌السلام): اِنَّ حَوائِجَ النَّاسِ اِلَیکُم مِن نِعَمِ اللهِ عَلَیکُم، فَلا تَمَلُّوا النِّعَم. «بحارالأنوار، ج74، ص318» درخواست‌های مردم از شما، از نعمت‌های الهی است برای شما، از این نعمت‌ها ملول و خسته نشوید. ▪️امام صادق (علیه‌السلام): قال الله عزّوجل: الخَلقُ عِیالی فَأَحبُّهُمْ إِلیّ أَلْطَفُهمْ بِهمِ وَ أَسعاهُمْ فی حَوائِجِهِمْ. «الکافی، ج2، ص199» خدای متعال می‌فرماید: مردم خانوادهٔ من هستند، پس محبوب‌ترین آنان نزد من کسانی هستند که با مردم مهربان‌تر و در راه برآوردن نیازهای آنان کوشاتر باشند. ▪️امام صادق (علیه‌السلام): مَا آمَنَ بِاللهِ وَ لا بِمُحَمَّدٍ وَ لا بِعَلِّی مَن اِذا اَتاهُ اَخُوهُ المُؤمِنُ فی حاجَة لَم‌یضحَک فِی وَجهِهِ فَاِن کَانَت حَاجَتُهُ عِندَهُ سارَعَ اِلی قَضائِها وَ اِنْ لَمْ‌یَکُنْ عِنْدَهُ تَکَّلَّفَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِهِ حَتّی یَقْضِیَها لَهُ. «بحارالأنوار، ج75، ص۱۷۶» به خدا، محمد و علی ایمان نیاورده است کسی که در هنگام نیاز برادر مؤمنش با خوشرویی با او برخورد نکند؛ پس اگر توان دارد احتیاج او را شخصاً برطرف نماید و اگر قادر نیست با کمک دیگری مشکل او را حل کند. ▪️امام صادق (علیه‌السلام): یحِقُّ عَلَی المُسلِمَینَ الاِجتِهاد فِی التَواصُلِ وَ التَعاوُنِ وَ التَعاطُفِ وَ المُواسَاة لِاَهلِ الحاجَة وَ تَعاطُف بَعضُهُم عَلی بَعضٍ. «الکافی، ج2، ص175» مسلمانان موظفند در راه رسیدگی و کمک به نیازمندان کوشا و نسبت به یکدیگر عطوف و مهربان باشند و از پرداخت کمک‌های مالی به همدیگر مضایقه نکنند و به هنگام گرفتاری، یار و یاور هم باشند. ▪️امام صادق (علیه‌السلام): مِن اَحَبَّ الأعمالِ اِلی اللهِ عَزَّوَجَلَّ اِدخالُ السُّرُوِر عَلَی المُؤمِنِ؛ اِشباعُ جُوعَتِهِ أَو تَنفِیسِ کُربَتِهِ؛ اَو قَضاءِ دَینِهِ. «الکافی، ج2، ص192» از باارزش‌ترین کارها نزد خداوند متعال، شاد کردن مؤمنین است؛ مثل سیر نمودن آنها، یا نجات دادن آنان از سختی‌ها و گرفتاری‌ها، یا ادای بدهی آنها. ▪️امام کاظم (علیه‌السلام): اِنّ لِلّهِ عباداً فی الأرضِ یسعَونَ فی حوائجِ النّاسِ هُمُ الآمِنونَ یومَ القِیامَه. «بحارالأنوار، ج74، ص319» همانا خدا را در زمین بندگانی است که برای رفع نیازهای مردم می‌کوشند، اینان در روز قیامت (از عذاب)، در امان هستند. ▪️امام کاظم (علیه‌السلام): اِنَّ خَواتیمَ أعمالِکم قَضاءُ حَوائجِ إخوانِکم و الإحسانِ إلیهِمْ ما قَدَرْتُم و إلّا لَمْ‌یُقْبَلْ مِنْکم عَمَلٌ. «بحارالأنوار، ج75، ص379» همانا مُهر قبول اعمال شما، برآوردن نیازهای برادرانتان و نیکی کردن به آنان در حد توانتان است و إلّا (اگر چنین نکنید)، هیچ عملی از شما پذیرفته نمی‌شود. 🆔 @allame_tehrani

💐 ولادت با سعادت حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) در تمام عالم بشريّت غير از علىّ بن أبى‌طالب و اولاد طاهرينش و غير از دخت رسول‌الله فاطمهٔ زهراء و دختر برومندش سرّ أميرالمؤمنين: زينب كبرى، در زير اين آسمان نيلى‏‌فام چه ميزانى افضل و اشرف براى مردان و زنان سربرآورده است‏؟ آن درجه از طهارت و پاکى سرّ و ضمیر و قلب و نفس و خیال و حسّ، آن فتوّت و جوانمردى، آن ایثار و گذشت، آن محبّت در جلال خدا، آن عبودیّت و بندگى، آن‏ معرفت و علم غزیر و جوشان‏. 📚 «معادشناسی» ج۸، ص۱۷۶ 🆔 @allame_tehrani

