🔹پیشدرآمدی بر فصل جدید درس-گفتگوهای مدرسه آزادفکری
🔸قسمت چهارم: کارکردهای رسانه آزاد
🎥لایو اینستا با حمزه غالبی
🕙سه شنبه (۸ بهمن) ساعت ۲۲
🔗صفحه اینستاگرام مدرسه آزادفکری
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadFekriSchool
🔹پیشدرآمدی بر فصل جدید درس-گفتگوهای مدرسه آزادفکری
🔸قسمت پنجم: حکومت دینی، جامعه آزاد
🎥لایو اینستا با دکتر میلاد دخانچی؛ دکترای مطالعات فرهنگی کوئینز کانادا
🕙سه شنبه (8 بهمن) ساعت 23
🔗صفحه اینستاگرام مدرسه آزادفکری
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadFekriSchool
✅ درباره دوره «ماجرای #دین و #آزادی»
🔸دین و آزادی، دو عنصر جدایی ناپذیر از زندگی فردی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... انسان هستند. بعضی معتقدند توسعه و گسترش دین در ساحت های مختلف زندگی بشر، منجر به تنگ تر شدن حیطه اختیارات و آزادی های انسانها می شود و بعضی دیگر دین و توسعه فضاهای دینی را بنیان و بستر رشد آزادی انسانها می دانند.
🔹در جوامع اسلامی و به اقتضاء قرائت ویژه ای از #اسلام، یعنی اسلام سیاسی، محدوده تاثیرگذاری دین و آزادی به ساحت حکمرانی و سیاست (ایده #حکومت_دینی) کشیده شده و این مسأله منجر به ایجاد رابطه ای پیچیده بین احکام شرعی و قوانین اجتماعی شده است.
🔸در دوره ماجرای دین و آزادی می خواهیم در چند مرحله نسبت اسلام سیاسی و آزادی شهروندان را مورد بررسی قرار دهیم:
♦️در درسگفتگوی #جدایی_دین_از_سیاست به دنبال این هستیم که ایده حکومت دینی و اسلام سیاسی را سنجیده و نسبت آن را با آزادی ارزیابی کنیم. در درسگفتگوی #امنیت_و_آزادی بدنبال این هستیم که ببینیم آیا ضرورتا حکومت دینی منجر به توسعه نگاه های امنیتی می شود؟ یا اینکه اساساً هر مدل حکومتی دارای نگاه های امنیتی ویژه خود است و فقط نوع و مدل آنها متفاوت هستند. در درسگفتگوی «آزادی در سایه #شورای_نگهبان» می خواهیم به صورت مصداقی، جواز و تأثیرات ورود دین به مرحله قانونگذاری و تعیین صلاحیت رجال سیاسی کشور را بررسی کنیم. در نهایت سراغ یک قانون دینی مشخص می رویم یعنی #قانون_حجاب؛ و می خواهیم ببینیم چرا حکم شرعی حجاب، تبدیل به قانونی کلی حتی برای ساحت پوشش افراد شده است.
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadfekriSchool
📣 مناظراتی درباره آزادی و اسلامِ سیاسی، قانون حجاب، امنیت و آزادی، شورای نگهبان
✅ اساتید: بازرگان، خسروپناه، سروش، عبدالکریمی، سوزنچی، وسمقی، شجاعیزند، سیدجوادی
🎦 حضوری+مجازی(آنلاین)
📍دانشگاه تهران
#مدرسه_آزادفکری
✅ ثبتنام(ظرفیت محدود):
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadFekriSchool
May 11
📝بیعت از کلیدی ترین مفاهیم جهان اسلام است
💬گفتاری از داود فیرحی
🔹بیعت یکی از کلیدی ترین مفاهیم فراموش شده جهان اسلام است که هم اهل تشیع و هم اهل تسنن آن را دچار نسیان کرده اند. در واقع تشیع با تکیه بر مفهوم امامت احساس کرد که دیگر بیعت کارایی ندارد و اهل سنت هم خیلی زود به گردونه استبداد افتاد و کم کم مفهوم بیعت را فراموش کرد. در حالی که بیعت درخشان ترین محور کنترل نظم سیاسی در صدر اسلام بود و اهمیت شایانی داشت تا جایی که فرد زیرکی مانند معاویه نمی توانست از بند آن خلاص شود و مجبور بود که ظاهر بیعت را حفظ کند.
