. 📜معجزه در تاریخ ▫️اولین مورخی که در یک تاریخ عمومی خود را از توجیه خوارق «معجزات» در تاریخ مستغنی یافت #ابوعلی-مسکویه بود، او در تاریخ خود موسوم به تجارب الامم و تعاقب الهمم در اوایل قرن پنجم نه فقط به قصص انبیاء سلف توجه نکرد بلکه در احوال پیامبر صلی‌الله علیه وآله هم از معجزات صرف نظر کرد. با این عنوان که از آن‌ها تجربه‌ای عملی برای زندگیِ بشری نمی‌توان به دست آورد. ▫️در اروپا فقط از عهد اسپینوزا بود که فکر معجزه به طور جدی مورد بررسیِ انتقادی شد. دیوید هیوم نیز مساله را ضمن «تحقیق در باب فهم انسان» بررسی کرد و به این نتیجه رسید که معجزه از لحاظ دلالت و وضوح از قانون طبیعت که وقوع معجزه در حکم نقض آن است به حکم ضرورت فروتر است. ▫️البته شلایر ماخر حکیم آلمانی می‌گوید معجزه را نه می‌توان از طریق طبیعت توجیه کرد. نه آن را می‌توان از طبیعت به کلی بیگانه تلقی کرد. این طرز فکر به مورخ امروز اجازه می‌دهد که در تاریخ از هر آنچه به قلمرو معجزه تعلق دارد صرف نظر کند؛ اما مسئله‌ی منشا اقوام عالم که از داستان «هبوط آدم» تا خاتمه‌ی «طوفان نوح» صحنه‌ی آن شرق باستانی بود چنان تاثیری در فرهنگ قرون وسطی که هنوز در تاریخ، نژادهای انسان را به اولاد نوح یعنی سام و حسام، منسوب می‌دارند. 📚 تاریخ در ترازو: عبدالحسین زرین کوب 🌐https://t.me/chsiqs 🌐http://www.chsiqs.ir 🌐@chsiqs

. 📜انتشار کتاب ▫️ کتاب «دو تصویر شیعی از امامت از دیدگاه الهادی الی‌الحق (زیدی) و شیخ مفید (اثنی‌عشری)» به قلم فاطمه رئوفی‌تبار ▫️این اثر در پنج فصل و در 180 صفحه، مسئله بنیادین امامت را در دو مکتب مهم شیعی ـ امامیه و زیدیه ـ با رویکردی تحلیلی و تطبیقی بررسی می‌کند. ▫️یکی از دستاوردهای این پژوهش، برجسته‌سازی نقاط اشتراک و افتراق در فهم امامت است. هر دو مکتب بر ضرورت وجود امام برای هدایت امت و جلوگیری از هرج و مرج دینی و اجتماعی تأکید دارند، اما مبانی استدلالی آنان متفاوت است. امامیه، با تکیه بر مبانی عقلی، امامت را ضرورتی عقلانی می‌دانند، در حالی که زیدیه آن را ضرورتی شرعی معرفی کرده و بر پیوند عمیق میان امامت و کارکردهای حکومتی تأکید می‌کنند. ▫️تفاوت در «راه‌های تعیین امام» نیز از محوری‌ترین مباحث این کتاب است. زیدیه، علاوه بر نص، انتخاب مردم و حتی دعوت فرد به خود را می‌پذیرند، در حالی که امامیه، به تبع نگاه شیخ مفید، تنها نصب الهی و نص صریح را معتبر می‌دانند. این تفاوت، نشان‌دهنده دو رویکرد متمایز در تلقی از «رهبری دینی» است؛ یکی بر اساس اقتدار سیاسی و دیگری بر مبنای مشروعیت الهی. ▫️کتاب «دو تصویر شیعی از امامت» در واقع فراتر از یک بررسی تاریخی یا تطبیقی است؛ این اثر پاسخی علمی به نیاز امروز حوزه‌های علمیه و مراکز پژوهشی برای بازاندیشی در مباحث کلامی و تقویت گفت‌وگوی درون‌مذهبی است؛ ضرورتی که در شرایط کنونی جهان اسلام، بیش از گذشته اهمیت یافته است. 🌐https://t.me/chsiqs 🌐http://www.chsiqs.ir 🌐@chsiqs

