.
📜سکههای شیعی پیشاصفوی
▫️در ایرانِ پیشاصفوی، اسامی دوازده امام، بر سکههای زیادی نقر شده است که نشان از حضور تشیع در ایران دارد.
▫️نه تنها حاکمان شیعه مذهب، بلکه حاکمان اهل سنت نیز اسامی دوازده امام شیعه را بر سکهها نقر کردهاند، به عنوان نمونه طغا تیمور، امیر ولی استرآبادی، محمود تیموری، سلطان حسین بایقرا از این دست حاکمان هستند.
📚 دانشنامه جهان اسلام: مدخل تغاتیمور؛ زبدة التواریخ:۶۳.
▫️ تصویر فوق، نمونه سکه امیر ولی استرآبادی که در سال 775ه.ق. در سمنان ضرب شده است.
@chsiqs
📜 نخستین مجموعه روایی در اسلام
▫️ نخستین مجموعه روایی که در اسلام تدوین شد، صحیفهای است که به املای پیامبر اکرم(ص) و به خط امیرالمؤمنین (ع) نگاشته شده است. این صحیفه نزد امامان شیعه محفوظ بوده و تنها برخی از اصحاب خاص ایشان به آن دسترسی داشتهاند. محتوای آن شامل احکام دیات، مسائل مربوط به آزادسازی اسیران و نظیر آن بوده است.
📚الفهرست، ابن الندیم:۳۰.
▫️در منابع اهل سنت به وجود این صحیفه اشاره شده است. محمد بن اسماعیل بخاری در چند باب از کتاب خود، از جمله در «کتابة العلم» و «کتاب الدیات»، به نقل از ابوجحیفه، از این صحیفه یاد کرده است:
📚صحیح بخاری: ۱، ۳۸؛ ۹، ۱۳.
▫️ در منابع امامیه، این صحیفه با عنوان «صحیفه علی» یا «صحیفه الفرائض» شناخته میشود و یکی از مهمترین منابع علمی امامان شیعه به شمار میرود. طبق روایات متعددِ الکافی، این کتاب شامل تمام احکامی است که پیامبر(ص) املاء کرده و امیرالمؤمنین(ع) آنها را نگاشته است و تعداد معدودی از اصحاب خاص آن را دیدهاند.
📚الکافی:۷، ۹۴.
▫️ اتان کولبرگ، مستشرق یهودی، در مقالهای با عنوان «کتابهای مقدس در تشیع امامی نخستین»، این صحیفه را در شمار منابع معتبر و مقدس شیعه معرفی کرده است.
📚Authoritative Scriptures in Early Imami Shi'ism.
@chsiqs
📜 تربت امام حسین(ع)
🔸مرحوم کلینی روایاتی را گزارش کرده که هم جایگاه تربت در فرهنگ عبادی شیعه را یادآور میشود و هم نماد اتصال معنوی و توسل به اهلبیت(ع) را تأکید میکند. وی در نقلی از امام صادق(ع) آورده که سجده بر تربت حسین(ع) حجابهای هفتگانه را میدرد.
📚الکافی:۴، ۵۸۸.
🔺وی در روایت دیگری از امام صادق(ع) نقل میکند که ایشان خاک مزار امام حسین(ع) را بهعنوان وسیلهای برای شفای هر درد معرفی میکنند.
📚الکافی:۱، ۳۶۰.
@chsiqs
📜 نخستین دولت عربی با شعار شیعه
🔹پیش از استقرار رسمی دولت صفوی در اوایل قرن دهم هجری، حکومت مشعشعیان (۸۴۵–۹۱۴ق) در نواحی خوزستان، بهویژه در شهرهایی چون هویزه و شوشتر، قدرت را در دست داشت. این حکومت از نخستین دولتهای محلی عربی با شعارهای آشکار شیعی در ایران محسوب میشود.
📚مؤسس الدولة المشعشعیه: 5.
🔸این حکومت محلی که با ادعای مهدویت شکل گرفت، شعارها و عقاید خاصی داشت که در تاریخ، قابل بازخوانی است.
📚 تاریخ مشعشعیان: ۱۲۳.
