.

باسمه تبارک و تعالی (18) «خدمات متقابل اسلام و مدرنیته» 🔵به ذهنم مطلبی خطور کرد که بد نیست آن را بذل کنم! خدا رحمت کند شهید متفکّر مطهرّی را. کتاب ارزشمند ایشان به نام خدمات متقابل اسلام و ایران هنوز هم مورد توجّه علاقه مندان است. 🔵بر اساس همان نوع نگاه هنگامی که سخنرانی یکی از فضلا را گوش میکردم نکته ای به ذهنم رسید. 🔵معمولا در مباحث علمی یک دوگانه ای بین سنّت و مدرنیته ایجاد میشود. در ادامه ادیان و از آن جمله دین اسلام جزء مقوله های عالم سنّت محسوب میشود و این دوگانه به گونه ای غلیظ تصویر میشود که یا باید مدرنیته با محسّناتش را بپذیرید یا به عالم سنّت برگردید. 🔷کاری فعلا به نقد این دوگانه انگاری و القاء ارتجاعی بودن سنّت ندارم. 👈اساسا سنّت و مدرنیته دو پارادایم فکری هستند که ربطی به مقوله زمان و تقدّم و تأخّر زمانی ندارند لذا برای اشاره به ذات این دو عالم نباید از عناوین مشعر به عنصر زمان استفاده کرد. 👈بد نیست این تقابل را اگر بپذیریم از آن به تقابل عالم تعالی گرا و مادی گرا یا اموری از این دست یاد کنیم. 🔵نکته ای که اینجا هست آن است که حقیقت اسلام چیزی نیست که حتّی در پاداریم تعالی گرایی که در تاریخ سابقا بر جوامع حکمرانی مطلقی داشت خود را به شکل مطلوبی ظهور داده باشد. 👈اسلام یک حقیقت ذو ابعادی است که خدمات متقابلی با آن پارادایم و عالم داشته است. 👈ظرفیتهای عالم تعالی گرا باعث شکوفایی درک انسانها از ابعاد متناظر اسلام بوده و ابعاد ناظر به ولایت و معنویت و مانند آن را برجسته نموده است؛

👈از طرفی برخی کاستی های این عالم نیز در درک افراد از اسلام و شکوفایی مفاهیم آن در جوامع سنّتی اثر زیادی گذاشته است. 👈نکته اینجاست که ما هنوز با عالم اسلامی و تمدّن واقعی اسلامی مواجه نشده ایم تا دقیقا درک صحیحی از آن داشته باشیم. فقط میدانیم که این عالم اجمالا چه شعارهایی دارد و چه آثاری بر آن مترتّب است و اینکه و لو أنّ اهل القری آمنوا و اتّقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الارض. 👈آنچه از آن به عنوان تمدّن اسلامی در تاریخ یاد میشود تمدّنی است که بر اساس برخی مفاهیم اسلامی متناسب با ظرفیتهای عالم سنّتی ظهور یافته و نباید آن را با تمدّن واقعی اسلامی اشتباه گرفت. 👈از اینجاست که اگر برخی مانند مرحوم علامه طباطبایی سخن از سقوط تمدّن اسلامی با ظهور تمدّن غرب گفته اند مرادشان این معنی از تمدّن اسلامی است و الا از مسلّمات اسلامی است که إنّ الاسلام یعلو و لا یعلی علیه. 🔻نکته ای که به ذهنم خطور کرد آن است که ما باید اسلام را چیزی ورای سنّت و مدرنیته در نظر بگیریم و به صورت تاریخی سخن از خدمات متقابل اسلام و سنّت و خدمات متقابل اسلام و مدرنیته داشته باشیم.🔺 🔶 آیا مدرنیته ورای آسیبهای جدّی که به دین و دینداری وارد نموده است برکاتی نیز با خود داشته است؟ 🔶آیا خدماتی به اسلام و شکوفایی آن و تعمیق درکهای ما از حقیقت اسلام داشته است؟ 👈روشن است مرادمان درکهای واقعی و ازدهار دلالتهای استبطانی است نه درکهای انضمامی و تأویلات باطل مبتنی بر تفسیر به رأی. 👈به نظر میرسد این سؤال خوبی باشد. همانطور که میتوان از خدمات متقابل اسلام و فلسفه غربی یونانی در نهضت ترجمه سخن گفت. 👈بحث از خدمات اسلام به مدرنیته فعلا مدّ نظر نیست و عمدتا آثار خوب مدرنیته برای اسلام شناسی و شکوفایی ابعاد اسلام مدّ نظر است. 👈معمولا در بررسی نسبت اسلام با مدرنیته از آسیبهای مدرنیته برای تفکّر دینی سخن گفته میشود. این امر گاهی معلول همان یکسان پنداشتن عالم سنّت با عالم دین و بالتبع عالم اسلامی است. 🔵مدرنیته مبتنی بر اومانیسم است و اومانیسم در هر حال نوعی باور به توانمندی های انسان و توجّه به نعمت عقل و ادراکات او را به همراه داشته است. 💣البته آسیب آن سوق یافتن بشر به انسان پرستی و غفلت از محدودیتهای خود و نیازش به وحی بوده است که اسلام میتواند این ابعاد نیازی او را به وی گوشزد کرده و آن را برطرف نماید. 👈در هر حال این اومانیسم یکی از ثمرات خوبی که برای اسلام داشته همین توجّه مجدد به عقل انسان است. 👈این توجّه خودش یکی از مفاهیم و ارزشهای اسلامی است که در این سطح در جامعه سنّتی محقق نمیشد. 👈در نسبت ذهن مدرن با متون اسلامی نقطه عزیمت برای درک متون مقدّس به جای آنکه ادرکات ساده عرفی و یا تنگ نظری های بدوی باشد عقل شد. 👈همین امر باعث رواج نوعی باز اندیشی و عبور از کلیشه ها و تقلیدها در فهم اسلام شد. 👈اینها را میتوان در این سطح گسترده کنونی از آثار انسان محوری عالم مدرن دانست. انسان محوری باعث رواج این نوع باز اندیشی مبتنی بر عزیمت انسان از عقل خود به متن بوده است. 👈در ادامه فرد گرایی موجود در عالم مدرن باعث رواج پدیده تدبّر مستقلّ و انحصار زدایی از فهم شده و تغییر گرایی مدرن نیز مسبب فاصله گیری از محافظه کاری های موجود در کهنه گرایی و کهنه پرستی عالم سنّت بوده است. 👏اینها همه به نوعی باز اندیشی در اسلام و قرآن و نوعی «یضع عنهم اصرهم و الاغلال الّتی کانت علیهم» و ازدهار اموری مانند اصالت ظهور و بناء عقلاء و توجّه به علوم انسانی و توسعه یافتن مبدأ قابلی اذهان در درک عمق مراد کمک شایانی نموده است.

