همین که قضیه‌ای در کتابی نوشته شده باشد که دلیل بر اعتماد به محتوایش نیست! داستان منبع‌طلبی شهید قاضی طباطبایی برای موضوع فتوای شریح قاضی به واجب القتل بودن امام حسین (ع) چندی قبل در اثنای مذاکرات دینی و انتقادی که نسبت به بعضی امور اجتماعی می‌شد، در یکی از منبرهای شب‌های هفتۀ مسجد (شعبان) در تبریز بالای منبر اظهار کردم اگر از آقایان اهل اطلاع و تتبع در موضوع فتوا دادن شریح قاضی بر واجب القتل بودن حضرت سید الشهدا سلام الله علیه که در افواه مشهور و در السنۀ روضه‌خوان‌ها شهرت تمام دارد مدرکی به دست آورده باشد و در کتابی که مورد اعتماد و مدرک باشد یافته و دیده‌اند اینجانب را مطلع نمایند که موجبات تشکر مرا فراهم آورده‌اند. ابداً سراغی از کسی نشد و تا مدت‌ها اطلاعی از کسی به دست نیامد. تعجب‌آور آنجاست که پس از مدت‌ها دیدم شخصی عبارات کتاب «ثمرات الانوار» تألیف مرحوم آقا میرزا محمد خطیبی که در محلۀ کوچه باغ تبریز پیش‌نمازی می‌کرد و در بازار تبریز به شغل بزازی مشغول بود و با اینجانب ارتباط و دوستی داشت و شخصی متدین و باتقوا و ثابت در صداقت بود ولی از روی تحقیق چیزی نمی‌نوشت و اخیراً سه جلد کتابی که به نام مذکور تألیف نموده و طبع و منتشر کرده ولی هرچه دیده و یافته در آن کتابش نقل نموده و آن کتاب‌ها را مدرک و مصدر نقل خود قرار داده در پاورقی آن کتاب از کتاب دیگر قضیۀ فتوای شریح را نقل کرده آن را نوشته پیش بنده آورده که مدرک آنچه سابقاً می‌خواستید پیدا کرده‌ام. بسیار در شگفت شدم و حیرت و حیرتم افزود. گفتم ای آقای با اطلاع، بنده مدرک و مصدر این موضوع را می‌خواهم به دست بیاورم نه نوشتۀ کتابی که دیروز کسی آن را تألیف کرده که او را کاملاً می‌شناسم و اندازۀ معلومات او را می‌دانم و می‌خواهم کتابی باشد که از مصادر به شمار آید نه کتابی که خودش نمی‌تواند مدرک واقع شود مگر مصدر نقل خود را روشن نماید ولی در نظر شما چون در اوراقی دیده‌اید که چاپ شده و به صورت کتابی درآمده باید اعتماد کرد و آن را مصدر و مستند قرار داد اما در قاموس اهل تحقیق و تتبع و آنهایی که بدون بررسی و دقت و تنقیب به مطلبی اعتماد نمی‌کنند این نوشته‌ها به درد نمی‌خورد به قدر پشیزی ارزش ندارد (برگرفته از کتاب تحقیق درباره اولین اربعین سیدالشهدا (ع)، ص61). دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

خاطراتی درباره تعیین تاریخ شهادت امام حسن (ع) دکتر حامد منتظری مقدم: حدوداً از ده سال و اندي پيش شخص محترمی پيگير ترويج اين مسئله بود که هفتم صفر به عنوان شهادت امام مجتبي (عليه السلام) اعلام شود تا به زعم ايشان با استقلال سالروز شهادت امام مجتبی(ع) از وفات رسول خدا(ص)، بهتر براي حضرت سوگواری شود! در زمان حيات مرحوم پيشوايی اين شخص محترم به گروه تاريخ مؤسسه آمدند و مباحثی هم انجام شد؛ اما ادلۀ ايشان قانع‌ کننده نبود. مهمترين سند ايشان کتابی از قاسم بن ابراهيم رسی بود. به ياد دارم يک بار مرحوم استاد عرفان هم اين سند را نقد می‌کرد و می‌فرمود در صفحه پايانی کتاب قاسم بن ابراهيم رسی فهرستی از تواريخ زندگانی اهلبيت ذکر شده و در آنجا تا امام عسکری را بيان کرده در حالی که قاسم رسی خودش قبل از امام عسکری وفات کرده است! پس اعتباری به آن فهرست نيست. برخي اشارات مرحوم پيشوایی ناظر به اين بود که از شخص ايشان خواسته اند که در اين باره قضاوت و نظرشان را اعلان کنند که ايشان نيز تأييد نکرد؛ اما پس از سال‌ها به نظر مي‌رسد که امسال، اولين سالی است که رسانه ملی هفتم صفر را متأسفانه (به رغم ضعف سند) به عنوان شهادت امام مجتبی(ع) قرار داده است! به نقل از کانال حامد منتظری مقدم- تشیع پژوهی https://eitaa.com/Tashayo دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

