🌀 نظریه چگونه تولید می‌شود؟ 🔹 گاهی گفته می‌شود که ممکن است با مشاهده پریدن کلاغی یا افتادن سیبی از درخت، در ذهن یک محقق نظریه ای بوجود بیاید. 🔹 ولی این کافی نیست، اگر ذهن کسی درگیر موضوعی نباشد و در مورد آن مطالعه نداشته باشد، ممکن است هزاران بار پرواز کلاغ و یا افتادن سیب از درخت را ببیند، ولی نظریه‌ای در ذهنش بوجود نیاید. 🔹 در تجربه شخصی خودم به این نکته رسیدم که گاهی صبح زود در آستانه بیدار شدن، ایده ابداعی در مورد برخی مسائلی که روزها، ماه‌ها و حتی سال‌ها ذهنم را درگیر کرده بود، به ذهنم خطور می‌کند. به طور نمونه، امروز صبح نکته جدیدی در مورد رابطه ناکارآمدی اقتصاد خرد و مقوله عدالت به ذهنم رسید که محصول کلنجار فکری بود که روزهای اخیر در مورد نظریات عدالت ارسطو داشتم و نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد که این بحث با مبحث کارکرد اقتصاد خرد که آن هم دغدغه ام در سالیان اخیر بوده، چفت و وصل شد و از درونش نظریه ای در مورد حلقه‌های گمشده مطالعاتی در اقتصاد خرد به ذهنم خطور کرد. 🔹 این چند خط را نوشتم تا دغدغه درجه دوم دیرینه ام راجع به الگوی تولید علوم انسانی اسلامی و از جمله اقتصاد اسلامی را منعکس کنم، بر اساس رویکرد مبناگروی مورد پذیرش در معرفت‌شناسی اسلامی، تولید نظریه از مبانی آغاز می‌شود و احیانا از ترکیب آنها نظریه حاصل می‌شود؛ ولی خیلی مکانیزم شکل‌گیری نظریه مشخص نشده است که چطور یک محقق به نظریه می‌رسد یا نمی‌رسد. اینها مباحث روانشناختی و جامعه‌شناختی تولید علم است. ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 تقدم نظریه دکتر غنی‌نژاد بر مشاهده 🔹دکتر غنی‌نژاد در مناظره اخیرش با دکتر جبرائیلی از تقدم نظریه بر مشاهده (یا نظریه باری مشاهده) سخن گفت و آن را دلیل صحت ادعاهایش گرفت؛ در حالی که پذیرش این ادعا مساوی قبول نوعی ناواقع گرایی است و باعث مشکلی می‌شود که در منطق از آن به عنوان مصادره به مطلوب یاد می‌شود؛ یعنی شما همه مشاهدات را به نفع نظریه خود تفسیر می‌کنید. 🔻 اتفاقا دکتر غنی‌نژاد در مناظره اخیر خود دچار همین مشکل مصادره به مطلوب متاثر از نظریه باری مشاهده یا تقدم نظریه بر مشاهده شده بود، ایشان هر شاهد عینی که بر ناکارآمدی لیبرالیسم کلاسیک مورد پذیرشش ارایه می‌شد را یا رد می‌کرد یا توجیه می‌کرد، ایشان در دام همان خطری افتاده بود که پوپر از آن با عنوان ابطال ناپذیری نظریه یاد می‌کند؛ یعنی نظریه‌پرداز هیچگاه زیر بار شواهد ناسازگار با نظریه اش نمی‌رود. 🔹 دکتر غنی‌نژاد در همین مسیر چندبار ادعا کرد که همه شرکتهای دولتی چینی زیانده هستند و در مقابل سوال دکتر جبرائیلی برای بردن نام یکی از این شرکتها، طفره رفت و باز ادعای خودش را بدون دلیل تکرار کرد. ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 اقتصاد اسلامی از فارابی تا محقق کرکی 🔹 پس از ظهور انسان ۲۵۰ ساله، دوره غیبت با ظهور اندیشه مدینه فاضله فارابی آغاز می‌شود و فضای عرضه علم العمران یا همان دانش پیشرفت ابن‌خلدون پس از گذشت حدود ۵۰۰ سال فراهم می‌شود. در این دوره حکمایی چون مسکویه و ابن‌سینا؛محدثینی همچون شیخ صدوق و کلینی؛ فقهایی همچون شیخ طوسی، خواجه نصیرالدین طوسی، محقق حلی و محقق کرکی و تحلیلگران اجتماعی همچون ابن‌خلدون اندیشه اقتصاد اسلامی را بسط می‌دهند. 