👈امروزه تفسیر قرآن کریم برخلاف تفاسیر رایج در عالم سنّت آزادگی و ازدهار بسیار بهتری را تجربه میکند. 👈خود را محدود به تفاسیر سنّتی ندیده و تنها به تدبّر در حیطه تفاسیر سابق دلخوش نمیکند. 👈مفاهیمی مانند تدبّر شخصی به جای تفاسیر جمع محور رواج یافته است. یعنی به جای اصالت دادن به جمع باور مند با ابتناء به اتوریته های القاء کننده فهم مرجع زمینه برای تدبّرهای فردی در مدرنیته بسیار مهیّا شده است. 👈البته نباید این امر را لزوما رواج فهم میلی دانست. بین تدبّر و تفسیر فرق هست. 🔵در اینجا باید بین سه مفهوم باز اندیش و نو اندیش و دگر اندیش تفکیک نمود. 🔹عالم مدرن گاهی با خود میل به دگر اندیشی و تغییر افراطی با اصالت دادن به خود تغییر آورده و همینطور نو اندیشی یا همان مطالعه متون مقدّس با اصالت دادن به بافتهای مدرن برای استنطاق از متون را در پی داشته است. 👈 امری که به تفسیر به رأی متون مقدّس انجامیده است. 🔹ولی همینطور ظرفیتهای بی پایانی از باز اندیشی را با خود به ارمغان آورده که ورای دگر اندیشی یا نو اندیشی در پی تحقیق مجدد در باب مراد واقعی دین است. 👈البته همین باز اندیشی که نوعا از آثار مدرنیسم است میتواند افراطی بوده و به نوعی باز اندیشی سلفگرا ختم شود که در آن به فهم مخاطبین اولیه اصالت داده شود و یا به باز اندیشی معتدل که در آن به مراد واقعی خود متن مقدّس ورای فهمهای مختلف در زمانهای مختلف توجّه ویژه میشود. 🔻در هر حال اگر بحث از منزلت عقل در هندسه معرفت دینی میکنیم و میدانیم در دنیای مدرن عقل از یک منظر شأن والایی یافته که در عالم سنّت چنین شأنی نداشته میتوانیم حدس بزنیم عقل مدرن میتواند ورای آسیبهایی که احتمالا برای فهم دینی دارد برکات بسیاری نیز به دنبال داشته باشد.🔺 🔶در عصر جدید با توجّه به توسعه علوم انسانی و رواج روشهای پژوهش بسترهای نوینی برای برقرار ارتباط پویا با متون اسلامی مهیّا شده که در عالم سنّتی این بسترها در این سطح و گستردگی هرگز سابقه نداشته است. 🔸در اینجا عمدتا به تاثیر مدرنیته در تحول مثبت پیرامون فهم متون مقدس اسلام اشاره نمودیم. تاثیرات مثبت دیگر فراوان است مانند: سهولت تبلیغ با ابزارهای نوین و بالا رفتن سطح درک طبقه عوام و آشکار شدن حکمت بسیاری از احکام و بیانات دینی با توجه به علوم جدید و... 🔸این بحث را میتوان از اینجا ادامه داد و صرفا در این قسمت به همین حدّ اکتفا میکنم. #مدرنیته #اسلام #خدمات_متقابل

.

باسمه تبارک و تعالی (19) «اصابت بدیهته و اخطأت رویّته» «فهم طبعی، ذوقی و عرفی را دست کم نگیریم»! 🔵کتاب شرح کافیه مرحوم محقق رضی ره را مطالعه میکردم. در موضعی ذیل باب افعال مقاربه نکته ای جالب توجه نقل نموده است. 🔷توضیح اینکه یکی از مشهورات رائج در کتب ادبی آن است که در بین افعال در احکام نفی و اثبات فعل کاد استثناء شده و قاعده کلّی در مورد آن این است که: «کاد نفیها اثبات و اثباتها نفی». 👈 محقّقین از نحویون مانند مرحوم رضی این قاعده را قبول نکرده و بین کاد و دیگر افعال فرقی از این جهت قائل نیستند. 🔴یکی از شبهات قائلین به این قاعده یکی از ابیات ذو الرُّمّة م117 شاعر معروف عرب است. 👈اسم وی غیلان بوده و وجه اشتهار او را به ذو الرمه از آن رو گفته اند که روزی نزد معشوقه اش میه آمد در حالیکه بر کتفش تکه طنابی پوسیده بود و در همین حال از میه درخواست آب کرد. میه نیز به او گفت: اشرب یا ذا الرمه. و از همینجا وی به این لقب مشهور شد و الرمه قطعه الحبل البالیه. 👈القصه اینکه ذو الرمه روزی به شهر کوفه آمد و در کناسه قصیده حائیه خود را انشاد نمود تا اینکه به این بیت غزل در مورد معشوق خود میّه رسید که: إذا غیّر النّأی المحبّین لم یکد رسیسُ الهوی من حبّ میّةَ یبرحُ 👈قال ابن مالک فی شرح الکافیة الشافیة: «معناه: إذا تغير حب كل محب لم يقارب حبى التغير، و إذا لم يقاربه فهو بعيد منه. فهذا أبلغ من أن يقول: لم يبرح؛ لأنه قد يكون غير بارح، و هو قريب من البراح، بخلاف المخبر عنه بنفى مقاربة البراح».

👈کناسه بازار مهم کوفه و محلّ اجتماع و عبور و مرور مردم در این شهر مهمّ اسلامی بود که گویا بین مسجد کوفه و مسجد سهله واقع بوده است. کناسة کوفه مانند بازار مربد در بصره بوده است. تاریخ خاطرات بسیاری از این بازار به یادگار گذاشته که در رأس آن 4 سال به دار آویخته بودن زید شهید در همین مکان بوده است فإنّا للّه و إنّا الیه راجعون. در روایتی هم آمده که قائم عجّل الله تعالی فرجه در همین مکان دجّال را به دار می آویزد! و في الأغاني أنه قال المدائني إن السيد الحميري وقف بالكناس و قال من جاء بفضيلة لعلى بن أبي طالب لم أقل فيها شعرا فله فرسي هذا و ما علي فجعلوا يحدثونه و ينشدهم فيه! 😢سخن به اینجا رسید در ایام محرم و صفر یک ذکر مصیبتی هم میکنم. در همین بازار بود که مسلم جصّاص سرهای بریده و کاروان اسرا را دید. مسلم که برای بنایی در دارالاماره به دستور ابن زیاد به کوفه آمده بود مشغول کارش بود که شنید صدای گریه می آید؛ 😢از ماجرا پرسید که گفتند: (أتوا برأس خارجیّ خرج علی یزید). مسلم میگوید دستهای خود را که گچی بود شست و از قصر به کناسه آمد و الناس یتوقعون وصول السبایا و الرووس. ناگهان دید ۴۰ شتر که بر آن زنان را سوار کرده بودند آمد. کوفیان از روی دلسوزی به اطفال تمر و خبز و جوز میدادند و گریه میکردند! در همین حال ناگهان ضجه ها بالا گرفت: 😭(اذا بضجه قد ارتفعت فإذا هم أتوا بالرووس یقدمهم راس الحسین و هو رأس زُهری قَمری أشبه الخلق برسول الله و لحیته کسواد السبج قد انتصل منها الخضاب و وجهه داره قمر طالع و الرمح تلعب بها یمینا و شمالا فالتفتت زینب فرأت رأس أخیها فنطحت جبینها بمقدم المحمل حتی رأینا الدم یخرج من تحت قناعها و جعلت تقول: یا هلالا لمّا استتمّ کمالا ...) 👈برگردیم به قصه! در همین زمان که ذو الرمة به این بیت رسید فقیه و قاضی معروف کوفه ابن شُبرُمه به ذو الرّمة اشکال کرد که با آوردن فعل کاد و نفی آن در واقع به زوال محبّت میّه اقرار کرده که خلاف مقصود شاعر است. 👈به عبارتی قول ذو الرمة را شبیه آیه شریفه: «فذبحوها و ما کادوا یفعلون» دانست. 👈ابن شبرمه همان عالمی است که در روایات ما بارها از او یاد شده و اینکه «ضلّ علم ابن شبرمة عند الجامعة املاء رسول الله و خطّ علی بیده إنّ الجامعة لم تدع لأحد کلاما فیها علم الحلال و الحرام». 👈نقل شده که ذو الرمة که شاعری فصیح بود و با مباحث علمی آشنایی نداشت به فکر فرو رفت و سپس اشکال را پذیرفت و به جای «لم یکد»، «لم أجد» آورد. 👈همین اشکال ابن شبرمه و قبول ذو الرمة یکی از ادله مثبتین قاعده «کاد نفیها اثبات و اثباتها نفی» بوده است. 👈 محقّقین از نحویون همانطور که در بیان ابن مالک گذشت بیان کرده اند که حقّ با ذو الرمة بود هر چند نتوانست از خود دفاع کند و خوب بود در وادی جدل به آیه شریفه «اذا أخرج یده لم یکد یراها» استدلال مینمود. 👈در همین فضا مرحوم محقّق رضی از برخی نقل میکند که در مورد این واقعه و ذو الرمة گفته است: «أصابت بدیهته و أخطأت رویّته» یعنی طبعش درست گفت ولی فکرش غلط! جمله ی جالبی به کار برده که میتوان آن را بسان کلمه ای قصار در اشاره به نکته ای مهمّ استفاده نمود؛ 🔸«علیّ أن أقول و علیکم أن تحتجوّا»!🔸 🔵حقیر در مباحث نحو متعالی وقتی به اینجا رسیدم این عبارات را نگاشتم: 📖هذا کلام لطیف جدّا فإنّ الانسان قد یدرک بمجمل طبعه امورا لا یدرکه بمفصّل تعقّله فالزام النّاس بأن لا یقبلوا الّا الادراکات التفصیلیة تضییق علیهم بجهالة و الاحسن لذی الرمة أن یقول بما قال معاصره الفرزدق حین استشکل علیه بعض النحویین قوله فی مرفوعته: 📖و عضّ زمان یا ابن مروان لم یدع من المال الّا مسحتا أو مجلّفٌ 📖فإنّه نقل ابن قتیبة فی الشعر و الشعراء: «قد سأل بعضهم الفرزدق عن رفعه إيّاه فشتمه وقال : علىّ أن أقول وعليكم أن تحتجّوا!». 👈در اینجا نیز فرزدق که نمیتوانست از موضع فکری از ادراک طبعی اش دفاع کند دست از طبعش نکشید و با تیزبینی خاصّی طبع خود را منبعی برای علم نحویون بیان کرده و جمله مهمّ دیگری که میتوان آن را نیز کلمه قصاری در این زمینه در نظر گرفت بیان نمود که: «علیّ أن أقول و علیکم أن تحتجّوا». 🔸تحت کل ذوق علم🔸 🔵یکی دیگر از قواعد کلّی که در این زمینه میتوان بیان نمود آن است که: «تحت کلّ ذوق علم»؛ 👈بسیاری با استدلال به اینکه برخی امور ذوقی است گویا مرزی میان علم و ذوق بشری میکشند. 👈این ذوق گاهی مربوط به زبان و بلاغت است و گاهی مربوط به دیگر علوم طبعی انسانی رایج بین متعارف مردم. 👈ولی باید دانست اگر چیزی در ذوق بود یعنی خود علمی خاص است که هنوز تبدیل به علم تفصیلی نشده و علم به این علم برای دانشمندان حاصل نشده است.