بستۀ پیشنهادی مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام برای مطالعه به مناسبت شهادت امام حسن مجتبی (ع) 🔵 راهبردهای امام حسن (ع) در مواجهه با ناهنجاری های سیاسی- اجتماعی زمان/ علیرضا واسعی ⚫️ زندگی و احوال امام حسن (ع) از تولد تا شهادت / رمضان محمدی 🔵سبک زندگی اقتصادی امام حسن (ع)/ نعمت الله صفری فروشانی و معصومه اخلاقی ⚫️ پژوهشی درباره تعداد حج‌های پیادۀ امام حسن مجتبی (ع)/ علی اکبر ذاکری 🔵 روش های گسترش اخبار ساختگی؛ بررسی موردی اخبار مطلاق بودن امام حسن(ع)/ حسین مرادی نسب و رسول قلیچ ⚫️ آیا امام حسن (ع) در صلح‌ با معاویه مبالغ بسیار زیادی را برای خود و برادرش طلب کرده بود؟/ برگرفته از کتاب حیات اقتصادی ائمه (ع) 🔵 پاسخ به شبهاتی درباره امام حسن مجتبی (ع)/ محمدهادی یوسفی غروی دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

پروندۀ کشف یادگارنوشتۀ منسوب به امام رضا (ع) در مسجد جامع ساوه 🔵 گزارش تصویری از کشف یادگارنوشته در مسجد جامع ساوه و توضیحات استاد شیخ الحکمایی ⚫️ فایل پی دی اف یادداشت استاد شیخ الحکمایی درباره این یادگارنوشته در فصلنامۀ گزارش میراث 🔵 امام رضا (ع) به هیچ وجه از قم و اطراف آن عبور نکرده است! (دیدگاه استاد یوسفی غروی) ⚫️ فایل صوتی نشست علمی نقد و بررسی یادگارنوشتۀ نویافتۀ منسوب به امام رضا (ع) در مسجد جامع ساوه 🔵 فایل متنی سخنان استاد شیخ الحکمایی در نشست نقد و بررسی یادگارنوشتۀ نویافته منسوب به امام رضا (ع) در مسجد جامع ساوه ⚫️ آیا یادگارنویسی در مسجد دور از شأن امام رضا (ع) است؟ 🔵 آیا مسیر معروف حرکت امام رضا (ع) انتساب این یادگارنوشتۀ جدید به امام رضا (ع) را منتفی می‌کند؟ دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