🔹 در این دوره ۵۰۰ تا ۶۰۰ ساله، شاهد وقوع نوعی رنسانس اسلامی ناشی از تقابل دو رویکرد صوفی‌گری دنیاگریز و رویکرد اصیل اسلام نسبت به فعالیت اقتصادی می‌باشیم. تفکر عقلی-حدیثی با علل الشرایع شیخ صدوق (حدود ۹۶۰ میلادی)آغاز شد و با شکل‌گیری رویکرد اجتهادی شیخ طوسی(حوالی ۱۰۰۰ میلادی) قوت گرفت. خواجه نظام الملک در سال ۱۰۶۵ میلادی با ایجاد نظامیه بغداد، دانشگاهی اسلامی بنا نهاد که بعداً الهام‌بخش ایجاد دانشگاه آکسفورد شد. 🔻ابن‌خلدون حوالی سال ۱۴۰۰ میلادی با ارائه نظریه ماشه، این تاریخ را بازخوانی می‌کند و در کتاب العبر به این سوال پاسخ می‌دهد که چرا تمدن اسلامی پس از اوج سرزمینی در ۷۰۰ میلادی دچار افول در حوالی ۱۴۰۰ میلادی شد و آندلس را به مسیحیان واگذار کرد. 🔹پس از افول تمدن اسلامی در اندلس،۱۰۰ سال پس از ابن‌خلدون شاهد بسط عملی اندیشه اقتصادی اسلام در ایران با محقق کرکی در دوره صفویه و عینیت یافتن آن با دارالفنون امیرکبیر و نهضت علمای شیعه علیه استعمار انگلیس در دوره قاجار و عرضه دانش مدون اقتصاد اسلامی توسط شهید صدر در دوره پهلوی می‌باشیم. ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀نفرین به این اقتصاد لعنتی 🔹 دفعه دوم بود که در حال کار با پیک موتوری غذا میدیدمش، دفعه قبل ماسک زده بود که کسی نشناسدش، ولی شناختمش، اما خوشبختانه او مرا ندید؛ از دانشجویان قدیم کارشناسی اقتصاد بود که درسش را تمام کرده بود؛ این دفعه سر یک سه راهی روبرو شدیم، بهش راه دادم برود، او هم تشکری کرد و رفت، امیدوارم که مرا نشناخته باشد؛ همه وجودم را شرم و خجالت برداشت که این چه اقتصادی است که ما درس می‌دهیم که یک تحصیل کرده مجبور است در غیر حوزه تخصصی اش کار کند؛ چهره‌اش توی آفتاب سرخ شده بود، و این شرمندگی ام را بیشتر کرد. 🔹 آنچه بیشتر اذیتم می‌کند این است که در امور اقتصاد ایران نیاز به کار زیاد است و ما نیروی کیفی کمی در اختیار داریم و البته منابع مالی هم نداریم که با آن بتوانیم زندگی یک دانشجوی کارشناسی، ارشد یا دکتری اقتصاد را تامین کنیم و آنها بیایند برای حل مشکلات اقتصادی فکر و طرح و برنامه بدهند. البته خدا را شکر که بالاخره پیک موتوری هست که این بندگان خدا با کسب روزی حلال جلوی زن و بچه شون شرمنده نشوند. ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀بزرگترین رانت خصوصی سازی تاریخ ایران با فروش سه بانک ملت، تجارت و صادرات (بخش اول) 🔹دولت تصمیم گرفته باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات را واگذار کند؛ تصمیمی که در ظاهر خصوصی‌سازی است، اما در عمل می‌تواند به بزرگ‌ترین رانت تاریخ اقتصاد ایران بدل شود. خریداران با اندک هزینه‌ای می‌توانند کنترل بانک‌هایی را در دست گیرند که مجموع دارایی‌های آن‌ها بیش از کل بودجه عمومی سال جاری دولت است. 