📚دورهٔ آموزش درست‌نویسی قسمت 5️⃣ 🔰 سنجه‌های درست‌نویسی: دستور زبان فارسی بسم الله الرحمن الرحیم ✅پیش از آنکه بدانیم چگونه و در چه سطحی می‌توان از دستور زبان فارسی به‌سان یکی از معیارهای درست‌نویسی بهره گرفت، باید بدانیم که دستور زبان فارسی چگونه تدوین می‌شود؟ به سخن دیگر، دستورنویسان چگونه و با چه معیاری، باید و نبایدهایی را درزمینهٔ گفتار و نوشتار فارسی تعیین می‌کنند و به صورت دستورالعمل‌هایی به نام کتاب‌های دستور زبان فارسی به ما می‌دهند تا اجرا کنیم؟ یکی از رویکردهای مشهور و پرطرفدار در این زمینه، تکیه کردن دستور نویسان بر نوشته‌های کهن زبان فارسی است. آن‌ها چون کاربردهای کهن زبان فارسی را درست می‌دانند، از کنار هم گذاشتن کاربردهای مختلف، قاعده‌هایی کلی بیرون می‌آورند و در کتاب‌های دستور زبان تدوین می‌کنند. ✅با این توضیح، دستور زبان فارسی، هویتی مستقل از نظم و نثر کهن فارسی ندارد(۱) و از همین رو، برخی از کارشناسان زبان، آن را یک سنجهٔ جداگانه برای درست‌نویسی به شمار نمی‌آورند. ولی درست است که از نظر محتوا این دو مستقل از یکدیگر نیستند، از نظر شکلی و ساختاری، می‌توان دستور زبان را مستقل از نظم و نثر کهن فارسی در نظر گرفت. مثلاً اگر کسی بخواهد درست‌نویسی را فرابگیرد، می‌تواند بدون مراجعهٔ مستقیم به نظم و نثر کهن فارسی و مطالعهٔ آن‌ها، تنها با فراگیری دستور زبان فارسی بخش عمده‌ای از نیاز خود را برآورده کند. هرچند، مطالعهٔ این نوشته‌های کهن، بهره‌های فراوانی دارد که بهتر است یک زبان‌آموز آن‌ها را نادیده نگیرد. پانوشت: ۱. در جای خود توضیح داده خواهد شد که دستور زبان، هویت مستقل از زبان گفتاری هم ندارد. (برگرفته از: 📕رضا بابایی، بهتر بنویسیم، ص۵۲-۵۰) #آموزش_درست‌نویسی #سنجه‌های_درست‌نویسی ✍️مرتضی رجائی 💠#بهتر_بنویسیم را به دوستانتان، معرفی کنید. 🆔 @behtarbenevisim

📚دورهٔ آموزش درست‌نویسی قسمت 6️⃣ 🔰سنجه‌های درست‌نویسی: زبان گفتاری بسم الله الرحمن الرحیم ✅به نظر شما واژه‌های «فهمیده» (صفت فاعلی به معنای کسی که بسیار می‌فهمد)، «عارف پیشه» و «عاشق‌پیشه» درست هستند یا نادرست؟ اجازه دهید کمی به شما کمک کنم: نه در «نظم و نثر کهن فارسی» رد پایی از این واژه‌ها هست و نه می‌توان آن‌ها را در چارچوب «دستور زبان فارسی» گنجاند. درست است؛ با توجه به آنچه تاکنون دربارهٔ سنجه‌های درست‌نویسی فراگرفته‌ایم، این واژه‌ها نادرست هستند. ولی همهٔ شما بارها این واژه‌ها را در گفت‌وگوهای فارسی‌زبانان شنیده‌اید و در نوشته‌ها خوانده‌اید. چگونه می‌توان پذیرفت که تقریباً همهٔ اهل یک زبان، یک چیز را نادرست بگویند و بنویسند؟! ✅برای رمزگشایی از این معما، ببینید نظرتان دربارهٔ درستی و نادرستی واژهٔ «اولی‌تر» چیست؟ بسیاری از شما با خود می‌گویید: «اولی» یک کلمهٔ «عربی» است و تا زمانی که ما یک واژهٔ فارسی هم‌معنا مانند «سزاوارتر» یا «شایسته‌تر» برای آن داریم، چرا باید کاربرد آن را درست بدانیم؟ حال اگر بخواهید خیلی هم سخت نگیرید، خواهید گفت: واژهٔ «اولی» معنای برتری را در خود دارد و «اولی‌تر» بدون شک نادرست است. ولی خوب است بدانید که عالیجنابان «سعدی» و «صائب تبریزی»، این واژه را در اشعار خود به کار برده‌اند! مطمئن باشید که این دو شاعر بلندآوازهٔ فارسی‌زبان هم از استدلال پیش گفتهٔ شما برای نادرستی این واژه باخبر بوده‌اند؛ پس چرا آن را در شعر خود به کار برده‌اند؟ تنها دلیل قابل‌قبول، کاربرد فراوان این واژه در زبان گفتاری مردم آن روزگاران است. ✅با این توضیح، به نظر می‌رسد در زمانهٔ ما نیز اگر بیشتر مردم واژهٔ غلط یا واژه‌ای را غلط به کار می‌برند، سودی در مخالفت با آن نیست. مثلاً دربارهٔ سه واژه بالا، این کاربرد به‌اندازه‌ای است که راحت می‌توان گفت این‌ها جزئی از زبان گفتاری ما شده‌اند و اگر چیزی جزو زبان گفتاری ما، و به پیروی از آن، جزو «زبان نوشتاری» ما شده باشد، دیگر نمی‌توان آن را نادرست دانست. ✅اما پرسش مهمی که شاید به ذهن بسیاری از شما آمده باشد این است که تعریف ما از زبان گفتاری موردقبول به‌سان یکی از سنجه‌های درست‌نویسی چیست؟ به‌بیان‌دیگر، آیا می‌توان هر کلمه‌ای را که گروهی از مردم به کار می‌برند، گفتاری دانست؟ پاسخ این است که تنها کلمه یا کاربردی را می‌توان مردمی و برخاسته از زبان گفتاری به شمار آورد که مردم در خانه و خیابان و مانند آن به کار برند، نه در انشاهای مدرسه‌ای یا نامه‌های اداری یا جلوی دوربین یا در وقت سخنرانی. ✅اگر آشکار شد که واژه یا کاربردی از یک واژه، تکیه کلام گروه یا صنف خاصی از مردم نیست، بلکه تا اندرونی خانه‌ها رفته است، مخالفت با آن نه فایده دارد و نه لزوم؛ مانند «به خاطر»، «زیاد»، «دخالت» و سه واژهٔ پیش گفته. آری، نویسندگان می‌توانند با توجه به مبنا و سلیقهٔ شخصی خود از کاربرد این واژه‌ها بپرهیزند، ولی این با نادرست دانستن آن‌ها متفاوت است.(۱) پانوشت: ۱. این سخن، مبنای نویسندهٔ این کتاب درزمینهٔ درست‌نویسی است و مخالفانی هم دارد. (برگرفته از: 📕رضا بابایی، بهتر بنویسیم، ص۵۳-۵۲) #آموزش_درست‌نویسی #سنجه‌های_درست‌نویسی ✍️مرتضی رجائی 💠#بهتر_بنویسیم را به دوستانتان، معرفی کنید. 🆔 @behtarbenevisim

