راههای عملی کسب عشق و محبت الهی عامل یازدهم :محاسبه (قسمت اول ) عقل کنترل کننده ی  نفس است و نمی‌گذارد آدمی بی‌حساب دست به هر کار بزند. پس انسان عاقل اهل حساب است، چه رسد به مؤمن یا مسلمان و چه رسد به سالک راه رحمان. امامان معصوم شیعه: فرموده‌اند: «هرکس در هر شبانه روز لااقل یک بار اهل محاسبه نباشد، از ما نیست». یعنی هنوز شیعۀ كامل نشده است. سالکی که اهل محاسبه نیست، سود و زیان خود را نمی‌فهمد، چنین کسی نمی‌تواند به هنگام، جلوی ضرر را بگیرد و موانع را برطرف کند. سالک زمانی، مثلاً پیش از خواب شب، مدتی با خود خلوت می‌کند و تمامی کارهای ظاهری و قلبی خود را از آغاز روز مورد مطالعه قرار می‌دهد و همچون شریکی بی‌رحم و دقیق نفس خود را به حساب می‌کشد. اگر در این مطالعۀ عملکرد روزانه، به موارد مثبت برخورد، خدای را سپاس می‌گوید و اگر با موارد منفی روبه‌رو گشت، استغفار می‌کند و از خدای رحمان پوزش می‌طلبد. در آغاز شروع در محاسبۀ شبانگاه، محاسبه به طول می‌انجامد، ولی به تدریج سریع‌تر انجام می‌شود و چه بسا در عرض ۵ دقیقه حساب‌رسی پایان می‌پذیرد. البته سالک باید در مقام حساب‌رسی از هیچ نكته‌ای فروگذار نکند و سهل‌انگاری ننماید. سالک می‌تواند در آغاز و به منظور عادت نفس، بیش از یک بار به محاسبه بنشیند. عزیزی را می‌شناختم که در آغاز هر ساعت، از صبح تا شب، به مشارطه می‌نشست و در طول آن ساعت به مراقبت می‌پرداخت و در پایان آن محاسبه می‌کرد. قهراً در طول روز بیش از ده بار مشارطه و محاسبه کرده بود، خوشا به حالش؛ البته پس از مدتی سلوک جانانه، یک مشارطۀ صبح‌گاهی و محاسبۀ شامگاهی کافی است. خطاهای سالک یکسان نیست. سالک در هنگام محاسبه اگر به خطای درشتی برخورد کرد که از او انتظار نمی‌رفته است، باید افزون بر استغفار، آن هم بسیار و نه یک بار، به معاتبه بپردازد، یعنی بر نفس خویش نهیب و سرکوفت زند و نعوذ بالله اگر خطا بیش از حدّ سنگین بود، خود را عقاب کند، عقابی متناسب با جُرم مورد ارتکاب و این نسبت به اشخاص گوناگون و حالات آنها و خطاها مختلف است. خطای چشم را باید با بیدار خوابی و تلاوت قرآن جبران کرد. خطای شکم یعنی پرخوری یا به قصد لذّت خوردن را با گرسنگی و خوردن غذاهای مقوّی غیر لذیذ و روزه جبران کرد و روشن است که اگر خطای انجام شده، کاری باشد که در شریعت برایش مکافاتی و کفاره‌ای وارد شده، باید ابتداءاً به آن کفّاره پرداخت. برخی آیات و روایات محاسبه ۱. خداوند در آیۀ ۱۸ از سورۀ حشر می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ»؛ «ای مؤمنین پروا پیشه کنید و هرکس بنگرد برای فردایش چه پیش فرستاده است و تقوا پیشه کنید که خدای به آنچه می‌کنید، آگاه است.» جملۀ «وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ»؛ یعنی هرکس باید اهل محاسبه باشد. ۲. امام صادق علیه السلام فرمود: «فَحَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا»  « پیش از آنکه به حسابتان برسند، از خود حساب بکشید.» ۳. امام کاظم علیه السلام فرمود: «لَیسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی كُلِّ یوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزَادَ اللَّهَ وَ إِنْ عَمِلَ سَیئاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَیهِ»  «از ما نیست کسی که هر روز از خویش حساب نکشد که اگر کار نیکی کرده، از خدا طلب فزونی نماید و اگر کار زشتی مرتکب گشته است، از خدا طلب بخشش کند و توبه نماید». منبع : رساله سیر و سلوک ایت اله علی رضایی تهرانی ص 362 #تهذیب_نفس #محاسبه 🌴گوهر معرفت🌴

