تفسیر حکمت ۱۶ نهج البلاغه (شناخت جایگاه جبر و اختیار) پيشى گرفتن تقدير و تدبير: امام علی (عليه السلام) در اينجا به نکته مهمى اشاره مى فرمايد و آن اين که چنان نيست که هميشه انسان هاى مدير و مدبر پيروز گردند; گاه تقديرات همه تدبيرات آنها را برهم مى زند. مى فرمايد: «حوادث و امور، تسليم تقديرهاست تا آنجا که گاه مرگ انسان در تدبير (و هوشيارى او) است»; (تَذِلُّ الاُْمُورُ لِلْمَقَادِيرِ، حَتَّى يَکُونَ الْحَتْفُ فِي التَّدْبِيرِ). #هدف از بيان اين نکته آن است که: گرچه انسان بايد در همه امور #هوشيارانه و #مدبرانه عمل کند; اما چنين نيست که از #لطفخدا بى نياز باشد. خداوند براى #بيدار ساختن انسان و -شکستن غرور و غفلت او گهگاه امورى مقدر مى کند که #برخلاف تمام #تدبيرها و پيش بينى ها و #مقدمه_چينى هاى انسان است تا به او #بفهماند در پشت اين دستگاه، دست نيرومندى است که هيچ کس بى نياز از لطف و محبت او نيست.✅ در طول تاريخ گذشته و در زندگى خود بسيارى از اين صحنه ها را ديده ايم که گاه افراد بسيار هوشيار و قوى و صاحب تدبير ضربه هايى از تدبير و هوشيارى خود خورده اند و دست تقدير مسيرى جز آنچه آنها مى خواستند برايشان فراهم ساخته است. تنها مطلبى که در اينجا تذکر آن لازم است اين است که #هرگز مفهوم اين سخن آن نيست که انسان #دست از #تدبير و #دقت و -بررسى لازم در کارها بردارد و همه چيز را به گمان خود به دست تقدير بسپارد، بلکه شعار «(وَأَنْ لَيْسَ لِلاِْنْسانِ إِلاّ ما سَعى); بهره انسان تنها با سعى و تلاش او ارتباط دارد» را #نبايد هرگز #فراموش_کند و به تعبير ديگر انسان نبايد از اراده و تقديرات الهى و اين که همه چيز به دست اوست غافل شود و نيز نبايد دست از تلاش و کوشش بردارد.