#اسلوب های تقریر نویسی_جلسه اول

#اسلوب های تقریر نویسی_ج 2

بسمه تعالی خلاصه جلسه اول: درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر: استاد حجه الاسلام والمسلمین عبدی«حفظه الله» «مسئله معاصر» را می توان به دو نحو نظریه و قضیه تفسیر کرد و استعداد فقه امامیه را در حل هر یک بررسی نمود؛ البته فقه با تعریف مدرسی او برای حل مسئله معاصر به معنی قضیه مناسب است اما برای حل مسئله معاصر به معنای نظریه که مبتنی بر زیر ساخت، روش ، داده، ارزش، قلمرو، گزاره، شناخت، پویش و ایستایی است، باید به طرح حوزه فقاهت بپردازیم. فقه مفرداتی (تناثری) و حل مسائل معاصر در حد نظریات، محتاج فقه ترکیبی است. فقه ترکیبی، پویا و فقه مفرداتی، ایستا است. فقه پویا در مقابل فقه ایستا است، نه فقه سنتی! فقه سنتی می تواند قرائتی ایستا و پویا داشته باشد. فقیه معاصر مشکلات را به مسائل تحلیل می کند واز استعداد فقه برای حل آن بهره می برد. علامه حلی«ره» در تحریرالاحکام و منتهی المطلب بر نقش انسان و منفعت در نیازمندی به علم فقه تاکید می کند و این آن چیزی است که مشکلات دو نظریه اصاله انسان و اصاله نفع در دنیای معاصر را می تواند معالجه کند و این استعداد فقه امامیه است در ناحیه اهداف، محقق شیخ محمد تقی آملی«ره» در مصباح الهدی، احکام شرعی را لطفی به احکام عقلی می داند و دو تفسیر مقدمیّت و تهیوء را در تفسیر لطف، ارائه می دهد و سید بحر العلوم«ره» در مصابیح الاحکام، فقه را سبب تکمیل قوای نفسانی انسان و تحصیل رحمت های ربانی می داند.

بسمه تعالی خلاصه جلسه دوم درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر فقه امامیه از ناحیه استعداد منابع، متصل به وحی و عقلانیت است. هم معتقد به وجود واقع است هم راه به واقع را گشوده می داند. در حالیکه در نظریات سوبجکتیویسم (ذهنیت گرایی) منبعی خارج از خود ندارد ولذا نه تنها ذهن را با خارج تطبیق نمی دهد بلکه واقع را خود ذهن می داند و براین اساس در ابعاد مختلف علمی مانند حقوق و اخلاق و ...منبعی واقعی ندارد و هم چنین اُبجکتیویسم که در عین اعتراف به واقع و عینیت خارجی با نقص علمی مواجه است. به تعبیر قرآنی«وما أوتيتم من العلم إلا قلیلا» و تجربه، رویه، عرف، منابع معتبری برای مسائل حقوقی، تحلیل علم اجتماعی، توصیه های رفتاری در روان شناسی نمی باشد. همانطور که سید بحرالعلوم گفته است منابع فقه امامیه در آیات الاحکام به عدد خاصی منحصر نمی شود. اخبار احکام نیز در کنار آیات منبعی است برای حل بسیاری از مسائل جدید طبی، اقتصادی، جزایی و قضایی و محیط مجازی . البته عقل در حیطه ملاکات احکام هر چند مصالح و مفاسد را گاهی تا حدودی درک می کند حتی به فرض اینکه تماما هم ملاک را درک کند موانع و مزاحم جعل احکام را نمی یابد. فقه امامیه با اعتماد بر منابع وحیانی استعدادی قوی برای تولید نظریات فقهی در حوزه فقاهت نیز دارد.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه دوم

باسمه تعالی خلاصه جلسه سوم درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر: مبادی فقه نیز استعدادی خاص به فقه برای ورود به حل مسائل معاصر می دهد. این مبادی گاهی مبادی استنباط احکامند مانند اصول فقه و عربیّت و رجال و گاهی مبادی استنباط موضوعات احکامند و گاهی نیز مبادی مستنبِط احکام موضوعات اند یعنی صفات نفسی فقیه همچون ملکه استنباط و صفای ذهن و اعتدال سلیقه و هوشمندی و فطانت. سید علی قزوینی (ره) تکامل در مبادی فقه را عمده اسباب اقواییت ملکه استنباط می داند و در میان این مبادی، اصول فقه را مقدم بر بقیه می شمارند. استعداد بحث های لفظی در علوم عربیّت و الفاظ منطق و مباحث لفظیه اصول فقه، بُعد دیگری از استعداد زبان شناسی عمومی فقه امامیه و زبان شناسی روانی و زبان شناسی حقوقی است. در این استعداد، بُن، سازمان، فرهنگ و زندگیِ واژه، قابل بررسی است. در کنار استعداد علوم استظهاری، بحث بررسی اَسناد روایی نیز برای گسترش قلمرو فقه در مواجهه با مسائل معاصر در پرتو انجذاب معرفتی مهم است. حوزه فقاهت در جبهه مواجهه مسائل معاصر، با میمنه ای عقلی و میسره ای نقلی و عقبه ای ادبی و قلبی که در آن صاحب ملکه قرار دارد به مصاف حل مسائل معاصر می رود. از جانبی دیگر موضوعات مهمی هم چون محیط زیست و اقلیم شناسی با گستره آن، جانور شناسی با گستره جمعیت و تنوع زیستی و اکولوژی زیستی و آبهای سطحی و زیر زمینی و همچنین مباحث فیزیولوژی انسانی و...از جمله مفاهیم موازی با موضوعات در استعداد فقه امامیه می باشد که فقیه را در کنار موضوعات حقوقیِ معاملات قادر بر استنباط قضایا و تولید نظریات فقهی می کند.‌

