👊 سرآغاز یک خروش (٣) 🗓 یادداشتی به مناسبت سالگرد ۱۶ آذر 💥 دیدار در تهران 1⃣ دیدار ۱۸ آذر ۱۳۳۲ در تهران نخستین ملاقات #ریچارد_نیکسون و #محمدرضا_پهلوی و سرآغاز پیوندی طولانی میان این دو بود. نیکسون آن‌گونه که در کتاب «جنگ واقعی» (۱۹۸۰) بیان کرده، شاه را در آذر ۱۳۳۲ «فاقد اعتمادبه‌نفس کافی»‌ می‌یابد. او پس از بازگشت به واشنگتن در گزارش به شورای امنیت ملی آمریکا، شاه را فردی توصیف کرد که تازه در حال به دست آوردن جسارت خویش است. 2⃣ نیکسون بعدها، از ۲۰ ژانویه ۱۹۶۹ (۳۰ دی ۱۳۴۷) تا استعفایش در ۹ اوت ۱۹۷۴ (۱۸ مرداد ۱۳۵۳) به دلیل «رسوایی واترگیت»، رئیس‌جمهور آمریکا بود. در این سال‌ها دولت #ادوارد_هیث در بریتانیا به قدرت رسید (۱۹ ژوئن ۱۹۷۰ / ۲۹ خرداد ۱۳۴۹ تا ۴ مارس ۱۹۷۴ / ۱۳ اسفند ۱۳۵۲) و شاه به دلیل برخورداری از حمایت این کانون به‌هم‌پیوسته‌ی سیاسی - مالی، و دو چهره‌ی دیگر مقتدر در دولت‌های فوق، یعنی #هنری_کیسینجر (مشاور امنیت ملی و سپس وزیر خارجه‌ی دولت نیکسون) و لرد #ویکتور_روچیلد (مشاور پس پرده‌ی ادوارد هیث)، توانست به اوج «اعتمادبه‌نفس» خود دست یابد. این سال‌ها اوج غرور و خودکامگی محمدرضا پهلوی است که در سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ حتی به تصورش نمی‌آمد. 3⃣ برخی محققان، «شوک نفتی ۱۹۷۳» یعنی افزایش ناگهانی و چشمگیر قیمت نفت در سال فوق را طرح دولت نیکسون می‌دانند. 4⃣ پس از جنگ جهانی دوم، برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ی آمریکا برای سلطه بر جهان، گسترش چشمگیر یافت و به استقرار انبوهی از نیروهای نظامی آمریکایی در سایر کشورها انجامید. این امر از اوایل دهه‌ی ۱۹۶۰ به افزایش شدید دلارهای خارج از آمریکا و کاهش ارزش دلار در مقابل طلا انجامید. دولت‌های اروپایی دلارهای فراوانی را که در اختیار داشتند به طلا تبدیل می‌کردند و این امر اقتصاد آمریکا را با بحران مواجه می‌کرد. بدین‌سان در آغاز دهه‌ی ۱۹۷۰ موجودی طلای آمریکا به نصف کاهش یافت و موجودی طلای اروپا چند برابر شد. دولت نیکسون برای مقابله با این بحران و جلوگیری از تبدیل دلار به طلا و خروج ذخایر طلای آمریکا از این کشور، طی قانون جدیدی وابستگی دلار به طلا را قطع کرد و تضمین تبدیل را از میان برد. این سیاست‌های مالی که از سال ۱۹۷۱ آغاز شد، #شوک_نیکسون خوانده می‌شود. 5⃣ در مرحله‌ی بعد، قیمت نفت را افزایش دادند تا از این طریق دلارهای فراوانی را که به اروپای غربی و ژاپن رفته بود به آمریکا بازگردانند. آمریکا ذخایر عظیم نفت را در اختیار داشت ولی کشورهایی چون ژاپن و آلمان غربی خریداران نفت بودند. بدین‌سان در فاصله‌ای کوتاه از اکتبر ۱۹۷۳ تا مارس ۱۹۷۴ (مهر تا اسفند ۱۳۵۲) قیمت نفت از بشکه‌ای حدود ۳ دلار به حدود ۱۲ دلار رسید و کشورهای اروپای غربی و ژاپن مجبور شدند سالیانه حدود ۶۰ میلیارد دلار بیش از گذشته به دولت‌های نفتی خاورمیانه بپردازند. این پول هنگفت از طریق این دولت‌ها در مقابل فروش اسلحه و سایر کالاهای آمریکایی، به آمریکا بازمی‌گشت. ✍ عبدالله شهبازی @farooq313