#لوازم_التحریر_نویسندگی #یادداشت_سی‌ویکم « مهارت شمرده نویسی » 🖋هرکه قلم را بتراشد و روی گوش خود بگذارد، نویسنده نیست. 🖋هر که قلم را برقصاندو معرکه بگیرد و کاغذ سیاه کند؛ نویسنده نیست. 🖋هر که قلم را تبر کند و کلمات را از جنگل افکار قطع کند؛ نویسنده نیست. نویسندگی در « مهارت شمرده نویسی» نهفته است. رساندن ویتامین کلمات به گلبولهای حرکتی ذهنِ مخاطبان، نیاز به شمرده نویسی دارد تا خوانندگان به درستی مفاهیم و معانی کلمات و جملات را درک نمایند. تند نویسی درمقابل شمرده نویسی یک زهر کشنده برای نویسندگی است. تند نویسی، نشاندن نهال های درخت کلمات، بدون فاصله گذاری صحیح کنار هم است. تند نویسی، درهم فروریختن کلمات و جملات، بدون رعایت اولویت کنار هم است. تندنویسی، شکاندن ستون فقرات جملات، در ذهن مخاطب است. 💢« مهارت شمرده نویسی» 1. تعجیل در نوشتن ممنوع ریشه نیاموختن مهارت شمرده نویسی، همان عجله در نوشتن است. سوژه را در آبِ نمک افکار خود بخیسانید و بگذارید کلمات جان بگیرند و با یک آرامش ادیبانه قلم را به دست بگیرید و شمرده شمرده، کلمات را روی کاغذ بنشانید. 2. بلند نویسی ممنوع خوانندگان دو چشم بیش ندارند که با یکی می نگرند و با دیگری می‌خوانند. جملات بلند، غده سرطانی برای شمرده نویسی است. متن بلند را به چندین واگن به‌هم‌پیوسته تبدیل کنید و فاصله هر واگن را هم کوتاه کنید تا به مهارت شمرده نویسی نزدیک شوید. 3. پلاک گذاری کلمات را بعداز کنار هم چیدن و به جمله رساندن، پلاک گذاری کنید تا نوع مالکیت آن مشخص شود. برای پلاک گذاری جملات از روش شماره گذاری ( 1،2،3 یا الف ، ب، ج) استفاده کنید و متن را به شمرده شمرده سازی مبدل سازید. 4. حرف بزنید زبان را بگشایید و هر آنچه را می نویسید؛ بخوانید و با خود حرف بزنید. مخاطب را در پیش چشم خود حاضر کنید تا قلم خواننده را ببیند و احوال کلمات را نمایان سازد. حرف زدن همان ریل شمرده‌شمرده نویسی جملات است. ✍️سید جواد محمدزاده (عضو هیئت تحریریه بهتر بنویسیم) #زیبا_نویسی 💠 بیایید #بهتر_بنویسیم: 🆔 @behtarbenevisim

📚دورهٔ آموزش درست‌نویسی قسمت 7️⃣ 🔰 سنجه‌های درست‌نویسی: زبان نوشتاری روز بسم الله الرحمن الرحیم ✅زبان نوشتاری، باید شکلِ نوشته و ویراستهٔ زبان گفتاری باشد و تفاوت چندانی با آن نداشته باشد، که اگر چنین بود، دیگر نباید زبان نوشتاری را یک سنجهٔ مستقل برای درست‌نویسی می‌دانستیم. اما درواقع، این زبان مرزهای پررنگی با زبان گفتاری پیدا کرده و واژه‌های فراوانی در کارگاه این زبان، ساخته و سپس در میان مردم رایج شده است. پس می‌توان آن را یک معیار مستقل به شمار آورد. ✅واژه‌های زبان نوشتاری دو گروه هستند: واژه‌های مشترک میان زبان نوشتاری و گفتاری (بیشتر واژه‌های نوشتاری) و واژه‌های ویژهٔ زبان نوشتاری که مردم آن‌ها را در خانه و بازار به کار نمی‌برند. ✅واژه‌های ویژهٔ زبان نوشتاری دو گونه هستند. گروه نخست، واژه‌هایی هستند که پشتوانهٔ تاریخی یا دستوری دارند؛ مانند «نمود» به معنای «کرد»، «می‌باشد»، «به رشتهٔ تحریر درآوردن»، «گفتمان»، «بینشمند»، «فرهیخته» و «می‌توان گفت». (۱) کاربرد این واژه‌ها در نوشتار، اگرچه خطا نیست، خطاگونه است. ✅اما گونهٔ دوم واژه‌های ویژهٔ زبان نوشتاری، واژه‌هایی هستند که نه ریشهٔ کهن دارند و نه در چارچوب دستور زبان می‌گنجند؛ مانند «توسط»، «در حال حاضر»، «نوین»، «نگاهی داریم به...»