💫 نمونهٔ انسان کامل مرحوم حضرت علامه طهرانی (رحمة‌الله‌علیه) حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) را نمونهٔ انسان کامل می‌دانستند، چنانچه در جایی می‌فرمایند: حضرت زهراء دخت پیامبر آخرالزّمان‏ ... پنج فرزند آورد که نمونهٔ علم و تقوى و ولایت و صبر و تحمّل و یقین و معرفت و توحید بودند: حضرت حسن و حضرت حسین و حضرت محسن سقط شده و حضرت زینب و حضرت امّ‌کلثوم؛ آن فرزند سقطش هم معلوم نبود که اگر حیات داشت از برادران و خواهران عقب‌تر باشد. (معادشناسى، ج‏8، ص142) و در جای دیگری در وصف و مصداق انسان کامل حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) را میزان انسان کامل و انسانیت دانسته می‌فرمایند: این افراد (انسان کامل) در خدا فانى و سپس به بقاء خدا باقى گشته‏اند، و بنابراین چون به کمال رسیده‏اند میزان انسانیّت هستند. در تمام عالم بشریّت غیر از علىّ بن أبى‌طالب و اولاد طاهرینش و غیر از دخت رسول‌الله فاطمهٔ زهراء و دختر برومندش سرّ أمیرالمؤمنین: زینب کبرى، در زیر این آسمان نیلى‌فام چه میزانى افضل و اشرف براى مردان و زنان سربرآورده است؟ آن درجه از طهارت و پاکى سرّ و ضمیر و قلب و نفس و خیال و حسّ، آن فتوّت و جوانمردى، آن ایثار و گذشت، آن محبّت در جلال خدا، آن عبودیّت و بندگى، آن‏ معرفت و علم غزیر و جوشان‏. (معادشناسى، ج‏8، ص177) مرحوم حضرت علامه در یکی از سخنرانی‌ها در توصیف حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) می‌فرمودند: (می‌دانید) زینب یعنى چى؟ یعنى مردآفرین روزگار، یعنى افتخار همهٔ مردهاى عالم. 💬 به نقل از یکی از شاگردان 🆔 @allame_tehrani

💫 عنایت حـضـرت زیـنـب (سلام‌الله‌علیها) به علامه طهرانی از عنایات خاصّهٔ حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها)، روزى که (همراه مرحوم حداد) در حرم مطهّر نشسته بودیم، این بود که حضرت آقا فرمودند: مسافرت و توقّف شما در خدمت حضرت امام علىّ بن موسى الرّضا علیه‌السّلام خوب است؛ به مشهد می‌روید و در آنجا توطّن می‌نمائید. روى همین جهت بود که حقیر پس از چند ماه از مراجعت شام به آستان قدس حضرت ثامن‌الحجج (علیه‌السّلام) مشرّف شدم و بار خود را در این ارض مقدّس فرود آوردم. 📚 روح مجرد، ص648 🆔 @allame_tehrani

✍ نظر علامه طهرانی (قدس سره) در مورد مدفن حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) نظر شریفشان بر این بود که مدفن حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) در مصر است و کسی که در شام مدفون است دختری دیگر از امیر مؤمنان (علیه‌السلام) به نام زینب است که مادرش حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) نبوده است. ایشان در کتاب نور ملکوت قرآن می‌نویسند: دكتورة عائشه بنت الشاطی در كتاب السيّدة زينب بطلة كربلاء در ص‌753 تا ص‌756 از مجموعة موسوعة آل‌النبیّ (صلّی‌الله‌عليه‌وآله‌) آورده است كه: زينب می‌خواست بقيۀ عمرش را در جوار جدش رسول خدا در مدينه بماند، و ليكن‌ بنی‌اميّه ناخوشايند بودند. سيّده زينب با زنان مدينه از جريان واقعۀ كربلا، و حادثۀ طف بيان می‌كرد. و چنان بيان وی مؤثّر بود كه‌ كافی بود آتش حزن و اندوه بر شهيدان را شعله‌ور سازد؛ و مردم را بر عليه طاغيان، بشوراند. و