📑 #بخش_اول ✅ مرجع شهید علامه شیخ فضل لاله نوری(ره) شهید پیوند دین و قانون 🖋 محقق و نویسنده: دکتر محسن اسماعیلی، عضو غیرِ معمم مجلس خبرگان ✍ «تاریخ معلم انسان ها است». این جمله کوتاه و آزموده شده ای است که امام خمینی (ره) بر اساس قرآن، احادیث و تجربه بشری به یادگار نهاده است. یکی از دوران های مهم تاریخی که باید بسیار مورد مطالعه و عبرت آموزی واقع شود، جریان مشروطیت است؛ انقلاب بزرگی که به ثمر هم رسید، اما با دسیسه‌های دشمنان و اختلاف و ساده‌لوحی دوستان به شکست انجامید و بلکه به ضد خود تبدیل شد. 💢عبرت آموزی از تاریخ مشروطیت امام خمینی که بارها به عبرت آموزی از تاریخ مشروطیت، و بوی‍‍‍ژه سرنوشت شیخ فضل الله نوری(ره)، تاکید کرده است، در یک نمونه فرموده اند: «ما باید از تاریخ عبرت ببریم… در زمان مشروطه آنهایی که می خواستند ایران را نگذارند به یک سامانی برسد و چماق استبداد تا آخر باقی بماند بین افراد, دستجات, احزاب اختلاف انداختند, حتی آنهایی که آن وقت بودند می گفتند که در یک خانه بین برادر, پدر و پسر اختلاف بود. یک دسته مستبد, یک دسته مشروطه! این اختلاف موجب شد که نتوانست مشروطه آن طوری که علمای اسلام می خواستند تحقق پیدا بکند. بعد هم این اختلافات موجب شد که یک دسته از آن غرب زده ‏ها بریزند و به اسم مشروطه بگیرند مقامات را و استبداد به صورت مشروطه بر این ملت تحمیل کنند و دیدید که چه شد. امروز همان روز است، اگر ملت بیدار نشود اگر علماى اسلام بیدار نباشند غفلت کنند.... به آنجا رساندند که آنهایی که مشروطه خواه بودند به دست یک عده کوبیده شدند, تا آنجا که مثل مرحوم حاج شیخ فضل الله نوری در ایران برای خاطر اینکه می گفت باید مشروطه مشروعه باشد و آن مشروطه ای که از غرب و شرق به ما برسد قبول نداریم, در همین تهران به دار زدند و مردم هم پای او رقصیدند یا کف زدند.» 💢 #مرجع_شهید_علامه شیخ فضل الله نوری(ره) کیست؟ حاج شیخ فضل‌الله کجوری معروف به نوری در سال 1259ق متولد شد. پدرش مرحوم ملاعباس مازندرانی کجوری معروف به پیشنماز بود. فضل‌الله پس از انجام تحصیلات مقدماتی و سطح، عازم عراق شد و در محضر بزرگانی چون آیت‌الله میرزاحسن شیرازی و آیت‌الله حبیب ‌الله رشتی به فرا گرفتن علوم اسلامی پرداخت. سپس به ایران مراجعت کرد. وی علاوه بر مقام علمی بالا، از فهم و درک عمیق سیاسی بهره‌مند بوده و فعالیتهای سیاسی و اجتماعی فراوانی داشته و از جمله در واقعه تحریم تنباکو در کنار میرزاحسن آشتیانی قرار گرفت . شیخ در ابتدای مشروطیت با دو روحانی بزرگ تهران، سید عبدالله بهبهانی و سید محمد طباطبایی همراه و همگام بود. اما پس از مدتی از مشروطه‌ طلبان جدا شد، زیرا مشروطه ای را که درعمل می دید، با شریعت سازگار نمی یافت. او خواستار مشروطه مشروعه شد و از این پس اختلاف بین مشروطه‌ خواهان و شیخ فضل‌الله و طرفدارانش آغاز شد؛ تا آنجاکه چند بار طرح ترور شیخ ریخته و اجرا شد و چون ناکام ماند، سرانجام به چوبه دار سپرده شد. 💢جوسازی های تاریخی علیه شیخ به منظور سرپوش نهادن برفاجعه ای که اتفاق افتاد و توجیه انحراف و گمراهی و نیز آرام کردن عواطف مسلمانان معترض، هم در آن زمان و هم پس از آن تاکنون شاهد تحریفات و مجعولات تاریخی پیرامون شخصیت او بوده و هستیم...