، «برای شروع»، «بها دادن» و «قابل‌ملاحظه». دلیلی موجهی برای کاربرد این واژه‌ها در یک نوشتهٔ درست وجود ندارد؛ مگر آنکه کار به جایی برسد که بیشتر مردم در گفتارهای روزانهٔ خود آن‌ها را به کار برند. در این صورت، پای سنجهٔ سوم درست‌نویسی، یعنی «زبان گفتاری» به میان خواهد آمد. پانوشت: ۱. بسیاری از برساخته ها و پیشنهادهای فرهنگستان زبان و ادب فارسی و نیز واژه‌های ساخته‌شده بر پایهٔ قواعد زبان به دست نویسندگان زبردست جزو این‌گونه از واژه‌های نوشتاری هستند. (برگرفته از: 📕رضا بابایی، بهتر بنویسیم، ص۵۵-۵۴) #آموزش_درست‌نویسی #سنجه‌های_درست‌نویسی ✍️مرتضی رجائی 💠#بهتر_بنویسیم را به دوستانتان، معرفی کنید. 🆔 @behtarbenevisim

📚دورهٔ آموزش درست‌نویسی قسمت 8️⃣ 🔰رابطهٔ میان سنجه‌های درست‌نویسی بسم الله الرحمن الرحیم ✅این، آخرین نوشتهٔ پیش‌نیاز برای دورهٔ آموزش درست‌نویسی است. در چهار نوشتهٔ پیشین، با چهار معیار درست‌نویسی آشنا شدیم و دانستیم که برای تشخیص درستی یا نادرستی یک واژه یا کاربرد، باید به این منابع مراجعه کنیم. ولی درزمینهٔ چگونگی مراجعه به این منابع پرسش‌هایی به ذهن می‌رسد؛ مانند اینکه آیا برای درست دانستن یک واژه یا کاربرد، باید آن را در هر چهار منبع بیابیم یا تأیید یکی از منابع کافی است؟ یا اینکه اگر یکی از این منابع، یک واژه یا کاربرد را تأیید کرد و دیگری آن را رد کرد، تکلیف چیست؟ در ادامه، چند نکته دربارهٔ چگونگی به کار بستن این سنجه‌های چهارگانه آورده شده است. ✅یکم. سنجه‌های چهارگانهٔ درست‌نویسی، استقلال دارند و برای کاربرد یک واژه یا عبارت، تأیید یکی از آن‌ها بس است. ولی اگر واژه‌ای فقط در نوشته‌های کهن آمده باشد و در زبان گفتاری و نوشتاری روز به چشم نخورد، منسوخ است و کاربست آن، غلط بلاغی است، نه زبانی. ✅دوم. درست است که تأیید یکی از سنجه‌های چهارگانه برای درستی یک واژه یا کاربرد بس است، ولی در جایی که سه سنجهٔ دیگر آن را رد نکنند و یا دست‌کم دربارهٔ آن سکوت کنند. بنابراین، واژه‌ها و عبارت‌هایی مانند «آتش گشودن»، «رهبریت»، «لازم به ذکر است» و «فوق‌الذکر» اگرچه در نوشتارها بسامد فراوانی یافته‌اند، نادرست هستند؛ چون نوشته‌های کهن و دستور زبان فارسی آن‌ها را رد می‌کند. ✅سوم. زبانی که در صداوسیما به کار می‌رود، بیشتر نوشتاری است؛ هرچند به‌ظاهر شفاهی باشد و از روی کاغذ نخوانند. مجری‌ها و حتی مردم عادی، جلو دوربین