. 📜نخستین سکه با شعار شیعی ▫️عبدالله بن معاویه، نواده جعفربن ابی‌طالب، نخستین سکه با شعار شیعی را در دوران امامت امام صادق (ع)، ضرب کرد. ▫️امام صادق (ع)، در نامه‌ای که به عبدالله در دوران حکومت در فارس نوشته‌اند، او را به تقوای الهی و شکرخداوند توصیه کرده‌اند. 📚المحاسن:1، 3. ▫️وی در سال 127 ه.ق. در مناطق فارس، اصفهان و خوزستان قیام کرد. هرچند گرایش زیدی داشت، اما سکه‌های او به دلیل نقر آیه مودت، به نوعی مشروعیت برای قیام خود به دست آورد و بنی‌امیه را از دایره ذوی القربی خارج کرد. 📚 انساب الاشراف:2، 320. ▫️حکومت عبدالله بن معاویه در سال 129 ه.ق. به دست بنی‌امیه از بین رفت، اما تاثیر مهمی در گرایش مردم ایران در فارس و خوزستان، به تشیع و اهل بیت گذاشت. ▫️پ‌ن: تصویر فوق، نمونه‌ای از سکه‌های عبدالله بن معاویه است که در سال 128ه.ق در رامهرمز ضرب شده است. 🌐https://t.me/chsiqs 🌐http://www.chsiqs.ir 🌐@chsiqs

📜 تقدس تربت امام حسین(ع) ▫️بنابر گزارش ثعالبی، یکی از ادیبان قرن پنجم، افرادی به «منفذ الطین» شهرت داشتند. وی در معرفی شعر یکی از شاعران هم‌عصرش «ابودلف الخزرجی الینبوعی» به افرادِ یادشده، اشاره می‌کند. ▫️ثعالبی بر این باور است «منفذ الطین»، ریش خود را با حنا خضاب کرده و ادعای تشیع داشتند و تسبیح و مهرهایی از خاک درست می‌کردند. آنان بر این ادعا بودند آن خاک، خاک مزار امام حسین بوده لذا تسبیح‌ها و مهرها را به شیعیان هدیه می‌دادند. 🏷مُنفِذُ الطّینِ: قَومٌ يَخضِبونَ لِحاهُم بِالحِنّاءِ، وَ يَدَّعونَ أَنَّهُم شيعه و يَحمِلونَ السُّبَحَ وَ الأَلواحَ مِنَ الطّينِ وَ يَزعُمونَ أَنَّها مِن قَبرِ الحُسَينِ بنِ عَليّ رَضيَ اللّهُ عَنهُما فَيُتحِفونَ بِها الشّيعَه. 📚یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر:۳، ۴۲۳. 🔺️از گزارش فوق چند نکته به نظر می‌رسد: ✔️چون ثعالبی در دوران آل بویه می‌زیسته و رویه این حکومت تسامح و تساهل بوده لذا افرادِ یادشده با آزادی عمل، به رواج هدیه دادن تربت و تسبیح، اهتمام داشتند. ✔️معمولاً هدیه دادن یک شیء نشان از ارزش معنوی یا مادی آن دارد لذا اگر در جامعه‌ای، «تربت» به عنوان هدیه رد و بدل می‌شده، یعنی باور به تقدس و ارزش معنوی آن وجود داشته به طوری که عده‌ای به این لقب معروف بودند. ✔️ مهر و تسبیح ساختن و هدیه دادن افرادِ یاد شده، تا بدان حد رواج داشته که افزون بر اطلاق عنوان خاص، در شعر شاعران نیز منعکس شده است. @chsiqs

📜روش سکه‌شناسی ▫️سکه‌شناسی برای تاریخ، حکم علم کمکی را دارد، زیرا یکی از منابع شناخت تاریخ به شمار می آید و حتما گاهی تنها منبع و مأخذی است که وجود یک پادشاه یا یک شهر را بر ما آشکار می‌کند و یا بنایی را از واقعه تاریخی از اعماق قرون بیرون می‌کشد. ▫️پایه و اساس پول، بر مفهوم ثروت یعنی تملک استوار است که مقام اجتماعی یک فرد را تعیین می‌کند. وقتی موضوع طلا و نقره در میان است فلزی گرانبها به شمار می‌آید و زمانی که از برنز صحبت می‌شود، فلزی معمولی و مادی است. ▫️در یونان قدیم، سکه‌ها به نام تصویری که بر آنها منقوش شده بود شهرت داشتند. در جزیره کورنت نقش (مادیان) در اتن تصویر (جغد) بر روی سکه‌ها بود و نیز تصویر (کمان‌داران) پادشاه بزرگ را تداعی می‌کرد. 📚روش‌های پژوهش در تاریخ، شارل ساماران: ۱، ۴۱۵ـ۴۱۶. @chsiqs