دروغ و نیرنگ پذیرفتنی نیست. نظیر آنکه گاهی در مقام علمی او تردید کرده اند و یا گاهی در اینکه آیا او اصلاً و از ابتدا با مشروطه و تأسیس مجلس موافق بوده است یانه؛ درحالی که هیچ یک از این دو قابل تردید و روا نیست. 💢مقام علمی شیخ مقام علمی شیخ تا آنجا است که گفته اند وقتی بعضی از اهالی تهران برای حل مسایل شرعی به میرزای شیرازی رجوع کرده بودند, میرزا گفته بود: «مگر شیخ فضل الله در تهران نیست که به من مراجعه می‌کنید؟» مرحوم آیت الله میرزا حبیب الله رشتی نیز که عمدتاً از اعطای اجازة اجتهاد به دیگران اکراه داشته و نوعاً در این امر احتیاط زیادی به خرج می‌داده است, در تقریظ بر رسالة فقهی شیخ فضل الله با عنوان «قاعدة ضمان الید» مقام علمی و تحقیقی شیخ را به نحوی شگفت و کم نظیر ستوده است. ایشان در بخشی از این تقریظ چنین می‌آورد: «عالم پرسوز و گداز, فروغ دیده و نور چشمم شیخ فضل الله ... عالمی ربانی و رهنمایی راستین و حقانی و مجتهدی متبحّر و کامل و جامع و معقول و منقول گردیده است. رواست که بندگان مؤمن خدا وی را در امور دینی #مرجع خود قرار دهند» مرحوم «علامه امینی» صاحب کتاب معروف «الغدیر» هم در کتاب «شهداءُ الفضیله» می‌نویسد: «فهو شیخ الاسلام و المسلمین, و علم العلم و الدین و اکبر زعیم... یعظم شعایر الله و ینشر ماثر دینه و یرفع اعلام الحق ویبرز کلمة الحقیقة... فمضی شهیداً بید الظلم و العدوان, ضحیة الدعوة الی الله تعالی ضحیة الدین, ضحیة النهی عن المنکر...». 🔰ادامه در بخش دوم🔰

🔳 ایام قمری ارتحال بزرگ مرجع تقلید جهان تشیع، وارث علمِ شیخ الاعظم مرتضی انصاری(ره) و از اساتید اصلیِ مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) 🌹 آیت الله میرزا حبیب الله رشتی(املشی)، ملقب به محقق رشتی(رضوان الله تعالی علیه) 🏴 تاریخ ارتحال: ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۱۲ 💠 میرزا حبیب الله رشتی(ره): «شیخ[انصاری] در سه چیز ممتاز داشت: علم، سیاست و زهد سیاست را به حاج میرزا محمد حسن شیرازی و علم را به من داد و زهد را با خود برد.» /زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص262 ✍ میرزا حبیب الله رشتی که در دادن اجازه اجتهاد به افراد بسیار سخت گیر بود، اما مرجعیت شاگرد اصلی و طراز اول حوزه تدریس خود یعنی شیخ فضل الله نوری(ره) را با عباراتی شگرف، در تقریظ رساله فقهی «فی قاعدة ضمان الید، تألیف شیخ فضل الله نوری» تأیید نمود و از مؤمنین خواست وی را بعنوان مرجع دینی خود قرار دهند👇 نور چشمم شیخ فضل الله نوری، مجتهدی متبحر و کامل و جامع معقول و منقول گردیده، رواست مؤمنین وی را در امور دینی، #مرجع خود قرار دهند ✍ اجمالی درباره میرزا حبیب الله رشتی(ره)🔰 🖋📃 به قلم: سهیلا عین الله زاده ✍ حاج میرزا حبیب الله رشتی از علمای روحانی و از مراجع تقلید عالم تشیع و از شاگردان مبرز شیخ مرتضی انصاری به سال 1324 ق در املش متولد شد. در 18 سالگی در پی آرمانی بلند با همراهی پدرش میرزا محمدعلی خان راه هجرت در پی گرفت و عازم حوزه علمیه قزوین شد. پدر لوازم معیشتش فراهم ساخت و همسری نیز برای وی برگزید تا فارغ البال به تحصیل علوم دینی بپردازد. میرزا حبیب الله در درس علامه آخوند ملا عبدالکریم ایروانی از فقهای