💠فیلسوف‌های بدکردار و روشنفکران رذل(۱) 🖊محمدصدرا مازنی 🔻۱. چند سال قبل میهمان یکی از اقوام فاضلم بودم. جناب آقای دکتر مهدی اسلامی. کتابی در دست مطالعه داشت. نامش «فیلسوفان بدکردار» بود. نوشته‌ی نایجل راجرز و مل تامپسون و ترجمه‌ی احسان شاه قاسمی که امیرکبیر آن را منتشر کرده بود. مدتی بعد کتاب دیگری در قطع پالتویی از نشر هِرمس به چشمم خورد. به نام «روشنفکران رذل و مفتش بزرگ»، اولی را تورق کردم و دومی را خواندم. اولی از نوع افشاگری‌های رسانه‌ای بود. عناوینی چون «رسواترین رؤسای جمهور جهان» و یا «فساد فلان سلبریتی» و یا «بیسار هنرمند و اهل علم». اخباری که هرچند وقت یک بار منتشر می‌شود. 🔻کتاب فیلسوفان بدکردار به شخصیت برخی از فلاسفه ای که سرشار از تناقض و ضعف و شهوت و غریزه‎اند اشاره دارد. اشخاصی که شیوه‌ی زندگی‌شان لزوماً مبتنی بر اندیشه‌ورزی آنها نیست. این روشِ رو کردن اخلاق جنسی فیلسوفانی چون برتراند راسل، نیچه، فروید، فوکو و مانند آنها منتقدین و مدافعینی دارد. مخالفین، کردار زشت جمعی از فلاسفه در مقابل انبوهی از فیلسوفان درستکردار را جفا به اهل فلسفه می‌دانند و مدافعان معتقدند: این کار با هدف روشن‌گری برای جوانان انجام می‌شود. آنها می‌گویند: « شناساندن روی پنهان این فیلسوفان موجب می شود جوانانی که در شبکه‌های اجتماعی چند جمله فلسفی از فلان فیلسوف، را می‌شنوند تقلید نکنند و آن جمله‌ها را وحی منزل نپندارند.» 🔻اگرچه گاه مسأله اساسی‌تر و غم‌انگیزتر از آن است که این افشاگری‌ها بتواند اثر کند. گپ و گفتی صمیمی با جمعی از جوانان دانشجو درباره یک سلبریتی را به یاد دارم که برایم عجیب می‌نمود. آنها چنان شیفته‌ی این بازیگر بودند که نه تنها خروج از کشور، کشف حجاب و اساسا فسادش را که با هیچ مرام اخلاقی قابل درک نیست را نمی دیدند؛ بلکه با ژستی روشن‌فکرمأبانه آن را توجیه می‌کردند! از این‌رو مساله فراتر از نگارش کتابی افشاگرانه درباره فساد اخلاقی فلان فیلسوف است. من اما اگرچه انتشار چنین کتبی را کم اهمیت می‌دانم. اما در مقابل از انتشار فسادهای سیاسی، مالی و جنایاتی که برخاسته از ذهن بیمار فلسفی آنها است، عمیقاً دفاع می‌کنم. مثلاً اگرچه بحث درباره‌ی رفتارهای جنسی امثال نیچه را بی ثمر می دانم؛ اما نمی‌توانم نقش او را در تقویت جنایات هیتلر نادیده بگیرم. از این رو معتقدم رفتارهای حیله‌ورزانه و مبتنی بر دروغ فیلسوفان باید افشا و نقد شود. با ادای احترام به همه ی فیلسوفان مومن، شاید تعبیر«فیلسوفان پفیوزهای تاریخ‌اند» از دکتر علی شریعتی نه اتهامی به همه که اشاره به همین فیلسوف‌های بدکردار باشد. 🔻۲. کتاب دوم اما «روشنفکران رذل و مفتش بزرگ» نام دارد. آقای داریوش مهرجویی کارگردان مطرح کشورمان آن را نوشته است. پیشتر از او کتاب‌ «جهان هلوگرافیک» نوشته مایکل تالبوت را خوانده بودم. ترجمه‌ی روانی دارد. در مقدمه‌ کتاب اشاره دارد که کتاب روشنفکران رذل نخست جهت پایان نامه کارشناسی رشته‌ی فلسفه در ادبیات دانشگاهUCLA در سال1347 به تحریر درآمده است. حاصل دورانی است که متأثر از ادبیات کلاسیک و اندیشه‌های مذهبی و بشردوستانه تئودور داستایوفسکی بود. 🔻در کتاب برادران کارامازوف داستان در داستانی رخ می‌دهد. ایوان کارامازوف برای برادر کوچک‌ترش، آلیوشای نوکشیش داستانی تحت عنوان مفتش بزرگ نقل می‌کند. داستایوفسکی در این کتاب از شخصیت‌هایی یاد می‌کند که روشنفکران رذل تاریخ‌اند. چون همگی به نوعی دست به جنایت زده‌اند. اشخاصی که در عمل و گفتار با نوعی تناقض مواجه‌اند. طنز تلخ ماجرا این است که برای بشریت، دست به کشتار و نابودی ابنای بشر می‌زنند. دوستانی که علاقه‌مند به مباحث کلام و الهیات هستند برادران کارمازوف را بخوانند؛ چون در این کتاب به یکی از مهمترین چالش‌های کلامی یعنی خیر و شرّ و مقوله‌ی عدل الهی اشاره می‌شود. ادامه دارد. #فلسفه #مسایل_اخلاقی @masaelepazuheshi @daghdagheha