نزديک شد كه‌ كار بر بنواميّه‌ فاسد گردد. فلهذا والی آنها، عَمرو بن‌ سَعيد اشْدَق‌ به‌ يزيد نوشت‌: زينب زنی است‌ عاقل و با درايت و در گفتار فصيح؛ اقامتش در مدينه موجب تهييج افكار و انظار می‌گردد. او و همراهانش قصد قيام و گرفتن خون حسين را دارند. يزيد به‌ والی مدينه امر كرد تا بقيّه و بازماندگان از اهل‌بيت را در شهرها و نواحی متفرّقه تبعيد و متفرّق كند. والی پيام داد به‌ سيّدۀ زينب كه‌ از مدينه خارج شود؛ و هر جا می‌خواهد برود. زينب از روی غضب و خوانخواهی در پاسخ‌ گفت‌: خدا می‌داند بر سر ما چه‌ آمده‌ است‌؟ سوگند به‌ خدا از مدينه‌ بيرون‌ نمی‌رويم‌ گرچه‌ خون‌های ما ريخته‌ گردد. امّا زنان‌ بنی‌هاشم‌ از خشم‌ و غضب‌ يزيد طاغی بر زينب‌؛ رحم‌ آوردند و دور او را گرفتند و با لطافت‌ در كلام‌ و اظهار همدردی او را ترغيب‌ به‌ خروج‌ نمودند. زينب‌ حركت‌ كرد و عازم‌ مصر شد، و در وقت‌ طلوع‌ هلال‌ شهر شعبان‌ سنۀ 61 بود كه‌ زينب‌ وارد زمين‌ نيل‌ شد. و بحركت‌ ادامه‌ داد تا در قريه‌ای نزديكی بلبيس‌ فرود آمد. در آنجا مَسْلَمة‌ بن‌ مخلد انصاری أمير مصر با جماعتی از أعيان‌ مصر و علماء آن‌ به‌ استقبالش‌ آمدند. مَسْلَمة‌ زينب‌ را در خانۀ خود برد و قريب‌ يكسال‌ در آنجا به‌ عبادت‌ و انقطاع‌ به‌ سوی خداوند مشغول‌ بود تا در شب‌ پانزدهم‌ شهر رجب‌ سنۀ 62 رحلت‌ نمود. زينب‌ را در خانۀ مَسلمة‌ بخاک سپردند. و قبر او تا امروز مزار مباركی است‌ كه‌ مسلمانان‌ از راه‌های دور به‌ زيارتش‌ می‌روند. (نورِملکوتِ‌قرآن، ج‏1، پاورقی ص66) ایشان راجع به احترام اهل مصر به خانم حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) می‌فرمودند: یکى از دوستان می‌گفت: شبى در حرم مطهر حضرت زینب (علیهاالسلام) که در مصر است رفتم، دیدم غوغاى عجیبى است، شب جمعه است و سنى‏هاى شهر قاهره از هر جانب براى زیارت دختر على آمده‏اند و چنان عزادارى و گریه و ماتم دارند که براى من بسیار شگفت‌انگیز بود، که چگونه سنى‏ها براى زینب مرثیه مى‏خوانند و حرمش را معظم مى‏دارند و گرداگرد ضریحش طواف مى‏کنند و مى‏بوسند و خاک داخل حلقه‏هاى ضریح را به چشم مى‏مالند. ساعتى گذشت خطیبى بسیار فصیح و بلیغ بر منبر رفت و از روایات وارده دربارهٔ اهل بیت مفصلاً سخن گفت و در آخر شروع کرد به دعا کردن و همهٔ مردم آمین مى‏گفتند و از جمله دعاهاى او این بود که: اللهم العن الوهابیة (خدایا طائفهٔ وهابى‏ها را لعنت فرست) و همهٔ مردم گفتند: آمین. (امام‌شناسى، ج‏9، ص176) حضرت علامه می‌فرمودند: مرحوم سید محسن امین عاملی که خود وصیت کرده او را در زینبیۀ شام دفن کنند تصریح دارد که من می‌دانم اینجا مرقد زینب کبری نیست، ولی چون عمری در این آستان بوده‌ام نمی‌خواهم قبرم جای دیگری باشد. [گرچه گفته شد که جناب سید محسن امین مرقد مطهر بی‌بی زینب را مدینه می‌دانستند و کلام علامه فقط ناظر به این است که یقیناً شام نبوده است.] شایان ذکر است که شاگرد حضرت آقای حاج سید هاشم حداد (أعلی‌الله‌مقامه) یعنی مرحوم حاج ابوموسی محیی که مدتها مسئول امور مالی زینبیهٔ شام بوده و مدتی میزبان آقای حداد در همان مکان بودند، نقل می کرد که ایشان قبر حضرت زینب را همین‌جا (شام) می‌دانست و می‌فرمود: من در این مرقد، انبیا را زیارت کرده‌ام. حاج ابوموسی می‌گفت: من به آقا سید محمدحسین گفتم که