✅تحقیقی پیرامون حسّ مشترک:(قسمت اول) حس مشترک، از قوای باطنی است که صور حاصل از حواس ظاهری در آن جمع و به وسیله آن ادراک می‌شوند. ✅ابن‌سینا و اصطلاح حس مشترک: ابن‌سینا نخستین‌بار از این قوه به نحو مستقل یاد کرده و آن را همان فنطاسیا در زبان یونانی دانسته است. ✅ارسطو و اصطلاح فنطاسیا: 👈ارسطو اصطلاح فنطاسیا را برای قوه خیال به کاربرده و گاه، در معنای مجازی و اشتقاقی، آن را نامی عام برای قوای مدرکه دانسته است. وی اصطلاح حس مشترک را فقط در مورد ادراک محسوسات مشترک (یعنی حرکت و سکون، شکل، بزرگی، عدد و وحدت) به ‌کار برده است. او وجود قوه مستقلی را برای ادراک این امور، در عَرْضِ حواس پنج‌ ‌گانه ظاهری نفی کرده است. ✅نظر ارسطو در موردحسّ مشترک: 👈به نظر او، حس مشترک در میان این حواس جایگاهی ندارد، زیرا آن حواس، محسوسات مختص به خود دارند و در احساسِ آن محسوسات دچار خطا نمی‌شوند ــ به نظر ارسطو خطا در مرحله احساس روی نمی‌دهد بلکه خطا در تفکر است . در حالی که در محسوسات مشترک خطا ممکن است؛ بنابراین، حس مشترک همان قوه حاسه است به اعتباری دیگر، چنان‌که حاسه را می‌توان یک‌بار به این اعتبار در نظر گرفت که حواس پنج‌ ‌گانه در خدمت آن‌اند و ادراکات گوناگون از آن‌ها به نفس می‌رسد، و یک‌بار به اعتبار غیراختصاصی و با ملاحظه ادراکات چند حس یا همه حواس. به اعتبار دوم، قوه حاسه را حس مشترک می‌نامند. ✅ادراک محسوسات مشترک: 👈ادراک محسوسات مشترک، که همواره مقارن با محسوسات مختص است، سبب کامل شدن معرفت به یک شیء می‌شود. مثلاً احساس رنگ شیء توسط بینایی، همیشه همراه احساس بُعد، شکل، حرکت و مدت است. همچنین از طریق این حس می‌توان به ادراک محسوسات بالعرَض دست یافت. مثلاً با دوباره دیدن شیئی که قبلاً آن را دیده و مزه آن را چشیده‌ایم، بدون چشیدن دوباره، مزه آن را می‌توانیم تصور کنیم. علاوه بر این، تفصیل مرکّب (یعنی تشخیص و تجزیه ادراکات مرکّب از) چند محسوس و ترکیب محسوسات خاصه بین ادراکات یک حس (مثل ادراک سفیدی و سیاهی و رنگهای دیگر به واسطه بینایی) یا ترکیب محسوسات بین ادراکات چند حس (مثل ادراک شیرینی و سفیدی)، به حس مشترک نسبت داده می‌شود و در نهایت از طریق حس مشترک، که مقارن با حواس است، نفس می‌تواند ادراک حسی خود را وجدان کند؛ یعنی ادراکِ ادراک و احساسِ احساس. 👈به نظر ارسطو، قلب مرکز احساسات و در نتیجه مقرّ حس مشترک است و از این طریق با حواس در ارتباط است. ✅کندی و فارابی همچون ارسطو در مورد حس مشترک: 👈کندی و فارابی، همچون ارسطو، حس مشترک را قوه‌ای مستقل ندانسته‌اند. کندی، فَنطاسیا یا مصوِّره را قوه‌ای دانسته که واسطه میان حاسه و عاقله است و صورت محسوسات در غیاب مادّه آن‌ها در آن‌جا حاضر است. وی این حس را مستقر در مغز دانسته است. به این ترتیب، حس مشترک نزد کندی معنای محصِّلی ندارد. اما فارابی برای قوه حاسه، رئیسی تعیین کرده است که حواس پنج‌ ‌گانه خدمتگزاران آن هستند. به نظر او ادراکات حواس پنج‌ ‌گانه به مرکزی فرستاده می‌شوند که به نظر او در قلب مستقر است و سپس از آن‌جا این ادراکات به متخیّله فرستاده می‌شوند، زیرا حاسه خود در خدمت متخیله است. ✅ابن‌سینا و حس مشترک: 👈اما نزد ابن‌سینا و بیش‌تر فیلسوفان اسلامی بعد از او، حس مشترک نام خاصی برای یکی از قوای