✴️ویژگی‌های روشنفکری - ۱ 🔶جریان روشنفکری اصالتاً غربی است و از خاستگاه و پایگاه غربی برخوردار است. 🔸محیط‌های شهری، به ویژه فضاهای دانشگاهی، زادگاه و موطن اصلی روشنفکری به شمار می‌روند. 🔶روشنفکر، مدعی نوگرایی و نوآوری در برابر کلاسیک و سنت است. 🔸تفکر نقادانه نسبت به گذشته و وضع موجود، لازمۀ ذاتی و معنادار روشنفکری است. 🔶در نظر روشنفکر، هر آنچه سنت‌گرایان اظهار می‌دارند، متهم به کهنگی و فرسودگی است. 📝سید احمد رهنمایی| #شماره_3 #روشنفکری #فرهنگ 🆔 @farhang_puya

✴️ویژگی‌های روشنفکری - ۲ 🔶تغییر وضع فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی موجود (اعم از حق یا باطل) به صورت فرصت طلبانه و محافظه‌کارانه، از جمله اهداف برجستۀ روشنفکری شمره می‌شود. 🔸جریان روشنفکری از زمان پیدایش، همواره موج سوار امواج سیاسی - فرهنگی و اعتقادی - مذهبی جامعه بوده است. 🔶روشنفکران همیشه خود را بالاتر و برتر از توده‌های مردمی می‌دانند و از این رو همواره میان خود و مردم فاصله‌های کاذب ایجاد می‌کنند. 🔸روشنفکران کمتر نسبت به مردم احساسِ دین می‌کنند. آن‌ها معتقدند که مردم باید هوادار و دنباله‌رو روشنفکران باشند و مطالبات آنان را تأمین کنند. 🔶تعصب و تحکیم روشنفکران در اعلان و ترویج اندیشه‌های دگرمدار، خود، به مراتب بیش از تعصب دین باوران نسبت به آموزه‌ها و ارزش‌های دینی است. با این وجود، روشنفکران، غیر خود را به دگماتیسم، تعصب و سطحی نگری متهم می‌سازند. 📝سید احمد رهنمایی| #شماره_3 #روشنفکری #فرهنگ 🆔 @farhang_puya

💡نگاهی به معنای روشنفکری(۱) 🔦ریشه مفهوم روشنفکری به معنی امروزی آن را شاید بتوان در روند دادگاهی یافت که در آن آلفرد دریفوس، افسر یهودی را محاکمه می‌کردند. دریفسون در پانزدهم اکتبر ۱۸۹۴ به جرم خیانت به ارتش فرانسه، دستگیر و در دسامبر همان سال محکوم به تبعید ابدی در جزیره‌ی شیطان در ناحیه‌ی گویان، در واقع در شمال شرقی آمریکای جنوبی شد. ✂️برشی از یادداشت علی‌اکبر عالمیان در نشریه فرهنگ پویا #شماره_3 #علوم_انسانی #روشنفکری 🆔 @farhang_puya

💡نگاهی به معنای روشنفکری(۲) 👈بعد از گذشت حدود ۵ سال و کشف اسناد جدیدی دال بر بی‌گناهی دریفسون، ماجرای محاکمه وی به یک مسئله سیاسی همه‌گیر تبدیل شد. امیل زولا، رمان نویس فرانسوی در ارتباط با همین محاکمه، در سیزدهم ژانویه ۱۸۹۸ نامه‌ی سرگشاده‌ای خطاب به رئیس‌جمهور وقت نوشت که با عبارت «من متهم می‌کنم» آغاز می‌شد. 🔸او در این نامه، ارتش و دادگستری را به اعمال خلاف قانون متهم کرد. این نامه را «کلمانسو» در صفحه‌ی اول روزنامه‌ی خود «Lauvove» به چاپ رسانید؛ در حالی که همان عبارت آغازین نامه‌ی زولا را برای عنوان برگزید. 🏵همان روز انتشار، حدود ۲۰۰ هزار نسخه از این روزنامه به فروش رفت. زولا را به خاطر نوشتن این نامه محاکمه و به یک سال زندان و پرداخت ۳ هزار فرانک فرانسه محکوم کردند. 🔔بلافاصله بیانیه‌ای با امضای حدود ۳۰۰ نفر که در میان آن‌ها نام بسیاری از نویسندگان، هنرمندان و دانشمندان فرانسه، از جمله آناتول فرانس و مارسل پروست نیز به چشم می‌خورد، در همان روزنامه به چاپ رسید که این بیانیه نیز محاکمه‌ی افسر یهودی را غیرقانونی اعلام می‌کرد. ✂️برشی از یادداشت علی‌اکبر عالمیان در نشریه فرهنگ پویا #شماره_3 #علوم_انسانی #روشنفکری 🆔 @farhang_puya