برجسته و نامدار قرن سیزدهم هجری به فراگیری فقه و اصول پرداخت و در 25 سالگی، به مقام عالی اجتهاد از ایشان نائل آمد و با نظر شیخ عبدالکریم ایروانی خود را مهیای سفر به املش نمود. سال 1259 ق از قزوین به املش بازگشت و چهار سال مرجع امور دینی مردم بود. سپس با خانواده خود برای تکمیل مدارج علمی به نجف اشرف مشرف شد و سه سال از درس مرحوم شیخ محمدحسن نجفی (صاحب جواهر) بهره برد 1 تا اینکه روزی در اثنای درس اشکالی به ذهنش رسید و تکاپویش در طریق حل آن مشکل، زمینه آشنایی و سپس ارتباط جدی و دیرپای وی با شیخ اعظم انصاری را فراهم ساخت. لذا مصمم بر اقامت در نجف شد و حدود 7 سال از محضر شیخ بهره برد. 2 پس از مرحوم شیخ انصاری کرسی تدریس حوزه علمیه نجف به وی منتقل گردید. در حلقه درس وی شاگردان زیادی از علما و فضلا و مجتهدان حاضر می شدند و شاگردان بسیاری از درس وی به مقام اجتهاد نائل آمدند. وی از مراجع تقلید درجه اول شیعه بود و او را بر معاصرانش مانند میرزا حسن شیرازی ، حاج میرزا محمدحسین کوه کمری ترجیح می دادند. 3 حاج میرزا حبیب الله رشتی، مدرس والا مقام و پرشاگردی که «از روی عمد، تجاهل می ورزید و شاگردان خود را نمی شناخت و گوش به حرف آنان نمی داد تا از او پول و اجازه اجتهاد نخواهند» در تقریظ خویش بر رساله محققانه ای که مرحوم #مرجع_شهید حاج شیخ فضل الله نوری(ره)، پیرامون قاعده فقهی « ضمان الید»، نگاشته و ضمن آن به نقل اقوال و نقد آراء فقها در این زمینه پرداخته است شیخ شهید نوری را از نظر علمی در اوج قلۀ تحقیق و تدقیق، شناخته و مرجعی شایسته، و مجتهدی ماهر و متبحر و کامل و جامع شمرده است. و هرگز مانع از اعطای اجازه اجتهاد به شیخ شهید و تأیید مقام مرجعیت ایشان نمی گردد و در این میان، از جمله تعبیرات لطیف و پرمعنایی که وی در توصیف فرد طراز اول حوزه، و « نور دیده خویش، شیخ فضل الله» به کار گرفته، تعبیر «العالم الاواه» (عالم پر سوز و گداز) است، که این امر خود ارزش مفاد تقریظ حاجی بر رساله مزبور را ، بیشتر می سازد. 4 نامبرده کتبی در فقه و اصول ازجمله بدایع الافکار در اصول فقه تألیف نموده و دارای سه فرزند ذکور بود که هر سه از علمای عصر خود بودند. ویژگیهای اخلاقی میرزا او را به شخصیتی وارسته تبدیل کرد که زهدش زبانزد خاص و عام بود. وی در سال 1312 ق، در نجف درگذشت و در صحن مطهر امیر مؤمنان به خاک سپرده شد. 5 ◽️منبع http://www.iichs.ir/s/858 1. گلشن ابرار : خلاصه ای از زندگی اسوه های علم و عمل از ثقه الاسلام کلینی تا آیه الله خامنه ای، ج 1، تهیه و تدوین جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، قم: نشر معروف ، 1382، صص 378-379 . 2. علی ابوالحسنی (منذر)، پایداری تا پای دار: سیری در حیات پربار علمی، معنوی، اجتماعی و سیاسی شهید علامه فضل الله نوری، تهران : نور، 1368، صص 169-170 . 3. محمدعلی (صدرالدین) قربانی لاهیجی، پیشینه تاریخی – فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، تهران: نشر سایه، 1375، ص 743 . 4. علی ابوالحسنی (منذر) ، پیشین ، صص 181، 183 . 5. گلشن ابرار، ج 1، پیشین ، صص 380، 382، 384 . 🇮🇷کانال رسمی پایگاه مقاومت بسیج مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه↙️👇 ╭┅──🇮🇷🇮🇷──┅╮ 🆔 @basijmarkaz

