📝 درس-گفتگوی «ارتداد و آزادی عقیده» 🔶مهندس #عبدالعلی_بازرگان 🔶حجت الاسلام #مرتضی_جوادی_آملی 🔸حجت الاسلام #علی_صبوحی 🔹6 ساعت تدریس 🔹2 ساعت گفتگو 📆 27 و 28 آذر ماه 🎓 مدرک دانشگاه شریف 💠 امکان شرکت حضوری و مجازی ⚡️ثبت نام (ظرفیت محدود): 🌐 http://goo.gl/7R79hG 🆔 @AzadFekriSchool

📝 درس-گفتگوی «همباشی (ازدواج سفید)» 🔶حجت الاسلام #هادی_صادقی 🔶دکتر #سروش_دباغ 🔹5 ساعت تدریس 🔹2 ساعت گفتگو 📆 3-4-5 دی ماه 🎓 مدرک دانشگاه شریف 💠 امکان شرکت حضوری و مجازی ⚡️ثبت نام (ظرفیت محدود): 🌐 http://yon.ir/iUbEK 🆔 @AzadFekriSchool

📝 درس-گفتگوی «دین، اخلاق و حقوق جنسی» 🔶دکتر #آرش_نراقی 🔶حجت الاسلام #حسین_سوزنچی 🔹8 ساعت تدریس 🔹گفتگو در حال پیگیری است. 📆 20 و 27 دی ماه 🎓 مدرک دانشگاه شریف 💠 امکان شرکت حضوری و مجازی ⚡️ثبت نام (ظرفیت محدود): 🌐 yon.ir/TUAlW 🆔 @AzadFekriSchool

📝چرا بحث از نسبت دین و آزادی اهمیت دارد؟ 🔹مساله آزادی همواره به عنوان یکی از ارزش‌های اساسی که ضامن سعادت بشر است، عنوان می‌شود و بسیاری از انقلاب‌ها و جنبش‌ها و به طور کلی مبارزه‌های سیاسی بر اساس رسیدن به آزادی، شکل می‌گیرند. اما با وجود اینکه آزادی به عنوان یک ارزش همواره مطرح بوده ولی حد و مرز آن، همواره محل اختلاف بوده است. 🔸به عنوان نمونه، #امنیت جامعه از اصولی است که همواره مورد توجه قانون گذاران قرار می‌گیرد و با وجود اینکه برخی از مصادیق امنیت مانند حفظ جان، برای همه انسان‌ها ارزشمند محسوب می‌شود اما در برخی امور، اختلاف‌های شدیدی به چشم می‌خورد؛ مانند اعتراض به حکمرانان یا تبلیغ علیه ساختار یک کشور و مصادیقی از این دست، که از نظر برخی آزادی در ارتکاب این امور، ضد ارزش و جُرم محسوب می‌شود و از نگاه برخی دیگر، ارزشمند تلقی می‌شود یا ممکن است کسی آن را ضد ارزش بداند اما با جرم انگاری آن مخالف باشد. شایان ذکر است که در نظام حقوقی حاکم در ایران عناوینی نظیر «تبلیغ علیه نظام»، «توهین به مقامات»، «نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی» و... از اموری است که به عنوان جرایم امنیتی از آنها یاد می‌شود و مجازات حبس برای آنها تعیین شده است. 🔹یک نمونه دیگر الزام شهروندان به یک باور دینی است. مثلاً در بحث #حجاب و همه احکام فقهی، چالش مهمی وجود دارد که آیا فقه از قانون تفکیک پذیر است یا نه؟ و اگر تفکیک پذیر است، شرط قانونی شدن یک حکم فقهی چیست؟ آیا الهی بودن یک حکم، تنها شرط لازم برای قانونی شدن آن است یا امور دیگری نیز موثر دارد؟ یا به صرف الهی بودن یک حکم، قانون گذار حق دارد که آزادی شهروندان را کنترل کند و آنها را مجازات کند؟ 🔸نمونه بعدی، مساله نسبت شهروندان با حاکمان است که آیا دیدگاه شهروندان با حکمرانی حاکمان، ارتباطی دارد یا نه؟ و اگر ارتباط دارد، این ارتباط دقیقاً به چه صورتی است؟ شهروندان تا چه اندازه در انتخاب حاکمان و کارگزاران، آزاد هستند؟ و به طور مشخص در ایران فلسفه وجودی نهادهایی نظیر #شورای_نگهبان چیست؟ و بر فرض پذیرش لزوم وجود آن، دامنه اختیارات چنین نهادهایی تا کجا می‌تواند باشد؟ 🔹به طور کلی «ارتباط آزادی با قانون گذاری» و به طور خاص «مساله الزام شهروندان به شریعت» ابعاد گوناگون ومتنوعی دارد. در همین راستا این دوره از مدرسه آزاد فکری به این موضوع اختصاص پیدا کرده است، اما با توجه به گستردگی دامنه مسائل این موضوع، در این دوره تنها به سه مساله «رابطه امنیت و آزادی»، «نسبت پوشش با آزادی» و «انتخابات آزاد» پرداخته می‌شود. 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔹نگاه آیت الله طالقانی به مسأله حجاب چگونه بود؟! 🔗https://eitaa.com/azadfekrischool/36 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📝طالقانی و مسأله حجاب 🔹موضوع حجاب جدالی بی‌پایان در کشور ماست. موافقان و مخالفان هر کدام به مستندی ارجاع می‌دهند تا سخن خود را به کرسی قبول بنشانند. در این میان ذکر سخنان آیت‌الله سید محمود علائی طالقانی نیز مورد ارجاع بسیار قرار گرفته است. 🔸بیستم اسفند ماه ۱۳۵۷ بود که روزنامه اطلاعات در تیتر یک خود به نقل از مرحوم طالقانی عنوان کرد که درباره حجاب اجبار در کار نیست. این صفحه نخست از روزنامه‌ اطلاعات، مورد استناد قرار گرفته و طالقانی را از مخالفان حجاب اجباری قلمداد کرده‌اند. حواشی بسیاری نیز به این جمله کوتاه افزوده شده و برخی کوشیده‌ند تا راه‌حل مشکلاتِ امروز جامعه را همگی در کلام طالقانی ردیابی کنند. البته برخی نزدیکان او درصدد توضیح برآمده‌اند. 🔹اعظم طالقانی؛ مشهورترین و فعال‌ترین فرزند آن مرحوم گفته: این جمله که حجاب اسلامی است ولی الزامی نیست، عین صحبت مرحوم پدر بود. اما دلیل آن، تجمع عده‌ای در امجدیه و پس از آن در مقابل دانشگاه تهران در اعتراض به مسأله اجباری شدن حجاب بود. از سوی دیگر و در کنار آن سوءاستفاده افرادی خاص بود که برای تضعیف انقلاب به زنان بی‌حجاب حمله می‌کردند. اعظم طالقانی در بیان این سخن پدر گفته بود که وی در آن مصاحبه قصد داشت تفاوت منظر اسلام راستین را با آنچه تندروها در خیابان‌ها انجام می‌دادند نشان بدهند. (تاریخ ایرانی، ۲۳ شهریور ۹۰) 🔸دکتر محمد مهدی جعفری؛ از شاگردان نزدیکان طالقانی و تدوین‌کننده تفسیر قرآن وی نیز در تبیین این مصاحبه گفت: مرحوم طالقانی در آن مصاحبه گفتند که وقتی در اصل دین اجبار نیست، نمی‌توان در فرع اجبار کرد. این مصاحبه ابتدا از صدا و سیما پخش نمی‌شود، اما وقتی امام می‌گوید نظر آقای طالقانی نظر من است، از صدا و سیما نیز پخش شده و روزنامه اطلاعات نیز همان را نقل می‌کند (عصر ایران، ۲۳ شهریور ۹۷). 🔹در این میان، مرحوم مهندس عزت‌الله سحابی نیز که روابط نزدیکی با طالقانی داشت، ماجرای پیش از انقلاب را بازگو کرده و گفته بود که در بحث‌های درونی نهضت آزادی، بحث عضویت بانوان در درون نهضت نیز مطرح بود. سحابی گفته بود که در آن بحثها آیت‌الله طالقانی اصرار داشته که خانم‌ها باید با حجاب باشند. منظور از حجاب هم نه لزوماً چادر بلکه مانتو و روسری بود. در مقابل آنها، گروهی معتقد بودند که حجاب باید آزاد باشد (خاطرات عزت‌الله سحابی، نیم قرن خاطره و تجربه، ص۲۲۸). 