آقا، نظر شما با آقای حداد در مورد مدفن حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) مخالف و مختلف است ولی ایشان پاسخی نداده و مطلبی اظهار نفرمودند. در خاتمه لازم است در باب جمع بین نظر حضرت علامه طهرانی و مرحوم آقای حداد عرض شود: با اینکه نظر مرحوم علامه مقدم است زیرا ایشان جامع ظاهر و باطن و به تعبیر آقا سید هاشم سیدالطائفتین است اما مسلّم است که آن حرم منسوب به بانویی از خاندان عصمت است که متّصف و متّصل به ولایت کلیهٔ الهیه می‌باشد و سفر و زیارت مرحوم حدّاد و سایر بزرگان به جهت این اتصال و اتصاف و نسبت بوده است. ▪️ادامـــه دارد... ⬇️ ⬇️ ⬇️ ⬇️ ⬇️ ⬇️ 🆔 @allame_tehrani

↩️ ادامـــهٔ «پست قبل» ⬇️ همانطور که در مورد حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) وارد است که هر کس وی را زیارت کند، مانند این است که سیدالشهدا (علیه‌السلام) را در کربلا زیارت کرده است. و یا در مورد مرقد مطهر حضرت دانیال نبی (علیه‌السلام) در شوش وارد است که هر کسی ایشان را زیارت کند، مانند این است که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را در نجف زیارت کرده است. و این نیست مگر به جهت آنکه، عالم ولایت عین توحید است و آنجا هم وحدت است در آنجا دیگر دوتایی معنا ندارد؛ بنابراین، این زیارات و تشرّف‌ها به قصد ولایت بوده است که گفتیم همهٔ اولیای الهی در ولایت جمعند و این مقام همان مقام معیت است که آیات قرآن بر آن دلالت دارند. البته این معنا و وحدت فقط در مورد حضرت عبدالعظیم و امام حسین علیه‌السلام نیست بلکه در مورد تمام اولیای کامل الهی صادق است... مرحوم علامه می‌فرمودند: وقتی شما به دیدار یکی از اولیای الهی که حیّ است می‌رسی انگار تمام اولیاء را زیارت کرده‌ای. اما اینکه مرحوم حداد آنجا را حرم حضرت زینب می‌دانستند بر فرض اعتماد بر قول ناقل باید گفت: ممکن است حال مرحوم حداد در آن موقع منصرف از عالم کثرت بوده و متوغل در توحید و ولایت بوده است که در آنجا ولایت یک ولایت است و همهٔ اولیای الهی از حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) گرفته تا حضرت ام‌کلثوم فانی در آن می‌باشند لذا مرحوم حداد دیگر توجهی بر عالم تعیّن ولایت نداشتند. الله عالم. 💬 به نقل از یکی از شاگردان 🆔 @allame_tehrani

🔸در راه خدا علم کافی نیست ▪️مرحوم آیةالله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی: علم با وجود غفلت سودی نمی‌رساند تا زمانی که انسان متذکّر شود. و یادآوری هم فایده‌اش دوام نخواهد داشت مگر آنکه انسان در آنچه متذکّر شده دائماً فکر کند. و نشانۀ فکر سودمند آن است که در تغییر حال او تأثیر داشته باشد. 📚 «أسرارالصلوة»، ص۲۲۱ 🆔 @allame_tehrani

🔴 ضرورت و کیفیت مطالعهٔ دورهٔ علوم و معارف اسلام ✍ تألیف حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی (قـدس‌اللـه‌نـفـسـه‌الـزکـیـة) 🎙استاد وکیلی (حفظه‌الله) 📚 دورهٔ علوم و معارف اسلام 📚 🆔 @allame_tehrani