. 📜شعارهای شیعی بر آثار تاریخی ▫️در طول‌تاریخ از ‌حکومت‌های‌مختلف، آثاری نظیر سکه‌ها، کتیبه‌ها و نگاره‌ها به‌جای‌مانده است که در برخی موارد شعارهای شیعی هویداست. ▫️مهم‌ترین شعارشیعی در سکه‌ها، شعار" علی ولی الله" است که در قرون مختلف اسلامی نمونه‌های فراوانی از آن موجود است، اما در برخی دوره‌ها حاکمان شیعی، اسامی دوازده امام را در سکه‌ها نقر کرده‌اند. ▫️ از جمله آن‌ها می‌توان به سلطان محمد خدابنده، اولجایتو، اشاره کرد که پس از گرایش به تشیع در سال 709 ه.ق.، دستور داد که اسامی دوازده امام بر روی سکه‌ها نوشته شده و این امر تا پایان حکومت او ادامه داشت. 📚تاریخ اولجایتو: کاشانی، ۹۵. ▫️النباطی نیز بر شیعه بودن سلطان محمد خدابنده تاکید کرده است: 🏷قد تشیع السلطان خدابنده وكان من کمال ایمانه وعقله ان کتب الثلاثة على اسفل نعاله 📚الصراط المستقيم:٣، ١٢٣. ▫️ تصویر فوق نمونه‌ای از سکه‌های اولجایتو که در سال 716ه.ق. در بغداد ضرب شده است. ▫️ سایت سکه‌های تاریخی 🌐https://www.zeno.ru/ @chsiqs

📜كتاب«الاهليلجه» ▫️از نظر لغوی، الاهليلجه نام يک دارو است. 📚لسان العرب:۲، ۳۹۲. ▫️در طول تاریخ شیعه، کتاب‌های کلامی با عنوان «الاَهلیلَجَه» وجود داشته و معروف‌ترین آن، کتابی است منسوب به امام صادق(ع)، که مناظره‌ای بین ایشان و پزشک هندی با موضوع اثبات وجود خدا و یگانگی و بیان اوصاف الهی ست. ▫️ به باور نجاشی ۴۱۰ نفر از شیعیان متقدم و اصحاب ائمه(ع) كتابی با اين عنوان داشته‌اند که داوود بن كثير رقی و اسماعيل بن مهران سكونی و حمدان بن معافی از جمله این افراد بودند. 📚 رجال نجاشی:۲۷و ۱۵۶. ▫️به نظر می‌رسد آثار با عنوان الاهليلجه، كتب کلامی با موضوعات توحیدی هستند كه با استفاده از مباحث فيزيولوژی و پزشکی، به اثبات وجود خدای متعال می‌پردازند. @chsiqs

📜علامه حلی و اولجایتو ▫️سلطان محمد خدابنده، اولجایتو، پس از گرایش به مذهب تشیع، دستور داد تا علما شیعه را از شهرهای مختلف جمع کنند. به دعوت او، فقیه بزرگ شیعه، علامه حلی، به ایران مهاجرت کرد و روابط بسیار خوبی میان آنها برقرار شد و تشیع در ایران رشد یافت. ▫️علامه حلی، دو کتاب «نهج الحق و کشف الصدق» و «کشف الیقین فی معرفة امیرالمؤمنین(ع)» را به درخواست اولجایتو تألیف نمود. 📚کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین:1-2. ▫️علامه حلی رساله‌ای را در پاسخ سؤالات اعتقادی اولجایتو با عنوان «استقصاء النظر فی البحث عن القضاء و القدر» به نگارش در آورد. 📚استقصاء النظر فی البحث عن القضاء و القدر، نسخۀ خطی ش 6342، 2 تا 10 . ▫️ علامه حلی و اولجایتو همواره ملازم یکدیگر بودند؛ تا جایی‌که اولجایتو دستور داد مدارسی به صورت سیار برای علامه ایجاد شود. این مدرسه‌ها در سفرهای ییلاق و قشلاق اولجایتو و در مسیر برقرار بود. برخی از کتاب‌های علامه حلی، از جمله «قواعد الاحکام»، در همین دوره نوشته شده‌اند. 📚تاریخ اولجایتو: 108. @chsiqs

📜 تاریخ‌نویسی اسلامی-ایرانی ▫️در تاریخ‌نگاری ایران امروز، تمرکز برخی مورخان بر احوال فرمانروایان تا حدی بازتابی از شیوه‌های وقایع‌نگاری کهن است؛ هرچند این گرایش، منحصر به ایرانیان نبوده و در دیگر تمدن‌ها نیز دیده می‌شود. ▫️در دوران «گزنفون» و «کتزیاس»، گزارش‌های تاریخی ایران عمدتاً پیرامون فرمانروایان تنظیم می‌شد. این رویکرد برخاسته از نوعی نگاه خاص بود که یونانیان آن را ویژگی اقوام غیریونانی می‌دانستند. سنت‌های دیرینه‌ی شرق نزدیک در شکل‌گیری تاریخ‌نگاری اسلامی نقش داشتند، اما بیشترین تأثیر از شیوه‌ی ایرانیِ ثبت تاریخ حاصل شد. ▫️دستاورد مسلمانان در عرصه‌ی تاریخ‌نویسی، از نظر گستره و تنوع، گاه حتی از میراث یونان و روم نیز فراتر می‌رود. 📚 تاریخ در ترازو: عبدالحسین زرین‌کوب @chsiqs