داستان تبریک ربیع ⛔️ تبریک حلول ماه ربیع الاول که هر ساله رونق بیشتری می‌گیرد و در سطح وسیع در رسانه‌ها و پیام‌رسان‌ها مرسوم شده است، هیچ معنا و دلیلی ندارد. ⏰ ربیع الاول هم ماهی از ماه‌های خداست و تفاوتی با دیگر ماه‌ها ندارد 🌓 إنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً في‏ كِتابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏ منتهی مطلبی که هست چون ما رسم کرده‌ایم دو ماه سیاه‌پوشی و عزاداری کنیم و همه برنامه‌های جشن و شادی ـ هر چند بدون حرمت‌شکنی و با احترام به ساحت اهل‌بیت باشد ـ‌ تعطیل کرده‌ایم و تصور می‌کنیم که این روش اهل‌بیت بوده است؛ وقتی دو ماه تمام می‌شود گویی اتفاق تازه‌ای افتاده و ماه شادی آغاز شده است! 🏴 اگر اهل‌بیت برنامه‌ای برای عزا داشته‌اند بر سیدالشهدا بوده و بس. پس نیازی به تبریک ماه ربیع نبوده و نیست. @Mostabin 📚 در معارف دینی هم چیزی به نام تبریک ربیع نداریم و چند سال اخیر محققان بیان کرده‌اند که داستان آن حدیث بشارت به ماه ربیع، اشتباهی از ماه آذار رومی بوده و داستانی مربوط به ابوذر است و ربطی به ربیع ندارد (بنگرید به متن شماره 36 مستبین). ❌ همچنین است خرافه شب‌گردی و کوبیدن درهای هفت یا چهل مسجد و سیاه کردن و تخریب در و دیوار مساجد با شمع تا صبح اول ربیع!! ✅ بله؛ بنا به نقل شیخ طوسی در مصباح (ذیل اعمال ربیع) حادثه مهم #لیلة_المبیت یعنی خوابیدن امیرالمؤمنین علی(ع) به جای رسول‌خدا برای هجرت که از فضائل و افتخارات آن‌حضرت به شمار می‌رود؛ در شب اول ربیع الاول رخ داده و جای آن دارد که این شب و روز بخاطر این رویداد گرامی داشته شود. #ربیع_الاول #مستبین در ایتا https://eitaa.com/Mostabin در تلگرام https://t.me/AlMostabin

بر اساس نقل ابومخنف و قدیمی‌ترین رساله‌ای که در باب تاریخ وفات و شهادت معصومان نگاشته شده است، دوم ربیع الاول روز رحلت پیامبر (ص) است استاد یوسفی غروی: این تاریخ که نزد ما شیعه در ایران 28 صفر شهرت پیدا کرده است، تنها بر اساس گفته مرحوم شیخ مفید در کتاب «ارشاد» است، در حالی که با مراجعه به منابع تاریخی کهن می‌بینیم که 28 صفر را به عنوان روز سنگین شدن بیماری حضرت و بستری بودن کامل حضرت عنوان می‌کنند. برادر محقق آقای حسینی جلالی در کتاب «تاریخ اهل البیت(ع)» بر اساس کهن‌ترین تاریخ راجع به تواریخ زندگانی ائمه(ع) که منسوب به نصر بن علی جهضمی از اصحاب حضرت رضا(ع) است، این مسئله را تحقیق کرده‌اند، هر چند که این مطلب سابقاً به نام ابن ابی‌الثلج بغدادی و یا به نام ابن‌خشّاب بغدادی (که در قرن سوم و چهارم و حدود 200 سال بعد از نصر بن علی جهضمی می‌زیسته‌اند)، منتشر می‌شد. این‌ها در واقع راویان همان کتاب نصر بن علی جهضمی از اصحاب امام رضا(ع) بوده‌اند که رویدادهای زندگی امامین عسکریین(ع) را به آن اضافه کرده‌اند. در هر صورت، در این قدیمی‌ترین رساله در باب زندگی و تواریخ ولادت‌ها و شهادت‌ها و رحلت‌های معصومین(ع) و اسماء و القاب محل وفات و محل دفن آنان، تاریخ رحلت پیغمبر اکرم(ص) دوم ماه ربیع‌الاول ذکر شده است و این قول ارجح به نظر می‌رسد. ابومخنف به نقل از مشایخ انصار در مدینه همان دوم ماه ربیع الاول را به عنوان روز رحلت پیامبر(ص) نقل می‌کند و این یعنی حدود چهار روز روزهای سخت شدن بیماری حضرت رسول(ص) و بستری بودن ایشان بوده است. همچنین درباره خطبۀ کوتاهی که گفته می‌شود پیغمبر (ص) در مسجد مدینه خوانده و از مردم حلالیت طلبیده قصاص یکی از افراد را مطالبه کرده است باید گفت روایت معتبری دال بر اینکه پیغمبر(ص) چنین خطبه‌ای خوانده نداریم و علاقه‌مندان می‌توانند برای مطالعۀ بیشتر در این باب به جلد سوم کتاب «موسوعة التاریخ الاسلامی» رجوع کنند (به نقل از سایت راسخون) دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

تصویر بخش مربوط به تاریخ رحلت پیامبر (ص) از کتاب «تاريخ أهل البيت نقلا عن الأئمة عليهم السلام‌» که روز رحلت ایشان دوم ربیع الاول دانسته شده است. کتاب «تاريخ أهل البيت نقلا عن الأئمة عليهم السلام‌» که به گفتۀ استاد یوسفی غروی کهن‌ترین کتاب درباره تاریخ ولادت و شهادت و رحلت معصومان است با تحقیق استاد محمدرضا حسینی جلالی از سوی انتشارات آل البیت منتشر شده است.