🔸این خلدون در تعریف بیعت می گوید «بیعت تعهد بر فرمانبرداری است.» مثل اینکه معامله ای شده و امیر ملزم هست بعضی کارها مثل حفظ شریعت و رسیدگی به امور مسلمین را انجام دهد و از طرف دیگر هم شهروند مکلف به اطاعت است. یعنی بیعت یک طرفه نیست و مشروط به منافع شهروند و حفظ شریعت است و هر جایی که این اتفاق نمی افتاد بیعت هم متلاشی می شد.
🔹دلیل اینکه اسلام در آن دوره رشد کرد این است که معدل هزینه ای که به شهروند تحمیل می کرد از دولت های رقیب کمتر بود. یعنی اداره ارزان دولت وجود داشت. به همین دلیل بین اقتصاد شهروند و علایق مذهبی شهروند ارتباط وجود داشت. اما از دوره بنی امیه دولت هم گران و هم نابرابر می شود و هم قبیله گرایی دارد رشد می کند. یکی از محصولات قبیله گرایی خود یزید بن معاویه است.
🔸در فقه اهل سنت فرزند می تواند پدر را کاندیدا کند اما قطعا پدر نمی تواند فرزند را کاندیدای خلافت کند. مدینه با یزید بیعت نکرد و معاویه نتوانست از مردم مدینه بیعت بگیرد. دلیلش این بود که نخبگان مدینه پاسخ منفی دادند و مردم هم پشت آنها را گرفتند. معاویه برای اینکه این قضیه را شکست تلقی نکند از ابوبکر نقل کرد که اگر در جهان اسلام دو خلیفه پیدا شد یک نفر را بکشید؛ یعنی نمی شود با دو نفر بیعت کرد. بنابر این طرفین را راضی کردند که بیعت برای زمان بعد از مرگ معاویه بماند.
🔹نامه سال 60 می گوید که مردم مدینه نباید بهانه داشته باشند و باید بیعت کنند. بزرگان مدینه عبدالله بن زبیر، عبدالرحمان بن ابوبکر، عبدالله بن عمر و حسین بن علی (ع) هستند که نفوذ خیلی سنگینی دارند اما فشار اجتماعی اجازه نمی دهد که بیعت کنند. بعد از امام حسین (ع) هم قیام زبیر نشان داد که ابن زبیری ها نمی توانند تن به بیعت دهند.
🔸روانشناسی اجتماعی می گوید نخبگان خیلی آزاد نیستند که حتی اگر دلشان خواست با دولت معامله کنند. چون جامعه الزامات بزرگی دارد آن نخبه خیلی زود فراموش می شود. از یک نخبه سیاسی مذهبی این است که در این پیچ های تاریخی نقش خود را ایفا کند. امام حسین (ع) می گوید «مثل من با مثل او بیعت نخواهد کرد». بعضی از علمای آن دوره گفتند که بعضی افراد با اکراه بیعت کرده اند و شما هم بیعت کنید. حتی بعضی فقها گفته اند که طلحه و زبیر به اکراه با علی (ع) بیعت کرده اند و خود حضرت به شدت انکار می کند و می گوید من از شما بیعت نخواستم و شما با من بیعت کردید.
🔹در سنت عربی بیعت نکردن آسان بود اما بیعت شکستن ننگ بسیار بزرگی تلقی می شد و اباعبدالله (ع) نمی خواست به این سمت حرکت کند و دیگران هم حرکت نکردند. اما اباعبدالله الحسین (ع) می گوید «این آدم نا بکار مرا بین تیغه شمشیر و ذلت بیعت قرار داده است.» ایشان می گوید خداوند و پیامبر (ص) به این بیعت راضی نیستند و ساخت اجتماعی هم به او اجازه نمی دهد که چنین کاری را انجام دهد.