🔻دولت چهاردهم در پی واگذاری باقیمانده سهام خود در سه بانک خصولتی ملت، تجارت و صادرات است؛ تصمیمی که در شرایط کنونی نیازمند توجه و حساسیت ویژه خواهد بود، چراکه در صورت چشم‌پوشی از مواردی که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود، شاهد شکل‌گیری یک رانت بزرگ با کلیدواژه «خصوصی‌سازی» خواهیم بود. 🔹 روز دوشنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۴، هیأت عالی واگذاری با فروش باقی‌مانده سهام دولت در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات موافقت کرد. طبق این مصوبه، مقرر شد سهام مذکور با قیمت پایه و شرایطی برابر با قیمت تابلو بورس در روز عرضه (معادل قیمت پایانی روز قبل از عرضه) به اضافه ۱۰۰ درصد، به صورت نقد و اقساط شامل ۵۰ درصد نقد و باقی‌مانده به شکل اقساط حداکثر تا پایان سال جاری عرضه شود. 🔻آخرین بار در سال ۱۳۹۹ و در دوره دولت دوازدهم، بخشی از سهام این سه بانک در قالب صندوق سرمایه‌گذاری «دارایکم» در بورس اوراق بهادار عرضه شد. اما با توجه به ملاحظاتی که در ادامه خواهد آمد، واگذاری باقیمانده سهام دولت در این بانک‌ها هم خلاف سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی بوده و هم تهدیدی جدی برای مدیریت اقتصادی کشور در شرایط جنگی کنونی به شمار می‌آید. 🔹نقد حقوقی؛ تکمیل خطای دولت‌های پیشین بر اساس بند «ج» سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی که در سال ۱۳۸۵ ابلاغ شد، دولت تنها مجاز به واگذاری حداکثر ۸۰ درصد از سهام چهار بانک دولتی رفاه، ملت، تجارت و صادرات بوده است. با این حال، دولت‌های گذشته با تخطی آشکار از این مجوز، طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۹ بین ۸۸ تا ۱۰۰ درصد سهام هر یک از این بانک‌ها را واگذار کردند. اکنون دولت چهاردهم نیز در ادامه همان رویه غلط قصد دارد باقی‌مانده سهام دولت در این بانک‌ها را واگذار کند. 🔹نقد مدیریتی؛ بحرانی بی‌پایان در اقتصاد ایران 🔻بانکداری خصوصی در ایران نه تنها بحران‌آفرین بوده بلکه عمدتاً به خلق رانت برای مالکان به زیان عموم مردم انجامیده است. در حالی که همچنان تعیین تکلیف بانک‌هایی همچون آینده و ایران‌زمین به چالش تبدیل شده، واگذاری مدیریت سه بانک بزرگ تجارت، ملت و صادرات که در زمره پنج بانک بزرگ تجاری کشور قرار دارند و نزدیک به یک‌سوم دارایی‌های شبکه بانکی کشور را در اختیار دارند، با پرسش‌ها و ابهامات جدی روبه‌رو است. 🔻درآمد حاصل از این واگذاری برای دولت بسیار ناچیز خواهد بود؛ به گونه‌ای که حتی بر اساس مصوبه هیأت عالی واگذاری، رقم حاصل از فروش سهام مذکور کفاف پرداخت حقوق یک ماه کارکنان دولت را نیز نمی‌دهد. با این حال، انتقال مدیریت این بانک‌ها می‌تواند اداره اقتصاد کشور را برای دهه‌ها با بحران مواجه کند و سیاست‌گذاران اقتصادی را ناگزیر به حل مشکلات مدیریتی این سه بانک سازد. 