🔸به نظر می‌رسد که مرحوم طالقانی از مدافعان حجاب بوده است. او حجاب را جزء واجبات اسلامی می‌دانسته، اما در عین حال با اجبار قانونی در اجرای این امور موافق نبوده است. 🔗با تلخیص از کانال تلگرامی راوی 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📝حجاب اجباری یا حجاب قانونی؟ 🖌حسین سوزنچی 🔹حجت الاسلام سوزنچی از جمله محققانی است که با قانونی شدن حجاب موافق است و از آن دفاع می‌کند. وی در یادداشتی پیرامون این مساله، ابتدائا در مقام طرح مساله حجاب می‌گوید: «حقیقت این است که اصل مساله، چندان دشوار نیست؛ اما طرح غلط مساله و فضای تبلیغاتی‌ای که پیرامون آن پدید آمده، باعث شده ابهامات فراوانی پدید آید و به عنوان یک سوال مشکل جلوه کند. در اینجا تلاش می‌شود با واضح ساختن صورت مساله، پاسخی منطقی و موجه برای آن ارائه، و نشان داده شود که چگونه طرح غلط آن می‌تواند کاری کند که برخی با مقدمات کاملا صحیح، به نتیجه کاملا غلط برسند.» 🔸وی با طرح مقدماتی درباره اصل ثبوت حکم حجاب در شریعت اسلام می‌گوید: «این مساله بقدری آشکار است که نه تنها بین شیعه و سنی در آن اختلافی نیست، بلکه امروز حتی دشمنان اسلام هم، نوع حجاب زنان را مهمترین علامت مسلمانی زنان می‌دانند.» و سپس به دلیل آنکه زنان در حریم خصوصی خود ملزم به رعایت حجاب نیستند، این حکم را حکمی اجتماعی می‌داند و مساله پوشش شرعی را در زمره حقوق مدنی و مشمول قواعد الزام آور می‌داند. 🔸وی برای این نکته به قانونی بودن حداقلی از پوشش در تمام کشورهای دنیا استشهاد می‌کند و در جواب به این سوال که در یک نظام اسلامی، آیا حقوق و قوانین مدنی باید تابع احکام اجتماعی اسلام باشد یا نه؟ می‌گوید: «برای اساسا اسلامی بودن یک نظام و حکومت، معنایی جز این نمی تواند داشته باشد که آن حکومت درصدد پیاده کردن احکام اسلام باشد.» 🔹آقای سوزنچی بعد از ذکر این مقدمات، به ریشه مشکلات و ابهام‌ها پیرامون قانون حجاب می‌پردازد و می‌گوید: «در حوزه حقوق تفاوتی هست بین حقوق مدنی و حقوق جزایی و کیفری. حقوق مدنی به بررسی و تنظیم روابط افراد جامعه با یکدیگر می‌پردازد؛ اما مشخصه بارز حقوق جزا (کیفری)، ضمانت اجرای شدید آن است. مثلا حقوق مربوط به روابط مالک و مستاجر یا قوانین رانندگی نمونه‌ای از حقوق و قوانین مدنی است؛ و قوانین مربوط به مجازات‌های دزد و قاتل، نمونه‌ای از حقوق کیفری.» 🔹وی معتقد است که گرچه قانون همواره توام با الزم است اما قانون حجاب را باید از حقوق مدنی دانست و مجازات تخلف از این قانون باید با تخلف از قوانین کیفری، متفاوت باشد. 