👈اساسا انسانها ابتدا با تخییلات مأنوسند و سپس خطابیّات. به مرور به فضای جدل و سفسطه کشیده میشوند و اگر فضل بیشتر و حق طلبی بیشتری داشته باشند موفّق به ورود به دنیای برهان میشوند. در هر حال به تعبیر ابن سینا: 📖«اللفظ الجزل یوهم أنّ المعنی جزل و اللفظ السفساف یجعل المعنی کالسفساف و العبارة بوقار تجعل المعنی کأنّه امر ثابت و العبارة المستعجلة تجعل المعنی کشیء سیّال ...» 👈همه ی اینها نشانگر آن است که همانطور که در عالم لفظ برجسته سازی و تخییل معنا دارد در عالم خط هم همینگونه است. از همینجاست که در نگاه منطقیون وقتی با مخاطب عام مواجه هستیم قطعا باید به شکلی شاعر و خطیب هم باشیم. 👈یعنی مثلا اگر کتاب نحوی یا عقیدتی مینویسیم به جنبه های شعری و خطابی آن توجّه کنیم. حتّی نوع جلد و نوع خطّ و رنگ و... . در مورد آنچه در زمینه خط نسخ و ثلث و کوفی بیان کردم میتوان از زمینه ی بحثیِ تحقّق نوعی استعاره و تبدیل در عالم خطوط هم استفاده کرد. ابن سینا در بخشی از کتاب خطابه اینگونه دارد که به درد این بحث هم میخورد: 📖«واعلم أنّ الرونق المستفاد بالاستعارة و التبدیل سببه الاستغراب و التعجّب و ما یتّبع ذلک من الهیبة و الاستعظام و الروعة، کما یستشعره الانسان من مشاهدة الناس الغرباء فإنّه یحتشمهم احتشاما لا یحتشم مثله المعارف فیجب علی الخطیب أن یتعاطی ذلک حیث یحتاج الی الروعة و الی التعجّب» ✋البته نباید گمان کنیم اینها فقط برای انسانهای عامی مناسب است. ✔از آنجا که آدمی ابعاد مختلفی دارد گاهی چیزی را تصدیق میکند ولی قانع نشده و باور نمیکند و یا اگر هم باور کرد به دلیل موانعی نفسانی احساسات مناسب برای ترتیب آثار آن را در خود نمی‌بیند. اینجاست که انسان میتواند با اقناع خطابی مطلبی مبرهن را برای خود تبدیل به امری قانع کننده و مُسکِتِ وهم نموده و با تخییل شعری آن را تبدیل به حماسه و شور آفرینی برای ترتیب اثر نماید. 👈وقتی مباحث خطابه ارگانون ارسطو و شفای ابن سینا را مرور میکردم واقعا از این حجم دقایق عمیق علمی که همینطور دامن دامن ریخته شده به تعجّب می افتادم. واقعا شگفت انگیز است. اینها چرا اینقدر مهجور مانده است؟! واقعا قابل استفاده است. تازه انسان میفهمد چقدر چیزها بلد نیست. ⚪در ادامه به این عزیزان عرض کردم که معماری هم از جهتی مرتبط با همین شعر و خطابه میشود. اینها هم مربوط به عالم بلاغت است و دلالتهایش را عقل بلاغی انسان درک میکند. نسبت بین این ابنیه با معانی و احساساتی که در ما ایجاد میشود. 👈عرض کردم تا کنون دقّت کرده اید که برایتان متفاوت است از کدام درب حرم امام رضا علیه السلام وارد شوید؟! یکی از عزیزان فرمودند من باب الجواد علیه السلام را دوست دارم. گفتم به نظرتان اگر بخواهیم تحلیلی بلاغی از این پدیده داشته باشیم چه میگوییم؟! مطالبی عرض شد. 👈دانش بلاغت به کمال خود نه تنها نرسیده بلکه فاصله ی زیادی هم دارد. در نقد فیلم هم خیلی کارآیی دارد و للکلام تتمّة. همینقدرش هم طغیان قلم بود.