🏴 به بهانه ایام ارتحال شیخ الاعظم مرتضی انصاری رضوان الله تعالی علیه/۱۸ جمادی الثانی ۱۲۸۱ ق 💠 امام خامنه ای حفظه الله: من يک وقت خواندم كه يک مأمور انگليسى، خدمت شيخ انصاری رفت تا پول عمده‌اى را كه مربوط به يک موقوفه‌ معروف هند بود، به او بدهد، مأمور انگليسی گفته است: «خدمت شيخ رفتم، وقتى پيشنهاد به اين عظمت را به او عرضه كردم، نگاهى در آستين چپش كرد و گفت گرفتن این پول تكليفم نيست؛ همين يک كلمه!» و آن مأمور انگليسى، گفت: مقابل اين عظمت ایشان خُرد شدم؛ خب؛ شيخ چقدر میتوانست از آن پول براى دنياى اسلام و براى حوزه‌ى علميه استفاده كند اما ببينيد؛ عظمت بينش و شعور معنوى و استقامت روحى اين مرد، اينجا معلوم میشود! ۷۳/۹/۲۱ بزرگان ما بعد از گذشت صد و پنجاه سال از زمان وفات شیخ [مرتضی انصاری ره]، همچنان او را "شیخ الاعظم" می دانند، همه او را شیخ خودشان به حساب می آورند. یعنی هیچ کس نیست که در باره عظمت مقام علمی شیخ، اندک تأملی داشته باشد. خواص علما در حوزه های علمیه، خودشان را از شاگردان شیخ و ریزه خواران علمی وی می شمرند. ۱۳۷۳/۹/۲۱ 💠 میرزا حبیب الله رشتی(ره): «شیخ [انصاری] سه چیز ممتاز داشت: علم، سیاست و زهد سیاست را به حاج میرزا محمد حسن شیرازی و علم را به من داد و زهد را با خود برد.» /زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص262 ✍️ نقل است، پس از ارتحال شیخ الاعظم انصاری، میرزای رشتی و میرزای شیرازی جایگاه زعامت و مرجعیت عام شیعیان را با تقوا و بزرگواری به یکدیگر حواله می‌دادند و هرکدام، دیگری را شایسته این مقام می‌دانستند، ولی با استدلال و اصرار میرزای رشتی که مرجعیت عام باید به دست فردی دارای سیاست باشد، میرزای شیرازی پذیرفت.(رضوان الله تعالی علیهم) 📜 برگی از تاریخ ناگفته و ناشنیده🔰 ⁉️✍️ آیا میدانستید که، وارثینِ علم و سیاستِ شیخ الاعظم مرتضی انصاری(ره)، برای جلوگیری از فتنه مغرضین و معاندان، در اقدامی هوشمندانه و در زمان حیاتشان، جانشین خود را تعیین کردند؟! آنها مرجعیتِ شاگردِ طراز اولِ خود را به طرزی شگفت، تأیید و مؤمنین را به تقلید از او فراخواندند؟🔰 💠 میرزا حسن شیرازی ره (وارث سیاستِ شیخ الاعظم): در احتیاطات من از شیخ فضل الله نوری تقلید کنید که او خود من و نفس [ ن َ ف َ س ِ] من است.میان من و او، غیریتی نیست. 💠 میرزا حبیب الله رشتی ره (وارث علمِ شیخ الاعظم): نور چشمم شیخ فضل الله نوری، مجتهدی متبحر و کامل و جامع معقول و منقول گردیده، رواست مؤمنین وی را در امور دینی، #مرجع خود قرار دهند. ✍️ همچنین دیگر شاگردِ ممتازِ حوزه تدریس شیخ الااعظم، یعنی محدث بزرگ شیعه، میرزا حسین محدث نوری(ره) صاحب "مستَدرَکُ الوَسائل و مُستَنبَطُ المَسائل"، "لؤلؤ و مرجان"، پیشوای ائمه علم حدیث و رجال در اعصار اخیر و از بزرگ ترین علمای شیعه و رجال اسلام در قرن ۱۴ در مقدمه کتاب شاخه طوبی، علامه شیخ فضل الله را مجمع فضایل و صفات نیک می شمرد، در جای دیگر بر دانش و پارسایی شگرف شیخ انگشت تأکید می‌نهد و در تقریظی که سال ۱۳۰۲ ق در سامرا بر کتاب صحیفه مهدویه علامه شیخ فضل الله نگاشته به ایشان اجازه نقل روایت داده (اجازه نامه محدثی) و چنین می فرماید:🔰 ...