راههای عملی کسب عشق و محبت الهی عامل یازدهم:محاسبه (قسمت دوم ) ادامه... محاسبه قبل از خواب: این کار برای آن است که ببیند آیا به آنچه بر خود واجب کرده بود عمل کرده یا نه. به این ترتیب اگر جدول عملش کامل بود باید خدا را شکر کند که چنین توفیقی داشته و اگر ناقص بود نوبت به مواخذه و کیفر نفس می رسد که این، کار چهارمی به شمار می آید. پس باید با قضای کارهایی که انجام نداده نقصان خود را جبران کند. البته اگر تدارک آن به وسیله قضا کردن باشد. مانند قضا شدن نماز واجب یا مستحبی، و یا ممکن است راه تدارک، طلب حلالیت باشد. چنانچه موضوع حق الناس باشد، مثل غیبت کردن و مانند آن و گاهی تدارک کردن گذشته ها کار بیشتری می طلبد. مثلا آنکه نفس خود را به روزه یا انفاق یا توبه مجدد و گریه و استغفار آزار بدهد و بدین ترتیب خودش را با دست خودش به چیزهایی که با درجه ارتکاب جرمش تناسب دارد تنبیه و ادب کند. سالک باید بداند که اگر برای مدتی پی در پی به این دستورالعمل پای بند شود، به زودی خواهد دید که چگونه ترک گناهان و انجام واجبات برای او آسان می گردد و این دستور حتی نسبت به غیر مبتدی ها هم صادق است. هرچند در کیفیت و کمیت آن تفاوتی وجود دارد. ادامه دارد... #تهذیب_نفس #محاسبه 🌴گوهر معرفت 🌴

راههای عملی کسب عشق و محبت الهی عامل یازدهم :محاسبه (قسمت اول ) عقل کنترل کننده ی  نفس است و نمی‌گذارد آدمی بی‌حساب دست به هر کار بزند. پس انسان عاقل اهل حساب است، چه رسد به مؤمن یا مسلمان و چه رسد به سالک راه رحمان. امامان معصوم شیعه: فرموده‌اند: «هرکس در هر شبانه روز لااقل یک بار اهل محاسبه نباشد، از ما نیست». یعنی هنوز شیعۀ كامل نشده است. سالکی که اهل محاسبه نیست، سود و زیان خود را نمی‌فهمد، چنین کسی نمی‌تواند به هنگام، جلوی ضرر را بگیرد و موانع را برطرف کند. سالک زمانی، مثلاً پیش از خواب شب، مدتی با خود خلوت می‌کند و تمامی کارهای ظاهری و قلبی خود را از آغاز روز مورد مطالعه قرار می‌دهد و همچون شریکی بی‌رحم و دقیق نفس خود را به حساب می‌کشد. اگر در این مطالعۀ عملکرد روزانه، به موارد مثبت برخورد، خدای را سپاس می‌گوید و اگر با موارد منفی روبه‌رو گشت، استغفار می‌کند و از خدای رحمان پوزش می‌طلبد. در آغاز شروع در محاسبۀ شبانگاه، محاسبه به طول می‌انجامد، ولی به تدریج سریع‌تر انجام می‌شود و چه بسا در عرض ۵ دقیقه حساب‌رسی پایان می‌پذیرد. البته سالک باید در مقام حساب‌رسی از هیچ نكته‌ای فروگذار نکند و سهل‌انگاری ننماید. سالک می‌تواند در آغاز و به منظور عادت نفس، بیش از یک بار به محاسبه بنشیند. عزیزی را می‌شناختم که در آغاز هر ساعت، از صبح تا شب، به مشارطه می‌نشست و در طول آن ساعت به مراقبت می‌پرداخت و در پایان آن محاسبه می‌کرد. قهراً در طول روز بیش از ده بار مشارطه و محاسبه کرده بود، خوشا به حالش؛ البته پس از مدتی سلوک جانانه، یک مشارطۀ صبح‌گاهی و محاسبۀ شامگاهی کافی است. خطاهای سالک یکسان نیست. سالک در هنگام محاسبه اگر به خطای درشتی برخورد کرد که از او انتظار نمی‌رفته است، باید افزون بر استغفار، آن هم بسیار و نه یک بار، به معاتبه بپردازد، یعنی بر نفس خویش نهیب و سرکوفت زند و نعوذ بالله اگر خطا بیش از حدّ سنگین بود، خود را عقاب کند، عقابی متناسب با جُرم مورد ارتکاب و این نسبت به اشخاص گوناگون و حالات آنها و خطاها مختلف است. خطای چشم را باید با بیدار خوابی و تلاوت قرآن جبران کرد. خطای شکم یعنی پرخوری یا به قصد لذّت خوردن را با گرسنگی و خوردن غذاهای مقوّی غیر لذیذ و روزه جبران کرد و روشن است که اگر خطای انجام شده، کاری باشد که در شریعت برایش مکافاتی و کفاره‌ای وارد شده، باید ابتداءاً به آن کفّاره پرداخت. برخی آیات و روایات محاسبه ۱. خداوند در آیۀ ۱۸ از سورۀ حشر می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ»؛ «ای مؤمنین پروا پیشه کنید و هرکس بنگرد برای فردایش چه پیش فرستاده است و تقوا پیشه کنید که خدای به آنچه می‌کنید، آگاه است.» جملۀ «وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ»؛ یعنی هرکس باید اهل محاسبه باشد. ۲. امام صادق علیه السلام فرمود: «فَحَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا»  « پیش از آنکه به حسابتان برسند، از خود حساب بکشید.» ۳. امام کاظم علیه السلام فرمود: «لَیسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی كُلِّ یوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزَادَ اللَّهَ وَ إِنْ عَمِلَ سَیئاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَیهِ»  «از ما نیست کسی که هر روز از خویش حساب نکشد که اگر کار نیکی کرده، از خدا طلب فزونی نماید و اگر کار زشتی مرتکب گشته است، از خدا طلب بخشش کند و توبه نماید». منبع : رساله سیر و سلوک ایت اله علی رضایی تهرانی ص 362 #تهذیب_نفس #محاسبه 🌴گوهر معرفت🌴

راههای عملی کسب عشق و محبت الهی عامل یازدهم:محاسبه (قسمت دوم ) ادامه... محاسبه قبل از خواب: این کار برای آن است که ببیند آیا به آنچه بر خود واجب کرده بود عمل کرده یا نه. به این ترتیب اگر جدول عملش کامل بود باید خدا را شکر کند که چنین توفیقی داشته و اگر ناقص بود نوبت به مواخذه و کیفر نفس می رسد که این، کار چهارمی به شمار می آید. پس باید با قضای کارهایی که انجام نداده نقصان خود را جبران کند. البته اگر تدارک آن به وسیله قضا کردن باشد. مانند قضا شدن نماز واجب یا مستحبی، و یا ممکن است راه تدارک، طلب حلالیت باشد. چنانچه موضوع حق الناس باشد، مثل غیبت کردن و مانند آن و گاهی تدارک کردن گذشته ها کار بیشتری می طلبد. مثلا آنکه نفس خود را به روزه یا انفاق یا توبه مجدد و گریه و استغفار آزار بدهد و بدین ترتیب خودش را با دست خودش به چیزهایی که با درجه ارتکاب جرمش تناسب دارد تنبیه و ادب کند. سالک باید بداند که اگر برای مدتی پی در پی به این دستورالعمل پای بند شود، به زودی خواهد دید که چگونه ترک گناهان و انجام واجبات برای او آسان می گردد و این دستور حتی نسبت به غیر مبتدی ها هم صادق است. هرچند در کیفیت و کمیت آن تفاوتی وجود دارد. ادامه دارد... #تهذیب_نفس #محاسبه 🌴گوهر معرفت 🌴