باسمه تبارک و تعالی (۸۳۹) «کید بزرگ شیطان‏» 🔹صوتی گذاشتم و برای کمک در کار منزل جاروبرقی میکشیدم. آیاتی از قرآن کریم را شنیدم: 📖«فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطانُ قالَ يا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلى‏ شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَ مُلْكٍ لا يَبْلى‏» 💡به دلم افتاد هیچ میدانی این کلام شیطان هر لحظه در عالم طنین انداز است و این آدم خود تویی؟! آیا میدانی هر لحظه و در هر صحنه ای دارد این را در گوش تو تکرار میکند؟! 🔸آیا میدانی در تک تک صحنه هایی که مبتلا به ترک طاعات و غفلتها شده ای در واقع وسوسه ی این لعین رجیم را گوش دادی؟! در هر گناهی و هر غفلتی که انجام داده ای نوعی تمایل شیطانی برای اکل از این شجره ی ممنوعه به توهم رسیدن به "شجرة الخلد و ملک لا یبلی" نهفته است. 🔹و باز هیچ میدانی همین آیه همه‌ی پیچیدگی های این فریب بزرگ را آشکار کرده؟! شیطان نقطه ی قوّت تو را نقطه ی ضعفت کرده! معنای نشستنش بر سر صراط مستقیم همین است. از آن فطرت کمال مطلق طلبی و تشبّه الهی سوء استفاده کرده و مدام آدرس اشتباه به تو میدهد! 🔸مدام میخواهد فضا را غبار آلود کند و آن شجرة الخلدِ واقعی را بر امور دروغین تطبیق دهد: بر مال و زن و فرزند و ... . ولی آن فطرت خدایی تو هیچ گاه تو را فریب نمیدهد. او تو را به دار السلام و به خلود در جنّات و نعیم بی پایان دعوت میکند. این دروغ شیطان است که بر سر این صراط مستقیم دعوت فطری نشسته و هر لحظه کارش اغوای توست. 🔹اینجاست که عمق پستی و رجیم و لعین بودن این خبیث را میفهمی. خدا میداند این آیه چه عمق و نصح عجیبی دارد: «إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا»

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۰) «خدایا محبّتم را به مخلوقاتت زیاد کن» 🔹دختر کوچکم سرما خورده بود. دو روزی مدرسه نرفت و استراحت میکرد. مادرم در تماس تلفنی شروع به صحبت با او کرد. 💖میپرسید حالت چطور است؟ او هم میگفت مریض بودم و تقریبا بهترم. پرسید مشکلت چه بود؟! او هم میگفت سر و دست و پاهایم درد میکرد! او هم قربان صدقه نوه اش میرفت. 💗اینقدر این مکالمه و شکوفه های محبّت صادقانه و بی غرض که در آن مدام جوانه میزد برایم زیبا و با طراوت بود که ... . 💭با خود گفتم خدایا اینها همه رقیقه ها و سایه هایی از آن محبّتی است که از تو در این دار ظلمت جلوه کرده است. ای مهربان ترین مهربانان! 💭خدایا اگر عنایت تو نبود از این بشر دوپا چنین شکوفه های زیبایی هیچ وقت سر نمیزد! همه اش غرق در أنانیّت و خود و منافع خود بود. کوچکترین توجّهی به دیگری و دلسوزی نسبت به او نداشت. 💔ای اقیانوس بی پایان رحمت و محبّت! چه میشود من نالایق هم لبی از این دریا تر کنم! میدانم مشکل از قامت ناساز بی اندام خود گنهکارم است! بانگ می‌آمد که ای طالب بیا جود، محتاج گدایان چون گدا روی خوبان ز آینه زیبا شود روی احسان از گدا پیدا شود 💞با خود گفتم خدایا میدانم این شکوفه های زیبای محبّت و عطوفت را خودت از روی حکمتت به پدر و مادر ارزانی کردی. دل آنها را نسبت به فرزند اینگونه مهربان و نرم کردی. 💕میدانم قرار بود انسانها با هم اینگونه رؤوف و رحیم باشند. خدایا سینه ای باز و دلی بزرگ به من عنایت کن که چون پدری دلسوز بر همه ی مخلوقاتت محبّتی بی منّت و غرض داشته باشم. محبّتی مانند محبّت این مادر بزرگ به این نوه ی بیمار.