🔻ساختار سهامداری این بانک‌ها و بلاتکلیفی سهام عدالت شرایطی ایجاد کرده که واگذاری تتمه سهام دولت، به معنای واگذاری کنترل آن‌ها به خریداران خواهد بود. به بیان دیگر، خریداران باقیمانده سهام دولت با اندک هزینه‌ای می‌توانند کنترل بانک‌هایی را در دست گیرند که مجموع دارایی‌های آن‌ها بیش از ۶۰۰۰ همت (بیش از کل بودجه عمومی سال جاری دولت) است. 🔻بانک تجارت، اصلی‌ترین بازیگر مبادلات ارزی شبکه بانکی کشور، بانک ملت بزرگ‌ترین بستانکار شرکت ملی نفت و شرکت‌های دولتی و بانک صادرات دارای وسیع‌ترین شبکه شعب بانکی در خارج از کشور است. واگذاری این قدرت اقتصادی عظیم به افراد فاقد صلاحیت می‌تواند اقتصاد ایران را با بحران‌های بی‌پایان روبه‌رو کند. تجربه ۲۵ ساله فعالیت بانک‌های خصوصی در ایران پس از انقلاب نشان می‌دهد نهادهای مسئول در تشخیص صلاحیت فعالان حوزه بانکی خطاهای بزرگی داشته‌اند و احتمال تکرار این خطا بسیار بالاست. 🔹ادامه در نوشته بعد 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀بزرگترین رانت خصوصی سازی تاریخ ایران با فروش سه بانک ملت، تجارت و صادرات (بخش دوم) 🔹نقد ارزش‌گذاری و رانت ارزان‌فروشی 🔻طبق مصوبه هیأت واگذاری، این سهام با قیمت پایه و شرایطی معادل قیمت پایانی روز قبل از عرضه به اضافه ۱۰۰ درصد و به شکل ۵۰ درصد نقد و باقی‌مانده اقساط تا پایان سال جاری عرضه می‌شود. این در حالی است که به دلیل نابسامانی بازار سرمایه در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه، ارزش سهام این بانک‌ها بسیار پایین‌تر از ارزش ذاتی آن‌هاست. 🔻برای نمونه، بانک ملت بیش از ۶ میلیارد دلار دارایی ارزی خالص دارد؛ بنابراین قیمت مصوب هیأت واگذاری مصداق آشکار ارزان‌فروشی اموال ملی است. به‌ویژه آنکه ساختار سهامداری این بانک‌ها و وضعیت بلاتکلیف سهام عدالت موجب شده باقیمانده سهام دولت در حکم «سهام طلایی» باشد؛ چرا که تقریباً کنترل بانک را به خریداران منتقل می‌کند. بنابراین ارزش سهام مذکور بسیار بیش از میزانی است که در مصوبه هیات عالی واگذاری آمده است. 🔻برای مثال اگر قیمت روز تصویب این مصوبه را مبنا قرار دهیم دولت باقیمانده سهام خود در بانک تجارت را که ۱۰.۱۵ درصد است با کمتر از ۱۳ همت که نیمی از آن نقد و مابقی به صورت اقساط است به خریدار واگذار می‌کند. به عبارت دیگر با توجه به ساختار سهامداری خاص بانک تجارت خریدار می‌تواند با نزدیک به ۱۳ همت که نیمی از آن نیز به صورت قسطی پرداخت خواهد شد کنترل بانک بزرگ و نسبتاً سالم تجارت را در اختیار بگیرد. 🔻در مجموع، قیمت پیشنهادی سازمان خصوصی‌سازی برای این بانک‌ها آن‌چنان پایین است که می‌توان واگذاری آن‌ها را بزرگ‌ترین رانت تاریخ خصوصی‌سازی در ایران دانست. این رانت افزون بر منافعی است که خریداران پس از تملک، از مسیر دریافت تسهیلات ریالی و ارزی ارزان به صورت دائمی کسب خواهند کرد. 🔻در شرایطی که کشور سال‌هاست در تعیین تکلیف بانک‌های متخلفی همچون بانک آینده درمانده است، خصوصی‌سازی این سه بانک می‌تواند اقتصاد کشور را با بحران‌های بنیادین مواجه سازد. حتی در خوش‌بینانه‌ترین حالت، اگر این واگذاری بابت بدهی دولت به صندوق‌های بازنشستگی انجام شود، نتیجه‌ای جز تبدیل این بانک‌ها به محملی برای تأمین مالی کسری مزمن صندوق‌ها و ایجاد بانک‌هایی زیان‌ده با ناترازی‌های گسترده ندارد. 