🔺کرسی ترویجی [۳۱۶]: «نقش متقابل دولت و مردم در اقتصاد اسلامی (نظریه معیت دولت - مردم)» 🔻ارائه‌دهنده:حجت‌الاسلام دکتر سیدمحمدکاظم رجایی 🔻ناقدان: حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد نوروزی و محمدجواد توکلی 🔻مدیر کرسی: حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد قاسمی‌اصل 🗓 دوشنبه | ۱۹ آبان ۱۴۰۴ 🕡 ساعت ۱۲:۳۰ 📌 موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) طبقه منفی ۲، سالن اندیشه 🔗لینک شرکت در جلسه: http://iki.ac.ir/live ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 اقتصاد بازاری جرم و عشق 🎙 دکتر یوسف اباذری 🔹گری بکر استاد اقتصاد دانشگاه شیکاگو از این صحبت می‌کند که چطور از پس انحرافات اجتماعی بر‌آییم؟ امری که ترامپ هم بر آن مانور می‌دهد. اینکه جرم و جنایتی در جامعه رخ می‌دهد، چه کار کنیم؟ 🔻او می‌گوید آدم‌ها انتخاب عقلانی می‌کنند. این همان نکته‌ای است که اینها تحمیل می‌کنند و یک آدم عاقل انتزاعی می‌سازند که هیچ جا وجود ندارد. آدم عاقل یک انتزاع نظری است. بکر می‌گوید آدم‌ها یعنی فرد و فرد انتخاب عقلانی می‌کند. این انتخاب عقلانی هم بر مبنای هزینه-فایده صورت می‌گیرد. 🔻اگر فردی جرمی می‌کند، هزینه و فایده کرده است.* اگر هزینه یک انحراف پایین باشد، جرم و آن انحراف زیاد می‌شود. بکر بر همین مبنا پیشنهاد کرد ‌حداقل مجازات موجود را برای فردی که جرمی کرد، حتما باید اعمال شود. این در ظاهر بد نیست، اما در عمل فاجعه‌آفرین است؛ زیرا شرایط مخففه جرم را کنار می‌گذارد، با این مبنا که هزینه جرم را بالا ببرد. 🔻در نتیجه این تصمیم آمار زندانی‌ها در آمریکا یک‌مرتبه خیلی زیاد شد و به دو‌میلیون‌و ۵۰۰ هزار نفر رسید که یک‌‌میلیون‌و ۵۰۰ هزار نفر آن سیاه‌پوست‌ها و رنگین‌پوست‌ها هستند. آنجلا دیویس گفت هرگز در آمریکا نژادپرستی این‌قدر عریان نبوده است که یک‌میلیون‌و 500 هزار نفر سیاه‌پوست به خاطر جرائم کوچک زندانی باشند. ضمن آنکه تحقیقات بعدی نشان داد که تصمیم بکر به‌هیچ‌وجه از جرم نکاست. بنابراین همین اقتصاد بازار آزادی که در آمریکا به جای خاصی اطلاق شد، این فاجعه را پدید آورد. 🔻در ایران هم از‌جمله آقای طبیبیان گفت این جامعه‌شناسی را رها کنید و دنبال گری بکر بروید. گری بکر همان راه‌حل هزینه و فایده را درباره مسائل عشقی هم پیشنهاد کرد؛ یعنی در یک رابطه خصوصی باید هزینه و فایده کرد. تصور نکنید شوخی می‌کنم. همین الان در جامعه همین‌طور است. او گفت زن و شوهر و خواهر و برادر و پدر و مادر بر مبنای هزینه-فایده زندگی می‌کنند. همه روابط اجتماعی ما بر مبنای هزینه-فایده است. 