💡نگاهی به معنای روشنفکری(۳) 📜این نوشته که در نزد افکار عمومی به «بیانیه روشنفکران» شهرت یافت، ارتش و دادگستری آن زمان فرانسه را ناگزیر به عقب‌نشینی و تجدید نظر در رأی خود کرد؛ جایگاه ویژه‌ای به روشنفکران فرانسه بخشید و نفوذ آنان را در جامعه و افکار عمومی گسترش داد. 🏷پس از این واقعه بود که آناتول فرانس یکی از نخستین تعریف‌ها را از روشنفکران به دست داد. به عقیده فرانس، روشنفکران، آن گروه از فرهیختگان جامعه‌اند که بی‌آنکه تکلیفی سیاسی - برای فعالیتی در محدوده‌ی حرفه‌ی ایشان - به آن‌ها واگذار شده باشد، در اموری نیز دخالت می‌کنند و نسبت به آن‌ها واکنش نشان می‌دهند که به منافع و مصالح عمومی جامعه بستگی دارد. ✂️برشی از یادداشت علی‌اکبر عالمیان در نشریه فرهنگ پویا #شماره_3 #علوم_انسانی #روشنفکری 🆔 @farhang_puya

💡سلسه‌ی منورالفکری (۱) ✴️هنوز دو دهه از قرن بیستم میلادی نمی‌گذشت که سرتاسر دنیای غرب گرفتار جنگ جهانی دوم شده بود؛ فرانسه قدرت جهانی خود را از دست داده، عثمانی در اثر جنگ جهانی اول از هم پاشیده و روسیه نیز در آستانه انقلاب بلشویکی قرار داشت. این شرایط باعث می‌شد تا انگلستان خود را صاحب و مالک الرقاب منطقه ایران و هند ببیند. ☢در همین زمان قوای انگلیس با یک تهاجم غیرمنتظره قسمت‌هایی از جنوب ایران را تصرف نمودند. آیت الله شیخ محمد حسین برازجانی در پی این تجاوز اعلام جهاد و رئیس علی دلواری به‌ همراه دلیران تنگستان، مقاومت جانانه‌ای از خود نشان دادند. 🔶سید عبدالحسین لاری نیز با اعلام حکم جهاد علیه انگلیسی‌ها، اهالی فارس را به دفاع از ایران و اسلام فرا خواند. هنوز نبض پرحرارت روحانیت در تپش بود. درست در همان سال‌ها «سرپرسی کاکس» قراردادی ننگین را تحت عنوان ۱۹۱۹ به واسطه منورالفکر غرب زده‌ای به نام «وثوق الدوله» بر ایران تحمیل نمود. ✂️برشی از یادداشت حسن طاهری در نشریه فرهنگ پویا #شماره_3 #روشنفکری #تاریخی 🆔 @farhang_puya