🔵در همین زمینه حقیر در مباحث منهج شناسی نحو متعالی، از 23 منهج یاد کرده و در مورد منهج 16 از فهم تحلیلی و ضرورت آن برای تحقیق مباحث ادبی سخن گفته شد. 👈تفاوتی مهم بین فهم عرفی و فهم تحلیلی و فهم فلسفی وجود دارد و هر کدام برکات و آسیبهای خاصی را در بر دارد. میخواستم عباراتی که در این زمینه نوشته بودم را بیاورم ولی به دلیلی طولانی نشدن از آن چشم پوشی کردم. 👈در انتها حیفم آمد کلام ابن خلدون را که مناسبت تامی با بحث پیش گفته دارد را نیاورم؛ وی با استفاده از همین قاعده اصابت بدیهته و اخطات رویته آسیب شناسی جالبی از ورود علما و اکیاس به عالم سیاست دارد: 📖قال ابن خلدون فی الفصل الرابع و الثلاثین من مقدّمته حول أنّ العلماء من بین البشر أبعد عن السیاسة و مذاهبها: 📖«فهم متعودون في سائر أنظارهم الأمور الذهنية والانظار الفكرية لا يعرفون سواها والسياسة يحتاج صاحبها إلى مراعاة ما في الخارج وما يلحقها من الأحوال ويتبعها 📖فإنها خفية ولعل أن يكون فيها ما يمنع من إلحاقها بشبه أو مثال وينافي الكلي الذي يحاول تطبيقه عليها ولا يقاس شئ من أحوال العمران على الاخر كما اشتبها في أمر واحد 📖 فلعلهما اختلفا في أمور فتكون العلماء لاجل ما تعودوه من تعميم الاحكام وقياس الأمور بعضها على بعض إذا نظروا في السياسة افرغوا ذلك في قالب أنظارهم ونوع استدلالاتهم فيقعون في الغلط كثيرا ولا يؤمن عليهم 📖ويلحق بهم أهل الذكاء والكيس من أهل العمران لأنهم ينزعون بثقوب أذهانهم إلى مثل شأن الفقهاء من الغوص على المعاني والقياس والمحاكاة فيقعون في الغلط 📖والعامي السليم الطبع المتوسط الكيس لقصور فكره عن ذلك وعدم اعتياده إياه يقتصر لكل مادة على حكمها وفي كل صنف من الأحوال والاشخاص على ما اختص به ولا يعدي الحكم بقياس ولا تعميم ولا يفارق في أكثر نظره المواد المحسوسة ولا يجاوزها في ذهنه كالسابح لا يفارق البر عند الموج 📖قال الشاعر: فلا توغلن إذا ما سبح تم فإن السلامة في الساحل 📖فيكون مأمونا من النظر في سياسته مستقيم النظر في معاملة أبناء جنسه فيحسن معاشه وتندفع آفاته ومضاره باستقامة نظره وفوق كل ذي علم عليم» انتهی کلامه. 🔵مولوی ضمن اشاره به همین نکته اینطور از امتداد آن در جریان غرق شدن فرزند نوح علیه السلام و عدم پذیرش درخواست پدر برای سوار شدن به کشتی استفاده نموده است: 📖کاشکی او آشنا ناموختی تا طمع در نوح و کشتی دوختی كاش چون طفل از حيل جاهل بدى تا چو طفلان چنگ در مادر زدى يا به علم نقل كم بودى ملىّ علم وحى دل ربودى از ولى 🔵حقیر با استفاده از همین نکته که اصابت بدیهته و اخطات رویته در موضع دیگری اینطور بیان کرده ام: 📖فاذا عرفت هذا فنقول إنّه یجب علی الباحث أن لا یغفل عن شأن الفهم التحلیلی خصوصا فی المباحث الادبیة فإنّ التدبّر فی کلام النحویّین یورث أنّ کثیرا من کلامهم ممّا یشمئزّ عنه الفهم العرفی 📖و التحقیق فی وجه هذا الاشمئزار و محاولة الفهم التحلیلی ممّا یکشف عن وجه الحقّ فی کثیر من المواضع 📖فمثلا اذا سألت عن العرف لماذا تقول: «أمّا انت منطلقا انطلقت» و کذا سائر الاسالیب اللسانیة لم یلبث دون أن یقول إنّ هذا کذا خُلِق 📖لکنّه اذا سألت العرف عن الفرق بین النصب و الرفع فی التراکیب الساذجة لم یلبث دون أن یقول إنّ هذا لاختلاف جهات الکلام و الفهم التحلیلی حول هذه المسألة ممّا یصل الباحث بسرعة الی کشف الاسالیب السمعیة و اعراب السمع لکنّ الغفلة عن هذا و التوغّل فی الفهم الفلسفی أی الفهم العلمیّ المبتنی علی المفاهیم الرائجة فی النحو المتعارف ممّا أوجب هذه التکلّفات العجیبة 📖و قد استفدنا من هذا المنهج فی کثیر من مباحثنا نحو بحثنا فی اثبات الاسالیب السمعیة فراجع مثلا تفصیل کلامنا حول اسلوب: «إن خیرا فخیرٌ و إن شرّا فشرّ» ذیل الافعال الناقصة. #فهم_عرفی

.