🔸مفهوم بیعت یکی از کلیدی ترین مفاهیم در تحلیل واقعه عاشورا است، اگر این شاه کلید را حذف کنیم احتمالا امکان تحلیل را از دست بدهیم. این وضعیت به قدری مهم است که برای اباعبدالله (ع) می ارزد این همه هزینه بدهد. امام سجاد (ع) که در واقعه کربلا حدود 22 سال سن داشت جمله هایی می گوید که نشان می دهد مسأله گفتمان است؛ یعنی خانواده پذیرفته که حسین (ع) نباید بیعت کند. یعنی برای کوچک و بزرگ این خاندان مفهوم است که حسین (ع) دارد چه تصمیمی می گیرد.
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadFekriSchool
🔰 درس-گفتگوی «جدایی دین از سیاست»
🔸 عبدالعلی بازرگان (فرزند مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت): در دو جلسه به صورت ویدیو کنفرانس از کالیفرنیای آمریکا توضیح میدهند چرا دین نباید در حکومت ورود و دخالت کند.
🔸 عبدالحسین خسروپناه: در دو جلسه توضیح میدهند چرا حضور اسلام در حکومت از شئون و اصول اسلام است.
🔺🔻 پس از چهار جلسه ارائه، دو استاد با هم #مناظره خواهند کرد.
📆 زمان: ۲۸ بهمن (۱۵ تا۱۷)، ۶ اسفند (۱۸ تا ۲۰:۳۰)، ۷ اسفند (۱۹:۳۰ تا ۲۰:۳۰)
💠 شرکت برای عموم آزاد است (حضوری و مجازی)
🔷 توضیحی درباره این درس-گفتگو:
♦️ مساله نسبت #اسلام و #حکومت از مسائلی است که همواره مورد بحثهای صریح و جدی قرار گفته است. نسبت اسلام با دولت، گاهی از جهت توانایی یا عدم توانایی اسلام برای ایجاد دولت مورد بحث قرار میگیرد و گاهی از جهت نقش اسلام در اعطای مشروعیت سیاسی.
♦️ در این درسگفتوگو به نسبت اسلام با حکومت پرداخته میشود و معین خواهد شد که این نسبت چه تاثیراتی در محدوده آزادیها خواهد داشت. مهندس عبدالعلی بازرگان معتقد است: «دین از سیاست جدا نیست، اما حکومت مستقل از دین است و قرآن جز اصولی کلی، هیچ شکل و سازمان ویژهای برای حکومت تعیین نکرده است». در مقابل حجت الاسلام خسروپناه میگوید: «فقه و علوم حوزوی میتواند مبانی، ایدئولوژی و راهبردها، قوانین و احکام و ساختارهای عینی جامعه را در نظام اسلامی تبیین کند».
♦️ پر واضح است که در هر کدام از این حالات #مردم نقش متفاوتی در حکومت خواهند داشت و لذا محدوده آزادیهای فردی، اجتماعی و سیاسی متفاوتی کسب خواهند کرد. در یک نگاه مرم هستند که اساسا حاکم هستند و انتخاب آنها فارغ از اصول دینی مورد پذیرش است و لذا دینداران تنها به عنوان گروهی و حزبی سیاسی (و در کنار سایر احزاب دینی و غیر دینی) با انتخاب مردم در یک حکومت سکولار می توانند وارد حکومت شوند. اما در نگاهی دیگر مردم ذیل اصول حکومت اسلامی دست به انتخاب میزنند و انتخاب آنها در این محدوده معتبر است.
♦️ بنابراین در این درس-گفتگو ایدههای مربوط به نسبت اسلام و حکومت یا سیاست را در ترازوی #آزادی خواهیم گذاشت و هم درباره ادله و اعتبار نظری این دیدگاهها بحث خواهیم کرد و هم نتایج عملی آنها را با توجه به مصادیق متعدد حکومتهای دینی و سکولار در جهان ارزیابی خواهیم نمود.