💡سلسه‌ی منورالفکری (۲) 🔦بر اساس این قرارداد، کل ایران تحت قیومیت انگلیس قرار می‌گرفت. این قرارداد با حضور عالمان بیداردل در مجلس، همچون سید حسن مدرس، جامه عمل نپوشید. این دوره در حقیقت منازعه و جنگ نابرابر مردی تنهاست با جماعتی از روشنفکران لامذهب به سرکردگی رضاخان میرپنج که اسطوره و منجی منورالفکری ایران به شمار می‌آمد. 🖊در حقیقت، رضاخان که در علم و سواد حتی از حداقل‌های آن نیز بی‌بهره بود، همان آیینه تمام نمای تیپ خوش‌نما و فریبای روشنفکری بود. مدرس که به خوبی ماهیت این جماعت را می‌شناخت، یک تنه به جنگ با آنان رفت. منورالفکران در یک برنامه ریزی پنج ساله، رضاخان را به رئیس الوزرایی رساندند و در یک کودتای آرام، وی را همه کاره ملت نمودند. 📓تنها مجتهدی که صریحاً کودتا را خلاف قانون اساسی و خلاف جوهر آن، یعنی قرآن معرفی کرد، مدرس، نماینده سرشناس مجلس بود. مخالفت‌های مدرس سرانجام باعث قهر ظاهری رضاخان شد و مدتی از عرصه‌ی سیاسی ایران بیرون رفت. 📢این مخالفت‌ها اگرچه از سوی یک نفر بود، اما آنچنان مانع و سدی در برابر هدف‌های شوم انگلیس قرار می‌گرفت، که گاهی دست پروردگان لندن را از سر عصبانیت، به هتاکی و ناسزاگویی به مدرس وا می‌داشت. ✂️برشی از یادداشت حسن طاهری در نشریه فرهنگ پویا #شماره_3 #روشنفکری #تاریخی 🆔 @farhang_puya

💡سلسه‌ی منورالفکری (۳) 📄«علی دشتی» عامل مزدور انگلیسی‌ها و روحانی‌نمای فراماسون، در روزنامه شفق سرخ، با تیتر بزرگ نوشت: «پدر وطن رفت» و تا توانست مدرس را هتک کرد. با این وصف، مدرس به هیچ وجه کوتاه نیامد. سرانجام منورالفکران لایحه تغییر سلطنت به جمهوری را به صحن مجلس بردند و نمایندگان مزدوری همچون «محمد مصدق» با تمجید از رضاخان، سلطنت را به صورت مادام‌العمر به رضاخان سپردند. 📑مدرس پیش از این گفته بود: «منتظر بودم که اجانب از درختی که کاشته‌اند میوه‌اش را بچینند. من این روز را خوانده بودم.» رضاخان به عنوان شاه ایران، سلسله پهلوی را رسماً اعلام نمود و پس از یک دوره کوتاه با فریبکاری تمام و اظهار علاقه به اهل بیت(ع) و دست بوسی علما، پس از آنکه سلطنت خود را محکم نمود، اقدام به تغییر لباس، کشف حجاب، تعطیلی مدارس علمیه، تصرف موقوفات، باستان‌گرایی و محو مذهب و شریعت نمود. ✂️برشی از یادداشت حسن طاهری در نشریه فرهنگ پویا #شماره_3 #روشنفکری #تاریخی 🆔 @farhang_puya

💡سلسه‌ی منورالفکری (۴) ✅به قول تیمور تاش، وزیر دربار رضا شاه «گوشه پروگرام ده ساله بالا رفت». در این سلطنت، قانون‌گرایان، آزادی‌خواهان، اهل قلم، منورالفکران و غرب‌زدگانی که منصبی در حکومت و دربار نداشتند، بالاترین وزارتخانه‌ها و منصب‌ها را به دست آوردند و به عنوان تئوری‌پردازان حکومت دیکتاتور و مستبدی شدند که روزگاری شیخ فضل الله شهید را به آن متهم می‌ساختند. سید محمد حسن مدرس، همچون شیخ شهید به‌ خوبی ماهیّت این جماعت را شناسایی نمود و به قول خودش «این روز را خوانده بود». ❇️مدرس در نطقی اظهار داشته بود: «نوعی از تجدد به ما داده می‌شود که تمدن مغربی را با رسواترین قیافه، تقدیم نسل‌های آینده خواهند نمود... سیلی از رمان‌ها و افسانه‌های خارجی به وسیله مطبوعات و پرده‌های سینما به این کشور جاری خواهد شد. به طوری که پایه افکار و عقاید و اندیشه‌های نسل جوان ما از دختر و پسر تدریجاً بر بنیاد همان افسانه‌های پوچ قرار خواهد گرفت و مدنیّت مغرب و معیشت ملل مغربی را در رقص و آواز و دزدی‌های عجیب آرسن لوپن و بی‌عفتی‌ها و مفاسد اخلاقی دیگر خواهند شناخت». ✳️پس از مدتی که قانون کشف حجاب و منع لباس روحانیت در سراسر کشور اجرا شد، بسیاری از روحانیان فریب خورده توسط منورالفکران، فریاد غریبانه شیخ شهید را زیر لب و در دل زمزمه می‌کردند که «از سر من عمامه را برداشتند، از سر همه بر خواهند داشت». ✂️برشی از یادداشت حسن طاهری در نشریه فرهنگ پویا #شماره_3 #روشنفکری #تاریخی 🆔 @farhang_puya

