✡️ کابالیسم در خاورمیانه و شمال آفریقا
1️⃣ در سده 17، از طریق افرادی چون حییم بن عطار مراکشی و شالوم بن یوسف شبّازی، شاعر نامدار یهودی ساکن یمن، فرقه #کابالا در شمال آفریقا و یمن گسترش یافت. در این دوران در تونس و الجزایر نیز برخی چهره‌های سرشناس یهودی رهبری حلقه‌های کابالا را به دست داشتند. مردخای بن موسی ساسون بغدادی در بغداد حلقه متنفذی از فرقه کابالا پدید ساخت که تا سده 20 در منطقه حضور داشت.
2️⃣ اسحاق بن موسی نیز در روستای حریر (اربیل کردستان) مستقر شد و #خاندان_حریری را بنیان نهاد. یکی از پسران اسحاق، به نام پیناس، در ماجرای شبتای زوی [بزودی درباره‌اش صحبت می‌كنیم] شرکت فعال داشت. دو پسر دیگر او، به نام‌های حییم و اسحاق، حاخام‌های شهر رواندوز اربیل بودند. اعضای خاندان حریری در تمامی سده‌های 18 و 19 در #کردستان فعال بودند و از رهبران فرقه کابالا در بین‌النهرین به‌شمار می‌رفتند.
3️⃣ در نیمه دوّم سده 18، حاخام #شلوم_شرابی (1720-1777)، که به یک خانواده یهودی مستقر در یمن تعلق داشت، در بیت‌المقدس مستقر شد و به رهبر معنوی فرقه کابالا در شمال آفریقا و به تعبیر دائرة‌المعارف یهود «در سراسر مشرق‌زمین» بدل شد. #طریقت_شرابی به مشرب صوفیان مسلمان شباهت آشکار داشت.
4️⃣ بدین‌سان، #بیت‌المقدس به یکی از کانون‌های مهم تولید #صوفیان_یهودی و تکاپوی آنان در شمال آفریقا و سراسر مشرق زمین بدل شد. با توجه به پیشینه تاریخی و فضای فکری و سیاسی مکتب کابالا، روشن است که این کانون می‌توانست تأثیرات جدی بر فرقه‌های اهل #تصوف داشته باشد و به منبع الهام انواع #مدعیان_مهدویت در میان مسلمانان بدل گردد. [دقت كنید]
5️⃣ دائرة‌المعارف یهود می‌نویسد: «اقتدار تفوق‌آمیز این حلقه به سرعت در تمامی کشورهای اسلامی تثبیت شد و مواضعی بسیار نیرومند کسب کرد.» [دقت كنید] طریقت شرابی تا سده بیستم در بیت‌المقدس مستقر بود.
✍️ عبدالله شهبازی
✡️ یهودیان مخفی مشهد و واقعه الله‌داد (٣)
1️⃣ رفت‌وآمد به خانه ملا مهدی فراوان بود. نه تنها #یهودیان از سراسر جهان، در مسیر خود از شرق به غرب یا از شمال به جنوب، و به‌عکس، به خانهٔ او می‌آمدند، بلکه افسران بلندپایهٔ #انگلیسی نیز به خانه ملا مهدی سر می‌زدند.
2️⃣ ملا مهدی به #تصوف علاقمند بود و #جوزف_ولف در اوّلین دیدار دریافت که او از سران فرقه‌ای است به‌نام #صوفیان_یهودی.
3️⃣ #یهودیان_مشهد در زمان سفر اوّل ولف به مشهد (١٨٣١)، یعنی سال‌ها پیش از #واقعه_الله‌داد (١٨٣٩)، دارای تعلّقات خاص فرقه‌ای بودند و عقایدی را ترویج می‌کردند که آمیزه‌ای از یهودیت و مسیحیت و اسلام و تصوف یهودی (کابالا) و ایرانی و هندی بود. چیزی شبیه به فراماسونری ولی در کسوت عرفان شرقی!!