📌اطلاعات بیشتر و ثبت نام:
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadFekriSchool
📝 حکومت دینی، جامعه آزاد (بخش اول)
💬 گزارش لایو اینستا با میلاد دخانچی
🔹قبل از هر چیز باید اذعان کرد که نظریهپردازی معاصر در باب حکومت دینی از دهه پنجاه به بعد رشد چندانی نداشته و مفهومپردازی در این باب هنوز بارور نشده است؛ متفکرین معاصر صرفا یک سری اتود در باب مفهوم حکومت دینی در دنیای جدید زدهاند. مهمترین مثال از این قضیه، کتاب ولایت فقیه امام خمینی است که ایشان این کتاب را به عنوان فتح بابی برای بحث بیشتر رونمایی کردند، اما هیچگاه این بحث به خوبی توسط متفکران نسل بعد پرورانده نشد و بعد از انقلاب نیز وارد بازیهای سیاسی شد.
🔹مشکل دیگری که در این مسئله(عدم نظریهپردازی جدی در باب حکومت دینی) مزید بر علت شده، وضعیت حوزههای علمیه است؛ که صرفا دغدغه انتقال مفاهیم کلامی از نسلی به نسل دیگر را بر عهده گرفته و نه به سمت حل مسئله میرود و نه میگذارد کسی غیر از خودش وارد نظریهپردازی دینی شود. عمدهی نظریهپردازیها در باب حکومت دینی معطوف به پرسش مشروعیت بوده و کمتر درباره "چگونگی" اداره حکومت دینی پرسش طرح شده است.
🔹البته بزرگترین مانع نظریهپردازی درباب حکومت دینی مفهوم «شر» و نوع مقابله با آن است. انسان تنها موجودی است که واجد اختیار آفریده شده و انسان بودنش منوط به اختیار اوست. این یعنی او به میزانی که امکان انتخاب دارد، میتواند انسان باشد. طبیعی است برای اینکه انسان بتواند انتخاب کند و صاحب اختیار باشد، باید در معرض خیر و شر قرار گیرد. و برای اینکه انتخاب بین خیر و شر معنی دار باشد، شر باید امکان بازی و مانور داشتهباشد. غیر از خداوند که خیر مطلق است هیچ پدیده ای در عالم خیر مطلق و حتی شر مطلق نیست، اما شیطان چون توهم رقابت با پروردگار عالم را پیدا کرده، درصدد پایان دادن به مقابله خیر و شر و ایجاد نوعی انحصار و مونوپولی است.
🔹بنابراین نفس انحصار یک ایده شیطانی است. دقت کنید، نفس انحصار یک ایده شیطانی است، یعنی انحصار خیر هم، غیر از خداوند، خود یک ایده شیطانی است. این شیطان است که میخواهد رقابت را از بین ببرد و مونوپولی و انحصار ایجاد کند چرا که شیطان میداند در صورت حق انتخاب انسان، در نهایت اوست که بازی را واگذار میکند، این باطل است که از بین میرود و حق پیروز میشود. بنابراین نفس امکان رقابت خیر و شر خود خیر است و نفس پایان این رقابت شر است. با این رویکرد باید گفت برای اینکه انسان معنیدار باشد شر باید اجازه بازی داشته باشد، اما جلوی انحصار شر گرفته شود. در واقع سوال این است که چطور میتوان به شر اجازه بازی داد اما جلوی مسلط شدن آن را گرفت؟ این مهمترین سوال پیش روی متفکرین مسلمان است.
🌐 Azadfekrischool.ir
🆔 @Azadfekrischool
📝 حکومت دینی، جامعه آزاد (بخش دوم)
💬 گزارش لایو اینستا با میلاد دخانچی
🔹هرجا استیت یا همان مُلک(قدرتی که بر یک قلمرو اعمال میشود) وجود دارد، سه گروه نیز در نسبت با آن به وجود خواهند آمد؛ یک گروه موافقان آن استیت، گروه دیگر کسانی که مخالف استیت هستند و یک گروه هم که در موضع میانی و خاکستری قرار دارند. این یعنی هر استیتی مومنانی دارد، کافرانی دارد و مشرکانی. حتی استیتهای غربی نیز اینگونهاند؛ عدهای مومن به ایده سرمایهداری هستند، عدهای آنارشیست هستند و به نظم موجود کافرند و عدهای هم که تعدادشان زیاد است خاکستری هستند. حتی اداره یک کلاس نیز از این قاعده تبعیت میکند؛ عدهای هستند که معلم را خیلی دوست دارند، عدهای معلم را دوست ندارند و عدهی دیگری نیز نسبت به معلم احساس میانی دارند.