بیست صفحۀ ابتدایی کتاب «تاریخ‌یار: درآمدی بر پژوهش در تاریخ اسلام» نوشتۀ محمدصادق حسین‌زاده، کاری از مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام با همکاری نشر نگاه معاصر چاپ اول: تابستان 1402 288 صفحه

مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام با همکاری انتشارات نگاه معاصر منتشر کرد: 🛑 تاریخ‌یار: درآمدی بر پژوهش در تاریخ اسلام 🛑 نویسنده: محمدصادق حسین‌زاده چاپ اول: تابستان 1402 288 صفحه این کتاب در دو بخش «منطق پژوهش» و «آسیب‌شناسی تاریخی» سامان یافته است. در بخش اول، با تفصیل، منطق پژوهش و نحوۀ مواجهۀ درست با مسئلۀ پژوهش تبیین می‌شود. در بخش دوم ابتدا آفات و آسیب‌هایی که گزارش‌های تاریخی بدان دچار شده‌اند تشریح می‌شود تا کسی که می‌خواهد وارد میدان پژوهش در تاریخ اسلام شود، بداند با چه مشکلاتی در این عرصه روبه‌روست. سپس پاره‌ای از مهم‌ترین آسیب‌های روشی که پژوهشگران بدان مبتلا شده‌اند، به خواننده گوشزد می‌شود تا پژوهش خود را از چنین آسیب‌هایی دور نگه دارد. از طرف دیگر چون تاریخ‌پژوهی هم جنبۀ نظری دارد و هم جنبۀ عملی، برای اینکه مسائلی که در تبیین منطق پژوهش و همچنین در آسیب‌های تاریخی بیان می‌شود، صرفاً انتزاعی و فرضی نباشد، در سراسر کتاب کوشش شده با رویکردی تطبیقی برای هر مسئلۀ نظری مثال‌های متعدد تاریخی آورده شود تا خواننده به طور ملموس با مطالب مطرح‌شده آشنا شود و ارتباط برقرار کند. بیست صفحۀ نخست کتاب را می‌توانید از اینجا بخوانید. برای تهیۀ کتاب به کتابفروشی‌های سراسر کشور مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از طریق کتابفروشی شهر (به صورت حضوری در قم و ارسال به سراسر کشور) با شمارۀ تماس 02537744015 به خرید کتاب اقدام نمایید. دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

#اطلاع_رسانی 🔸 «عاش سعیداً ومات سعیداً» 🔸 بزرگداشت مرحوم علامه محقق آیة الله سید محمدمهدی موسوی خرسان‌ قدس سره با سخنرانی: ▫️ آیة الله یوسفی غروی ▫️ حجة الإسلام والمسلمین رضا مختاری ▫️سید محمد طباطبائی یزدی ▫️ دکتر عبدالحسین طالعی سه‌شنبه، 28 شهرویر 1402 ش. ساعت 7:30 شب قم، میدان رسالت، ابتدای خیابان سمیه، شماره 15 بنیاد محقق طباطبائی، سالن میرزا عبدالله افندی @chsiqs