💫 سالک آگاه - جلسهٔ 4 🔴 لزوم اسوه قرار دادن رسول‌الله و احیای سنّت‌های اسلامی ▪️حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی (قـدس‌اللـه‌نـفـسـه‌الـزکـیـة) 🗓 تاریخ: 1414/08/16 (نیمهٔ شعبان‌المعظّم سنهٔ ۱۴۱۴ هـ.ق.) ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 🔰توضیحات: 🔹لزوم تبعیت از سنت رسول خدا در تمام شئون ظاهری و باطنی. 🔹توطئهٔ دشمنان اسلام بعد از سقوط عثمانی. 🔹وزیر خارجه انگلستان: «باید قرآن را از میان مسلمین کنار زد!». 🔹حمله به قانون اسلام و قرآن توسّط فراماسونرهایی از ایران. 🔹در زمان رضاشاه فقط چهارده نفر عمامه داشتند. 🔹حربۀ ملّیت و ملّی‌گرایی برای مقابله با قرآن و اسلام. 🔹از بین رفتن جامع الأزهر به دست فراماسونرهای مصر. 🔹مقصود از وحدت حوزه و دانشگاه. 🔹علاّمه طباطبائی و آیةالله بروجردی طالب حقیقی علم هستند. 🔹لزوم حفظ لباس طلاب. 🆔 @allame_tehrani

💫 روش مطلوب تحصيل در حوزه 📖 تفقّه، و معناى صحيح آن حضرت علّامه والد رضوان‌الله‌تعالى‌عليه غرض از حوزه را تربيت فقيه عارف باللـه مى‌دانستند، نه اين كه طلبه مدّتى در حوزه بماند و با زبان عربى و برخى اصطلاحات آشنا شده و بعد درس را رها كند و صرفاً به وعظ و خطابه و اشتغالات ديگر مشغول شود. كراراً به حقير مى‌فرمودند: شما آنقدر درس بخوانيد كه مجتهد شويد، و تا قبل از رسيدن به درجهٔ اجتهاد، غير از درس و تحصيل كارى انجام ندهيد. وقتى مجتهد شديد خداوند وظيفهٔ شما را روشن می‌كند، حال تأليف باشد يا تدريس يا مسجددارى و اقامهٔ نماز و يا غير آن. از اين رو بارها فرمودند: اگر مسأله و اتّفاقى پيش آمد و من مسجد قائم را رها كردم، چنانچه أهل مسجد از شما تقاضا كردند كه ادارهٔ مسجد را بعهده بگيريد، نپذيريد و به هيچ وجه درس را رها نكنيد. و از قضا بعد از هجرت علّامه والد به مشهد مقدّس، أهل مسجد به حقير مراجعه كردند و بنده عرض كردم: آقا دستور داده‌اند درس بخوانيد و كارى قبول نكنيد. بارى، ايشان در اين زمينه بر دو نكته تأكيد مى‌نمودند: أوّل اينكه: طلبه در صورتى در جامعه آنچنانكه بايد و شايد، مفيد خواهد بود كه مجتهد و فقيهى باشد با فكرى عميق و نظرى دقيق، و به علوم و معارف كتاب خدا و سنّت كاملاً آشنا باشد؛ براى تبليغ و ترويج دين چنين اشخاصى لازم است و بدون به‌دست‌آوردن ملكهٔ اجتهاد غرض از تحصيل در حوزهٔ علميّه محقّق نمى‌شود. دوّم اينكه: رسول خدا صلّى‌اللـه‌عليه‌وآله‌وسلّم و أئمّهٔ طاهرين عليهم‌السّلام دستور داده‌اند كه مؤمنين به دنبال علم بروند و در دين متفقّه شوند[۱] و تفقّه در دين فقط به معنى آموختن علم فقه و اصول نيست، بلكه انسان بايد همهٔ أبعاد و جوانب دين را بشناسد و فهمى عميق نسبت به آن پيدا كند. دين مشتمل است بر توحيد و معاد و ولايت و اخلاق و فروع فقهى، و لذا آموختن تفسير و أخلاق و فلسفه و عرفان و تاريخ و سيره نيز لازم است و تا كسى در همهٔ اين زمينه‌ها متخصّص و مجتهد نشود، فقيه واقعى نخواهد بود. سرچشمهٔ همهٔ علوم و معارف إلهيّه و حقائق ربّانيّه و مكارم أخلاق و أحكام شريعت غرّاء، توحيد حضرت حقّ است و كسى كه أهل توحيد نباشد گرچه در فروع جزئى مسلّط و متضلّع باشد، هرگز آن فقيه واقعى كه امام صادق عليه‌السّلام، از او تمجيد نموده‌اند نيست. كسى كه عرفان را ردّ كرده و راه توحيد را باطل می‌داند، عالم حقيقى نيست. بر اساس دو اصل گذشته، ايشان براى تعليم و تعلّم در حوزه‌هاى علميّه و تربيت علمى و عملى طلّاب نظرات بسيار دقيق و بينش عميقى داشتند كه سبب مى‌شد طلّابى كه تحت تربيت علمى‌عملى ايشان بوده و نظرات معظّمٌ‌له را بكار مى‌گرفتند، بسيار قوى و ممتاز باشند. و اگر اين نظرات در سطح عمومى حوزه‌ها جامهٔ عمل بپوشد بركات فراوانى را به ارمغان آورده حوزه را متحوّل مى‌سازد. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۲۹ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱. در كافى از امام صادق عليه‌السّلام از رسول خدا صلّى‌اللـه‌عليه‌وآله‌وسلّم روايت نموده است كه: طَلَبُ العِلمِ فَريضَةٌ عَلَى كُلِّ مُسلِمٍ. ألا إنَّ اللـهَ يُحِبُّ بُغاةَ العِلْمِ. «طلب علم بر هر مسلمانى واجب است. بدانيد كه خداوند طالبين علم را دوست دارد.» و نيز از امام صادق عليه‌السّلام روايت نموده است كه: لَوَدِدتُ أَنَّ أصْحابى ضُرِبَتْ رُؤوسُهُمْ بِالسّياطِ حَتَّى يَتَفَقَّهُوا. «دوست داشتم كه با تازيانه بر سر اصحاب من زده مى‌شد تا به مرتبهٔ فقاهت و شناخت دين برسند.» (الكافى، ج۱، ص ۳۰ و ۳۱، باب فرض العلم و وجوب طلبه، ح ۱ و ۸.) 🆔 @allame_tehrani

🔴 اعتنا به كتب متقن درسى حوزه ♦️ هراس استعمار از طلّاب عميق و بصير و روشن‌ضمير ايشان روش تعليم‌وتعلّم متداول در سالهاى اخير را در حوزه‌ها صحيح ندانسته و مى‌فرمودند: «اين طريق، عالم نحرير و حاذق و متضلّع تربيت نمى‌كند.» و به همان منهاج أصيل و قويم علماء محقّق و ربّانى سفارش مى‌نمودند؛ زيرا كتاب‌هايى كه بزرگان ما در حوزه‌هاى علميّه از ديرباز بر قرائت و تدريس آنها مداومت مى‌نمودند، هر يک از بهترين و نافعترين مصنّفات و مؤلّفات و شروح در موضوعات خود مى‌باشند، به گونه‌اى كه علاوه بر مطالب عميق و نكات فراوان، جواهر علوم و فرائد فنون كتب پيشين را نيز درون خود گنجانده‌اند. و بزرگان ما بر اين معنا بخوبى واقف بوده‌اند كه اين كتب به واسطهٔ سبک عالمانه نگارش و تأليف، علاوه بر اين كه عالمانى محقّق و مدقّق تربيت كرده و می‌كند، حلقهٔ اتّصال علمى نسل حاضر را با علوم سابقين كاملاً حفظ نموده و سير و تاريخ اين علوم را براى هميشه زنده‌نگه‌مى‌دارد. همچنين اين كتب كيفيّت انشاء و اسلوب علمى را در شرح و تقرير و تفسير كلمات علماء به متعلّم آموخته و به وى تعليم مى‌دهد كه چگونه در مقدّمات استدلال و شكل قياسات آن تأمّل نموده و آنها را نقد يا تأييد كند و بالجمله در لابلاى مطالب، خواننده را با فوائد و نكات بسيارى آشنا نموده و مهارت‌هاى فراوانى را در او ايجاد می‌كند؛ لذا براى تغيير آن كتب به روشى كه فعلاً متداول است ضرورتى نمى‌ديدند، خصوصاً اگر برخى از بزرگان و اسطوانه‌هاى علمى بر آن كتب شرح و حاشيه نگاشته و نظرات بديع و نقد و تزييف خود را در آن بيان نموده بودند. ارزش شرح شافيه رضى‌الدّين استرآبادى بر مقدّمهٔ ابن‌حاجب در صرف و شرح كافيهٔ اين اديب بارع و خوش‌ذوق شيعه بر مقدّمهٔ ابن‌حاجب در نحو، ارزش مغنى‌اللبيب ابن‌هشام أنصارى با شواهد آن، ارزش و قيمت شرح عالم‌پرور مطوّل ملّاسعدالدّين تفتازانى بر تلخيص المفتاح و كتاب‌هايى از اين دست كه امروزه فقط در كتابخانه‌ها يافت مى‌شود و گردوغبار نسيان بر آنها نشسته است، زمانى روشن می‌گردد كه طلبه در تفسير آيات قرآن كريم يا در فهم كلمات أميرالمؤمنين علىّ‌بن‌أبى‌طالب عليه‌الصّلوه‌والسّلام وارد شود؛ و نيز هنگام فهم و توضيح معانى عاليهٔ عرفانيّه از تائيهٔ ابن‌فارض مصرى، و در دفاع و حراست از ادبيّات غدير و استدلال به كلمات حسّان‌بن‌ثابت و سيّد اسماعيل حميرى و شيخ كاظم ازرى و ديگران در إثبات ولايت أميرالمؤمنين و