🔹نقد حکمرانی؛ تصمیمی عجیب در بحبوحه جنگ اقتصادی 🔻در شرایطی که کشور در وضعیت جنگی قرار دارد و شدیداً نیازمند ابزارهای کارآمد برای تأمین مالی دولت و هدایت اعتبارات به سمت بخش‌های مولد است، خروج دولت از ساختار سهامداری این بانک‌ها به معنای از دست دادن بخش مهمی از ابزار حکمرانی خواهد بود. 🔻تجربه نشان می‌دهد بسیاری از کشورها در شرایط جنگی نه‌تنها بانک‌های دولتی را واگذار نمی‌کنند بلکه در مواردی بانک‌های خصوصی را نیز تحت کنترل دولت قرار می‌دهند. 🔻بخش مهمی از زیرساخت سوخت کشور در اختیار بانک ملت است و هرگونه تلاطم مدیریتی در این بانک می‌تواند اختلالات جدی در حکمرانی انرژی ایجاد کند. اینکه چرا در چنین شرایطی تصمیم به واگذاری سهام دولت در این سه بانک گرفته شده و مدیریت آن‌ها به امید عملکرد خریداران ناشناخته رها می‌شود، به هیچ عنوان قابل درک نیست. https://www.tabnak.ir/005aUD 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 خطر انقلاب رنگی خطرناک ناتو در گرجستان برای تغییر منطقه قفقاز 🔹 غرب در تلاش است تا سناریوی اوکراین را در گرجستان هم اجرا کند. گرجستان خط اتصال دریای سیاه به دریای خزر از طریق باکو و نقطه اتصال قفقاز شمالی به قفقاز جنوبی است. برای ناتو که قصد درگیر شدن با روسیه را دارد، کنترل این کشور بسیار اهمیت داشته و هزینه‌های هنگفتی هم برای بر هم زدن توازن نیروهای سیاسی و روی کار آوردن مزدوران خود کرده که همه تا این لحظه ناکام مانده است. 🔻مردم این کشور به خوبی خاطره ساکاشویلی و دوران سیاه او را در خاطره دارند، ساکاشویلی که از جمله مزدوران شناسنامه‌دار امریکا بود، با نزدیک شدن به رژیم صهیونیستی و افزایش همکاری نظامی با این رژیم با ارتش روسیه وارد جنگ بی‌ثمری شد که خروجی‌اش جدایی قطعی بخش‌هایی از این جمهوری بود. از آن زمان تا به امروز، جریان‌های غربگرا هیچ جایگاهی در گرجستان نداشته و در بیشتر انتخابات هم شکست خورده‌اند. تلاش برای کودتای رنگی علیه اکثریت توسط اقلیت‌های مزدور نیز راه به جایی نبرده است. 🔻هرچند اکثریت مردم این کشور مخالف سیاست‌های غرب در کشورشان هستند، مانند همیشه، طیفی از جوانان و دانشجویان گرجستانی که توسط دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی غرب جذب شدند، زمینه ناآرامی در این کشور را با اعتراض به نتایج انتخابات شوراها فراهم کردند. 📎برگرفته از کانال اخبار سوریه 🔻 وقوع انقلاب رنگی در گرجستان با توجه به تحولات جمهوری آذربایجان برای ایران هم بسیار خطرناک است. ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀معرفی اجمالی کتاب روش‌شناسی اقتصاد 🔹 کتاب روش‌شناسی اقتصاد نوشته محمد جواد توکلی، با رویکردی تحلیلی، به واکاوی روش‌های نظریه‌پردازی در اقتصاد رایج و اقتصاد اسلامی و بررسی اعتبار آنها می‌پردازد. نویسنده توضیح می‌دهد که هرچند اقتصاددانان سنتاً گرایش به روش‌های قیاسی داشته‌اند اما در مسیر تبیین و پیش‌بینی پدیده‌های بیرونی ناگزیر به بهره‌گیری از روش‌های تاریخی و استقرائی شده‌اند. این روند، چالش‌هایی همچون مشکل تعمیم در استقراء و دشواری دستیابی به قوانین جهان‌شمول را پیش روی آنان قرار داده است. 