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۱) «يَا مَنْ فِي السَّمَاءِ عَظَمَتُه‏» 🔹بنده خدایی میگفت در رؤیا خود را بر بام کره ای دیگر دیدم. از آن افق عظیم به کره ای بسیار عظیم تر نگاه کردم و یک دفعه این کرات شروع به حرکت کردند. آنقدر این عظمت و شکوه اعجاب برانگیز بود که هیبت و جلالت آن در سینه ام هنوز مانده است. خدایا این همه عظمت و این پهنه ی بی انتها برای چیست؟! 💡به دلم افتاد دیده ای گاهی برای اینکه تذکّری به کسی بدهی خودی نشان میدهی؟! تا تلویحا بفهمد داستان از چه قرار است! ✔️هیچ میدانی خدا هم خواسته با اظهار این عظمتها یک خودی نشان دهد؟! آفرینش این عظمتهای اعجاب بر انگیز برای آن است تا شاید حساب کار دستت بیاید! بفهمی داستان چه داستان پر عظمت و پر رمز و رازی است! اینها هم برای توست. آنقدر غافلی که گاهی از راه این آیات و نشانه ها میخواهد تو را متوجّه کند. ✔️فرصت نگاه کردن در آسمان را از دست ندهیم. گاهی یک نگاه پر معنا به این عظمت برای آنکه بیماری هایمان را درمان کند کافی است. برای آنکه تعلّقاتمان را بی معنا کند کافی است. عجیب انسان را موعظه میکند. این آسمان موعظه گر بلیغی است. ✋میگوید استاد ندارم! استادت را همین آسمان قرار بده. همین خورشید و ماه و این پهنه ی لا یتناهی قرار بده. 🔸گاهی وقتی این عظمت خوب به دل انسان بنشیند تازه میفهمد معنای آنکه گفته شده که هر گناهی بزرگ و کبیره است چیست؟! انسان در محضر چه عظمت بی انتهایی مرتکب معصیت و غفلت میشود. خدایا بر ما بیچارگان رحم کن؛ قال الصادق علیه السلام: 📖«اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ الْعَظِيمِ ثُمَّ قَالَ كُلُّ ذَنْبٍ عَظِيمٌ»

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۲) «نقدی بر قضاوتها پیرامون ماجرای یک بی حیایی و ناهی از منکری مظلوم» 🔹اخیرا فیلمی از برخورد یک روحانی ناهی از منکر با یک زن پرخاشگر در فضای مجازی پخش شد. حالا بنده که اصلا آن را ندیدم. برای آرامش خودم بیشتر از آن ارزش قائلم که اینگونه خرابش کنم. در قضاوت پیرامون این ماجرا ورای اینکه خوب بود توسط این طلبه عزیز چه رفتاری میشد چند منکر را دیدم که به ذهنم خطور کرد آنها را بیان کنم. 1⃣اوّلین منکر بزرگ در این فیلم خود این اشاعه و به هم زدن آرامش جامعه به عنوان یک حقّ مسلّم آحاد جامعه بود. انتشار چنین چیزهایی ظلم بزرگی به آرامش روانی جامعه است. باید با اشاعه دهندگان چنین اموری برخوردی سنگین شود. چندی پیش در ایالات متّحده شخصی با یک اسلحه وینچستر وارد یک دبستان شده و دهها کودک را به خاک و خون کشید. هنوز حتّی یک عکس از این فاجعه ی بزرگ وجود ندارد. تنها چیزی که هست عکس ماشینهای پلیس است که آنجا را احاطه کرده و تداعی در کنترل بودن شرایط میکنند. به نظرم کار درستی میکنند. 2⃣منکر دوّم قضاوتهای عجیبی بود که انسان را به تعجّب وا میدارد. طرفی را نسبت به احکام الهی و منادیان آن جسورتر میکند و طرف دیگر که باید مدافعان دین باشند نیز از طرف بزرگانشان مورد شماتت و توبیخ و تقبیح قرار میگیرند! گویا تقصیر اصلی را این طلبه محترم مرتکب شده است. در هر دو سو دارد به حکم الهی جفا میشود. آیا قرار است اهل منکر در منکرشان جسورتر و اهل معروف در معروفشان ذلیلتر شوند؟! در چنین فضایی دیگر حرمتی برای احکام الهی و منادیان آن باقی خواهد ماند؟! باز به یاد ایالات متّحده و ابهت پلیس در آنجا افتادم. مرادم این نیست ظلمی که میکنند کار صحیحی است. ولی خوب یافته اند که ولو پلیس بد رفتاری هم بکند نباید به این سادگی دست به تقبیح و شماتتش بزنند! نه برای اینکه آن شخص پلیس را دوست داشته باشند. بلکه برای اینکه میدانند تضعیف نهاد پلیس در چنان جامعه ای چه اثرات مخرّبی برایشان به بار خواهد آورد. آن هم پلیسی که صرفا به مناط امور اجتماعی باید تعظیم شود. ولی در اینجا اینها حواسشان نیست توبیخ این طلبه مظلوم در واقع تضعیف چه نهاد مقدّس و مهم و باعظمتی است؟! 3⃣منکر سوّم عاطفه زدگی و عوام زدگی در مقام قضاوت بود. شاید برخی عزّت را در نزد غیر خدا و نزد این مردمی میجویند که ... . باید به اینها گفت: «أَ يَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَميعا» گویا اینها بیشتر از خدا از بندگان خدا میترسند: «وَ تَخْشَى النَّاسَ وَ اللَّهُ أَحَقُ‏ أَنْ‏ تَخْشاه‏» اگر فرضا خطایی هم از این طلبه عزیز سر زده هرگز در مقام توزین تناسبی بین خطای او و شناعت و زشتی رفتار این بی حیایی ها وجود نداشت پس چرا اینگونه بی تقوا قضاوت میکنند؟! «لَيْسَ مَنْ‏ طَلَبَ‏ الْحَقَ‏ فَأَخْطَأَهُ كَمَنْ طَلَبَ الْبَاطِلَ فَأَدْرَكَه‏» 4⃣منکر چهارم زمان شناس نبودن و خطاهای سهمگین در موضوع شناسی است. اینها نمیدانند زمان ما زمانی نیست که قضاوت به سادگی میسور باشد؟! اینها نمیدانند در عصر رسانه ما بیش از واقعیّات با برساختی از واقعیّات مواجهیم؟! اگر اینقدر نمیدانند و دست به چنین قضاوتهای بزرگی میزنند فقاهتشان به درد خودشان میخورد. فقهی که اینگونه در موضوعات خطا کند فقه نیست و خود از جنود جهل است. اینقدر فریب رسانه و بازی های شوم این شیاطین جن و انس را میخورند؟! جبهه ی مؤمنین را تضعیف میکنند؟! اصلا میدانند مسأله چیست؟! میدانند مواجهه ی آنها خودش قسمتی از طراحی دشمن و معاونتی عظیم بر اثم است؟! اگر قرار باشد هر بار با یک بازی رسانه ای از احکام الهی کوتاه بیاییم دیگر چه چیزی برایمان باقی میماند؟! اصلا فلسفه ی وجودی ما چیست؟! ای نفرین بر آن فقاهتی که از آن تقویت اثم و عدوان برآید؛ به یاد خطبه ی مولایمان امام حسین علیه السلام افتادم که خطاب به علمای امّت فرمودند: 📖«أَنْتُمْ بِاللَّهِ فِي عِبَادِهِ تُكْرَمُونَ وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اللَّهِ مَنْقُوضَةً فَلَا تَفْزَعُونَ وَ أَنْتُمْ لِبَعْضِ ذِمَمِ آبَائِكُمْ تَفْزَعُونَ وَ ذِمَّةُ رَسُولِ اللَّهِ ص مَحْقُورَةٌ» 😔خدایا چه میبینیم؟! از برخی چنین گمانی دیگر نداشتیم. خودتان بودید چه میکردید؟! چنان این طلبه مظلوم را تقبیح میکنند که آدم میماند آیا اینها علمای دین مایند؟! میخواهند زندگیشان را بکنند و درسشان را بدهند و دلشان برای احکام خدا نمیسوزد؟! شماتت ناهی از منکر و ذلیل کردن او؟! ای وای بر ما! 📖«فَلَا مَالًا بَذَلْتُمُوهُ وَ لَا نَفْساً خَاطَرْتُمْ بِهَا لِلَّذِي خَلَقَهَا وَ لَا عَشِيرَةً عَادَيْتُمُوهَا فِي ذَاتِ اللَّهِ أَنْتُمْ تَتَمَنَّوْنَ عَلَى اللَّهِ جَنَّتَهُ وَ مُجَاوَرَةَ رُسُلِهِ وَ أَمَاناً مِنْ عَذَابِهِ لَقَدْ خَشِيتُ عَلَيْكُمْ أَيُّهَا الْمُتَمَنُّونَ عَلَى اللَّهِ أَنْ تَحُلَّ بِكُمْ نَقِمَةٌ مِنْ نَقِمَاتِه‏»

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۳) «دلداری به آمرین به معروف و ناهین از منکر» «وان که در عشق ملامت نکشد مرد مخوانش» ✋مسأله را به یک طلبه و یک زن و یک درمانگاه تقلیل ندهید. مسأله این نیست که این طلبه عزیز ناهی از منکر میتوانست بهتر رفتار کند و یا مثلا چه میکرد! ✅مسأله باز شدن یک صحنه ای جلوی چشم جامعه و تحدیق دیدگان ملّتی به آن است. گویا همه منتظرند که این صحنه چطور تفسیر میشود و چه درسی باید از آن بگیرند؟! ✅گویا در چنین زمانهایی جامعه در حال زایش درکی جدید و تفسیری جدید و کنشی جدید در موارد مشابه است. گویا یک کلاس درس جمعی شکل میگیرد و یک دریافتی در نهاد آنها قرار است نهادینه شود. ✅در این موارد دیگر ذهن انسانها، واقعه را از یک طلبه خاص و یک زن پرخاشگر مکشّفه خاص تجرید و تقشیر میکند و آماده ی تعمیم دادن به موارد مشابه است. ✅هم جایگاه روحانیّت در اذهان بسیاری باز تعریف میشود و هم جایگاه چنین بی حیایی هایی و هم اهمیت احکام الهی! 🚫آخر چرا با موضع گیری غلط اندر غلط به روحانیّت و حکم خدا توهین میکنید؟! با این کار چرا دل اهل ایمان و آمرین به معروف را خالی میکنید؟! و إخوانٍ تخذتهم دروعاً فکانوها ولکن للأعادی و خلتهم سهاما صائبات فکانوها ولکن فی فؤادی و قالوا قد صفت منّا قلوبٌ لقد صدقوا و لکن من ودادی 👈مسأله عمیقتر از صرفا این است که حق با که بود و چقدر حق با او بود و آیا بهتر میشد رفتار کرد و...؟! ✅اینها به قول شهید صدر یک ظرفهای اثر گذاری است که حتی یک استعمال منجر به وضع میشود. یک بیانیه یا کنش از سوی علمای دینی منجر به ایجاد نگرشهای جدید در ضمیر جامعه ی دینی است. ✋در چنین فضایی آیا رواست به این لباسی که نشانی از آن خدا و دین خدا دارد توهین شود و به نکوهش او بپردازیم؟! آیا تقوا نداریم؟! آیا نمیدانیم چه معانی مهلکی در ضمیر جامعه مخابره میکند؟! آیا مصداق بارز تحقیر شعائر الهی نیست؟! آیا گناهی بزرگ نیست؟! 