✍️هویت و فرقهها
⭕در روند مطالعات آسیبشناسانه جریانهای #فرقه_ای، متغیرها و عناصر متعددی به عنوان ابعاد و موارد آسیب و خطرات فرقهها بر شخص و حیات اجتماعی مطرح شدهاست. یکی از مهمترین مسائل، مقولهی هویت است.
ارتباط میان هویت و فرقهها را از زوایای مختلف میتوان بررسی کرد:
🔸بسترسازی برای شکلگیری جریانهای فرقهای؛ یکی از شاخصهای ظهور و بروز فرقهها و گرایش افراد به معنویتهای نوپدید، احساس نارضایتی از هویت فعلی و تمایل به کشف و کسب هویتی تازه است. بر این مبنا، میتوان شکلگیری برخی جریانهای فرقهای را نوعی اعتراض به هویتهای موجود و تلاش برای بازسازی هویتها یا ایجاد هویتی نوین تلقی کرد. در حقیقت فرقهگرایی، نوعی تلاش برای هویتیابی نسل جدید در شرایط مدرن است.¹
🔸بنمایهی برخی جریانهای فرقهای؛ علت غایی ظهور بعضی فرقهها صرفاً تقابل با یک امر است، اعم از فرد، جریان، مکتب فکری و... . همین جنبهی تقابلی و ضدیتی است که شکلدهندهی هویت آنهاست. #افراطی_گری و تندروی در بعضی از فرقهها وجود دارد و این موضوع از طریق ضدیت با دیگران معنا مییابد و گاهی هویت خود را در نفی دیگران جستجو میکنند.²
🔸 تخریب، تحلیل، نفی یا نابودی هویت جمعی و فردی؛ جریانهای فرقهای با حضور و فعالیت خود، هویتهای فردی و جمعی را دستخوش مجموعه آثاری میسازند که همواره به عنوان یکی از مهمترین جنبههای خطرات فرقهها بر فرد و جامعه مطرح میباشد. برخی تکنیکها و فرآیندهای مربوط به جذب و عضوگیری، #شستشوی_مغزی و کنترل ذهن جاری و مشترک در جریانهای فرقهای، بنیان هویت را تحت تأثیر و از زوایای مختلف مورد هجمه قرار میدهد.
🔺همین امر است که نگرانیهایی را بابت بحران هویتی، چالشهای پیش روی آن و متعاقباً مباحثی چون امنیت هویت را در جوامع فرقهزدهی امروز مطرح ساخته است.
۱. مرضیه عابدی و محمدرضا کیخا، رابطهی قرائتهای افراطی از دین و اختلال در نظم و امنیت عمومی، مجموعه مقالات همایش ملی واکاوی قرائتهای افراطی از دین.
۲.همان