🔹تصویر فوق، سکهای از این دوره است که بر پشت آن، تنها نام امام صادق(ع) حک شده است. گرچه این سکه فاقد تاریخ دقیق و محل ضرب است، اما شعارهای خاص مشعشعیان نظیر «علی ولی الله» بر آن دیده میشود.
@chsiqs
📜چالش تاریخنویسی اسلامی
🔸تاریخنویسی نزد مسلمانان به دلیل وسعت فوقالعاده قلمروی اسلام، تنوع کمنظیری دارد. تاریخ انبیاء، تاریخ امم و قرون، تاریخ مغازی رسول، تاریخ فتوح، تاریخ خلفا، تاریخ سلاطین، تاریخ وزرا، تاریخ بلاد و امصار، تاریخ مذاهب و فرق، تاریخ طبقات رجال، تاریخ حوادث و وفیات، تاریخ مقابر و مزارات و حتی تاریخ آتشسوزیها و زلزلهها، موضوعاتی هستند که در دنیای اسلام بارها توجه تاریخنویسان را جلب کرده است و در هر یک از این رشتهها، کتابهای متعددی تألیف شده است.
🔹آنچه تاریخنویسی مسلمانان را امروزه تا حدی مورد نقد قرار داده، نخست، زرق و برق ادبی است که در این تاریخها وجود دارد و اغلب آنها را دشوار و گاه کمعمق میکند. دوم، غفلت اکثر مورخان اسلامی از نقد و تعمق کافی در روایات است که برخی از آنها را به رشتهای از روایات مبالغهآمیز و گاه متضاد تبدیل کرده است.
📚تاریخ در ترازو: عبدالحسین زرینکوب
@chsiqs
📜معرفی سایت
🔸زنو یکی از بزرگترین پایگاههای تخصصی سکههای اسلامی و شرقی
🔗 https://www.zeno.ru/
🔺این سایت بیشتر جنبهی آرشیوی و پژوهشی دارد و توسط مجموعهداران و محققان علم Numismatics اداره میشود.
🔻در این سایت سکهها را بر اساس:
✔️دوره تاریخی(اموی، عباسی، صفوی، سلجوقی، عثمانی و...)
✔️محل ضرب( بغداد، دمشق، نیشابور و...)
✔️نوع فلز(طلا، نقره، مس و...)
✔️و حتی متن روی سکهها را میتوان جستوجو کرد.
@chsiqs
📜 نخستین سکههای قرآنی ایران
🔸در سال ۶۸ قمری، در منطقه جیّ اصفهان، ازارقه که از شاخههای مهم خوارج بودند، به «قَطَری بن فُجائَه» پیوستند و با او بیعت کردند.
📚الکامل:۱۲، ۱۶۷ و ۱۳، ۴۵.
🔸از آغاز رهبری«قَطَری بن فُجائَه» تا سال ۷۵ه.ق در مناطقی از فارس، از جمله بیشاپور و اردشیر خوَرَّه، سکههایی ضرب شد که حاوی شعار«لا حكم إِلَّا لِلَّه» بود.
📚سکههای ایران در دوره اسلامی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان: ۳۳-۳۴.
🔺تصویر فوق با شعار معروف خوارج، به همراه ترجمه پهلوی «نیست داور،جز ایزد» در فارس ضرب شده است.
@chsiqs
📜 روش نقشه کشی در تاریخ
🔸نقشه میتواند وسیلهای برای تحقیق و تفسیر مکان و جغرافیای تاریخی باشد و از این لحاظ باید کوشید روشهای نقشه کشی را استخراج کرد.
🔹 نقشه توپوگرافیک و نقشه کار یا اطلس از جمله ابزار پژوهش تاریخی هستند.
🔸نقشهکشی مبتنی بر روشن کردن پدیدههای تاریخی از رهگذار ثبت آن بر نقشه است. چنین کاری نیاز به آمادگی وسیع در زمینه پژوهش و نقد محققانه دارد. ژاک برتن نظریهپرداز این گونه مسائل بوده است.
🔹 البته روش نقشهکشی فقط میتواند احتمالاتی را عرضه کند ولی هر واقعیت مسلمی نیز در حصار احتمالات محصور است.
📚روشهای پژوهش در تاریخ: ۱، ۱۲۷-۱۳۲.