🔻بکر عنوان کتابش را  Crime and Punishment: An Economic Approach نامید که بخش نخست آن اقتباسی از عنوان رمان مشهور داستایوفسکی یعنی جنایت و مکافات است. جالب است که در داخل کتاب داستایوفسکی شخصیتی به نام سونیا هست که دست به یکی از انتخاب‌های تراژیک زندگی می‌زند؛ یعنی نامادری و دو خواهر و برادر ناتنی‌اش در حال مرگ هستند و او تصمیم می‌گیرد که فاحشگی کند. کجای این تصمیم هزینه-فایده است؟ 🔻البته بکر می‌گوید این هم هزینه-فایده است. او فاحشگی را به جای مرگ عزیزانش انتخاب کرده است. وقتی وکان کتابش را نوشت، مهم‌ترین مقوله‌ای که به آن نقد کرد، همین انتخاب عقلانی بود که اساس افکار نئولیبرال‌ها از‌جمله کالکتیونئولیبرال‌های ایرانی مثل آقای غنی‌نژاد و آقای نیلی و امثالهم است. آنها می‌گویند افراد عاقلانه انتخاب می‌کنند. در حالی که افراد مجبور می‌شوند که انتخاب کنند. سونیا مجبور است که بین خرید دارو و فحشا یا مرگ عزیزانش یکی را انتخاب کند. 🔻اگر پای صحبت‌های مجرمین بنشینید، از این سخنان تراژیک زیاد می‌شنوید و به شما نخواهند گفت که این انتخاب عقلانی ما بوده است. وکان گفت کسانی که در آمریکا یا هر جامعه دیگری جرم و جنایتی انجام می‌دهند، پاره‌ای از مسئولیت بر عهده خودشان است، اما عمده مسئولیت به عهده اجتماع است که اینها را وادار می‌کند دست به این کار بزنند. 🔻نئولیبرال‌ها از وقتی آمدند، دست به یک تصفیه عظیم زبانی هم زدند. به جای فاحشه از تعبیر کارگر جنسی استفاده کردند. با گفتن تعبیر کارگر جنسی طوری رفتار می‌کنند که انگار ما کارگر صنعتی داریم، کارگر خدماتی داریم و کارگر جنسی هم داریم. توجه در این دقایق زبانی اهمیت دارد. این دگرگونی زبانی بخشی از governmentality است». 🔻کل متن مصاحبه را اینجا بخوانید👇 https://www.sharghdaily.com/بخش-روزنامه-100/1063877-ما-دیگر-شهروند-نیستیم ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀مردودی های سال اول برنامه هفتم پیشرفت 🔻 وزارت اقتصاد 🔻 بانک مرکزی 🔻 وزارت راه 🔻 وزارت آموزش و پرورش 🔻 وزارت بهداشت 🔹وزارت راه ۷۷ درصد، وزات صمت ۶۲ درصد، وزارت اقتصاد ۶۰ درصد و وزارت نیرو ۵۶ درصد از احکام سال اول برنامۀ هفتم توسعه را محقق نکرده‌اند. 🔹 در مجموع ۶۰ درصد احکام در سال اول برنامه اجرا نشده است. 🔹 پی‌نوشت: البته عدد و رقم ها یک مقدار به هم نمی‌خورد ولی تقریبا نشان می‌دهد که نهادهای اقتصادی خیلی خوب عمل نکردند. ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 کاش همه نمایندگان مثل آقای حاجی دلیگانی از دولت مطالبه می‌کردند، به جای اینکه بنشینند و گزارش تعداد ماده و تبصره برنامه را ردیف کنند، برنامه ای خوب است که وضعیت معیشت مردم را بهتر کند، مردم را خانه دار کند، تورم را کنترل کند ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 مغالطه‌های بنزینی 🎙 دکتر حسین صمصامی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی 🔹هزینۀ تمام شدۀ یک لیتر بنزین برای دولت زیر ۲۰۰۰ تومان است و اینکه می‌گویند دولت برای هر لیتر بنزین ۵۰ هزار تومان هزینه می‌کند، حرف غلطی است. دولت حتی یک ریال و یک سنت هم بابت خرید بنزین پول نمی‌دهد؛همۀ هزینه‌ها از نفت ملی پرداخت می‌شود(۲۳هزار تومان هرلیتر نفت را به پالایشگاه خصوصی و ‌نیمه خصوصی می‌دهد ۲۷هزار و پانصد تومان هر لیتر بنزین را از آنها می‌خرد به شیوه تهاتری) ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 پادکست ارزیابی عدالت در سیاست حذف یارانه پنهان حامل‌های انرژی 🔻 با تشکر از آقای دکتر محمد جواد رضایی که زحمت تهیه پادکست با استفاده از هوش مصنوعی را کشیدند و پیشاپیش از اشتباهات جزیی در تلفظ برخی کلمات پوزش می خواهم. 🔻 متن گزارش راهبردی ارزیابی عدالت اقتصادی در سیاست حذف #یارانه_پنهان حامل‌های انرژی از منظر اقتصاد اسلامی که توسط مرکز تحقیقات اسلامی مجلس منتشر شده را در اینجا بخوانید👇 https://eitaa.com/eqmoq2/3589 ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🟥 تحلیل اقتصاد ایران ۱. چرا در اقتصاد ایران تورم زیاد است و ارزش پول ملی كم می‌شود؟ ۲. چه موقع مشكل تورم حل خواهد شد؟ 🟨 جناب آقای دكتر محمدجواد توكلی روابط‌عمومی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) 🖥 @iki_ac_ir

🌀 پاسخی به سوالات وزیر اقتصاد 🔻 دیروز دکتر مدنی زاده در مجلس سوالاتی مطرح کرد در این مورد که چرا به نرخ رشد ۸ درصد نرسیدیم، چرا تورم مهار نشده و سوالاتی از این دست. 🔹 ایشان به سوالات پاسخ نداد ولی گفت ما کلی آیین‌نامه برای برنامه هفتم پیشرفت نوشتیم؛ ولی مشکلات حل نشده است. 🔹 جناب آقای دکتر مدنی زاده راه‌حل مشکلات اقتصاد ایران نوشتن آیین نامه نیست؛ باید اشتباهات سیاستی قبلی را اصلاح کرد؛ اگر سیاست ارزی نادرست را اصلاح نکنیم؛ اگر از دلاری شدن هزینه تولید برنگردیم؛ اگر طومار بانک‌های خصوصی را نپیچیم؛ و اگر تفکرات در مورد کسری بودجه و نقش مخرب بانک‌ها در آن را اصلاح نکنیم، وضعیت همین است که هست! 🔻 جناب آقای دکتر مدنی زاده باید از تجارب گذشته عبرت گرفت؛ بدن نحیف اقتصاد ایران تحمل شوک های ارزی و قیمتی بیشتر را ندارد، آزموده را آزمودن خطاست. ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 مرگ تجارت جهانی آزد با سیاست های ترامپ 🔹رابرت لایت‌هایزر، معمار تعرفه‌های ترامپ در گفت‌وگو با فایننشال‌تایمز نکات جالبی درباره پایان تجارت آزاد و ادعاهایی در مورد عدالت در تجارت جهانی دارد. 🔹 او می‌گوید:«وقتی ترامپ به من گفت بیا و سیاست تعرفه‌ای رو اجرا کن، گفتم باشه، ولی این بار واقعاً باید جدی باشه.این فقط یه حرکت نمادین نیست؛ این یه تغییر بنیادینه در نگاه ما به تجارت جهانیه.» 🔹او مهمترین دستاوردش را سن گونه بیان می‌کند: «فکر می‌کنم مهم‌ترین چیز این بود که برای اولین بار بعد از نیم قرن، ما درباره عدالت در تجارت حرف زدیم، نه فقط درباره آزادی تجارت.» 