😔گاهی اگر فرضا شخصی عمری در مسیر فقاهت باشد آنقدر برای جامعه نفع ندارد که موضع گیری اشتباهش در چنین صحنه های حساسی ضربه به سطح دینی جامعه میزند. 👈به علامه طباطبایی گفتند مقداری احترام علامه مجلسی را در حواشی بحار بیشتر رعایت کنید و اینگونه تعلیقه نزنید! ایشان هم فرمود رعایت احترام خدا و دین خدا و اولیاء الهی مهمتر از رعایت احترام علامه مجلسی است. همین بود که درخواست آنها را قبول نکرده و مانع از ادامه تعلیقات مرحوم علامه طباطبایی شدند. 👈در مورد جریان این طلبه عزیز ناهی از منکر و توبیخهایی که از سوی برخی علما میشود نیز جریان همین است. رعایت احترام حکم خدا و عاملین به آن و عزیز کردن آن مهمتر از احترام هر شخص دیگری است. 🙏و بنده حقیر سراپا تقصیر دست همه ی آمرین به معروف و ناهین از منکر را بوسیده و عرض میکنم سلام و درود بر آن عزم راسخ و اراده چون کوه استوارتان که با این بادهای مخالف در این سرای فانی ظلمانی متزلزل نمیشود. 💗خوشا به حالتان که شما آبروی دینداری و غیرت دینی هستید. برای ما درماندگان مدّعی هم دعا کنید؛ مایی که بیم آن داریم که خدایمان از ما به دلیل کم کاری هایمان نبخشاید: «إِنَّ اللَّهَ لَيُبْغِضُ الْمُؤْمِنَ‏ الضَّعِيفَ‏ الَّذِي لَا دِينَ لَهُ»؛ 👈گوش شما به حرفهای ما خسته های کم بصیرت نباشد. شما فقط آن نور ازل و ابد و عشق آن سلطان عشق را در نظر گیرید و با آن بصیرت و حکمتتان غیرت دین خدا باشید. هر که سودای تو دارد چه غم از هر دو جهانش نگران تو چه اندیشه و بیم از دگرانش آن پی مهر تو گیرد که نگیرد پی خویشش وان سر وصل تو دارد که ندارد غم جانش هر که از یار تحمل نکند یار مگویش وان که در عشق ملامت نکشد مرد مخوانش

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۴) «دیگر طلبگی به چه درد میخورد؟!» 🔹یکی از طلاب فاضل و خوب پیام دادند که با این وضع پیش آمده دچار نوعی بحران هویتی شده است. وقتی آن جامعه هدفی که قرار بود برای آنها خدمتی کند اینگونه دارند روز به روز از او فاصله میگیرند، آیا برای افراد مسن و انسانهایی که اگر او هم نباشد دینشان را دارند طلبه باشد؟! اگر فرضا در شغل دیگری خدمت میکرد بهتر نبود؟! 🔸عرض کردم اگر به دنبال خدمات اجتماعی هستید بدانید در زمان ما همینکه شخص خوبی مثل شما ملبّس به این لباس هستید خودش مجاهدتی بزرگ است و باعث تثبیت برخی مفاهیم دینی در جامعه است. بسان نوعی گیره برای لباس ایمان جامعه است که هر چند بادهای شدید آن را تکان بدهد و مچاله کند ولی نمیتواند آن را کنده و با خود ببرد. 🔹از طرف دیگر بودن شما باعث داغ ماندن تنور این جریان نورانی و علوم اهل بیت علیهم السلام است. با این نیّت طلبه باشیم که یک سیاهی برای این لشگر و یک چوب خشک برای سوختن و گرما بخشیدن به این تنور باشیم تا زمانی که نانوای غیب خواست نانی در این تنور بزند و اشخاصی مانند امام امّت و رهبر عزیزمان ظهور کنند ما بستر سازی کرده باشیم و در عمل خیر آنها شریک باشیم. 🔸 از طرفی طلبگی بهترین محیط برای خودسازی است. اگر جامعه به هر علّتی نخواست نه تنها ناراحتی ندارد، خودش راحتی و آسایش ما هم هست. به یاد مولایمان امام کاظم بیافتیم که در زندان خدا را شکر میکرد که جایی خلوت برای عبادت روزی اش شده. ما هم با تمام توان اگر فراغتی یافتیم در عبادت و تهذیب و مراقبت خودمان بیافزاییم و مشغول آن نور ازل و ابد و اولیائش باشیم! غصه‌ی چه را میخوری؟!