⏳ پیشینه میرزا ملکم‌خان 💡چرا که او اولین ایرانی است که به تأسیس لژ پرداخت و اندیشه‌های ماسونی را در سطحی گسترده تبلیغ کرد؛ به‌طوری‌که «پدر منورالفکری» در ایران لقب داده‌اند. 📚 ملکم‌خان پیش‌از آن‌که منشأ اثر در اندیشه بخش عظیمی از رجال سیاسی ایران باشد، نماینده جریان فکری نوینی است که با تأثیر از غرب در ایران شکل گرفت. 🔚 برخی از آثار و نوشته‌های بر جای مانده از او تا مدت‌ها به صورت مانیفست روشنفکری، خط و مشی اکثر نخبگان سیاسی ایران را ترسیم می‌کرد و حتی در زمان حاضر نیز یکی از منابع فکری روشنفکری امروزی ایران است؛ کمااینکه این مدعا در لابلای آثار مکتوب و گفتار آنان هویدا است. ملکم‌خان که از ۷۰ سال عمر خود، تنها ۲۱ سال را در ایران بوده و اکثر عمرش را در غرب می‌زیسته است. ✍ سید محمدمهدی موسوی #تاریخی #روشنفکری #میرزا_ملکم‌خان 🆔 @farhang_puya

💢 ریشه پیدایش روشنفکری 🔹 سال‌های میانه یا همان قرون وسطی و دوران حاکمیت کلیسا در غرب کم کم گردبادی در میان متفکران غرب رعت گرفت که حاکمان کلیسا را از درون می‌لرزاند. یعنی همان روزهایی که دکارت با فلسفه جدیدش مبنی بر عقل‌گرایی و فرانسیس بیکن، جان برکلی و جان استوارت میل با تفکر حس‌گرایی دست و پنجه نرم می‌کردند و جریان رنسانس را شکل می‌دادند. 🔹 البته تعقل و اندیشه ورزی منحصر به انسان غربی و دوران رنسانس نبود، بلکه در جوامع دیگر نیز با شکل‌های دیگر وجود داشت. حتی در جوامع غرب هم تحولاتی به چشم می خورد، اما کدام از این تحولات، سودای انکار حقایق برتر را در سر نداشت؟! 🔸 بعد از رنسانس و بروز خصوصیات تفکر عقل‌گرایی، بر هر نوع تفکر‌فرا عقلی و ماورایی از جهان هستی خط بطلان کشیده شد و حس‌گرایی به راحتی چتر وسیع خود را بر سر اقوام بشر گشود و «هیوم» قانون علیت را فراتر از هر معجزه‌ای و برتر از ماورا نشاند. ✍ معصومه اسماعیلی #غرب_شناسی #فرهنگ #روشنفکری #شماره۳ 🆔 @farhang_puya

🔰 آغاز جریان و تفکر التقاطی 🔻 اعترافات پدر روشنفکری ایران تا حدودی نشان‌دهنده است که ورود روشنفکری به ایران آمیخته با نفاق سیاسی و دینی تظاهر دروغین به دین‌گرایی و به ویژه ممزوج با تفكر التقاطی بوده است. در‌میان روشنفکران موج آغازین، شخص ملکم‌خان بـیش از بقیه وجهه لیبرالی دارد. آدمی سازشکار و البته فرصت‌طلب است و بی‌جهت نیست که برخی او را پدر روحانی اکثریت روشنفکران معاصر می‌نامند. 🖋 سید محمدمهدی موسوی #شماره۳ #تاریخ #روشنفکری 🆔@farhang_puya