باسمه تبارک و تعالی (20) «کرونا و طبّ سنّتی» «تقابل طبّ قدیم و طبّ جدید» 😢امروز متأسفانه مراسم تدفین یکی از روحانیان خوش نام و با سابقه و اساتید محترم و متخلّق بود. نمیدانم چه بگویم! خداوند ایشان را رحمت کند. 🔵وی به نوعی مروّج طبّ سنّتی بین طلّاب هم بودند. بنده خودم دوست داشتم زمانی برنامه غذایی از ایشان بگیرم. از یکی از فضلاء امروز با واسطه شنیدم که مدیر مدرسه گفتند ایشان مبتلا به کرونا بودند و متأسفانه از رفتن به پزشک خودداری کرده و در همان منزل بعد از مدّتی رحلت کرده اند! 🔵البته غرض شماتت نیست و یا حتّی اینکه بگوییم اگر میرفتند لزوما نتیجه هم میگرفتند نیست! عمر هم دست خداست! 🔵آنچه مایع تأسّف است آن است که استنکاف ایشان از مراجعه به پزشک به علّت انحصارگرایی رائج در طبّ سنّتی و تحقیر علم نوین باشد که البته نمیدانم واقعا اینطور بوده یا نه. به همین مناسبت نکاتی به ذهن خطور کرد که به اشتراک میگزارم. 🔵اگر مقداری دقّت کنیم میبنیم مسأله طبّ نوین به مسأله عقل و تجربه انسان و جایگاه آن در کشف حقائق برمیگردد. 👈طبّ نوین چیزی جز بررسی آنچه عقل آدمی با روشهای خود که البته در اینجا مهمترینش تجربه است در حیطه سلامتی و مرض بدن انسانی نیست. 👈آیا عقل انسان میتواند با بررسی و تجربه و آزمایش اکتشافاتی در این زمینه داشته باشد؟ 👈هر کسی برای عقل منزلتی در هندسه معرفت دینی قائل است نمیتواند دست از این دستاوردهای بزرگ بشری به بهانه دین بکشد.

👈گویا افرادی که بر انکار طبّ نوین اصرار دارند ولو نادانسته منکر این امکان شده اند. این چنین رویکردی منحصر در طبّ جدید نبوده و در قبول بسیاری دیگر از جوانب عالم جدید نیز وجود داشته است. 👈این اشکال بیشتر در فضای نزاع مشهور علم و دین مطرح است ولی باید دانست چیز قابل توجّهی به عنوان طبّ اسلامی اکنون در دست نیست که با آن بتوان نیازهای طبّی مختلف را برآورد. البته منکر استنباط مبانی یا مباحث مهم طبی از روایات و لزوم کار در این زمینه نیستم. 🔵آنچه موجود است و معمولا نیز مراد از طبّ سنّتی همان است طبابت یونان قدیم است که نماد معلمین آن افرادی مانند بقراط و جالینوس و دیسقوریدوس و... است. 🔻طب سنتی موجود خود زمانی از علوم وارداتی غربی بوده است🔺 👈ایران و عرب از خود طبّ مهم و مدونی نداشته اند. بعدها در جندی شاپور طبّ هندی و یونانی تدریس شد. از طبّ چینی نیز تا همین اواخر خبر خاصّی در ممالک ما نبود. 👈ابو ریحان بیرونی نیز در کتاب مهمّ الصیدنة که در فنّ داروشناسی است به این مطلب اذعان نموده که طبّ صناعت یونانیان است. بوعلی سینا نیز در قانون خود عمدتا طبّ یونانی را ضبط و تنقیح و نقد نموده به نحوی که مرجع این علم حتی برای غربیان در قرون وسطی شد. در قدیم طبّ بزرگ و ریشه داری جز این طبّ نبوده است تا بتوان ارجاع معنی داری به آن داد. 🔶البته ائمه علیهم السلام گاهی از خود نکاتی در علم طبّ بروز میدادند که بسان معجزات علمی ایشان بوده و ربطی به تأسیس نظام طبّ اسلامی لزوما ندارد. از همین رو در روایات منعی از رجوع به اطبّاء نشده بلکه اطبّاء بر بالین خود حضرات علیهم السلام نیز ظاهرا آماده میشده اند. 🔴حال چنین طبّی که خود از میراث غرب قدیم است آیا لزوما بر طبّ غرب جدید برتری دارد؟ 👈کسی که آشنایی با طبّ سنّتی دارد به خوبی میداند که هرچند این طبّ از کارآمدی نسبی و برجستگی در برخی زوایا مانند قواعد حفظ الصحة برخوردار بوده ولی چندان نام علم به آن دادن خالی از مسامحه نیست. 👈زیرا دعاوی کلان و خرد آن نه مبتنی بر وحی الهی است و نه مبتنی بر استدلال منطقی قویم و منتهی بر بدیهیات و نه چندان در جمیع نواحی مبتنی بر تجارب متقن بشری! 👈عمدتا اصول و حتّی بسیاری از فروع خود را با صفت تعبّد به شخص تحمیل کرده و دلیل قانع کننده ای برای قبول آن در دست نیست. عمدتا باید با حسن ظن ناشی از عظمت امثال بقراط یا توهم اینکه این نجوم و طب وحی انبیاست باید آن را برای خود قانع کننده نمود! 👈به عبارتی نزاع طبّ جدید با طب قدیم از باب نزاع علم و دین هم نیست. 👈عمده آنچه امروزه تحت عنوان طبّ اسلامی ادّعاء میشود نیز ورای کارآمدی اجمالی در برخی مسائل خیلی خاصّ امری غریب است که در استناد خود به اسلام دارای خللهای جدّی سندی و دلالی میباشد. 👈روشن است که در اینگونه مباحث استدلال به حجّیت هم معنی نداشته و اعتبار آن در کارآیی عملی آن در همین دنیا میباشد. 🔴 در این میان معلوم نیست که برخی حوزویان چرا اینقدر سنگ طبّ سنّتی را طوری به سینه میزنند که گویا جزئی از دیانت اسلامی بوده است و طوری از آن یاد میکنند که گویا همه اش صحیح و طبّ جدید همه اش بد بوده است! 🔻گویا مقداری از نزاع به نزاع بزرگتر سنّت و مدرنیته برمیگردد.🔺 🔴بسیاری نمیدانند که اساسا یکی از مسائل مهم تعارض علم و دین در دنیای قدیم و در صدر اسلام همین تعارض برخی منقولات اسلامی با مسلّمات طبّ سنتی بوده است. 👈مثلا در قرآن کریم با لفظ صریحی بیان شده که عسل شفاء هر بیماری هست ولی علماء و حتّی اخباریونی مانند صدوق آن را به داء بارد تخصیص زده اند زیرا معتقد به آن بوده اند که عقل میتواند مخصص لبّی باشد. 🔴شیخ صدوق در رساله اعتقادات رویکرد مذهب را نسبت به روایات وارد در زمینه طبّ به گونه ای توضیح میدهد که انسان یاد روشنفکران زمان خودمان می افتد؛ تقریبا گویا نمیخواهد هیچ روایتی را در این زمینه بپذیرد! ایشان در این زمینه تمامی روایات را در زمینه طبّ اسلامی تأویل میبرد و میگوید: 📖«اعتقادنا فی الاخبار الواردة فی الطب أنها علی وجوه: منها ما قیل علی هواء مکّة و مدینة فلا یجوز استعماله فی سائر الأهویة 📖و منها ما أخبر به العالم علیه السلام علی ما عرف من طبع السائل و لم یتعدّ موضعه اذ کان أعرف بطبعه منه 📖و منها ما دلّسه المخالفون فی الکتب لتقبیح صورة المذهب عند الناس و منها ما وقع فیه سهو من ناقله 📖و منها ما حفظه بعضه و نسی بعضه و ما روی فی العسل أنّه شفاء من کلّ داء فهو صحیح و معناه أنّه شفاء من کلّ داء بارد ... 📖و أمّا ادویة العلل الصحیحة عن الائمة علیهم السلام فهی آیات القران و سوره و الادعیة علی حسب ما وردت به الآثار بالأسانید القویة و الطرق الصحیحة»