کوه بلند علم و ستون استوار فضل، مقتدای فقیهان برجسته و معتمد عالمان چیره دست، جامع معقول و منقول، حاوی حقایق فروع و دقایق اصول، بوستان علم و اقیانوس فضل، عالم عامل کامل، شیخ فضل الله نوری ... که خدایش حفظ کند. 📚چهار اثر تألیفی تحقیقی از مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)، مرتبط با آثار شیخ الاعظم مرتضی انصاری(ره)🔰 1️⃣📗المسألة شیخ الاعظم انصاری(ره)، که میرزای شیرازی(ره) آرای خود را به صورت تعلیقه بر آن نوشته و مرجع شهید علامه نوری(ره) نیز با تقریظی به آن، صحتش را تأیید و مُقلدین خود را به عمل بدان، فراخوانده است. در تقریظ مرجع شهید علامه نوری(ره) برای مُقلدینش آمده:🔰 ...باکی نیست برای مقلدین، که عمل نمایند به آنچه در این رساله مذکور است. إِنْ شَاءَ اللَّهُ تعالی.حرّره الأحقر فضل الله نوری 2️⃣📕حاشیه بر فرائد الاصول شیخ الاعظم انصاری 3️⃣📘حاشیه بر المکاسب شیخ الاعظم انصاری 4️⃣📙حاشیه بر کتاب طهارت شیخ الاعظم انصاری 🔸استخراج از: مستندات آثار قلمی و کلامی مورخان فقید، مرحوم استاد علی دوانی، مرحوم استاد علی ابوالحسنی، مرحوم استاد جواد بهمنی...ک، تنهای شکیبا، ک، اندیشه سبز زندگی سرخ... و همچنین: الذریعة إلی تصانیف الشیعة، آقا بزرگ تهرانی/اَعیانُ الشّیعه، محسن امین/شهداء الفضیلة، علامه امینی/ک، مجموعه رسائل...شیخ فضل الله، محمد ترکمان/مهدی انصاری، همایش دیده بان بیدار، حرم حضرت عبدالعظیم/ جهادتبیینی/دانشنامه های آزاد... 🌹«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات» اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم

🔳 ایام شمسی ارتحال بزرگ مرجع تقلید جهان تشیع، وارث علمِ شیخ الاعظم مرتضی انصاری(ره) و از اساتید اصلیِ مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) 🌹 آیت الله میرزا حبیب الله رشتی(املشی)، رضوان الله تعالی علیه، ملقب به محقق رشتی(رضوان الله تعالی علیه) 🏴 تاریخ ارتحال: ۲۲ آذر ۱۲۷۳ / ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۱۲ 🌹«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات» 💠 میرزا حبیب الله رشتی(ره): «شیخ[انصاری] سه چیز ممتاز داشت: علم، سیاست و زهد سیاست را به حاج میرزا محمد حسن شیرازی و علم را به من داد و زهد را با خود برد.» /زندگی و شخصیت شیخ انصاری، ص262 ✍ میرزا حبیب الله رشتی که در دادن اجازه اجتهاد به افراد بسیار سخت گیر بود، اما مرجعیت شاگرد اصلی و طراز اول حوزه تدریس خود یعنی شیخ فضل الله نوری(ره) را با عباراتی شگرف، در تقریظ رساله فقهی «فی قاعدة ضمان الید، تألیف شیخ فضل الله نوری» تأیید نمود و از مؤمنین خواست وی را بعنوان مرجع دینی خود قرار دهند👇 نور چشمم شیخ فضل الله نوری، مجتهدی متبحر و کامل و جامع معقول و منقول گردیده، رواست مؤمنین وی را در امور دینی، #مرجع خود قرار دهند ✍ اجمالی درباره میرزا حبیب الله رشتی(ره)🔰 🖋📃 به قلم: سهیلا عین الله زاده ✍ حاج میرزا حبیب الله رشتی از علمای روحانی و از مراجع تقلید عالم تشیع و از شاگردان مبرز شیخ مرتضی انصاری به سال 1324 ق در املش متولد شد. در 18 سالگی در پی آرمانی بلند با همراهی پدرش میرزا محمدعلی خان راه هجرت در پی گرفت و عازم حوزه علمیه قزوین شد. پدر لوازم معیشتش فراهم ساخت و همسری نیز برای وی برگزید تا