@chsiqs
📜 مشاغل شیعیان متقدم: حصیربافی سلمان
🔸مرحوم كلينی در گزارشهایی تاكيد اهل بیت(ع) بر کسب درآمد حلال را منعکس کرده است.
📚 الکافی:۲ و ۵.
🔺مرحوم کلینی در گزارشی آورده که سلمان فارسی، وقتی حاکم مدائن بود، به کار حصیربافی اشتغال داشت(عاملی). مستمری سلمان، از بیت المال پنج هزار درهم بود که آن را صدقه میداد و از دسترنج خود استفاده میکرد.
📚الکافی: ۵، ۳۲.
🔸شیعیان با تأسی به آموزههای امامان، به داشتن شغل اهمیت ویژهای میدادند و با اینکه برخی از آنان دارای منصب حکومتی و یا مستمری از بیت المال بودند، از کار کردن خودداری نمیکردند.
🔸برخی از راویان مورد اعتماد امامان، افزون بر نقل روایات، به مشاغل مختلف نظیر تجارت، پارچه فروشی، روغن فروشی مشغول بودند که اغلب در پسوند نامشان نیز هویداست.
📚رجالنجاشی: ۱۹۳.
@chsiqs
📜 سکههای مشروعیتساز دولت علویان
🔸 دولت علویان طبرستان(حک۲۵۰ـ۳۱۶ق) با درج آیات قرآن بر سکهها، در پی تأکید بر انتساب خویش به خاندان پیامبر(ص) بودند.
🔺 در دوران حکومت علویان، دو آیه بر دینارهای ضرب جرجان، در سال۲۵۸ق و نیشابور، در سال۲۶۲ق، نقش بسته است:
✔️آیه ۳۹ سوره حج: «أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا...»
✔️بخشی از آیه ۳۳ سوره احزاب: «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ...»
📚سکههای ایران در دوره اسلامی از آغاز تا برآمدن سلجوقیان: ۴۶۷.
🔗سایت سکههای تاریخی
🌐https://www.zeno.ru/
@chsiqs
📜 مشاغل شيعيان متقدم: صرافی
🔸تعداد صرافان در کتب رجالی شیعه، به ۹۶ نفر میرسد.
🔺 شیخ طوسی، اصحاب ائمه نظیر مؤمن الطاق، صلت بن حجاج صیرفی، مفضل بن عمر،حنان بن سدیر و اسحاق بن عمار را به عنوان راویانی که به حرفهی صرافی مشغول بودند، معرفی میکند.
📚 رجال: ۲۲۷ و ۲۹۶.
🔸شیعیان عصر حضور امامان، در دوران خلفای حاکم با وجود محرومیت از مناصب دولتی، به توصیه امامان با ایجاد شبکه مالیِ منسجم، پایههای اقتصادی مستحکمی بنا نهادند.
📚الکافی: ۵، ۸۰.
@chsiqs
📜 مشاغل شیعیان متقدم: تألیف
🔸تعداد راویانِ مؤلف یا کاتب، در کتب رجالی سی و پنج نفر ثبت شده است.
🔹 نجاشی، از علمای رجالی قرن پنجم، برای ابوحمزه ثمالی، از اصحاب امام سجاد(ع) و راوی حدیث، کتاب حدیثی، کتاب النوادر، کتاب الزهد و تفسیر قرآن را ذکر کرده است.
📚الرجال:۱۱۵ـ۱۱۶.
🔸کَشّی، از علمای رجالی قرن چهارم، نیز نام راویانِ مولف را گزارش میکند. به عنوان نمونه از زکریا بن آدم قمی، راوی امام رضا(ع) و وكيل امام جواد(ع)، افزون بر روایات وی يک كتاب باقی ماندهاست.
📚 اختیار معرفةالرجال: ۲، ۷۶۲.
🔹گفتنی است به باور نجاشی وشیخ طوسی، همهٔ راویان ائمه کتابی را تألیف کردهاند، اما برخی به طور مشخص کتابی خاص داشتهاند مانند حریز بن عبدالله سجستانی.
🔸 کلینی، به «کتاب الصلاة» حریز، یکی از کتب حدیثی اشاره کرده است.
📚الکافی:۳، ۳۱۲.
@chsiqs