⛔گاهی نیز در طبّ سنّتی به کثرت خطاها و یا تغییر نظرات در طبّ جدید استدلال میکنند که امری غریب است! طبّ نوین چیزی جز تلاشی بشری برای طبابت جسم نیست و این تلاش همواره صحیح نیست و این خطاها نیز نمیتواند دلیلی بر بطلان کلّی آن باشد. مگر همان طبّ قدیم کم خطا و ناکارآمدی داشته است! چه بسیاری که بر اثر بیماریهای ساده ای مانند اسهال و یا بیماریهای واگیر داری مانند طاعون و وبا جان خود را از دست نمیدادند. اموری که به برکت طبّ جدید از جامعه بشری رخت بر بسته است. 👈آیا میتوان منکر خوبی فی الجملة جراحی های نوین و داروهایی با اثر گذاری سریع و دندان پزشکی و چشم پزشکی و واکسنها و ... شد؟ ⛔گاهی نیز به سود کلان شرکتهای داروسازی و پولهای کثیف در طبّ نوین استدلال میشود که هر چند نمیتوان کاملا آن را انکار نمود ولی در هر حال باعث ردّ کلّی داروهای جدید و روشهای درمان نوین نمیشود. ⛔شبهه دیگر آنان هم این است که غربیانی که انسان را نشناخته اند چگونه میخواهند او را مداوا کنند! جواب این است که علم طبّ ربط چندانی به انسان شناسی ندارد. البته منکر تأثیر امور غیبی و ادویه معنوی مانند آنچه در روایات از اوراد و اذکار و دعا و تأثیر روح در جسم و... نداریم ولی در هر حال طبّ به بدن انسان بیشتر کار دارد. حساسیت در علم طبّ به مراتب کمتر از علوم انسانی مانند جامعه شناسی و روان شناسی است. ⛔شبهه دیگر آن است که آنچه امروزه به بهبود وضع طبّی بشر کمک نموده بهداشت بالاست نه طبّ جدید. جواب هم این است که این خود ادّعائی بی دلیل بلکه مکابره و بی انصافی است. ⛔شبهه دیگر آن است که بسیاری به واسطه طبّ جدید به کام مرگ کشیده شده اند! انسان نباید خود را به تهلکه بیاندازد! پاسخ این است که در طبّ قدیم هم همینطور بوده است و ثانیا مگر چاره ای هم هست؟ آیا میتوان دست روی دست گذاشت؟ بسیاری اوقات همین دست روی دست گذاشتن انداختن خود به تهلکه است. اتّفاقا به خاطر همین شبهه است که روایاتی داریم مبتنی بر اینکه هر دائی دوائی دارد تا اینکه مؤمنین به دنبال معالجه رفته و از این امر ناامید نشوند و طبّ از رونق نیافتد. همینطور چندین روایت داریم که اگر بر اثر این معالجات بشری جانی هم از دست رفت هیچ اشکالی ندارد و جزء اجل بوده است و نباید بگویید قتلی رخ داده است؛ 👈یعنی در پزشکی خطا چون خطای کارشناس است و تداوی هم واجب است اشکالی ندارد و نباید به این بهانه به تخطئه این فنّ بشری پرداخت: 📖(قال طبیب للصادق علیه السلام کما فی الکافی إنّی رجل من العرب و لی بالطبّ بصر و طبّی طبّ عربیّ و لست آخذ علیه صفدا فقال لا بأس قلت إنّا نبطّ الجرح و نکوی بالنّار قال لا بأس قلت و نسقی هذه السموم الاسمحیقون و الغاریقون قال لا بأس قلت إنّه ربّما مات قال و إن مات قلت نسقی علیه النبیذ قال لیس فی الحرام شفاء) 📖و در روایت دیگر در کافی آمده که: (کان لی ابن و کان تصیبه الحصاة فقیل لی لیس له علاج الّا أدن تبطّه فبططته فمات فقالت الشیعة شرکت فی دم ابنک قال فکتبت الی ابی الحسن صاحب العسکر فوقّع صلوات الله علیه یا أحمد لیس علیک فیما فعلت شی إنّما التمست الدواء و کان أجله فیما فعلت) 👈همچنین حتّی انبیاء الهی نیز نباید به علم طبّ بی اعتناء بوده و صرفا بخواهند با امور غیبی به رفع مشکل خود بپردازند هر چند باید بدانند دواء از جانب خداست 📖(عن الصادق علیه السلام إنّ نبیّا من الانبیاء مرض فقال لا أتداوی حتّی کون الّذی أمرضنی هو الّذی یشفینی فأوحی الله تعالی الیه لا أشفیک حتّی تتداوی فإنّ الشفاء منّی). 👈اشکالی هم ندارد طبیب نصرانی یا یهودی باشد! 📖(عن الرجل یداویه النصرانی و الیهودی و یتّخذ له الادویة فقال علیه السلام لا بأس بذلک إنّما الشفاء بید الله تعالی). 👈همچنین نباید مردم را از اطبّاء نا امید کرد 📖(ففی العلل عن الصادق علیه السلام: کان یسمّی الطبیب المعالج فقال موسی بن عمران یا ربّ ممن الداء قال منّی قال ممّن الدواء قال منّی قال فما یصنع النّاس بالمعالج قال یطیّب بذلک أنفسهم فسمّی الطبیب لذلک). 👈البته در روایاتی هم داریم که در رجوع به طبیب افراط نکنید که ممکن است برایتان مخاطراتی به بار آورد! 📖(من ظهرت صّحته علی سقمه فشرب الدواء فقد أعان علی نفسه). 👈مستفاد از مجموع روایات در باب طبّ بیانگر وجوب مداوا و شاید کراهت اجمالی افراط در رجوع به اطبّاء در صورت جزئی بودن بیماری و امکان صبر است.

🔶در هر حال طرفداران طبّ سنّتی باید دست از لجاجت و جزم اندیشی برداشته و منکر طبّ جدید و عظمت آن نباشند و مردم را بی دلیل از آن نترسانند و متواضعانه دست آوردهای خود را در دسترس قرار داده و زمینه های تحقیق علمی در مورد آن را فراهم آوردند 🔶طرفداران طب جدید نیز باید دست از غرور و تکبّر برداشته و منکر طبّ قدیم و کارآیی اجمالی آن نشده و به بررسی علمی درمانهای سنّتی بی میلی نشان ندهند. نباید جامعه بشری را از تراث ارزشمند موجود در معالجات طبّ سنّتی محروم نمود. 🔵در برنامه خندوانه مورّخ 27 اردیبهشت سال 95 یادم هست آقای دکتر جمشید لطیفی فوق تخصّص نورولوژی و مغز و اعصاب و یکی از اعضاء هیئت علمی دانشگاه ایران و از بزرگان طبّ جدید در ایران مهمان برنامه بود. ایشان ادّعا کردند که امروزه هر 6 ماه یکبار علم پزشکی دو برابر میشود! در طب جدید صحبت از سال گذشته صحبت از تاریخ است! باید مدام به روز بود! بعد ایشان این پرسش را مطرح کردند که پس چرا اطباء قدیمی که اینقدر مشهور شدند در درمان بیماری ها موفق بوده اند! ایشان گفت پاسخ این پرسش که مدّتی در ذهنش بوده به نظرش آن است که بسیاری از بیماری های خودشان خوب میشده اند و بخشی دیگر از باب امید دادن و معنی درمانی بوده است! اعتقاد و حسن ظنّ بیماران به طبیب هم به امر درمان کمک میکرده است! انصافا این دیگر بی مهری به طبّ سنّتی است. 🔵البته معمولا این نزاع بین افرادی رخ میدهد که نه تخصص عمیقی در طبّ سنّتی دارند و نه تخصّص عمیقی در طبّ نوین. 👈تخصّص عمیق در فنّ طبّ خود نوعی تواضع آورده و حیطه وسیع جهل آدمی را در این عرصه مانند دیگر عرصه ها نشان میدهد. 👈هر چقدر تخصّص علمی در حیطه طبّ بالاتر رفته به اذعان بزرگان این رشته عدم قطعیت و امید قطعی دادن و یا نا امید قطعی نمودن بیمار توسّط پزشک بیشتر مورد توجّه قرار میگیرد. 👈طبّ سنّتی ادّعای کشف لمّیتها و درمان را دارد و طبّ جدید نیز ید طولانی در فهم کیفیتها و راهکار از میان بردن نشانه ها و آلام را با سرعتی بالاتر دارد. اینها میتوانند مکمّل باشند. همانطور که طبّ سوزنی یا هر طبّ دیگری اگر ثابت شود که منافعی دارد باید آن را پذیرفت. #کرونا #طب_سنتی #طب_جدید #طب_اسلامی

.