🔹او عنوان می‌کند که با اعمال تعرفه‌ها بر فولاد، آلومینیوم و کالاهای چینی، هدفش فقط حمایت از تولیدکنندگان آمریکایی نبود، بلکه احیای شأن کارگر آمریکایی بود که در رقابت جهانی جا مانده بود. «من نمی‌خواستم آمریکا فقط واردکننده کالا باشه، می‌خواستم دوباره سازنده باشیم.» ‌ https://way2pay.ir/489908/ 🔹پی‌نوشت: البته در منطق آمریکایی، عدالت در تجارت جهانی این است که همه منافع از پیرامون به مرکز با محوریت آمریکا سرازیر شود و حالا که منافعشان با تجارت آزاد کم شده، زیر میز زدند که منافع خودشان را با شعار عدالت بیشینه کنند ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

🌀 درگذشت استاد اقتصاد ایران زمین 🔹 متاسفانه با خبر شدیم که دکتر ابراهیم رزاقی استاد اقتصاد توسعه و ایران درگذشت. 🔻 وی از معدود اقتصاددانانی بود که برداشت درستی از مشکلات اقتصاد ایران داشت و آثار ارزشمندی از جمله کتاب اقتصاد ایران زمین از خود برجای گذاشت . ✍️توکلی 👁‍🗨eitaa.com/eqmoq2

‌بررسی صورت‌های مالی پالایشگاه اصفهان در سال ۱۳۸۶ به‌خوبی نشان می‌دهد که در این سال نقطه عطف مهمی در ساختار اقتصاد ایران رقم خورده است. تا پایان سال ۱۳۸۵، تعامل دولت با پالایشگاه‌ها مبتنی بر نظام «حق‌العمل‌کاری» بود. در این چارچوب، دولت به‌عنوان مالک نفت ملی، خوراک را به پالایشگاه‌ها می‌داد و پس از فرآورش، تمام محصولات شامل فرآورده‌های اصلی مانند بنزین و گازوئیل و فرآورده‌های ویژه مانند روغن‌ها و حلال‌ها را تحویل می‌گرفت. پالایشگاه در ازای این خدمت صرفاً حق‌العمل ثابتی دریافت می‌کرد که برای پالایشگاه اصفهان در سال ۱۳۸۵ حدود ۴۸ میلیارد تومان بوده است. از سال ۱۳۸۶، این الگو به‌طور ناگهانی و بی‌سروصدا دگرگون شد. نفت خام به‌صورت «فروش دلاری» به پالایشگاه‌ها واگذار شد و فرآورده‌های تولیدی نیز با همان منطق «خرید دلاری» از آن‌ها بازخرید گردید. هرچند هیچ جریان واقعی ارز و حتی تبادل پول در میان نبود و عملیات صرفاً حسابداری انجام می‌شد، اما اثر آن در ترازنامه‌ها و در ساختار توزیع درآمد بسیار واقعی و عمیق بود. نتیجه مستقیم این تحول، جهش ناگهانی سود پالایشگاه اصفهان از ۴۸ میلیارد تومان در سال ۱۳۸۵ به ۷۹۳ میلیارد تومان در سال ۱۳۸۶ بود؛ یعنی انتقال حدود ۷۴۵ میلیارد تومان از سود عمومی که پیش‌تر در تراز مالی دولت ثبت می‌شد به ترازنامه یک بنگاه خاص. این تغییر الگو به‌سرعت در سراسر بخش انرژی و صنایع مادر گسترش یافت. از سال ۱۳۸۶ به بعد، نه‌فقط فرآورده‌های پالایشی، بلکه خوراک و محصولات پایه پتروشیمی، فولاد، مس، آلومینیوم و سایر فلزات نیز بر مبنای نرخ ارز قیمت‌گذاری شدند. به بیان دیگر، کل زنجیره مواد اولیه تولید در ایران، از نفت و گاز تا فلزات