🔹عالم نیز به مانند استیت، این تقسیمبندی را در خود جای داده است. خداوند به عنوان مالک سماوات و ارض و به عنوان صاحب استیتِ هستی، پروردگار سه گروه مومنین، مشرکین و کافران است. خداوند در طول تاریخ به عنوان صاحب ملک، این سه گروه را در تمدنهای مختلف، جای داده و آنها را از فیض خود بهرهمند ساخته است. ما میدانیم که نوح سه پسر داشت و هر کدام از این سه پسر نماد یک تمدن هستند: تمدن خاورمیانه و موحدان (سامیها)، تمدن غرب و طرفداران فلسفه (هامیها) و تمدنهای شرقی و هندی.
🔹وقتی مشرکین و کافران در تاریخ فعال میشوند، خداوند به عنوان رئیس عالم در تاریخ ظهور پیدا میکند و به دوستدارانش امر میکند که یک قبیله (امت) شوید و نگذارید کسانی که دوستدار من نیستند، مناسبات را رقم بزنند و انحصار ایجاد کنند. اما در عین حال خدا به مومنان گوشزد میکند که من خدای آن دو گروه دیگر نیز هستم. بسمالله الرحمن الرحیم یعنی رحمانیت خداوند شامل همه میشود و رحیمیت او شامل دوستدارانش. اگر دقت کنیم غیر از حضرت سلیمان و داوود که در میان پیامبران استثنا هستند، هیچ پیامبری واجد استیت نبوده است. پیامبران موسس استیت نبودهاند، آنها امام و پیشوای امت میشوند.
🔹حال اگر قبیله مومنین تصمیم بگیرد مُلک درست کند، همواره دو حالت بهوجود میآید: مومنین همیشه متهماند که خود بساط طاغوت را ایجاد کردهاند چرا که میخواهند بدیل پروژه خداوند را روی زمین رقم بزنند. از این اتهام گریزی نیست. اما همواره یک انتخاب دیگر نیز وجود دارد. اگر مومنین میخواهند صاحب مُلک شوند، باید همان نسبتی که خداوند با عالم دارد را با قلمروی تحت سیطره خود داشته باشند. آنها میبایست خود را هم پدر مومنین به حکومت خود بدانند و هم پدر مشرکین و کافران. آنها میبایست همه اسماء الهی در حاکمیت آن قلمرو را محقق کنند تا بتوانند کثرت را به وحدت برسانند.
🌐 Azadfekrischool.ir
🆔 @Azadfekrischool
📝 حکومت دینی، جامعه آزاد (بخش سوم)
💬 گزارش لایو اینستا با میلاد دخانچی
🔹حاکم در حکومت دینی هم پدر مومنین است هم کافران و هم مشرکین. درست است که حاکم به مومنین مقرب خود فیضهای خاصی را میرساند اما آن پسری که تندی میکند و سلایق پدر را نمیپسندد همچنان حاکم، پدر اوست. همچنین وجود کافرین و مشرکین باعث رقابت مومنان با آنها شده و این به پویایی و رشد آنها کمک میکند. اینجاست که مومنین میتوانند به معنی واقعی کلمه انتخاب کنند. اینجاست که دوگانه خیر و شر با هم وارد رقابت میشود و به امکان مونوپول شدن جریانها را از ایشان سلب میکنند.
🔹رقابت هم گونههای مختلفی دارد. حاکم یکی از اسما الهی و به معنای داور است؛ این یعنی حکومت وظیفه تصدیگری رقابتهای مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را برعهده دارد. در حکومت دینی جریانهای مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی باید بتوانند آزادانه با یکدیگر وارد رقابت شوند و البته به برندگان این رقابتها اجازه انحصار و مونوپول داده نشود.