باسمه تبارک و تعالی (21) «عظمت هستی» 🔵هملِت نمایش‌نامه‌ای تراژدی اثر ویلیام شکسپیر است که در سال ۱۶۰۲ نوشته شده و یکی از مشهورترین نمایش‌نامه‌های تاریخ ادبیات جهان به‌شمار می‌آید. این نمایش بلندترین اثر شکسپیر است. 🔹شکسپیر خیلی ابتکارات شاعرانه و بیان تأثیر گذار و جالبی دارد که شاید به همین سبب به این درجه از اشتهار و اثر گذاری در تاریخ ادبیات غرب رسیده است. 🔹مثلا در اواخر هملت میگوید: 📖«بزرگ‌ترین قیصرها دیگر جز اندکی خاکستر نیستند و آن‌که به لرزه درمی‌آورد، اکنون به دردِ کم‌ترین کارها می‌خورد، به درد این‌که سوراخی را بدو مسدود کنند تا بادِ زمستانی به درون نوزد!» 🔵 جمله ای از شکسپیر در نمایشنامه هملت دیدم که به دلم نشست! هملت شاهزاده دانمارک در جایی خطاب به دوست خود هوراشیو میگوید: 📖«هوراشیو، در آسمان و زمین بسی چیزهاست که فلسفه تو به خواب هم ندیده است!» 🔶مرا به یاد بیت معروف ابونواس انداخت که بسیار پیش از او به عربی گفته بود: قل للّذی یدّعی فلسفة حفظت شیئا و غابت عنک أشیاء

🔶و باز به یاد شعر زیبای مولوی در دیوان شمس انداخت که واقعا چه زیبا گفته: در میان پرده خون عشق را گلزارها عاشقان را با جمال عشق بی چون کارها عقل گوید شش جهت حدّست و بیرون راه نیست عشق گوید راه هست و رفته ام من بارها عقل بازاری بدید و تاجری آغاز کرد عشق دیده زان سوی بازار او بازارها ای بسا منصور پنهان ز اعتماد جان عشق ترک منبرها بگفته بر شده بر دارها عاشقان دردکش را در درونه ذوق ها عاقلان تیره دل را در درون انکارها عقل گوید پا منه کاندر فنا جز خار نیست عشق گوید عقل را کاندر توست آن خارها هین خمش کن خار هستی را ز پای دل بکن تا ببینیدر درون خویشتن گلزارها شمس تبریزی تویی خورشید اندر ابر حرف چون بر آمد آفتابت محو شد گفتارها 🔵بسیاری از ما آن چنان خود را در حصارهای تنگ زندگی دنیایی و مشغله های روزمرّه مشغول کرده ایم که از عظمت آنچه در عالم در حال رخ دادن است باز مانده ایم. 🔷گاهی مدّتها میگذرد و از یک نگاه معنی دار به آسمان و دریا و صحرا و کوه ها ... به دور بوده ایم! 🔹بسی چیزها نیز هست که از وجود و هستی آنها در همین حیات دنیا غافلیم چه رسد به حیاتهای بالاتر و مراتب عالیتر هستی! ما در عجایب سماوات و ارض ملکی نظر نکرده ایم. از نظر در ملکوت این سماوات و ارض دیگر حرفی نزنم بهتر است! 🔹باور کنیم بخش مهمّی از مشکل ما در همین نگاه نکردن به عظمت هستی و تقلیل دادن خود به محدودیتهای خود ساخته خودمان است. 🔹دیده اید برخی بزرگ میشوند دیگر مقولات دنیای بچگی برایشان بی معناست! دیده اید برخی از روستا به شهر می آیند و دیگر بساطت زندگی روستایی در نگاهشان تحقیر میشود! دیده اید تهرانیها به شهرستانی ها چه نگاهی دارند؟! دیده اید برخی به خارج میروند و درک عظمت ملک خدا و کثرت و اختلافات خلائق آنها را به انسانهای خاصّی با روشن نگریهای بعضا جالبی تبدیل میکند! 🔷به همین نسبت وقتی ما در آسمان و زمین و ملکوت آنها نظر کنیم بزرگ میشویم. بسیاری از مشکلات خانوادگی و ناراحتی های ناشی از مشکلات اقتصادی و مشکلات معنوی و... در همین نگاهها حل میشود! 🔵از آن طرف دیده اید گاهی آدم یک حقیقت بزرگی که درک کرده را میخواهد به دیگران بگوید و نتواند بگوید چقدر سخت است! مخصوصا وقتی که انکار کنند و یا با دلیل رد کنند و یا انسان را ولو تلویحا متّهم به اختلالات روانی کنند! آدم می ماند چه کند! 🔸مولوی چه خوش گفته: گر بگویم زان بلغزد پای تو گر نگویم هیچ از آن ای وای تو 🔷در روایت امام باقر علیه السلام در همین زمینه آمده است که: «محنة الناس علینا عظیمة إن دعوناهم لم یجیبونا و إن ترکناهم لم یهتدوا بغیرنا». 🔸حافظ شیرازی نیز با زبان دیگر این مطلب را زیبا به شعر آورده: با مدعی مگویید اسرار عشق و مستی تا بی‌خبر بمیرد در درد خودپرستی عاشق شو ار نه روزی کار جهان سر آید ناخوانده نقش مقصود از کارگاه هستی و باز چه خوش گفت: پشمینه پوش تندخو از عشق نشنیده ‌است بو از مستیش رمزی بگو تا ترک هشیاری کند #شکسپیر #هملت

.

باسمه تبارک و تعالی (22-1) «دین و مساله حال خوب» 🔵امروز یکی از سخنرانی های استاد پناهیان را به مناسبتی در حین کمک در کارهای منزل گوش میکردم و به ذهنم خطور کرد به مناسبت نکات ایشان مطالبی در زمینه حال خوب بیان کنم. 🔹بسیاری چیزها هست که برای استفاده از آنها عادتا وقت و فرصتی برای آدم دست نمیدهد مگر با زنده کردن برخی وقتهای اینچنینی!🔹 👈 قبل از بیان نکاتی پیرامون حال خوب یک مقدمه ای عرض کنم. 🔶ما معمولا در مباحث دینی روی عقیده دست میگذاریم؛ عقیده واقعا هم مهمّ است. شاید یکبار در مورد آن عرایضی بیان کنم. اما کمتر از حال آدمها حرف میزنیم. 🏦امروزه با توجّه به نوع تمدّن مادّی و انسانگرایی و تفکّرات اباحی گرایانه که برای میل انسان و حالات و لذائذ بالفعل او حساب ویژه ای باز کرده و انسانها را به سطحی نگری کشانده ظرفیتی برای نگاه دوباره به متون دینی برای استنباط مسأله قدیمی لذت و الم یا به تعبیر امروزی حال خوب و حال بد از منظر دین ایجاد شده است. 🔻مساله حال خوب و بد یا همان لذت و الم در نگاه انسان مدرن اصالت خاصّی پیدا کرده است.🔺 🔴عدم بحث کافی در این زمینه باعث آن شده که مؤلفه حال خوب داشتن که باید نقطه قوّت دینداری محسوب شود متأسفانه بسان نقطه ضعف جامعه دینی در اذهان جا افتاده است. ❌هنوز هم تصویر ذهنی اکثر مردم از انسانهای دیندار واقعی انسانهایی نیست که بیشترین لذّت را برده و حالشان از بقیه خیلی بهتر است.❌