باطنی است و نه اعتبار دیگری برای عملکرد نفس در مرتبه حواس. به نظر ایشان، حس مشترک همچون حوضی است که حواس ظاهری همچون نهرهایی به آن متصل می‌شوند یا همانند پادشاهی است که حواس پنج‌ ‌گانه در حکم جاسوسان او هستند و اخباری را به او انتقال می‌دهند. البته صور حاصله در حس مشترک را قوه‌ای به نام خیال حفظ می‌کند. ✅دلیل ابن‌سینا بر وجود حس مشترک: 👈دلیل ابن‌سینا برای وجود حس مشترک، صدور احکام جزئی درباره تمایز میان محسوسات است که نمی‌توان آن‌ها را به حواس (به دلیل کثرتشان) و به عقل (به دلیل کلیت احکام عقلی) نسبت داد. وی همچنین شواهدی تجربی بر وجود حس مشترک ارائه کرده است؛ از جمله مدوّر پنداشتن امری که با سرعت در مداری می‌چرخد، مانند شعله آتش‌گردان و خطی دیدن شیئی که مستقیم حرکت می‌کند، مانند قطرات باران. همچنین تمثل صورتهای دروغین در کسی که فاقد برخی از حواس است یا صوری که انسان در حالت خواب یا بیماری می‌بیند از نشانه‌های وجود این قوه است. ابن‌سینا این قوه را جسمانی و مکان آن را در قسمت جلو مغز دانسته است. به نظر سبزواری، جسمانی تلقی نمودن این قوه اثبات معاد جسمانی را دشوار می‌نماید. #حس_مشترک ⬅️عضویت در کانال آموزش منطق و فلسفه اسلامی👈 @falsaman

✅تحقیقی پیرامون حس مشترک:(قسمت دوم) ✅فخررازی و دلایل ابن‌سینا: 👈فخررازی از کسانی است که دلایل ابن‌سینا را در اثبات حس مشترک نپذیرفته است. به نظر او، انتساب ادراکات حواس ظاهری به غیر از خود آن‌ها امری خلاف وجدان است. همچنین اثبات قوه‌ای که قادر به ادراکات متعدد باشد خلاف قاعده «الواحد» (از واحد جز واحد صادر نمی‌شود) است. فخررازی بر شواهد تجربی ابن‌سینا نیز اشکال کرده است. به نظر او، مدوّر یا مستقیم دیدن شیء در حال حرکت به این سبب است که قبل از محو شدن صورت قبلی، صورت دیگری در باصره به جای آن قرار می‌گیرد و جمع این صور سبب تصور دایره یا خط می‌گردد.  👈 ملاصدرا  بقای تصویر در باصره را نپذیرفته و بیان فخررازی را مردود دانسته است. ✅سهروردی و حسّ مشترک: 👈سهروردی نیز با توجه به مبنای تعدد قوای ابن‌سینا، دلیل وی برای اثبات حس مشترک را ناکافی دانسته است. به نظر وی، همان‌گونه که در حس مشترک ادراکات متکثر می‌توانند به قوه واحد منتسب باشند، نمی‌توان با استناد به تعدّد افعال و ادراکات، از تکثّر قوا دفاع کرد و حکم وهم را مخالف افعال متخیّله دانست. ✅ملاصدرا و حسّ مشترک: 👈ملاصدرا حواس باطنی و از جمله حس مشترک را قائم به نفس و مجرد دانسته است که بدن و مغز تنها زمینه حصول ادراکات را در نفس فراهم می‌آورند. وی استدلال نخست ابن‌سینا را، که مستند به عدم ادراک جزئیات توسط عقل است، ضعیف دانسته و بر مبنای وحدت نفس با همه قوا، نفس را مدرِک در جمیع ادراکات دانسته است که البته در بعضی اقسام ادراک نیازمند ابزارهای ادراکی همچون حواس ظاهری است. به نظر وی، قوی‌ترین دلیل بر وجود حس مشترک، مشاهده و ادراک صور در خواب یا بیماری است که واقعیتی در (عالم خارج) ندارد. البته به عقیده او اثبات تمایز میان حس مشترک و خیال چندان ارزش فلسفی ندارد و با نفی آن مسئله مهمی ایجاد نمی‌شود و تنها مسئله مهم اثبات قوه خیال و تجرد آن است که بسیاری از مسائل فلسفی مبتنی بر آن است. #حس_مشترک ⬅️عضویت در کانال آموزش منطق و فلسفه اسلامی👈 @falsaman