🔸او معتقد است که دو عامل منجر به وضعیت کنونی مساله حجاب شده است؛ یک عامل کسانی هستند که نه به عنوان ضابط قانونی بلکه تحت عناوینی مانند نهی از منکر تندروی کردند و برخوردهای بدی با افراد بد حجاب کردند. و عامل دوم تبلیغات بیگانگان برای ترویج بی بند و باری است. سپس وی به استفاده واژگان جهت دار از سوی مخالفان حجاب اشاره می‌کند و با انتقاد از واژه «حجاب اجباری» می‌گوید: 💬«اکنون ترفندی که مخالفان حجاب در این زمینه در پیش گرفته‌اند، این است که با به کار بردن کلمه «اجبار»، مساله را به نحو خاصی طراحی می‌کنند که مخاطب، گرفتار نوعی بازیِ باخت-باخت شود. وقتی مساله به این صورت مطرح می‌شود که «آیا اسلام طرفدار حجاب اجباری است؟» هرپاسخی، باخت موضع شما در قبال حکم اسلام را قطعی کرده است: اگر گفتید «نیست»، یکی از واجبات اسلام را که مورد اتفاق شیعه و سنی است انکار کرده‌اید؛ و اگر هم گفتید «هست»، بار منفی کلمه «اجبار» در دوره‌ای که شعار آزادی مهمترین محور ارزش‌گذاریها شده، چنان بر دوش شما سنگینی می‌کند که از اسلام چهره‌ای خشن ارائه می‌گردد و موجب می‌شود فضاهای عاطفی بر تحلیل منطقی غلبه کند.» متن کامل یادداشت را در سایت حسین سوزنچی مطالعه کنید. 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

🔹پیش‌درآمدی بر فصل جدید مدرسه آزادفکری 🔸اسلام سیاسی و آزادی اندیشه 🎥لایو اینستا با میثم مهدیار 👈🏻جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه، معاون پژوهشی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی 🕙 جمعه 20 دی ساعت 22 🔗صفحه اینستاگرام مدرسه آزادفکری: https://www.instagram.com/azadfekrischool/ 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📎فایل پی دی اف کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر 🖌نویسنده: امیر ترکاشوند 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📎مقاله «حجاب در آیات و روایات، نقدی بر کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر ص» 🖌نویسنده: حسین سوزنچی 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool

📝گزارشی از گفت و گویِ اینستاگرامیِ «اسلام سیاسی و آزادی اندیشه» 🔹شب گذشته آقای میثم مهدیار جامعه شناس، مدرس دانشگاه و معاون پژوهشی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، به گفت و گوی اینستاگرامی با مدرسه آزادفکری پیرامون اسلام سیاسی و آزادی اندیشه پرداخت. 🔸مهدیار در پاسخ به این سوال که آیا مناسک ترویجی حکومت، مانع آزادی‌های اجتماعی می‌شود یا نه؟ گفت: «تا به حال مطالعات اجتماعی-فرهنگی قابل توجهی درباره مناسک انجام نگرفته‌است. بیشتر تحلیل‌های ارائه شده در این حوزه غیرعلمی، هیجان زده و در راستای پروژه‌های سیاسی خاص بیان می‌شوند.» 🔹وی با تعریف مناسک به «رابطی میان امر عرفی و امر قدسی» گفت: «تا به حال دو نوع نگاه عمده به مناسک وجود داشته است: نگاه اول کارکردگرایانه و محافظه کارانه است که مناسک را در ایجاد نظم اجتماعی و از بین بردن شکاف‌های موجود در جامعه موثر می‌دانند. بنابراین نگاه، رشد مناسک، به تعبیر هگل بسط آزادی مثبت در جامعه را به همراه می‌آورد. و نگاه دوم همان نگاه انتقادی(چپ) است، که کل دین و به تبع آن مناسک را برساخت میدانند و آن را ایدئولوژی کاذب القایی از سوی طبقات بالا قلمداد می‌کنند.» 