📍 افرادی که دغدغه های تبلیغی دارند به خوبی دریافته اند که با نسل امروزی عمدتا میتوان با ادبیات حال و لذت بحث را شروع کرد و ادامه داد... 📿اگر واقعا بتوانیم نشان دهیم که حال انسان دیندار واقعا بهتر از دیگران است یکی از بزرگترین سلاحهای شیطان در دوران ما از او گرفته میشود. 💎اینکه نشان دهیم حال خوب واقعی تنها در دینداری یافت میشود و با پراختن به لذائذ و آزادی های افسار گسیخته و خندوانه و کمدی به دست نمی آید. ❌البته باید مراقب باشیم که دین را متناسب به تقاضای امروزی تأویل نبریم و به استنباط واقعی از آن نائل شویم. ✅حال خوب از آنجا که با امور بسیاری ارتباط دارد میتواند اجمالا مانند نبض در طب نشانه سلامتی روحی انسانها باشد. ✅حال خوب چیزی نیست که انسان بتواند آن را ادعا کند لذا میتواند شاخص خوبی باشد. ✅ حال خوب به انسان نیروی روحی میدهد. ✅ حال خوب و حال بد خودش ورای منشا آن موضوعیت دارد و گاهی حال بد مانند تب وخیم است که گاهی خودش فی نفسه مهلک بوده و باید با پاشویه و تدابیر فوری دیگر کنترل شود. نباید خیلی لنگ عوامل آن شد. بسیاری از فجایع و گناهان در ظرف حال بد انجام میشود. ⛔️ دینداری کسی که از دینداریش حال خوبی پیدا نکند معمولا خشک و خشن میشود و قدرت درک دیگران و دلسوزی برای آنها را از انسان سلب میکند. 🅾️بین خودمان بماند که گاهی یک افسردگی و حسادت پنهان هم در شخص ایجاد کرده و خدا نکند به انسانهای اینچنین فشارهای زیادی وارد شود و یا گزینه بی دینی در خلوت و یا در شرایطی جلوی آنها باز شود که ناگهان مانند تیری که از چله کمان رها شود به سوی بی دینی افراطی پرتاب میشوند! 🔻از کسی که از دینداریش لذتی نبرده باید ترسید.🔺 👈اینها هم دیگران را نسبت به دین بد بین میکنند و هم خودشان خطرناک میشوند! سخن از حال خوب و حال بد زیاد است. 🔰دین اسلام نیز تأکید خاصّی بر این امر نموده و بارها و بارها در آیات شریف قرآن کریم حال خوب «لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» را به عنوان شاخص دینداران در دنیا و آخرت بیان نموده است. 🏆 این یعنی دینداری واقعی به داشتن چنین حالات عمیق خوبی ختم میشود و اگر کسی اصلا اینها را در خود نمی بیند باید در دینداری خود شک کند. 🏆 دینداری اتفاقا خیلی هم میتواند نقد باشد! اصلا اگر ثوابی هم نمی دادند همین حال خوب ناشی از مراقبه و دینداری کافی بود. 🎭 خوف و حزن ریشه در ترس فقدان دارد ولی انسان مؤمن واجد همه چیز است. 💎خدا را دارد. مگر قاعده کلی این نیست که المصائب علی قدر العلائق؟! اگر علقه ی وی حی قیوم باشد دیگر مصیبتی نخواهد دید زیرا فقدانی او را تهدید نمیکند! از همینجاست که الاخلاء بعضهم لبعض عدو الا المتقین ای: لدوام سببها. 😰همچنین حال بد شیوعش مانند اپیدمی بوده و گاهی آنقدر شایع است که انسانها اصلا باورشان نمیشود حالشان بد است! وقتی میفهمند که نزد شخصی قرار بگیرند که واقعا حالش خوب است! 🔸 افرادی که در فضای معنوی هشت سال دفاع مقدّس بودند گاهی نقل میکردند که واقعا زندگی در فضای بیرون جبهه برایشان دشوار بود! 🔴 فکرش را بکنید با جماعتی هم کلام شوید که همه سیر و پیاز میخورند و خودشان هم به بوی آن عادت کده اند! 🔵 آنهایی که موفق به زیارت اربعین شده اند متوجه میشوند که چقدر حال ما در کوچه و خیابان و شهرمان بد است که اینطور با هم رفتار میکنیم و فکر میکنیم رفتاری طبیعی است! 🔻تازه میفهمیم آخر الزمان که نوع روابط انسانی را آنطور در روایات بیان نموده امکان دارد! نمونه دیگر حال خوب را میتوان در حجره های طلبگی دید. این بحث ادامه دارد ... #حال_خوب #حال_بد

.

باسمه تبارک و تعالی (22-2) «دین و مسأله حال خوب» 🔵با توجّه به اهمّیت بحث به خاطر رسید نکاتی در زمینه چهار چوب کلّی بحث در نسبت سنجی رویکرد دینی با حال انسان به اشتراک بگذارم؛ 🔷حال انسان را میتوان در یک تقسیم کلّی در چهار گونه خلاصه نمود: 1️⃣ حال بد بد: یک انقباض روحی و دمقی محسوس است که حقیقتا هم بد است. ⛔️مانند افسردگی روحی ناشی از دلبستگی های دنیای و یا حال بد بعد از دروغ و نگاه حرام و تنبلی و... 2️⃣ حال بد خوب: یک انقباض روحی که باطن آن چون مقدمه امری مطلوب است از نظر دیگر مستحسن است. ❇️ مانند درد و رنج بدن در راه کمک به دیگران و یا خستگی ناشی از برخی عبادات و یا کظم غیظ و... 3️⃣ حال خوب خوب: یک انبساط و نیروی روحی است که واقعا هم خوب است. یعنی باطن و مآل آن هم خوب است. 💎 حال خوب بعد از زیارت و نیکی با دیگران و تواضع و... میتواند از این مورد باشد. ❌ معیار در حال خوب خوب آن است که مبتنی بر تقرب به خداوند متعال باشد. منشا همه ارزشها در نگاه دینی تقرب به کانون آفرینش است. 4️⃣ حال خوب بد:یک انبساط بدوی است که علی شفا جرف هار بنا شده. عمیق نیست و زودگذر است. ⛔️لذت ناشی از شهوت حرام و شراب و موسیقی و... در نگاه دینی از این قبیل است. ❌حالهای خوب عاریتی و اعتیاد آوری که از درون انسان نجوشیده و باعث افسردگی تدریجی میشود. 👈چه زیبا گفته مولوی: تو خوش و خوبی و کان هر خوشی تو چرا خود منت باده کشی می چه باشد یا سماع و یا جماع تا بجویی زو نشاط و انتفاع بحر علمی در نمی پنهان شده در سه گز تن عالمی پنهان شده

🔴اینگونه حالات همواره فتنه بزرگی برای انسانها در تاریخ بوده است. ⚠️ویژگی این نوع حالات معمولا منافات آن با عقلانیت است که ویژگی اصلی انسان است. 📍 از اینجاست که ویژگی مذهب حقّ باید ابتناء بر حقّ و عقل باشد نه لذایذ و حالات خوب بدوی! 👈به تعبیر مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر شریف المیزان: «لو لم تکن لهذه المحجة البیضاء و الشریعة الغرّاء الّا البناء علی العقل و المنع عمّا یفسده من اتّباع الهوی لکفاها فخرا». ⬅️این بحث فروعات و نکات بسیار دارد؛ مانند اینکه 🔻نباید به حال اصالت داد زیرا ما گاهی با پدیده حال بد خوب و حال خوب بد مواجه میشویم🔺 💎 باید بدانیم منشأ همه ارزشها در تقرّب وجودی به ذات اقدس خداست. ✅ قرآن کریم در این زمینه معمولا بین مفهوم فرح و سرور فرق قائل شده یعنی بین حال خوب خوب با حال خوب بد. این غنای ادبیاتی در اینجا خیلی مهم است. زبان و ادبیات فاخر درک و فکر انسانها را فاخر میکند. 👈یکی از دوستان نقل میکرد که نزد یکی از عراقی ها بودم و صحبت از صدّام حسین شد. گفته شد وی آدم شجاعی بود که او فورا گفت شجاع نبود متهوّر بود! این غنای ادبیات عربی است که بین این ویژگی در صورتی که حال خوب خوب است با صورتی که حال خوب بد است فرق گذاشته است و ما در فارسی به این وضوح آن را نداریم. همین غنای ادبی باعث تیزبینی مرد عرب شده بود؛ اینکه بدانیم صدّام حال خوبی ندارد حالش بد است. 🔴همچنین با نگاه به ظاهر زندگی انسانهای ضعیف الایمان یا بی ایمان گمان میشود که آنها حال بهتری گاهی دارند. در اینجا اگر نقد درون دینی بخواهیم بکنیم پاسخهایی متبادر میشود. 👈مانند اینکه ممکن است اصلا حال خوبی نباشد و ادا درآوردن باشد. 👈همچنین شاید حال خوب بدی باشد و نوعی استدراج محسوب شود. 👈 همچنین ممکن است حال خوبی باشد که ناشی از عدم درک حال خوب بالاتر است. جریان محمّد عرب که یکبار در برنامه ماه عسل پخش شد در این زمینه و جریان رفتن او به کارناوال برزیل و تحوّل روحیش خیلی برایم در این زمینه جالب بود! 💡آرامشی مبتنی بر جهل! قرینه آن این مطلب است که هنوز بسیاری از افرادی که بیرون از فرهنگ دینی زندگی میکنند عزاداری و روضه و گریه برایشان اذیت کننده و غیر قابل تحمل است! در حالیکه برای آشنایان با فرهنگ دینی این مجالس حزن فرح بخش و لذّت بخش است؛ یعنی واقعا نچشیده اند والا لذّت حضور در این روضه ها برای آشنایان با این فرهنگ از هر چیز دیگری بیشتر است.