تلویزیون یا پشت میکروفون رادیو، دچار زبانی می‌شوند که نه نوشتاری است و نه گفتاری. همچنین است واژگان سخنرانان در محافل رسمی. با این توضیح، نمی‌توان همهٔ واژه‌ها و کاربردهای به‌کاررفته در صداوسیما و در سخنرانی‌های رسمی را جزو «زبان گفتاری» مردم جامعه دانست و آن‌ها را درست پنداشت. (برگرفته از: 📕رضا بابایی، بهتر بنویسیم، ص۵۷-۵۵) #آموزش_درست‌نویسی #سنجه‌های_درست‌نویسی ✍️مرتضی رجائی 💠#بهتر_بنویسیم را به دوستانتان، معرفی کنید. 🆔 @behtarbenevisim

📚 کارگاه مجازی آموزش درست نویسی قسمت 9️⃣ 🔰 غلط‌های املایی (بخش1️⃣: 🎧انواع خطاهای نوشتاری) #آموزش_درست‌نویسی #غلط‌های_املایی ✍️مرتضی رجائی 💠#بهتر_بنویسیم را به دوستانتان، معرفی کنید. 🆔 @behtarbenevisim

📚کارگاه مجازی آموزش درست‌نویسی قسمت 🔟 🔰 غلط‌های املایی بخش2️⃣: اهمیت پاک‌سازی نوشته از غلط‌های املایی بسم الله الرحمن الرحیم ✅از گرفتاری‌های رایج اهل قلم، تسلط نداشتن بر فنّ املا است. درست است که غلط‌های املایی به‌اندازهٔ غلط‌های انشایی، به زبان ضربه نمی‌زند؛ ولی برای نویسنده و نوشتهٔ او، پیامدهای ناگواری دارد. همان اندازه که «درست‌نویسی املایی» به یک نوشته آبرو می‌دهد، «غلط‌نویسی املایی» نشان‌دهندهٔ کم‌مایگی، بی‌دقتی یا سهل‌انگاری نویسنده است. ✅خودتان را جای خوانندهٔ نوشته‌ای بگذارید که نویسنده‌اش، «برخاستن» را «برخواستن»، «نمازگزار» را «نمازگذار»، «ناهار» را «نهار» یا «اهتزاز» را «احتزاز» نوشته است. چه حالی به شما دست می‌دهد؟ درست است که با اندکی زحمت و دقت بیشتر می‌توانید منظور او را متوجه شوید، ولی احتمالاً به نویسنده بدگمان می‌شوید؛ مخصوصاً اگر این خطاهای املایی بیش از یکی دو مورد باشد. خوانندهٔ چنین نوشته‌ای با یک پرسش درونی مواجه می‌شود که «چگونه به آرای علمی کسی اعتماد کنم که نوشته‌اش غلط املایی دارد؟!» ✅گذشته از این، برخی از غلط‌های املایی هستند که فهم خواننده را از متن، دچار اشکال می‌کنند. مثلاً نویسنده‌ای که به جای «سُوت» از کلمه «صَوت»، به جای «استعفا» از کلمهٔ «استیفا» و به جای «خُرد» (به معنای «ریز») از کلمهٔ «خورد» در نوشتهٔ خود استفاده کرده است، نباید انتظار داشته باشد که خواننده منظور او را به درستی دریابد. علت آن است که همهٔ این واژه‌ها درست هستند و معنای خاص خود را دارند؛ فقط مشکل این است که نویسنده آن‌ها را به جای هم به کار برده و ذهن خواننده را منحرف کرده است. #آموزش_درست‌نویسی #غلط‌های_املایی ✍️مرتضی رجائی 💠#بهتر_بنویسیم را به دوستانتان، معرفی کنید. 🆔 @behtarbenevisim

📚 کارگاه مجازی آموزش درست نویسی قسمت 1️⃣1️⃣ غلط‌های املایی (بخش3️⃣: 🎧راه‌های مختلف فراگیری املای درست واژه‌ها) #آموزش_درست‌نویسی #غلط‌های_املایی ✍️مرتضی رجائی 💠#بهتر_بنویسیم را به دوستانتان، معرفی کنید. 🆔 @behtarbenevisim