اساسی، به‌تدریج دلاریزه گردید. در ظاهر این سیاست به‌منزله «واقعی‌سازی قیمت‌ها» و «افزایش کارایی بنگاه‌ها» توجیه شد، اما در عمل، ساختاری ایجاد کرد که هر جهش در قیمت جهانی یا نرخ ارز را به سود نجومی برای بنگاه‌های بزرگ تبدیل می‌کرد. سود این شرکت‌ها به‌جای آن‌که حاصل افزایش بهره‌وری یا نوآوری باشد، صرفاً از محل تغییر قیمت‌های جهانی یا نرخ تسعیر ارز رشد می‌کرد. مکرر اتفاق افتاد که با افزایش عامدانه نرخ ارز، کاهش قیمت جهانی پوشش داده شد تا سود بنگاه کاهش نیابد! در نتیجه، نرخ ارز به متغیری تعیین‌کننده در بازتوزیع ثروت ملی بدل شد: با هر افزایش دلار، سود این صنایع خام و نیمه‌خام فروش جهش می‌کرد و همزمان هزینه زندگی خانوار و هزینه تولید بنگاه‌های مولد داخلی افزایش می‌یافت. این فرایند به دلاریزه شدن غیرمستقیم بودجه خانوار انجامید؛ زیرا خانوار ایرانی بدون آنکه درآمد دلاری داشته باشد، بخش عمده‌ای از کالاها و خدمات مصرفی خود را بر مبنای قیمت‌های دلاری پرداخت کرد. در گذشته، مابه‌التفاوت قیمت نفت خام و ارزش فرآورده‌ها به‌عنوان درآمد عمومی دولت ثبت می‌شد، اما پس از سال ۱۳۸۶ این مابه‌التفاوت به سود بنگاه‌ها منتقل گردید. بررسی صورت های مالی نشان می‌دهد سود ۴۸ میلیارد تومانی سال ۱۳۸۵ پالایشگاه اصفهان همگام با افزایش نرخ ارز رسمی به رقم ۳۵۹۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳ رسیده است. از همین رو کسری بودجه دولت به‌جای آن‌که ناشی از کمبود منابع یا افزایش هزینه‌های جاری باشد، در واقع بازتاب «انتقال سازمان‌یافته منابع» به سمت بخش‌های دلاریزه‌شده اقتصاد است. در چنین چارچوبی، هر افزایش نرخ دلار همزمان سه اثر دارد: افزایش سود بنگاه‌های بزرگ، افزایش هزینه زندگی مردم، و افزایش کسری بودجه دولت. به‌بیان دقیق‌تر، دلار نه‌تنها واحد مبادله خارجی بلکه به اهرم بازتوزیع ثروت داخلی تبدیل شده است. نتیجه نهایی این روند، تمرکز بی‌سابقه سود در دست اقلیت و تضعیف مداوم توان مالی دولت و خانوار است. اگر جناب رئیس‌جمهور امروز از «ناترازی بودجه» یا «کمبود منابع» سخن می‌گوید، باید ریشه این ناترازی را در همان سیاست دلاریزه‌سازی نظام قیمت‌گذاری منابع ملی جست‌وجو کند. در دنیا بر سر تصرف منابع جنگ صورت می‌گرد، ایران به دست خود، با جهانی سازی قیمت‌ها، دولت و ملت خود را از منابع ملی محروم کرده است‌. بازگشت به الگوی ریالی و حق‌العملی در زنجیره‌های پایه، اصلاح ساختار قیمت‌گذاری و قطع وابستگی سود بنگاه‌ها از نرخ ارز، شرط ضروری برقراری تعادل میان بودجه عمومی، هزینه خانوار و عدالت اقتصادی است. این اقدام یک انتخاب نیست، یک ضرورت است و مجموعه‌ای که «نظام» نامیده می‌شود، باید پیش از آنکه دیر شود، به این فاجعه پایان دهد. اقتصاد ایران هم اکنون نیز در وقت اضافه است... @syjebraily