📜 طبرستان خاستگاه شیعه‌گری 🔸سادات مرعشی پس از تأسیس حکومت خود در منطقه طبرستان، مذهب شیعه دوازده‌امامی را به عنوان مذهب رسمی برگزیدند. بر اساس گزارش ابن اسفندیار، انتخاب این مذهب در کنار سیاست‌های مردمی و پرهیز از خشونت، از عوامل کلیدی در گسترش تشیع در این منطقه به‌شمار می‌رود. 📚 تاریخ طبرستان: ۱۷۷. 🔹دوره حکومت مرعشیان (۷۶۰–۱۰۰۵ ه‌‌.ق) یکی از مراحل مهم در تاریخ تشیع ایران محسوب می‌شود. این خاندان نه‌تنها در بازسازی ساختارهای اجتماعی ایران پس از حمله مغول نقش مؤثری ایفا کرد، بلکه زمینه‌ساز شکل‌گیری جنبش‌های شیعی همچون «آل‌کیا» و «صفویان» نیز بود. 📚 ترجمه تقویم‌التواریخ: ۱، ۳۶۰. 🔸از شواهد مهم رسمی‌سازی تشیع در حکومت مرعشیان، ضرب سکه‌هایی با نام ائمه شیعه است. این اقدام نشان‌دهنده پیوند میان مشروعیت سیاسی و هویت مذهبی در ساختار حکومتی آنان بود. 🔹تصویر فوق نمونه‌ای از سکه‌های ضرب‌شده در حکومت مرعشیان است که در سال ۷۶۰ هجری قمری در شهر آمل تولید شده است. @chsiqs

📜آثار واقدی، سرقت یا اصالت؟! ▫️شیخ طوسی درباره ابراهیم بن محمد بن ابی یحیی، شیعه امامیه، بر این باور است که برخی از ثقات عامه گفته‌اند: تمام کتاب‌هایی که به نام «واقدی» معروف بوده، در واقع نوشته‌های ابراهیم بن محمد بن ابی یحیی است که واقدی آن‌ها را گرفته و به نام خود منتشر کرده است. البته واقدی هیچ جا اشاره نکرده که از ابراهیم، نقل قول کرده است... 🏷 و ذكر بعض ثقات العامة ان كتب الواقدي - سائرها ـ انما هي كتب ابراهيم بن محمد بن ابی يحيى ، نقلها الواقدي و ادعاها ، و لم نعرف منها شيئاً منسوباً الى ابراهيم... 📚الفهرست: ۱. ▫️نجاشی نیز بر این نکته تأکید می‌کند که ابراهیم بن یحیی از شیعیان و علمای دوازده امامی بوده و اهل سنت او را تضعیف می‌کردند. برخی از اصحاب ما از مخالفان نقل کرده‌اند که همه کتاب‌های واقدی در حقیقت نوشته‌های ابراهیم بن محمد بن ابی یحیی است که واقدی آن‌ها را گرفته و به نام خود منتشر کرده است... 🏷 وكان خصيصاً والعامة لهذه العلة تضعفه. وحكى بعض أصحابنا عن بعض المخالفين أن كتب الواقدي سائرها إنما هي كتب إبراهيم بن محمد بن أبي يحيى، نقلها الواقدي وادّعاها وذكر بعض أصحابنا أنّ له كتاباً مبوباً في الحلال والحرام عن أبي عبد الله عليه. 📚رجال نجاشی:۱۷. @chsiqs

📜 جغرافیا، بستر شکل‌گیری تاریخ ▫️جغرافیا نه‌تنها زمینه‌ساز شکل‌گیری تمدن‌هاست، بلکه در مسیر تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیز نقش تعیین‌کننده دارد. موقعیت مکانی، منابع طبیعی، اقلیم، و مسیرهای ارتباطی همگی عواملی هستند که بر قدرت، مهاجرت، جنگ، اقتصاد و حتی هویت، اندیشه‌ و فرهنگ نیز اثر می‌گذارند. ▫️ راتزل، بنیان‌گذار جغرافیای سیاسی، معتقد است: «هم‌محلی افراد در یک سرزمین، آنان را به هم پیوند می‌دهد و موجب شکل‌گیری هویت مشترک می‌شود.» 📚 Ratzel, Politische Geographie, Berlin, 1923 ▫️ منتسکیو نیز در تحلیل تاریخی خود، به تأثیر غیرمستقیم جغرافیا اشاره می‌کند؛ به‌گونه‌ای که ویژگی‌های طبیعی یک منطقه می‌توانند به‌صورت واسطه‌ای بر ساختارهای سیاسی و اجتماعی اثرگذار باشند. 📚 تاریخ فلسفه سیاسی غرب:۲، ۳۰۹. @chsiqs