🔻بحث از حال انسان بحث مهمّی است که اندیشمندان مؤمن میبایست دست به استنباط صور و ابعاد و فروع آن از منظر دینی بزنند.🔺 🔷فلاسفه اسلامی مباحث سودمندی در این زمینه ابراز نموده اند. مباحثی نظیر تقسیم لذت و الم به حسی و خیالی و عقلی و شرح آنها و راه وصول به آنها و اقوی بودن لذات خیالی و عقلی از لذات حسی که مباحثی واقعا مهم است. 🔷همچنین عرفای اسلامی مخصوصا عرفای سنّت شرق اسلامی مباحث مهمّی در عرفان عملی در زمینه مقامات عرفانی که اوج این حالات خوب است در کتبی مانند منازل السائرین بیان کرده اند که بسیار مغتنم است. 👈حالاتی که در اینجا به مقام تبدیل شده و مقاماتی که در مسیر توحیدی به فناء و بقاء ختم میشود. 👈حقیقتا عرفان اسلامی منبعی بسیار عالی برای دعوت نسل جدید به حالات خوب عمیق و برتر در مسیر کمال واقعی انسانی است. تعالیم عرفانی اهل بیت علیهم السلام را میبایست در کنار فقه و اخلاق و عقاید امروزه در راس توجه و بررسی و تبلیغ قرار داد. 🔻از دید عرفانی انسان تا به فناء و بقاء نرسد به آرامش مطلق نرسیده و همه ی این تکاپوها و دمغی ها و بهانه گیریهای ما به دلیل نرسیدن به این مقام و حال خوب عمیق است که عمیقترین حال خوبی است که عرفا که متخصصین این حالات خوب هستند آن را کشف نموده اند🔺 👈از اینجاست که بالاترین حال خوب را خود خداوند متعال دارد که هیچ نقصی در آن نیست و از آن به ابتهاج تعبیر میشود. به تعبیر ابن سینا در اشارات: اجل مبتهج بشیء هو الاول بذاته لانه اشد الاشیاء ادراکا لاشدّ الاشیاء کمالا. در تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها نیز در توصیف خداوند متعال از تعبیر: سبحان ذی البهجة و الجمال استفاده شده است. خداوند متعال به صاحب لذّت و زیبایی توصیف شده است. اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک. 👈در روایات معتبر شیعی نیز مانند روایات باب درجات الایمان در کافی شریف اجمالا این مقامات و حالات والا مورد توجّه قرار گرفته شده است. نکته ظریف در روایات دینی آن است که به دلیل اصالت ایمان در فرهنگ دینی گویا تنها حالاتی معتبر و مستحسن شمرده شده که در درجات و مراتب ایمان رقم بخورد. 👈منبرهای ما باید به این گونه مباحث هم بپردازد. اینها از اموری است که واقعا دین ما به آنها پرداخته است. 🔶خدا رحمت کند حاج قاسم عزیز رو! خیلی در مورد ایشان گفتند ولی یکی از برجسته ترین نکات در مورد ایشان همین حال خوب بود! 🔸واقعا این حال خوب و معنویّت ایشان بود که اینقدر به ایشان نیرو میداد. کسی که حالش عمیقا خوب نباشد اینگونه نمیشود. 👈یکی از چیزهایی که واقعا ما در تبلیغش به مردم مشکل داشته و داریم آن است که دینداری واقعا حال آدم را خوب میکند. 👈بسیاری از مردم هنوز باورشان نشده که افرادی مانند آیت الله بهجت حقیقتا خوشحالترین و با نشاطترین انسانها بودند! نشاطی که اگر اندکی از آن را بین افرادی که در پی ذره ای از آن در تفریحات و شهربازی ها و ساحلها و... هستند نشان دهند دگر لذت نفس لذّت نخوانند! 🔵پیچیده اش نمیکنم و کلام را مختصر میکنم: 🔻فرمول حال خوب را باید در توجه به خدا و خالص کردن و عمق دادن به آن و حالت شکر داشتن و دوری از محبت دنیا یافت.🔺 🔶پیشنهاد میکنم این فراز دعای عرفه امام زین العابدین علیه السلام را همگی حفظ کنیم و گاهی در قنوت و حالات دیگر زمزمه کنیم؛ عجیب حال را خوب میکند: 🙏الهی وانزع من قلبی حب دنیا دنیه تنهی عما عندک و تصد عن ابتغاء الوسیله الیک و تذهل عن التقرب منک و زین لی التفرد بمناجاتک فی اللیل و النهار 🔶راستی چه زیبا گفت سعدی شیرازی: اگر لذت ترک لذت بدانی دگر شهوت نفس، لذت نخوانی هزاران در از خلق بر خود ببندی گرت باز باشد دری آسمانی سفرهای علوی کند مرغ جانت گر از چنبر آز بازش پرانی ز صورت پرستیدنت می‌هراسم که تا زنده‌ای ره به معنی ندانی چنان می‌روی ساکن و خواب در سر که می‌ترسم از کاروان باز مانی #حال_خوب #حال_بد #لذت_الم

.

باسمه تبارک و تعالی (23-1) «اهمیت نام گذاری و انتخاب نام نیک» 🔵امروز به مناسبتی با برخی عزیزان در زمینه اسمهای رائج در زمانمان صحبت پیش آمد. 🔹یکی از دوستان نقل کرد که شخصی از فضلا و محترمین نام دخترش را سحر گذاشته و بیان نموده که این نام را دوست دارد! 🔹باز نقل کردند از طلبه دیگری که نام فرزندش را بنسینا (أی: ابن سینا) گذاشته! 🔹یکی دیگر از عزیزان نقل کردند برخی آشنایانشان دچار برخی مشکلات بودند و شخص آشنا با علوم غریبه گفته بود نام این شخص را باید از نام دینی مانند فاطمه به نامهای غیر دینی مانند سحر و ... تغییر داد تا بتوان برخی دستورات علوم غریبه را بر او اجرا کرد! 🔹باز ایشان ابراز تعجّب کردند که حتّی بین مؤمنین زمانی نامهایی مانند عبدالله و غلامعلی و... رائج بود و امروز اسمهایی مانند امیر علی و امیر عبّاس و...! 🔷در حین صحبت عزیزان مطالبی به ذهنم خطور میکرد هر چند مجال توجه تفصیلی و بیان آنها را در آن جلسه نداشتم ولی به ذهنم خطور کرد به همین مناسبت مطلبی بنگارم؛ 🔴به نظرم موضوع نامگذاری بیشتر باید مورد حساسیت واقع شود! یک ولنگاری عجیبی در زمان ما در این زمینه در حال رخ دادن است. 🔹به همین منظور مطالب مربوط به این بحث را خیلی خلاصه در دو بخش بحث روایی و بحث اجمالی آزاد بیان میکنم؛