🔸مهدیار درباره دخالت دولت در ترویج مناسک، گفت: «دولت مدرن همواره به دنبال پیاده کردن برنامه‌ای برای شکل‌دهی به ملت است و فرهنگ نیز از همین رو در معرض سیاستگذاری است اما باید توجه کنیم تاثیرات غیر مستقیم دولت بر فرهنگ خیلی بیشتر از تاثیرات مستقیم است. از این رو پرسش درباره اینکه آیا دولت مجاز است در فرهنگ دخالت کند یا نه ناشی از فهم ناقص ما از مقوله دولت مدرن است. دولت چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم، به هر حال بر فرهنگ جامعه اثرگذار است. اما اینک پرسش اصلی آن است که شیوه انجام این دخالت و تاثیر چگونه باید باشد؛ نرم یا سخت؟ تنها در صورتی می‌توان از حق نداشتن دولت در ترویج مناسک سخن به میان آورد که فلسفه سیاسی جدید از حاکمیت و نسبتش با امر قدسی و امر عرفی مطرح کنیم.» 🔹وی با انتقاد از کسانی که فربهی مناسک را مطرح می‌کنند، خاطر نشان کرد: «فربهی مناسک نیز انگاره‌ای است که مطالعه رسمی‌ای درباره آن انجام نگرفته و کسانی که مدعی این انگاره هستند، بیشتر نویسنده‌اند تا پژوهشگر! درباره این موضوع باید به چند نکته توجه شود: امر عرفی همواره در سیلان است و مناسک به همین خاطر، امکان اضافه یا کم شدنشان وجود دارد. برای اثبات فربهی مناسک باید اثبات کنیم که آیا به نسبت گذشته کمیت مناسک در کشور رشد کرده است؟ به دلیل نداشتن جامعه آماری مشخص، بررسی این مورد بسیار دشوار است و من پژوهش قابل توجهی ندیدم. یا در این دوره به دلیل فراگیری شبکه‌های مجازی، هر کسی در روستای خودش برای یک شخصیتی مراسم می‌گیرد و پوسترش را به اشتراک می‌گذارد! اما این باعث تعمیم دادن آن مراسم به کل هیئات و مناسک می‌شود و با مفهوم فربگی از آن یاد می شود. البته از نظر من نفس افزایش کمیت مناسک اگر اثبات هم شود حاوی مشکلی نیست چرا که مثلا پیروزی انقلاب همبستگی مستقیمی با رشد مناسک در دهه ۵۰ داشت. پس اصل مساله محتوای مناسک است نه کمیت آن.» 🔸وی در پایان تذکر داد: «مهم‌تر از بحث بر سر کمیت مناسک، می‌بایست بر سر محتوا و کیفیت آن دقیق شد. آیا مناسکی که هم اکنون در جامعه وجود دارند، در راستای آزادی، استقلال ، عدالت و سایر شعارهای دینی و انقلابی هستند و یا ضد آنها. نظمی که به دنبال آن می آید منفعلانه است یا فعالانه؟ آیین شیعی صرفا مسئله نظم در آن مطرح نیست، بلکه علاوه بر نظم، قابلیت تغییر اجتماعی و به‌هم‌زدن نظم را نیز در خود دارد. چرا که ما از امام حسین به عنوان مظلوم و شورشگر علیه یزید ظالم یاد می‌کنیم و مفاهیمی از این دست در مناسک ما وجود دارند و اتفاقا مثلا خیلی از شهدای مدافع حرم از دل همین مناسک تولید شدند.» 🌐 AzadFekriSchool.ir 🆔 @AzadFekriSchool