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۵) «ادْعُ إِلى‏ سَبِيلِ‏ رَبِّكَ‏ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَن‏» 🔹ریطوریقا یا همان فن خطابه شفای ابن سینا را مرور میکردم. دیدم ابن سینا در جایی آیه ۱۲۵ سوره مبارکه نحل را آورده و به ترتیب به سه صناعت برهان، خطابه و جدل تطبیق کرده است. 👈البته با توجّه به بافتی که این آیه را ذکر میکند یعنی نگاه به آیه از منظر منطق ارسطویی، برداشت منسجمی است ولی هر برداشت نسبتا منسجمی که لزوما صحیح نیست. بعد دیدم همین دیدگاه به بسیاری از مفسّرین هم سرایت کرده. مرحوم علامه طباطبایی نیز همین را گفته اند. 👈حکمت طبق لغت عربی و استعمال قرآنی کلام حقّ نافع برای دنیا و آخرت است. کلامی که هم در صدقش و هم در نفعش محکم و متقن است. 👈موعظه هم به معنای آن کلامی است که ترغیب کننده به خیرات و رقیق کننده‌ی قلبهاست، مثل داستانها و عبرتها. لذا برخی جریانات بنی اسرائیل در قرآن کریم به عنوان موعظه ای برای متّقین معنا شده است. 👈جدال هم به معنای احتجاج و بحث است. این بحث میتواند ماهیّت برهانی یا خطابی یا جدلی داشته باشد. 🔹ظاهرا منشأ اشکال آن است که ماهیّت این دعوت را از سنخ استدلال دانسته اند و سپس آیه را اینگونه تفسیر نموده اند. در حالیکه دلیلی در آیه نداریم که مراد از دعوت حجّت آوردن مصطلح باشد و اساسا بیان برهانی در قرآن در ظاهر نمودی ندارد. 👈آری عادت کنیم در تبلیغ از حکمتهای عمیق نافع با زبانی آمیخته به موعظه استفاده کنیم. و اگر نیازی به استدلال بود بسته به سطح مخاطب از بحثی نیکو بهره ببریم. عمدتا چنین بحثی ماهیّت خطابی خواهد داشت.

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۶) «حسبی من هو حسبی‏» «مشغول من باش!» 🔹بنده خدایی میگفت همیشه از گذشته ام ناراحت بودم. خدایا یعنی من روسیاه عاقبتم چه میشود؟! نکند حقّ الناس ها بخشیده نشود؟! نکند وبال این اعمال عاقبت دامنم را بسوزاند؟! 🔸با همین حال بعد از نماز صبح شروع به تعقیبات کردم. عادت داشتم ذکر توحیدی مأثور از امام جواد علیه السلام را بخوانم. همانکه در کافی نقل کرده و شیخ عبّاس هم به اشتباه به تبع ابن فهد آن را به امام رضا علیه السلام نسبت میدهد و برای رفع حاجت است. 🔹و این ذکر دقیقا همان است که ربیع حاجب نقل میکند وقتی نیمه شب منصور دوانیقی امام صادق علیه السلام را احضار کرد تا ایشان را به شهادت برساند حضرت زیر لب میخواند: 📖«... حَسْبِيَ‏ الرَّبُ‏ مِنَ‏ الْمَرْبُوبِينَ‏ وَ حَسْبِيَ الْخَالِقُ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ ...» 💡میگفت مدّتی بود به دلم القاء شده بود که این فرازها را با عشق و محبّت بخوان. 💖اینبار که با شوق و محبت میخواندم به دلم افتاد از چه نگرانی؟! اگر در دل آتشها بیافتی و خصمائت راضی نشوند تا وقتی من را داری دیگر همه را داری! 💖اگر من هستم پس نترس! مشغول خودم باش! من کافی ام! همین بود که دیگر آرام شدم! تو فقط کنارم باش و از کنارم نرو دیگر برایم کافی است. این جهان با تو خوش است و آن جهان با تو خوش است این جهان بی‌من مباش و آن جهان بی‌من مرو خار ایمن گشت ز آتش در پناه لطف گل تو گلی من خار تو در گلستان بی‌من مرو وای آن کس کو در این ره بی‌نشان تو رود چو نشان من توی ای بی‌نشان بی‌من مرو دیگرانت عشق می‌خوانند و من سلطان عشق ای تو بالاتر ز وهم این و آن بی‌من مرو

