بر اساس نقل ابومخنف و قدیمی‌ترین رساله‌ای که در باب تاریخ وفات و شهادت معصومان نگاشته شده است، دوم ربیع الاول روز رحلت پیامبر (ص) است استاد یوسفی غروی: این تاریخ که نزد ما شیعه در ایران 28 صفر شهرت پیدا کرده است، تنها بر اساس گفته مرحوم شیخ مفید در کتاب «ارشاد» است، در حالی که با مراجعه به منابع تاریخی کهن می‌بینیم که 28 صفر را به عنوان روز سنگین شدن بیماری حضرت و بستری بودن کامل حضرت عنوان می‌کنند. برادر محقق آقای حسینی جلالی در کتاب «تاریخ اهل البیت(ع)» بر اساس کهن‌ترین تاریخ راجع به تواریخ زندگانی ائمه(ع) که منسوب به نصر بن علی جهضمی از اصحاب حضرت رضا(ع) است، این مسئله را تحقیق کرده‌اند، هر چند که این مطلب سابقاً به نام ابن ابی‌الثلج بغدادی و یا به نام ابن‌خشّاب بغدادی (که در قرن سوم و چهارم و حدود 200 سال بعد از نصر بن علی جهضمی می‌زیسته‌اند)، منتشر می‌شد. این‌ها در واقع راویان همان کتاب نصر بن علی جهضمی از اصحاب امام رضا(ع) بوده‌اند که رویدادهای زندگی امامین عسکریین(ع) را به آن اضافه کرده‌اند. در هر صورت، در این قدیمی‌ترین رساله در باب زندگی و تواریخ ولادت‌ها و شهادت‌ها و رحلت‌های معصومین(ع) و اسماء و القاب محل وفات و محل دفن آنان، تاریخ رحلت پیغمبر اکرم(ص) دوم ماه ربیع‌الاول ذکر شده است و این قول ارجح به نظر می‌رسد. ابومخنف به نقل از مشایخ انصار در مدینه همان دوم ماه ربیع الاول را به عنوان روز رحلت پیامبر(ص) نقل می‌کند و این یعنی حدود چهار روز روزهای سخت شدن بیماری حضرت رسول(ص) و بستری بودن ایشان بوده است. همچنین درباره خطبۀ کوتاهی که گفته می‌شود پیغمبر (ص) در مسجد مدینه خوانده و از مردم حلالیت طلبیده قصاص یکی از افراد را مطالبه کرده است باید گفت روایت معتبری دال بر اینکه پیغمبر(ص) چنین خطبه‌ای خوانده نداریم و علاقه‌مندان می‌توانند برای مطالعۀ بیشتر در این باب به جلد سوم کتاب «موسوعة التاریخ الاسلامی» رجوع کنند (به نقل از سایت راسخون) دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

تصویر بخش مربوط به تاریخ رحلت پیامبر (ص) از کتاب «تاريخ أهل البيت نقلا عن الأئمة عليهم السلام‌» که روز رحلت ایشان دوم ربیع الاول دانسته شده است. کتاب «تاريخ أهل البيت نقلا عن الأئمة عليهم السلام‌» که به گفتۀ استاد یوسفی غروی کهن‌ترین کتاب درباره تاریخ ولادت و شهادت و رحلت معصومان است با تحقیق استاد محمدرضا حسینی جلالی از سوی انتشارات آل البیت منتشر شده است.

بیست صفحۀ ابتدایی کتاب «تاریخ‌یار: درآمدی بر پژوهش در تاریخ اسلام» نوشتۀ محمدصادق حسین‌زاده، کاری از مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام با همکاری نشر نگاه معاصر چاپ اول: تابستان 1402 288 صفحه

مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام با همکاری انتشارات نگاه معاصر منتشر کرد: 🛑 تاریخ‌یار: درآمدی بر پژوهش در تاریخ اسلام 🛑 نویسنده: محمدصادق حسین‌زاده چاپ اول: تابستان 1402 288 صفحه این کتاب در دو بخش «منطق پژوهش» و «آسیب‌شناسی تاریخی» سامان یافته است. در بخش اول، با تفصیل، منطق پژوهش و نحوۀ مواجهۀ درست با مسئلۀ پژوهش تبیین می‌شود. در بخش دوم ابتدا آفات و آسیب‌هایی که گزارش‌های تاریخی بدان دچار شده‌اند تشریح می‌شود تا کسی که می‌خواهد وارد میدان پژوهش در تاریخ اسلام شود، بداند با چه مشکلاتی در این عرصه روبه‌روست. سپس پاره‌ای از مهم‌ترین آسیب‌های روشی که پژوهشگران بدان مبتلا شده‌اند، به خواننده گوشزد می‌شود تا پژوهش خود را از چنین آسیب‌هایی دور نگه دارد. از طرف دیگر چون تاریخ‌پژوهی هم جنبۀ نظری دارد و هم جنبۀ عملی، برای اینکه مسائلی که در تبیین منطق پژوهش و همچنین در آسیب‌های تاریخی بیان می‌شود، صرفاً انتزاعی و فرضی نباشد، در سراسر کتاب کوشش شده با رویکردی تطبیقی برای هر مسئلۀ نظری مثال‌های متعدد تاریخی آورده شود تا خواننده به طور ملموس با مطالب مطرح‌شده آشنا شود و ارتباط برقرار کند. بیست صفحۀ نخست کتاب را می‌توانید از اینجا بخوانید. برای تهیۀ کتاب به کتابفروشی‌های سراسر کشور مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از طریق کتابفروشی شهر (به صورت حضوری در قم و ارسال به سراسر کشور) با شمارۀ تماس 02537744015 به خرید کتاب اقدام نمایید. دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

#اطلاع_رسانی 🔸 «عاش سعیداً ومات سعیداً» 🔸 بزرگداشت مرحوم علامه محقق آیة الله سید محمدمهدی موسوی خرسان‌ قدس سره با سخنرانی: ▫️ آیة الله یوسفی غروی ▫️ حجة الإسلام والمسلمین رضا مختاری ▫️سید محمد طباطبائی یزدی ▫️ دکتر عبدالحسین طالعی سه‌شنبه، 28 شهرویر 1402 ش. ساعت 7:30 شب قم، میدان رسالت، ابتدای خیابان سمیه، شماره 15 بنیاد محقق طباطبائی، سالن میرزا عبدالله افندی @chsiqs

آیا مفاتیح الجنان تألیف شیخ عباس قمی است؟ استاد یوسفی غروی: اصل کتاب مفاتیح از محدث قمی نیست بلکه از شیخ رحمت‌الله کرمانی است ولی چون نظم و نسق آن خیلی زیبا نبود و از سویی گفته شده بود که برخی مطالب اعتباری ندارد لذا شیخ عباس قمی این کتاب را پالایش کرد و نام آن را از «مفتاح الجنان» به «مفاتیح‌ الجنان» تغییر داد. تصویر فوق بخشی از مقدمۀ شیخ عباس قمی بر مفاتیح الجنان است که می‌نویسد: و بعد چنين گويد اين فقير بى بضاعت و متمسك بأحاديث أهل بيت رسالت عليهم السلام عباس بن محمد رضا القمى ختم الله لهما بالحسنى و السعادة كه بعضى از اخوان مؤمنين از اين داعى درخواست نمودند كه كتاب مفتاح الجنان را كه متداول شده بين مردم مطالعه نمايم و آنچه از ادعيۀ آن كتاب كه سند دارد ذكر نمايم و آنچه را كه سندش بنظرم نرسيده ذكر ننمايم و اضافه كنم بر آن بعض ادعيه و زيارات معتبره كه در آن كتاب ذكر نشده پس احقر خواهش ايشان را اجابت نموده و اين كتاب را به همان ترتيب جمع آورده و ناميدم آن را به مفاتيح الجنان و مرتب گردانيدم آن را بر سه باب باب اول در تعقيب نمازها و دعاهاى ايام هفته و اعمال شب و روز جمعه و بعض ادعيۀ مشهوره و مناجات خمس عشره و غيرها باب دوم در اعمال ماههاى سال و فضيلت و اعمال روز نوروز و اعمال ماههاى رومى باب سيم در زيارات و آنچه مناسب آن باب است اميد كه اخوان مؤمنين بر وفق آن عمل نمايند و اين گنه‌كار رو سياه را از دعا و زيارات و طلب مغفرت فراموش نفرمايند. دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs

ربط و نسبت «مفاتیح الجنان» و «مفتاح الجنان» مرحوم استاد مهدی پیشوایی: نگارش كتاب «مفاتيح الجنان» يك اقدام تاريخى و مهم بود كه مرحوم حاج شيخ عباس قمى، محدّث، فقيه و موّرخ بزرگوار در زمان خود انجام داد و از نسل حاضر، شايد كم تر كسى متوجه انگيزه اين اقدام بزرگ مرحوم حاج شيخ عباس قمى باشد. در زمان ايشان، كتاب دعايى بوده به نام «مفتاح الجنان» كه اكنون منسوخ شده و اصلا شايد از نسل حاضر كم تر كسى بداند كه چنين كتابى وجود داشته است. خود مرحوم حاج شيخ عباس قمى در كتاب مفاتيح الجنان در ذيل «زيارت وارث (زيارت هفتم امام حسين(عليه السلام))» متعرّض اين مسأله مى شود كه انگيزه تأليف كتاب مفاتيح الجنان اين بوده كه در كتاب «مفتاح الجنان» دعاهاى مجعول زيادى وجود داشته، يا زيارت نامه هاى مجعولى بوده كه براى هركدام ثواب هاى عجيب و غريب ذكر شده بود; مثلا اين كه اگر كسى فلان دعا (دعاى حُبّى) را بخواند ـ العياذبالله اگر هرگونه كار حرامى انجام داده باشد، همه گناه هانش پاك مى شود; و خداوند به او ثواب هفتاد هزار پيامبر، هفتاد هزار زاهد، هفتاد هزار شهيد و هفتاد هزار نمازگزار مى دهد!! و ... چنين مسائلى چه قدر براى مردم بدآموزى دارد و چه قدر مردم را به طرف فساد مى كشاند! مرحوم حاج شيخ عباس قمى مى بيند كه نبايد فقط از اين كتاب انتقاد كرد. چه قدر مى شود با گفتن، مردم را متوجه ضعف اين كتاب كرد؟ به همين دليل، كتابى شبيه همين كتاب مى نويسد به نام «مفاتيح الجنان»، اما بسيار بهتر و جامع‌تر، و آن را به بازار عرضه مى كند. با آمدن اين كتاب، «مفتاح الجنان» از گردونه خارج مى شود. ايشان با احاطه و با مهارت و دانشى كه داشت، كتاب «مفاتيح الجنان» را با سليقه اى زيبا نگاشت. اكنون سال هاست اين كتاب در همه قفسه ها در مساجد و زيارتگاه ها، در كنار قرآن مجيد قرار دارد (برگرفته از مقالۀ «گزارشی از نگارش و تدوین مقتل جامع سید الشهدا») دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs

فرق انتحال و اقتباس و اقتباسی بودن عنوان کتاب «مفاتیح الجنان» استاد محمد اسفندیاری: شك نيست كه ميان انتحال و اقتباس بايد تفاوت گذاشت. يكى از نويسندگان معاصر در تفاوت انتحال و اقتباس, تشبيه هنرمندانه اى به كار برده كه گفتنى است: عمل نويسنده اى كه اقتباس مى كند, مانند عمل زنبور عسل است كه موادى را از گلها جمع آورى مى كند و به شهد مبدل مـى سـازد, امـّا عمـل نويسنده اى كــه آنچه را ديگران نوشته اند, عيناً در كتاب خود مى آورد, مانند سرقتى است كه مورچه از انبار غله مى كند. اين رو اقتباس, هيچ نقصى نيست و از اعتبار كتاب نمى كاهد. خاصّه اقتباس در عنوان كتاب كه گاهى ـ چنان كه افتد و دانى ـ چاره اى جز آن نيست. زيرا در انتخاب عنوان كتاب, محدوديتهايى وجود دارد كه نويسنده را به تنگنا مى افكند و او را وامى دارد تا از عنوان كتاب ديگران بهره گيرد. چنان كه برخى از كتابها, با اقتباس از عنوان كتاب ديگران انتخاب شده است همچنين بايد اشاره كرد به عنوان كتاب مفاتيح الجنان كه قطعاً اقتباس از عنوان كتاب مفتاح الجنان است و عنوان «مفتاح الجنان» نيز احتمالاً اقتباس از عنوان كتاب «مفتاح الفلاح» شيخ بهائى است. هكذا عنوان «مفتاح الفلاح» احتمالاً از عنوان «فلاح السائل» سيد بن طاووس اقتباس شده است. آنچه اين گفته را قوّت مى بخشد, اين است كه موضوع كليه اين كتابها در دعاست و لابد مؤلف «مفاتيح الجنان», عنوان كتاب «مفتاح الجنان» را, و مؤلف «مفتاح الجنان» نيز عنوان كتاب «مفتاح الفلاح» را, و او نيز عنوان كتاب «فلاح السائل» را ملحوظ داشته است. گفتيم عنوان «مفاتيح الجنان», (قطعاً) اقتباس از عنوان «مفتاح الجنان» است. رهيافت من بدين نكته, براساس توضيح مرحوم شيخ عباس در آغاز كتاب «مفاتيح الجنان» است. وى مى گويد: (بعضى از اخوان مؤمنين از اين داعى درخواست نمودند كه كتاب مفتاح الجنان را كه متداول شده بين مردم مطالعه نمايم و آنچه از ادعيه آن كتاب كه سند دارد ذكر نمايم و آنچه را كه سندش بنظرم نرسيده ذكر ننمايم و … پس احقر خواهش ايشان را اجابت نموده و اين كتاب را بهمان ترتيب جمع آورده و ناميدم آن را به مفاتيح الجنان). مفاتيح الجنان. تصحيح سيد هاشم رسولى محلاتى. ترجمه سيّد احمد طيبى شبسترى. (انتشارات علميه اسلاميه, 1349). ص 24, مقدّمه كتاب. پس همان گونه كه مى نگريم, اساساً كتاب «مفاتيح الجنان», تهذيب كتاب «مفتاح الجنان» است و لذا عنوان آن نيز اقتباس از «مفتاح الجنان» است (برگرفته از مقالۀ «عنوان کتاب و آیین انتخاب آن» نوشتۀ محمد اسفندیاری، می‌توانید مشروح این مطلب را در اینجا بخوانید). دوستان خود را از طریق لینک زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید:⬇️⬇️ @chsiqs

مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام برگزار می‌کند: دومین جلسه از سلسله جلسات بررسی و نقد کتاب 🛑 بررسی تحلیلی روایات نشانه‌های ظهور 🛑 🎙با حضور: 🔵 خدامراد سلیمیان (نویسنده) 🔵 حمیدرضا مطهری (ناقد) 🔵 مصطفی صادقی کاشانی (ناقد) ⏰ زمان: دوشنبه، سوم مهر، ساعت 19 شرکت به صورت حضوری و مجازی مکان: قم، خیابان دورشهر، کوچۀ 15، پلاک چهار 📱لینک شرکت مجازی در جلسه: https://aparat.com/CHSIQS/live می‌توانید تصویر فهرست و صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا مشاهده کنید. دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs

صوت دومین جلسه از سلسله نشست های بررسی و نقد کتاب مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام با موضوع کتاب بررسی تحلیلی روایات نشانه‌های ظهور 🎙با حضور: 🔵 خدامراد سلیمیان (نویسنده) 🔵 حمیدرضا مطهری (ناقد) 🔵 مصطفی صادقی کاشانی (ناقد) برگزارشده در تاریخ 3 مهر 1402 دوستان خود را از طریق نشانی زیر به کانال مرکز پژوهش‌های تاریخ اسلام دعوت کنید (بازنشر مطالب کانال فقط با ذکر نشانی کانال مرکز و ذکر منبع جایز است): ⬇️⬇️ @chsiqs