فارغ البال به تحصیل علوم دینی بپردازد. میرزا حبیب الله در درس علامه آخوند ملا عبدالکریم ایروانی از فقهای برجسته و نامدار قرن سیزدهم هجری به فراگیری فقه و اصول پرداخت و در 25 سالگی، به مقام عالی اجتهاد از ایشان نائل آمد و با نظر شیخ عبدالکریم ایروانی خود را مهیای سفر به املش نمود. سال 1259 ق از قزوین به املش بازگشت و چهار سال مرجع امور دینی مردم بود. سپس با خانواده خود برای تکمیل مدارج علمی به نجف اشرف مشرف شد و سه سال از درس مرحوم شیخ محمدحسن نجفی (صاحب جواهر) بهره برد 1 تا اینکه روزی در اثنای درس اشکالی به ذهنش رسید و تکاپویش در طریق حل آن مشکل، زمینه آشنایی و سپس ارتباط جدی و دیرپای وی با شیخ اعظم انصاری را فراهم ساخت. لذا مصمم بر اقامت در نجف شد و حدود 7 سال از محضر شیخ بهره برد. 2 پس از مرحوم شیخ انصاری کرسی تدریس حوزه علمیه نجف به وی منتقل گردید. در حلقه درس وی شاگردان زیادی از علما و فضلا و مجتهدان حاضر می شدند و شاگردان بسیاری از درس وی به مقام اجتهاد نائل آمدند. وی از مراجع تقلید درجه اول شیعه بود و او را بر معاصرانش مانند میرزا حسن شیرازی ، حاج میرزا محمدحسین کوه کمری ترجیح می دادند. 3 حاج میرزا حبیب الله رشتی، مدرس والا مقام و پرشاگردی که «از روی عمد، تجاهل می ورزید و شاگردان خود را نمی شناخت و گوش به حرف آنان نمی داد تا از او پول و اجازه اجتهاد نخواهند» در تقریظ خویش بر رساله محققانه ای که مرحوم #مرجع_شهید حاج شیخ فضل الله نوری(ره)، پیرامون قاعده فقهی « ضمان الید»، نگاشته و ضمن آن به نقل اقوال و نقد آراء فقها در این زمینه پرداخته است شیخ شهید نوری را از نظر علمی در اوج قلۀ تحقیق و تدقیق، شناخته و مرجعی شایسته، و مجتهدی ماهر و متبحر و کامل و جامع شمرده است. و هرگز مانع از اعطای اجازه اجتهاد به شیخ شهید و تأیید مقام مرجعیت ایشان نمی گردد و در این میان، از جمله تعبیرات لطیف و پرمعنایی که وی در توصیف فرد طراز اول حوزه، و « نور دیده خویش، شیخ فضل الله» به کار گرفته، تعبیر «العالم الاواه» (عالم پر سوز و گداز) است، که این امر خود ارزش مفاد تقریظ حاجی بر رساله مزبور را ، بیشتر می سازد. 4 نامبرده کتبی در فقه و اصول ازجمله بدایع الافکار در اصول فقه تألیف نموده و دارای سه فرزند ذکور بود که هر سه از علمای عصر خود بودند. ویژگیهای اخلاقی میرزا او را به شخصیتی وارسته تبدیل کرد که زهدش زبانزد خاص و عام بود. وی در سال 1312 ق، در نجف درگذشت و در صحن مطهر امیر مؤمنان به خاک سپرده شد. 5 ◽️منبع http://www.iichs.ir/s/858 1. گلشن ابرار : خلاصه ای از زندگی اسوه های علم و عمل از ثقه الاسلام کلینی تا آیه الله خامنه ای، ج 1، تهیه و تدوین جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، قم: نشر معروف ، 1382، صص 378-379 . 2. علی ابوالحسنی (منذر)، پایداری تا پای دار: سیری در حیات پربار علمی، معنوی، اجتماعی و سیاسی شهید علامه فضل الله نوری، تهران : نور، 1368، صص 169-170 . 3. محمدعلی (صدرالدین) قربانی لاهیجی، پیشینه تاریخی – فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، تهران: نشر سایه، 1375، ص 743 . 4. علی ابوالحسنی (منذر) ، پیشین ، صص 181، 183 . 5. گلشن ابرار، ج 1، پیشین ، صص 380، 382، 384 .