🔻اقتصاددانان برای کاهش این محدودیت‌ها به تکنیک‌هایی مانند فرض ثبات سایر شرایط متوسل می‌شوند تا در قالب یک «آزمایشگاه ذهنی»، امکان آزمون نظریه‌های خود را فراهم کنند. با این حال، پرسش اساسی درباره چگونگی آزمون نظریه‌های اقتصادی همچنان حل‌نشده باقی مانده است. 🔻تفاوت در مبانی فلسفی و معرفت‌شناختی نیز موجب تمایز روش‌شناسی اقتصاد اسلامی و اقتصاد رایج شده است. پژوهشگران اقتصاد اسلامی علاوه بر استفاده از روش‌های قیاسی و استقرائی، به دلیل دسترسی به منابع وحیانی، ناگزیرند روش‌های فهم متن همچون روش کشفی را نیز به‌کار گیرند. 🔻 این کتاب در ده فصل تنظیم شده و شامل محورهای همچون مبانی روش‌شناسی اقتصاد، چیستی نظریه و نظریه‌پردازی در اقتصاد، روش‌های تدوین نظریه در اقتصاد، تکنیک‌های نظریه‌پردازی در اقتصاد و چگونگی آزمون نظریه در اقتصاد است. 🔹 ببینید: معرفی کتاب در خبرگزاری ایکنا 📚برای تهیه کتاب با شماره جناب آقای گائینی تماس بگیرید👇 09124521048 ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀مگر دولت حقوق کامل می‌دهد، که کار تمام وقت می‌خواهد؟ 🔹کارمندی می‌گفت اینکه رئیس جمهور محترم فرمودند، چون کارمندان کار نمی‌کنند، ساعت کار را به ۴ ساعت بین ساعت ۹ تا ۱ تقلیل دهیم، خوب است؛ ولی باید خدمتشان عرضه داشت که دولت به اندازه همین ۴ ساعت هم حقوق نمی‌دهد؛ چطور انتظار دارد ۷ تا ۸ ساعت کار کنیم! ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀تلاش بیهوده برای احیای واحد منسوخ ریال و قران 🔹حذف ۴ صفر از پول ملی ارزش حسابداری دارد که ارقام را سبک‌تر می‌کند، ولی کارکرد اقتصادی ندارد. منتهی اشتباه تصمیم اخیر این بود که واحد منسوخ ریال را حفظ کردیم، و واحد منسوخ تر قران را هم به آن اضافه کردیم. معقول تر این بود که واحد پول همان تومان رایج در عرف شود، بدون اینکه عنوان پول خردی برای آن در نظر بگیریم. 🔹 این مصوبه آدم را به یاد بعضی از معادل‌های فارسی عجیب و غریبی می‌اندازد که فرهنگستان زبان فارسی برای واژگان بیگانه انتخاب می‌کند، واژگانی که هیچگاه در بین مردم جا نمی‌افتند، مثل کشیده به عنوان معادل کاریکاتور که در عرف عمومی به معنای سیلی است! ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 چگونه اثر مکانیزم ماشه را در اقتصاد ایران خنثی کنیم 🔹 در میزگرد خبرگزاری فارس بر چند نکته تاکید کردم: 🔻بازگشت تحریم‌های سازمان ملل در مقایسه با تحریم‌های یکجانبه آمریکا بسیار کم اثر است؛ 🔻 اکنون ایران بسیار قدرتمندتر از ده سال قبل است؛ 🔻قدرت‌های اقتصادی همچون چین و روسیه تحریم‌ها را به رسمیت نمی‌شناسند. 🔻 باید در پی خنثی‌کردن تحریم‌ها بود به جای تلاش برای رفع تحریم‌ها 🔻 با خنثی کردن مکانیزم‌های ماشه داخلی مانند دلاری شدن هزینه تولید می‌توان تحریم را بی‌اثر کرد 🔹مشروح مصاحبه: اینجا ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2