بيان مناقب و فضائل آن حضرت، معلوم می‌گردد. بارى، ما بايد در تعيين و تربيت أساتيدى كه از عهدهٔ تدريس اين كتابها به‌خوبى برآيند سعى و دقّت كنيم، و در جذب و گزينش جوانان متعهّد و خوش‌ذهن و خوش‌فهم و متخلّق و با إخلاص بكوشيم، و زمان را درست و صحيح مديريّت كنيم كه عمر و اوقات اين جوانان را كه از بلاد دور و نزديک به سوى حوزه‌ها گسيل مى‌شوند بيهوده تلف نكنيم؛ نه اينكه اين كتابها را كنار زده و بجاى آنها، كتابهايى سطحى و با انشائى ضعيف بياوريم كه نوعاً حاصل تقطيع و مثله‌كردن عبارتهاى همان كتب سابق مى‌باشند، به گونه‌اى كه در بعضى موارد چنان تقطيع شده است كه حتّى از افادهٔ أصل معنى و مراد نيز قاصر است، و با نام تلخيص و تحرير و... بدست طلّاب جوان بدهيم و در نتيجه آنان را با همان أذهان بسيط و ساده و عرفى كه وارد حوزه شده‌اند در جامعه براى تبيين و تبليغ معارف إلهى روانه كنيم. علامه والد رحمة‌اللـه‌عليه مى‌فرمودند: مرحوم آيت‌اللـه بروجردى رضوان‌اللـه‌عليه از مرحوم سيّد حسن مدرّس رحمة‌اللـه‌عليه سؤال مى‌كنند: من چه كنم تا خدمتم در دين مؤثّر باشد؟ ايشان در پاسخ انگشتان مسبّحه (سبّابه) دو دست خود را بلند می‌كند و هِىْ بالا مى‌برد و پايين مى‌آورد و می‌گويد: طلبه! طلبه درست كن! استعمار از هيچ نيرويى همچون همين طلبه‌هاى ألِف‌قَد نگران نيست.[۱] و البتّه معلوم است كه تمام هراس و دلهرهٔ استعمار و استعمارمآبان از طلبه‌هاى الف‌قدّى است كه در آينده دين‌شناسانى عميق و توانا و مسلّط بر همهٔ أبعاد شريعت گرديده و توان استنباط أحكام الهى را از كتاب و سنّت داشته و بر نقد آراء باطلهٔ مخالفين و نشان‌دادن نقاط ضعف آن قادر باشند، تا با ضميرى روشن و نورانى و فكر و بصيرتى عميق وارد جامعه شده و مردم را به سوى سبل سلام هدايت كنند و با دستگيرى از آنان، جامهٔ تقوا و عزّ و وقار را بر تن آنها پوشانده و در مواقع فتنه و مهالک روزگار با بصيرت نافذ خود مردم را از خطر سقوط در درّه‌هاى انحطاط و گمراهى برهانند و سياست‌هاى مزوّرانه و توطئهٔ دشمنان را، نقش بر آب و خنثى كنند؛ نه آن طلبه‌هايى كه بدون جامعيّت و إحاطهٔ كامل بر أبعاد گوناگون شريعت و بدون عمق و دقّت، به تبليغ دين مى‌پردازند و نمى‌توانند چهرهٔ زيباى دين را آن گونه كه هست، نشان دهند. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۳۱ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱. نورملكوت‌قرآن، ج۲، ص۳۱۰. 🆔 @allame_tehrani

🔰سفارشات خاص به برخى كتب و شروح 💬 نظرات مرحوم علامه راجع به نحوهٔ فراگرفتن علوم حوزوى على‌أىّ‌حالٍ حضرت والد مقيّد بودند كه ما همان كتابهايى را كه سابقاً در حوزه تدريس مى‌شد بخوانيم و درس بگيريم. مى‌فرمودند: مغنى‌اللبيب، مطوّل، شرح‌شمسيّه، جوهرالنّضيد، معالم‌الأصول و قوانين‌الأصول بايد خوانده شود. از اينكه در حوزه بجاى مطوّل، مختصر و يا به جاى مغنى، تلخيص‌مغنى متداول شده، بسيار تأسف مى‌خوردند و مى‌فرمودند: اگر فردى با مختصرخواندن عالم شود، عالم مختصر مى‌شود و هرگز عالم متبحّرى نخواهد شد. در مدّتى كه در طهران بوديم، براى ما درسى خصوصى تعيين كرده بودند و بنده قبل از خواندن شرح‌لمعه خدمت يكى از آقايان فاضل و دانشمند، معانى و بيان و بديع مطوّل را درس گرفتم. نظرشان اين بود كه معالم‌الأصول و بعد از آن قوانين