📚پیوست کارگاه مجازی دوره درست‌نویسی غلط‌های رایج در نوشته‌های فضای مجازی 1️⃣نکته۱: یاد بگیرید کجا باید "بگذارید" و کجا باید "بگزارید"! ✍️می‌دانستید نوشته یک نفر هم می‌تواند بیان‌گر شخصیت او باشد؟! بله، می‌تواند. گذشته از معنا و محتوای نوشته‌تان، ظاهر و الفاظ آن هم مهم است. ✍️بسیاری بدون توجه به این واقعیت و برای عقب نماندن از ماراتُن تولید محتوا در فضای مجازی، به راحتی غلط می‌نویسند. غافل از آنکه خواننده آگاه دارد در دلش به او می‌خندد که "چطور به درست بودن حرف تو اعتماد کنم، وقتی درستِ یک کلمه ساده را بلد نیستی؟!" ✍️یکی از غلط‌های رایج در نوشته‌های ما، مخصوصاً در فضای مجازی، به‌کار بردن اشتباه "گذاشتن" و "گزاردن" به جای یکدیگر است. ✍️در جایی که "یک چیز به‌صورت عینی و مشهود در جایی قرار داده می‌شود"، مثل قرار دادن یک لیوان روی میز یا قرار دادن یک کتاب در قفسه، باید از "گذاشتن" استفاده کرد. همان‌طور که وقتی "چیزی را قرارداد می‌کنید، یا وضع می‌کنید، یا تأسیس می‌کنید"، باید از این فعل استفاده کنید؛ مثل "قانون‌گذار، بدعت‌گذار، بنیان‌گذار". ✍️ولی هنگامی‌که دارید "چیزی را به جا می‌آورید یا ادا می‌کنید"، باید از "گزاردن" استفاده کنید؛ مثل "نمازگزار" و "وام‌گزار". ❓تمرین: در هر یک از دوگانه‌های زیر، کدام واژه درست است؟ ۱. حج‌گزار/حج‌گذار ۲. پایه‌گزار/پایه‌گذار ۳. کارگذار/کارگزار ۴. سپاسگذار/سپاسگزار ۵. خدمت‌گذار/خدمت‌گزار 🔍پرسش تحقیقی: آیا با توجه به نکته توضیح داده شده، می‌توانید درباره "خبرگذاری/خبرگزاری" و "خوابگذار/خوابگزار" اظهار نظر کنید؟ کدام‌یک درست است؟ #نویسندگی #درست_نویسی #ویرایش 💠 بیایید با #بهتر_بنویسیم، بهتر بنویسیم. 🆔 @behtarbenevisim

📚پیوست کارگاه مجازی دوره درست‌نویسی غلط‌های رایج در نوشته‌های فضای مجازی 2️⃣نکته۲: شما هم "گاهاً" سختتان است "تلفناً" با کسی حرف بزنید یا "ناچاراً" به همه تماس‌ها جواب می‌دهید؟ ✍هرچند این غلط بیشتر در گفتار و در محاوره‌های ما پیش می‌آید، ولی در نوشته‌های مبتنی بر محاوره و مخصوصاً در فضای مجازی هم فراوان به چشم می‌خورد. ✍علت غلط بودن کلمه‌های "گاهاً"، "تلفناً" و "ناچاراً"، آمدن "تنوین قیدساز" در پایان آن است. واژه‌های "گاه"، "تلفن" و "ناچار" عربی نیستند و تنوین قیدساز فقط در پایان واژه‌های عربی می‌آید. شکل درست کاربرد این واژه‌ها عبارت‌اند از: گاهی، تلفنی، ناچار یا به ناچار. ❓تمرین: چند واژه غیر عربی دیگر سراغ دارید که در محاوره‌های ما به‌صورت غلط با تنوین قیدساز به کار می‌روند؟ #نویسندگی #درست_نویسی #ویرایش 💠 بیایید با #بهتر_بنویسیم، بهتر بنویسیم. 🆔 @behtarbenevisim