🔹در استیتهای غربی از بین سه حوزه سیاست، اقتصاد و فرهنگ، استیت مدرن تصمیم گرفته که اصالت را به اقتصاد دهد. مشکل استیت غربی در این است که برندگان بازیهای اقتصادی، مدام وارد عرصه سیاست و فرهنگ شده و باعث ایجاد انحصار در این حوزهها میشوند و اجازه رقابتهای فرهنگی و سیاسی را نمیدهند. چه بسا در اقتصاد هم بهواسطه انحصار شرکتهای بزرگ چند ملیتی رقابت اقتصادی از بین میرود.
🔹حکومت متوازن یا حکومت دینی، حکومتی است که اجازه دهد هر کدام از این رقابتها صورت گیرد، اما در این میان چون فرهنگ از همه آسیبپذیرتر است نیازمند مراقبت ویژهتری نیز هست. در عین حالی که رقابتهای فرهنگی میبایست شکل بگیرند، بدنههای فرهنگی باید وجود داشته باشند که رابطهای متضاد و متکامل نسبت به قدرت مرکزی ایجاد کنند و اجازه مصادره شدن فرهنگ توسط سیاست و اقتصاد را ندهند. این بدنههای فرهنگی در عین وابستگی باید از استیت مستقل باشند.
🔹همه اینها بدین معناست که ایجاد ملک مومنان غیرممکن است یا اینکه اگر مومنان علاقهمند به برپایی ملک هستند، باید همان نسبتی را با ملک خود تنظیم کنند که خداوند با ملک خود برقرار کرده است. در ملک خدا، مشرکین و کافرین نیز امداد میشوند و اجازه رقابت با مومنین را دارند و رشد مومنین زاییده رقابت آنها با مشرکین و کافران است.
🔹خوانش روحانیت ما از مذهب، دوست ندارد که مواجهه با شر را بفهمد و دائما میخواهد آن را نفی کند. در حالی که نه عالم اینگونه آفریده شده و نه سیستمها بدون حضور شر میتوانند کار کنند. ورشکستگی ما در سطوح مختلف، نتیجه این چنین خوانشی است. بنابراین لازم است یک بار دیگر مباحث مربوط به نظریهپردازی دینی احیا شوند و به طور جدی روی آنها بحث صورت گیرد.
فایل تصویری این گفتگو در IGTV و آپارات
🌐 Azadfekrischool.ir
🆔 @Azadfekrischool
هدایت شده از مدرسه آزادفکری
📣 مناظراتی درباره آزادی و اسلامِ سیاسی، قانون حجاب، امنیت و آزادی، شورای نگهبان
✅ اساتید: بازرگان، خسروپناه، سروش، عبدالکریمی، سوزنچی، وسمقی، شجاعیزند، سیدجوادی
🎦 حضوری+مجازی(آنلاین)
📍دانشگاه تهران
#مدرسه_آزادفکری
✅ ثبتنام(ظرفیت محدود):
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadFekriSchool
🔰 انواع نحوه شرکت در درس-گفتگوها:
الف) «فقط حضوری»: این دوستان فقط می توانند به صورت حضوری در درس-گفتگوها شرکت کنند.
ب) «فقط مجازی»: این عزیزان تنها می توانند به صورت آنلاین در جلسات شرکت کنند و همچنین از طریق سایت به فیلم و صوت جلسات نیز دسترسی خواهند داشت.
ج) «حضوری + مجازی»: این عزیزان هم می توانند در هر جلسه به انتخاب خود بنحو حضوری یا آنلاین شرکت کنند. به علاوه این افراد پس از جلسات به فیلم و صوت درس-گفتگوها دسترسی خواهند داشت.
🔶 نکته آخر هم اینکه در دوره جدید ما حدود پنجاه درصد هزینه برنامهها را کاهش دادیم تا شرکت در جلسات برای همه راحتتر شود. با این حال بالای پنجاه درصد تخفیف هم برای شرکت در هر چهار درسگفتگو (کل دوره ماجرای دین و آزادی) در نظر گرفته شده است.
📌اطلاعات بیشتر و ثبت نام:
🌐 AzadFekriSchool.ir
🆔 @AzadFekriSchool