آیا مفاتیح الجنان تألیف شیخ عباس قمی است؟ استاد یوسفی غروی: اصل کتاب مفاتیح از محدث قمی نیست بلکه از شیخ رحمت‌الله کرمانی است ولی چون نظم و نسق آن خیلی زیبا نبود و از سویی گفته شده بود که برخی مطالب اعتباری ندارد لذا شیخ عباس قمی این کتاب را پالایش کرد و نام آن را از «مفتاح الجنان» به «مفاتیح‌ الجنان» تغییر داد. تصویر فوق بخشی از مقدمۀ شیخ عباس قمی بر مفاتیح الجنان است که می‌نویسد: و بعد چنين گويد اين فقير بى بضاعت و متمسك بأحاديث أهل بيت رسالت عليهم السلام عباس بن محمد رضا القمى ختم الله لهما بالحسنى و السعادة كه بعضى از اخوان مؤمنين از اين داعى درخواست نمودند كه كتاب مفتاح الجنان را كه متداول شده بين مردم مطالعه نمايم و آنچه از ادعيۀ آن كتاب كه سند دارد ذكر نمايم و آنچه را كه سندش بنظرم نرسيده ذكر ننمايم و اضافه كنم بر آن بعض ادعيه و زيارات معتبره كه در آن كتاب ذكر نشده پس احقر خواهش ايشان را اجابت نموده و اين كتاب را به همان ترتيب جمع آورده و ناميدم آن را به مفاتيح الجنان و مرتب گردانيدم آن را بر سه باب باب اول در تعقيب نمازها و دعاهاى ايام هفته و اعمال شب و روز جمعه و بعض ادعيۀ مشهوره و مناجات خمس عشره و غيرها باب دوم در اعمال ماههاى سال و فضيلت و اعمال روز نوروز و اعمال ماههاى رومى باب سيم در زيارات و آنچه مناسب آن باب است اميد كه اخوان مؤمنين بر وفق آن عمل نمايند و اين گنه‌كار رو سياه را از دعا و زيارات و طلب مغفرت فراموش نفرمايند. دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs

ربط و نسبت «مفاتیح الجنان» و «مفتاح الجنان» مرحوم استاد مهدی پیشوایی: نگارش كتاب «مفاتيح الجنان» يك اقدام تاريخى و مهم بود كه مرحوم حاج شيخ عباس قمى، محدّث، فقيه و موّرخ بزرگوار در زمان خود انجام داد و از نسل حاضر، شايد كم تر كسى متوجه انگيزه اين اقدام بزرگ مرحوم حاج شيخ عباس قمى باشد. در زمان ايشان، كتاب دعايى بوده به نام «مفتاح الجنان» كه اكنون منسوخ شده و اصلا شايد از نسل حاضر كم تر كسى بداند كه چنين كتابى وجود داشته است. خود مرحوم حاج شيخ عباس قمى در كتاب مفاتيح الجنان در ذيل «زيارت وارث (زيارت هفتم امام حسين(عليه السلام))» متعرّض اين مسأله مى شود كه انگيزه تأليف كتاب مفاتيح الجنان اين بوده كه در كتاب «مفتاح الجنان» دعاهاى مجعول زيادى وجود داشته، يا زيارت نامه هاى مجعولى بوده كه براى هركدام ثواب هاى عجيب و غريب ذكر شده بود; مثلا اين كه اگر كسى فلان دعا (دعاى حُبّى) را بخواند ـ العياذبالله اگر هرگونه كار حرامى انجام داده باشد، همه گناه هانش پاك مى شود; و خداوند به او ثواب هفتاد هزار پيامبر، هفتاد هزار زاهد، هفتاد هزار شهيد و هفتاد هزار نمازگزار مى دهد!! و ... چنين مسائلى چه قدر براى مردم بدآموزى دارد و چه قدر مردم را به طرف فساد مى كشاند! مرحوم حاج شيخ عباس قمى مى بيند كه نبايد فقط از اين كتاب انتقاد كرد. چه قدر مى شود با گفتن، مردم را متوجه ضعف اين كتاب كرد؟ به همين دليل، كتابى شبيه همين كتاب مى نويسد به نام «مفاتيح الجنان»، اما بسيار بهتر و جامع‌تر، و آن را به بازار عرضه مى كند. با آمدن اين كتاب، «مفتاح الجنان» از گردونه خارج مى شود. ايشان با احاطه و با مهارت و دانشى كه داشت، كتاب «مفاتيح الجنان» را با سليقه اى زيبا نگاشت. اكنون سال هاست اين كتاب در همه قفسه ها در مساجد و زيارتگاه ها، در كنار قرآن مجيد قرار دارد (برگرفته از مقالۀ «گزارشی از نگارش و تدوین مقتل جامع سید الشهدا») دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs