خیلی وقت بود تصمیم داشتم گزیده‌های نابِ خوانده‌ها و شنیده‌هایم درباره #روش_تحقیق را در جایی ذخیره کنم تا شاید برای دانش‌پژوه دیگری هم راهگشا باشد؛ به امید اینکه دعای خیرش، گرهی هم از کار این بنده بگشاید. امروز که دوباره یک مطلب دقیق از یک کتاب روش تحقیقی ارزشمند خواندم و دلم خواست تا پژوهشگر یا پژوهشگران دیگری باشند که آن را برایشان بگویم، تصمیم گرفتم شروع کنم؛ مخصوصاً حالا که یک هفته‌ای است عنوان رساله دکتری‌ام هم تصویب شده و احتمالاً در چند ماه پیش‌رو از این دست نکات ارزشمند زیاد به چشمم بخورد. عزمم تقریباً جزم شده بود که دیدم مناسبت امروز در تقویم، #روز_پژوهش است؛ این را هم به فال نیک گرفتم و خلاصه اینکه... بسم الله الرحمن الرحیم. 🆔️ @boradeha

✂️روش تحقیق یا روش‌شناسی تحقیق؟! اگر برای آماده‌سازی طرح تحقیق خود به کتاب‌ها و مقالات مرتبط مراجعه کرده باشید، حتماً دیده‌اید که در بسیاری از این متون، اصطلاحات «روش تحقیق» و «روش‌شناسی تحقیق» به طور متناوب استفاده می‌شوند. پرسش این است که کدام یک از این دو اصطلاح درست است؟ ساندرز و همکارانش در همان آغاز کتاب معروف خود (روش‌های تحقیق برای دانشجویان کسب و کار) تأکید کرده‌اند: در سرتاسر کتاب، از اصطلاح «روش» برای اشاره به یک رویه یا تکنیک استفاده می‌کنیم که برای به دست آوردن و تحلیل داده‌ها به کار می‌رود. بنابراین، این [اصطلاح] شامل پرسشنامه‌ها، مشاهده و مصاحبه‌ها و همچنین تکنیک‌های تحلیل کمی (آماری) و کیفی (غیرآماری) است و همانطور که احتمالاً از عنوان کتاب متوجه شده‌اید، این موضوع اصلی کتاب است. بر این اساس، خواننده می‌تواند مطمئن باشد که اصطلاح «روش تحقیق» درست است و همچنین متوجه می‌شود که این اصطلاح دقیقاً به چه چیزهایی اشاره می‌کند؛ اما اصطلاح «روش‌شناسی تحقیق» چطور؟! آیا درست است یا نادرست، و اگر درست است، منظور از آن دقیقاً چیست؟! در پاسخ به این پرسش، ساندرز و همکارانش متن بالا را این طور ادامه داده اند: اصطلاح «روش‌شناسی» به نظریه‌ای اشاره دارد که چگونگی انجام تحقیق را توضیح می‌دهد. ما بر این باوریم که مهم است که شما درکی از این موضوع داشته باشید تا بتوانید انتخاب‌های آگاهانه‌ای درباره‌ی تحقیق خود انجام دهید. به همین دلیل، ما همچنین مجموعه‌ای از مفروضات فلسفی را که می‌توان بر اساس آنها تحقیق انجام داد و پیامدهای این مفروضات را برای روش یا روش‌های اتخاذ شده، بررسی می کنیم. ساندرز و همکارانش این بخش را «روش شناسی تحقیق» نامگذاری می کنند. 📚Mark N.K. Saunders et al., Research Methods for Business Students (London: Pearson Education Limited, 2023), p. 4. برای شفاف‌تر شدن دو مفهوم «روش تحقیق» و «روش‌شناسی تحقیق» و نیز تفاوت آنها، نگاهی به تصویر پیاز پژوهش (برگرفته از صفحه ۱۳۱ همین کتاب) بیندازید: در این تصویر، هسته مرکزی که با عنوان Procedures and techniques (رویه‌ها و تکنیک‌ها) مشخص شده، بیانگر روش تحقیق است و پنج لایه‌ای که بالای آن قرار می‌گیرند، در مجموع روش‌شناسی تحقیق را شکل می‌دهند. به‌این‌ترتیب، پنج لایه روش‌شناسی تحقیق در پیاز پژوهش ساندرز و همکاران به ترتیب از بالا به پایین عبارت‌اند از: 1️⃣فلسفه تحقیق Philosophy 2️⃣رویکرد توسعه نظریه Approach to theory development 3️⃣انتخاب روش شناختی Methodological choice 4️⃣راهبرد(ها) Strategy(ies) 5️⃣افق زمانی Time horizon با توجه به تصویر پیاز پژوهش و به بیان ساده‌تر می‌توان گفت: روش‌شناسی تحقیق یک نظریه راهنما است که روش پیمودن مسیر فلسفه پژوهش تا رسیدن به روش تحقیق را به ما نشان می‌دهد. تا اینجا می‌توانید مطمئن باشید که اصطلاح روش‌شناسی تحقیق هم مثل روش تحقیق درست است، همان‌طور که می‌توانید اطمینان داشته باشید که اجزای تشکیل‌دهنده آن را (دست‌کم طبق دیدگاه ساندرز و همکارانش) دریافته‌اید؛ ولی درک دقیق و عمیق این پنج لایه و نسبت آنها با یکدیگر نیازمند تلاشی دیگر است و باید در مطلب دیگری به آن اشاره کنیم؛ مخصوصاً اگر بدانید‌ مفهوم مهم دیگری به نام پارادایم پژوهش هم وجود دارد که باید نسبت آن با فلسفه تحقیق و روش‌شناسی تحقیق را هم بدانید. #روش_تحقیق #روش_شناسی_تحقیق #پیاز_پژوهش 🆔️ @boradeha