حتماً خوانده شود، حتّى مى‌فرمودند كه مبحث عامّ و خاصّ قوانين نيز خوانده شود، زيرا بسيارى از مطالب مفيد اصولى را، مرحوم ميرزاى قمّى در اين بحث مطرح كرده كه در كتاب درسى ديگرى نيامده است. مى‌فرمودند: اگر كسى قوانين را با حواشى آن خوب بخواند از درس گرفتن أصول‌الفقه مستغنى است و با مطالعه يا مباحثه آن را بخوبى مى‌فهمد. مى‌فرمودند: بايد يک دورهٔ كامل درس خارج أصول به مقدار متعارف (حدود هشت يا نه سال) با اتقان و دقّت خوانده شود، و هر چه انسان دقيق‌تر و عميق‌تر بخواند در استنباطش موفّق‌تر است. فقيه آن كسى است كه در استنباط أحكام شرعيّه در موارد ضرورى به أصول رو بياورد و بيشتر در مضمون روايات تعمّق داشته و مهما أمكن بين روايات جمع نمايد. اگر با زبان روايات و فقه‌الحديث خوب آشنا باشد و در علم رجال و درايه نيز مسلّط باشد، روايات را زود رها نكرده و به أصل عملى تمسّک نمى‌نمايد؛ الأصلُ دَليل حَيثُ لا دَليل. فقيه كسى است كه بتواند در أغلب موارد، حكم را از أدلّه استنباط كند و محتاج به أصل نشود، و اگر جايى واقعاً چاره‌اى نبود به أصول عمليّه مراجعه كند؛ و سبک فقهى خود ايشان نيز بر همين منوال بود. به خواندن كتب فلسفه و حكمت نيز علاوه بر دروس عمومى حوزه سفارش مى‌كردند و چنانچه عرض شد به جهت شدّت اهتمام به اين علوم، منظومه و قسمت معظم جلد اوّل أسفار را خودشان براى ما تدريس نمودند و نيز بخش ديگرى از أسفار و إلهيّات شفا را طبق سفارششان از محضر حضرت آيت‌اللـه حسن‌زاده آملى مدّفى‌عمره‌الشّريف درس گرفتم. حتّى به علومى چون رجال و تفسير نيز سفارش مى‌كردند. براى علم رجال به حقير سفارش كردند مدّتى كه حدود يک سال شد از محضر حضرت آيت‌اللـه شبيرى زنجانى مدّظلّه استفاده كنم و خواندن درايهٔ مرحوم شهيد ثانى رضوان‌اللـه‌عليه را كافى نمى‌دانستند. نسبت به تفسير مى‌فرمودند: درس گرفتن تفسير ضرورت ندارد. اگر كسى دروس پايه را خوب بخواند، می‌تواند با مطالعهٔ كتب تفسيرى استفادهٔ لازم را ببرد. ولى در عين حال ممارست و مداومت بر مطالعهٔ تفاسير را براى طلبه ضرورى مى‌دانستند و به انس با قرآن و تدبّر در آيات آن سفارش أكيد مى‌نمودند و يكى از نقائص حوزه را آشنانبودن طلّاب با قرآن مى‌شمردند. مى‌فرمودند: طلبه بايد دوره‌هايى از كتب تفسير را از آغاز تا انجام مطالعه نمايد و در سالهاى آخر عمر شريفشان به طلّابى كه در زمرهٔ شاگردان ايشان بوده و مطوّل را تمام كرده بودند دستور فرمودند كه هر يک روزانه يک صفحه از تفسير بيضاوى را مطالعه نموده و يک دوره اين تفسير را بخوانند. دربارهٔ مطالعهٔ حواشى كتابهاى درسى مى‌فرمودند: طلبه بايد از حواشى به‌مقدارى كه ممهّد و مبيّن درس است مطالعه كند و صرف درس‌گرفتن متن بدون مطالعهٔ حاشيه، عمق و دقّت لازم را بوجود نمى‌آورد. مثلاً براى مطوّل حاشيهٔ مير سيّد شريف را توصيه كرده و براى قوانين، حاشيهٔ جواد و حاشيهٔ مرحوم سيّد على قزوينى و براى رسائل، أوثق‌الوسائل را سفارش مى‌نمودند. از بحرالفوائد مرحوم آشتيانى و نيز حاشيهٔ مرحوم آخوند بر رسائل نيز تعريف مى‌كردند، ولى بحرالفوائد را براى طلبهٔ محصّل كه در حال درس‌گرفتن است كمى سنگين مى‌دانستند. از حواشى مكاسب نظر خاصّى به حاشيهٔ سيّد رحمة‌اللـه‌عليه داشتند. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۳۳ 🆔 @allame_tehrani