خلاصۀ درس اخلاق آیت‌الله العظمی مظاهری؛ فضیلت‌های فراموش شده 🔸فضیلت نهم؛ انتقاد و انتقادپذیری بِسْمِ‏ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم‏ 🔹یکی از فضیلت‌های فراموش شده در اجتماع، «انتقاد» است. 🔹معنای انتقاد آن است که عیب، گناه یا اشتباه دیگران با دلسوزی و به قصد اصلاح، بدون سرزنش، به خودشان گوشزد شود. البته در این میان اهمیّت «انتقادپذیری» کمتر از اهمیّت انتقاد نیست و این دو فضیلت فعلاً در خانواده‌ها، و در جامعه فراموش شده است. 🔹از تبعات ترک و فراموشی انتقاد و انتقادپذیری، فراگیر شدن گناهانی مانند سرزنش، غیبت، تهمت، افشای اسرار، شایعه‌پراکنی، عیب‌جویی، تحقیر و اهانت در جامعه است. 🔹توصیۀ پیغمبر اکرم«ص» به مؤمنین آن است که آینۀ یکدیگر باشند: «الْمُؤْمِنُ مِرْآةُ الْمُؤْمِن‏». 🔹چیزی که الان راجع به انتقاد مشهور شده و غلط است، آنست که در سایت‌ها، روزنامه‌‌ها و در فضای مجازی آبروی دیگران را می‌‌ریزد و بعد می‌‌گوید: من انتقاد کردم؛ یا دسته‌‌ای از جوان‌های تند، غیبت می‌‌کنند، تهمت می‌‌زنند و شایعه‌پراکنی می‌‌کنند و بعد می‌‌گویند ما انتقاد می‌‌کنیم. 🔹اینکه در رسانه‌های مختلف رسمی و غیر رسمی آبروریزی می‌‌کنند، انتقاد نیست. بعضی از روزنامه‌‌ها فحش‌‌نامه شده‌اند. بعضی از سایت‌ها افتضاح‌نامه شده‌اند. 🔹خداوند متعال در حدیث قدسی می‌فرماید: هركه به یک شیعه اهانت كند، آشكارا به جنگ من برخاسته است. 🔹نکتۀ دقیق و قابل توجه اینکه، در انتقاد، عیب‌یابی داریم نه عیب‌جویی؛ یعنی مؤمنین، عیب و ایرادی که آشکار است را یافته، به همدیگر تذکر می‌دهند تا رفع شود، ولی جستجوی عیب، نه تنها وظیفۀ کسی نیست، بلکه گناه است. 🔹نکتۀ دیگر اینکه انتقاد به اشخاص، اگر با تندی، تحقیر و نظایر آن همراه گردد، سرزنش است و دیگر انتقاد نیست، حتی اگر در خلوت و تنها به خود شخص تذکر داده شود. 🔹همچنین اگر عیب افراد به خودشان گفته نشود و در غیاب آنها برای دیگران بازگو گردد. این عمل ناپسند، از یک سو آبروریزی و از سوی دیگر، غیبت است، گاهی نیز با اهانت همراه می‌شود. 🔹باید توجه شود که که اسلام عزیز آبروریزی، اهانت و غیبت ندارد. 🔹پیامبر«ص» غیبت را چنین معنا کرده‌اند: «ذِكرُكَ أَخاكَ بِما يَكرَههُ»؛ یعنی آنچه که در رویش نتوانی بگویی، پشت سرش بگویی. غیبت آن است که اگر بشنود، بدش بیاید. 🔹گاهی نیز عیبی نسبت داده می‌شود که اساساً حقیقت ندارد و تهمت است. امام صادق«ع» می‌فرمایند: کسی که به مرد یا زنی تهمت زند را در قیامت روی تلّی از چرک و خون نگاه می‌دارند. 🔹امام صادق«ع» می‌‌فرمایند: بهترینِ دوستان و برادران من کسی است که عیوب مرا بگوید، ولی از آن به‌عنوان هدیه یاد می‌کنند. بر این اساس، انسان باید با شنیدن انتقاد دیگران و اطلاع از عیوبش، مثل وقتی که هدیه‌ای دریافت می‌کند، خوشحال ‌‌شود. 🔹امام على«ع» می‌فرمایند: دوست تو از آن جهت «صديق» ناميده شده است كه «صادقانه» دربارۀ خودت و معايبت، نصيحت مى‏گويد. پس هر كه چنين بود، رفیق او باش كه دوست، اوست. 🔹آن حضرت در روایت دیگری فرموده‌اند: آنكه عيب تو را بپوشاند، و در غياب تو از تو عيب‌جويى كند، دشمن توست، از او بر حذر باش. 🔹اگر انتقاد و انتقادپذیری در بین ملتی رواج یابد، آنگاه آن ملت، ملتی عاقل و مترّقی خواهد شد. 🔹بیشتر مردم به‌جای اینکه از انتقاد خوشحال شوند، از شنیدن تعریف و تمجید خود، خشنود می‌گردند. 🔹امیرالمؤمنین«ع» می‌فرمایند: آنكه عيب تو را برای خودت آشکار سازد، خیرخواه توست و کسی که از تو تعریف کند و مدح و ستایش تو را بگوید، مثل این است که سرت را بريده باشد، یعنی کمر به نابودی‌ات بسته است. 🔹زن و شوهر باید با تلطف و مهربانی از همدیگر انتقاد کنند. مسلّم است که هر دو عیب و ایراد دارند و باید به هم تذکر بدهند تا رفع شود. 🔹متأسفانه در بسیاری از خانه‌ها به‌جای انتقاد نیکو، زن و شوهر همدیگر را سرزنش می‌کنند و نسبت به هم پرخاشگرند. 🔹پدر و مادر باید در آداب اجتماعی فرزندان خود نیز نظارت داشته و عیوب آنها را با انتقاد سالم رفع نمایند. اگر بچه‌ها بی‌‌ادب باشند، پدر و مادر باید به آنها ادب یاد بدهند، البته با تلطف و مهربانی. 🔹در این خصوص لازم است مواظب باشند تذکر آنها با تحقیر و سرزنش همراه نگردد و به شخصیّت فرزند ضربه نزند. 🔹متن کامل در: 🌐 https://b2n.ir/m48110 #درساخلاق #فضیلت‌هایفراموششده 🆔 @almazaheri 📌کانال اطلاع رسانی #مرکز_مدیریت_حوزه_علمیه_اصفهان : @esfhozeh 📌