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۷) «بِالتَّوَاضُعِ تُعْمَرُ الْحِكْمَةُ» 🔹یکی از روایات زیبا که از مضامینی است که از پیامبر بزرگ الهی عیسی مسیح در کافی نقل شده این حکمت است که حضرت در جمع حواریون پای آنها را شست و سپس فرمود سزاوارترین انسانها به چنین خدمت و تواضعی علماء هستند. 👈این کار را کردم تا شما هم بعد از من بین مردم اینگونه باشید. مگر نمیدانید تواضع کلید حکمت است؟! آدمی با تکبّر به حکمت نمیرسد همانطور که بذر گیاهان در زمین هموار روییده و در سنگ و کوه نمیروید: 📖«بِالتَّوَاضُعِ تُعْمَرُ الْحِكْمَةُ لَا بِالتَّكَبُّرِ وَ كَذَلِكَ فِي السَّهْلِ‏ يَنْبُتُ‏ الزَّرْعُ‏ لَا فِي الْجَبَل‏» 👈شرّاح حدیث در شرح این فراز نورانی مباحثی آورده اند. از مرحوم فیض در وافی و ملاصالح در شرح کافی و علامه مجلسی در مرآة العقول. ولی بیشترین تلاش را مرحوم ملاصدرا در شرح کافی برای شرح این فراز دارد. ✔خلاصه اش این است که انسان برای درک حقیقت حکمت که جلوه یافتن حقایق عقلی در آینه‌ی قلب است، نیازمند فطرتی ثانیه و لطیف است. چنین فطرت لطیف و نرم و پاکی با اموری مانند تواضع ایجاد میشود و نفس آدمی مهیّای بازتاب حقایق ملکوتی میشود. 👈لذا اگر دیدید شخصی تکبّر دارد بدانید چنین قلب دارای قساوتی نمیتواند میزبان آن خوش نشینان لطیف و پاک حکمت باشد، امکان ندارد. ⬇

👈تبیین بهتر این امر را غزالی در کتاب شرح عجائب القلب از احیاء العلوم بیان نموده است. ایشان پنج سبب را برای چرایی اینکه حقیقت در انسان متبلور نمی‌شود بیان میکند. واقعا بحث شیرین و بسیار قابل استفاده ای است. 👈مرحوم صدرا همین بیان را در مقدّمه کسر اصنام الجاهلیة آورده است. برای اینکه طولانی نشود توضیحش را به جای دیگر موکول میکنم. فقط خواستم بگویم گاهی فرازهای چنین کتبی شرحی بر آیات و روایات است. 👈حقیقتا احیاء العلوم غزالی معدنی از نکات حکیمانه و معنوی است که متأسّفانه معمولا به بهانه هایی مورد بی مهری قرار میگیرد. اگر حکمة ضالة المؤمن است یکی از حکمتکده‌ها همین احیاء العلوم اوست. 👈اگر عامّی بودن وی برای برخی ثقیل است المحجة البیضاء مرحوم فیض را که نسخه ی شیعی آن است لااقل بخوانند. 💡به ذهنم خطور کرد آنچه در این زمینه فهمیده ام را بیان کنم. اگرچه به همان مطالب قبل بازمی‌گردد ولی چون برایم روشن و مجرّب است بیانش میکنم. 👈این بیان که با تواضع انسان به حکمت میرسد و «فی السهل ینبت الزرع» یعنی اگر انسان جویای حقیقت است نباید ذرّه ای در برابر آن أنانیّت داشته باشد. باید حسابی خانه ی درونش را آب و جارو کند و پاک پاک کرده و منتظر باشد اگر حقیقت آمد انکارش نکند! یعنی عاشق حقیقت باشد. 👈تواضع در برابر تکبّر است و این مقابله به تقابل میان حق و باطل و توحید و انانیّت برمیگردد. تواضع، آشیانه‌ی حقیقت و حقیقت، بذر توحید است که اساس حکمت است. 🔹رفقا اگر میخواهیم دنبال علم و حکمت واقعی برویم باید تواضع را بیاموزیم. هیچ شکی در این نیست. تواضع به بازی در آوردن هم نیست. این است که حقیقتا انسان قلبش را به روی حقیقت باز کند و آن را آب و جارو کند. هیچ تعصّبی نداشته باشد و حقیقت در هر جلوه ای ظاهر شد قبولش کند و انکارش نکند. 👈سعی کند با امور با لطافت فطری اش قبل از آنکه عقیده ای یا عادتی و تقلیدی به آن رنگ بزند مواجه شود و در فضای صفای فطرتش و فکر طبیعی اش با آن مواجه شود. 👈برای بنده ی سراپا تقصیر عجیب است برخی روز و شب به دنبال علم و دانش اند ولی مبتلا به نوعی تکبّر و جدل اند. گویا نمیدانند مبتلا به بیماری بزرگی شده اند و تا این حالت را دارند در وادی تیه علم سوادی سرگردان خواهند ماند و به ارض مقدّس حکمت راه نخواهند برد. یکی از این انانیتها حجاب تقلید و تبعیت از آباء و عقاید سلف و مانند اینهاست. 🔹گاهی آدم چند کلمه با کسی حرف میزند میفهمد این وجودش چگونه است! آدم میفهمد این شخص جَبَل است یا سهل است! چقدر حقیقت را میخواهد؟ آدم میماند چه بگوید. برخی که صحبت میکنند آدم دوست دارد به آنها بگوید وقتت را تلف نکن! خیلی درس نخوان! برو متواضع باش! تا اگر روزی حقیقت مهمانت شد انکارش نکنی! 👈تجربه‌ی شخصی ام با همه‌ی نواقصم این است که افرادی که حقیقتا تواضع دارند زیاد نیستند. نوع افراد مبتلا به تعصّب عقیدتی و أنانیّت تقلیدی هستند. محقّق نیستند. اهل حق نیستند. 👈آدم باید خودش را اینگونه تربیت کند که اگر فرضا مطلبی را همه ی علمای مکتب حق اشتباه گفتند و یک شخص عادی اهل باطل صحیح گفت با کمال میل بپذیرد. اگر این نباشد تکبّر است. هر چند آن را حالتی مقدّس بپندارد. 👈از همینجا حدس بزنید از بسیاری امور دیگر محروم شده است. چه بخواهد یا نخواهند! بداند یا نداند! آدمی اشکال ندارد که علمای خود یا نحله‌ی خود یا هم اعتقاد خود را دوست داشته باشد. 👈ولی این اشکال دارد که قوم و اهل مذهب خودش را بر ظلم یاری کند! اینها دیگر عصبیّت جاهلی است. به فرموده ی امام سجاد علیه السلام عصبیّت باطل این است که: 📖«أَنْ يَرَى الرَّجُلُ شِرَارَ قَوْمِهِ خَيْراً مِنْ‏ خِيَارِ قَوْمٍ آخَرِينَ وَ لَيْسَ مِنَ الْعَصَبِيَّةِ أَنْ يُحِبُّ الرَّجُلُ قَوْمَهُ وَ لَكِنْ مِنَ الْعَصَبِيَّةِ أَنْ يُعِينَ قَوْمَهُ عَلَى الظُّلْمِ» 🔹مدّتی جایی بودم. برای عدّه ای از فضلا صحبت میکردم. به گمانم مطالب مهمّی میگفتم. در این مدّت هر چه گفتم در یکی از اینها بسیار اثر میکرد و در دیگری تقریبا اصلا! یکی هر روز رشد میکرد و شکفته میشد و احساس میکردم این انسان آن انسان قبلی نیست ولی آن دیگری نه! هر دو هم انسان فاضل و خوبی بودند. 👈برایم روشن بود که این به خاطر آن است که این شخص تواضع دارد. دلش نسبت به حرفهای تو مانند کوه و صخره نیست. مانند زمینی است که وقتی در آن بذر پاشیده شود روییده میشود. 👈برای فهم حقیقت شرح صدر دارد. حاضر است وقتی حقیقت را شنید، همه ی فضل و اعتقادات قبلی اش را کنار بگذارد و سریع و بدون چون و چرا آن را مهمان وجودش کند. اینجا بود که گویا این حدیث برایم مجسّم بود که: 📖«بِالتَّوَاضُعِ تُعْمَرُ الْحِكْمَةُ لَا بِالتَّكَبُّرِ»

باسمه تبارک و تعالی (۸۴۸) «قدر نظام اسلامی را بدانیم» 🔹سر سفره ی سحری نشسته بودیم. بچه ها هم خواب بودند. از وقتی به دنیا آمده اند دیگر با تلویزیون و کنترلش خداحافظی کرده ایم. اخیرا دیدم یکیشان کنترل را هم با خودش برای خواب میبرد!😒 🔸کنترل را دیدم و به یاد سالها قبل شروع کردم ببینم این شبکه ها چه خبر است! هر کدام را میزدی نوعی برنامه ی مذهبی مناسب سحر ماه مبارک رمضان بود. یکی صحبتهای مذهبی و یکی دعای سحر و دیگری نشان دادن صحن اماکن مشرّفه و... . 💡به ذهنم خطور کرد اینها همه از برکات آن انقلاب نورانی و آن پیر سفر کرده و آن خونهای پاک و همّتهای والاست و ما اکنون سر سفره ی این نیّات پاکشان نشسته ایم. 😔خدا میداند اگر آن وضع با همان دست فرمان ادامه پیدا میکرد اکنون ما الآن چه میکردیم و در این شبکه ها در چنین وقتی چه میدیدیم؟! 🙈احتمالا یکی رقص و پایکوبی بود و دیگری بیان کفریّات و دیگری ستایش ظلمه و طواغیت و شاید یکی هم برای اقلّیت متدیّن! 👈جماعت متدیّن در گوشه ی انزوا خزیده بود که هیچ کس به آن توجّهی هم نمیکرد. فوقش در ویترین یک احترام ظاهری به بزرگانش شاید میکردند. 🔹خدایا این نعمت بزرگ را چگونه شکر کنیم؟! حقیقتا انقلاب اسلامی منّت بزرگی بر سر متدیّنان و اهل حقیقت داشت. حیات دینی و معنوی این ملّت مظلوم را نجات داد. خدا میداند چه خوابهای پریشانی برای این ملّت مظلوم دیده بودند. 👈شاید تا کنون بدتر از کشوری مانند ترکیه بودیم. همانکه اگر مقداری غیرت دینی دارد به برکت انقلاب ماست. این ناهنجاری ها هم بیشترش تهاجمی فرهنگی و پدیده ای جهانی است. در بذل الخاطر ۱۷۲ نکاتی در اینباره گفتم.