4️⃣ ملا مهدی از جوزف ولف پرسید: آیا دربارهٔ تصوف چیزی می‌دانی؟ ولف پاسخ مثبت داد و از سفر خود به شیراز گفت و دیدارش با پسر میرزا ابوالقاسم سکوت که رئیس صوفیان شیراز بود. ملا مهدی گفت: می‌توانی در میان یهودیان مشهد صوفیان بسیار بیابی. و توضیح داد که صوفیان یهودی مشهد مرشدی دارند به‌نام ملا محمدعلی (اشکپوتی).
5️⃣ آنان مانند #دراویش مسلمان حشیش می‌کشند تا ذهن خود را از جهان مادی خارج کنند، آواز می‌خوانند، و می‌کوشند در هستی، که آن را «خدا» می‌نامند، ذوب شوند!
6️⃣ به‌نوشته ولف، علاوه بر ملا مهدی (ماشی‌یح)، ملا فینحاس، ملا الیاهو، ملا نیسان و آبراهام موشه از صوفیان یهودی‌اند. در میان یهودیان ایران «ملا» لقب #حاخام بود و این نشان می‌دهد بیش‌تر سران جامعه یهودی مشهد صوفی بودند.
7️⃣ ملا مهدی و سایر صوفیان یهودی مشهد در زمان سفر ولف (١٨٣١)، هشت سال پیش از واقعه الله‌داد (١٨٣٩)، قرآن می‌خواندند و در ظاهر آن را به‌عنوان کتاب آسمانی قبول داشتند. جوزف ولف می‌افزاید: آن‌ها پیش مرشد قرآن و سایر کتب مذهبی را می‌خوانند تا تأییدی بر حقانیت نظام فکری خود بیابند.
✡️ یهودیان مخفی مشهد و واقعه الله‌داد (۴)
1️⃣ شخصیت دیگر، که ولف او را توصیف می‌کند، همان ملا محمدعلی اشکپوتی (عشق‌آبادی)، مرشد صوفیان یهودی مشهد، است.
2️⃣ وی می‌نویسد: ملا محمدعلی اشکپوتی، آموزگار #صوفیان_یهودی، به من معرفی شد... او به من این اصول خود را آموخت: اوّل، در جهان شرّ وجود ندارد. دوّم، به کسی که روحش جذب خدا شده #زنا و کردار مشابه دیگر صدمه نمی‌زند. سوّم، جهان از ابد بوده است. چهارم، جهان و خدا یکی است.
3️⃣ ولف نام برخی #مسلمانان_صوفی را می‌برد که عقایدی شبیه به ملا محمدعلی اشکپوتی دارند. ولف از تجربهٔ نوشیدن شراب و خوردن گوشت خوک (گراز) با صوفیان یهودی و مسلمان می‌گوید. آنان مدعی‌اند که اطاعت خداوند به گوشت و نوشیدنی نیست، به راستی و صفا و باطن قدسی است!
4️⃣ ولف می‌نویسد: ماشی‌یح مدعی بود که یکی از دوستان صوفی یهودی‌اش به مدارج عالی رسیده و خصوصیات پیامبری پیدا کرده تا بدان حد که نمی‌تواند به ولف بگوید. ولف می‌افزاید: صوفیان یکدیگر را مانند فراماسون‌ها [از طریق علاماتی] می‌شناسند.
5️⃣ همه‌چیز نشان می‌دهد که #یهودیان_مشهد در آن سال‌های پرآشوب، رفتاری مرموز و فرقه‌گونه دارند و اجباری بودن گروشِ سال‌ها بعد، مورد تردید است.
6️⃣ #جوزف_ولف می‌نویسد: من غالباً می‌شنیدم که صوفیان یهودی مشهد می‌گفتند آن‌ها دو نوع دین دارند: ظاهر و باطن. دین ظاهر برای مردم است و دین باطن برای لژهای [محافل داخلی] آن‌ها است.
7️⃣ جوزف ولف در خانه رئیس یهودیان مشهد با یک #یهودی سبزواری آشنا می‌شود:
👈 روزی شخصی یگانه و استثنایی وارد اتاقم شد؛ ملا لوی بن ماشی‌یح که در مشهد #مسلمان است و زمانی که به سرخس می‌رود #یهودی. زن و فرزندان او هنوز خود را یهودی اعلام می‌کنند!
✍️ استاد عبدالله شهبازی