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه سوم

باسمه تعالی خلاصه جلسه چهارم درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر منهج اجتهاد، استعدادی دیگر برای فقه امامیه در حل مسائل معاصر می باشد. طریق کشف شریعت به نحو عادی منحصر در اجتهاد است؛ روش اجتهاد در خدمت توصیفِ پدیدار شناس نیست بلکه در خدمت دستورِ پدیدار ساز است. شناخت منابع، مفاهیم معرفتی، شبهه، حکم، مقصد، ابزار، صفات نفسانی فقیه، پیشینه اقوال و پسینه فتوی، زیست فقاهی و کتب استدلالی از مولفه های استعداد اجتهاد برای حل مسائل معاصر است. محقق کرکی(ره)، (اجتهاد تطبیقی) و (اجتهاد تفریعی) را دو استعداد برای استنباط حکمِ حوادث واقعه و معاصر مجتهد می داند و می توان به آن، اجتهاد اجهزه ی فقهیه(اجتهاد تجهیزی) و اجتهاد نظام فقه(اجتهاد تنظیمی) درحوزه فقاهت را اضافه نمود. روش استفاده از قواعد فقهیه، اشباه و نظائر، فهم عرفی، تمسک به دلیل عقل، بهره از امور عقلائی، ذوق‌ فقهی، استدلال و جواب نقض آنها و تعمیق و تحلیل ادله، زوایای استعداد اجتهاد به نحو استطباقات، استیناسات، استظهارات، استنتاجات، استفادات، استذاقات، استدلالات، استحکامات و استقامات می باشد و سِرّ استعداد اجتهاد، وراثت علمی است که به صورت قهری از والد علمی یعنی استاد به ولد علمی یعنی شاگرد می رسد نه با مطالعه کتب که شهید ثانی(ره) فرمود: ان العلم لایوخذ من الکتب فانه من اَضرّ المفاسد سیما الفقه.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه چهارم

باسمه تعالی. أسعد الله أیامکم (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ) قيل لجعفر بن محمد (عليهما السلام): ما أراد رسول الله (صلى الله عليه وآله) بقوله لعلي يوم الغدير: (من كنت مولاه فعلي مولاه، اللهم وال من والاه وعاد من عاداه)؟ قال: فاستوى جعفر بن محمد (عليهما السلام) قاعدا ثم قال: سئل والله عنها رسول الله فقال: الله مولاي أولى بي من نفسي لا أمر لي معه وأنا مولى المؤمنين أولى بهم من أنفسهم لا أمر معي لهم ومن كنت مولاه أولى به من نفسه لا أمر له معي فعلي بن أبي طالب مولاه أولى به من نفسه لا أمر له معه " (بشارة المصطفى صلى الله عليه و آله لشيعة المرتضى عليه السلام ص ٩٢ )

باسمه تعالی خلاصه جلسه پنجم درسگفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر: تنوع و تکثر موضوعات احکام شرعی در فقه امامیه، استعدادی دیگر در حل مسائل معاصر است. شهید ثانی(ره) در رساله الاقتصاد، تقسیم موضوعات به عبادات، عقود، ایقاعات و احکام را منسوب به مشهور فقهای امامیه می داند. شهید اول(ره) از احکام به سیاسات تعبیر کرده است. تنوع موضوعاتِ عبادات، تامین کننده نیاز فطری بشر به پرستش است. میرزای نایینی(ره) در تقریرات منیه الطالب و تقریرات بیع شیخ محمد تقی آملی(ره) عبادات را توضیح می دهد. هریک از موضوعات عبادی، بُعدی از ابعاد نفسی برای پرستش را تامین می کند. عبادات بدنی چه آنهایی که اِبرازی هستند مانند نماز و چه آنهایی که کتمانی هستند مانند روزه لایه های عمیق نفس را تحت تاثیر قرار می دهند. عبادات مالی نیز نقش جهت دهی به امور دنیایی و اموال را در قرب الهی دارد. عبادات، جهت مشترک وسیع ادیان ابراهیمی است و در فقه امامیه با گسترش قلمرو مکانی و زمانی و مصادیق عبادات، نیاز معاصر بشر در بُعد پرستش تامین می شود. موضوعات احکام در فقه امامیه، قلمرویی همچون موضوعات عقایدی، معرفتی، اخلاقی، طبیعی، محاسباتی، حقوقی در ابعاد مختلف خانواده و معاملات و قضایی و جزایی و بین الملل و حقوق اساسی، و همچنین موضوعات سیاسی، تعلیم و تربیت، اقتصادی، عبادی، شخصی، جِهاد و دفاع و نظامی و حکومی دارد و با این قلمرو فقه امامیه استعداد سکولاره شدن چه سکولار جَلّی و چه سکولار خفی در قالب سکولاریزم اسلامی را ندارد واساسا سکولاریزم، مستلزم تفکیک بین موضوعات مذهبی و سیاسی و حکومی و دینی است که تنها در بستر تفکیک کلیسا و کنیسه از دولت بر مبنای غربی از مذهب ممکن است تقریری بشود. ابعاد برنامه ریزی و تقنین دولت ها، اجرا و تنفیذ حکومت ها، دادگستری و قضایی حاکمیت ها، همه در فقه ما واجد موضوع است و لذا فقه امامیه نه تفکیک جغرافیایی واتیکانی را می پذیرد و نه تفکیک معرفتی سکولاری را تا بخواهد در غیر عبادات با مبانی پوپولیسمی یا سوسیالیسمی یا کاپیتالیسمی حرکت کند‌. سکولاریزم اسلامی می تواند به صورت سکولاریزم مخفی باشد که گاهی در پرده رهاورد مشروطیت و مانند آن پنهان می شود و تلاش برای تولید فقه برای حل مسائل معاصر را از دست می دهد.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه پنجم

باسمه تعالی خلاصه جلسه ششم درس گفتار جُستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر ساختار شناسی فقه امامیه استعدادی دیگر برای آن در حل مسائل معاصر است. توجه به ساختار فقه پس از عصر فقه ماثور در کتاب های المراسم دیلمی، الکافی حلبی، المهذب ابن براج به طور واضح پیدا شده است و بعد از آن نیز توسط محقق حلی(ره) در شرایع و شهید اول(ره) طرح و به کار بسته شده است. فیض(ره) در مفاتیح و سید جواد عاملی نیز به عبادات و عادات و معاملات و سیاسات به عنوان ساختار فقه اشاره کرده اند؛ البته نباید ساختار فقه را در این اندازه محدود دانست بلکه منظور ما از ساختار فقه امامیه مجموعه ساختار های کلان و خُردی است که در لابه لای تقسیمات در ابحاث فقهی به چشم می خورد. ساختار های کلان فقهی در فقه امامیه با توجه به مسئله دنیا و آخرت، قرب الهی، نفع و ضرر و مقاصد شریعت تحقق یافته است اما لازم است برای نقشه نگاری فقه مطلوب در دنیای معاصر از نقشه برداری فقه سنتی استفاده کنیم. (نقشه برداری منبعی) و (نقشه برداری مخزنی) در کنار (نقشه برداری منهجی و مقصدی)، استعداد فقه امامیه در بُعد ساختار است که شناخت آن برای (نقشه نگاری مجرایی) و (ساختارسازی اجرایی) ضرورت دارد. ترسیم نقشه دانش فقه مقدمه مدیریت دانش فقه است و برای کشف نقشه صحیح راهبردی و کاربردی کلان و خُرد در حل مسائل معاصر و تعیین دامنه آن باید فقه آرمان ها، فقه راهبردها و اهداف و رویکرد ها، فقه مفرداتی داده ها و اطلاعات، فقه روابط داده ها را معیار طراحی نقشه فقه در حل مسائل معاصر بدانیم. نقشه دانش فقه باید در خدمت تولید، حمایت و توسعه فقه باشد که این امر در پایگاه عملیاتی حوزه فقاهت و کارگاه نقشه نگاری براساس اجتهاد صحیح تحقق می یابد و کسی که بی ساختاری برای فقه را علامت معاصرت فقه می داند حسن ذاتی نظم و تنظیم مسائل و مباحث علمی را انکار کرده و عملا قائل به هرج و مرج دانش شده است.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه ششم

باسمه تعالی خلاصه جلسه هفتم جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر یکی از استعداد های فقه امامیه، استعداد ارتباط با سایر علوم است که هم با علوم بنیادین مانند حکمت الهی و هم با علوم رفتاری انسانی قابل ارتباط است. حکمت الهی در حوزه اخلاق، تدبیر منزل، سیاست مُدُن همانطور که مأخذ عقلی دارد مأخذ شرعی هم دارد. حاجی سبزواری«ره» در اسرارالحِکَم و نبراس الهدی، (فقاهت حکمت بنیان) را تقریر می کند. بصیرت بر فقاهت و فقاهت بر حکمت مبتنی است. (گسستاری فقه) با دانش های پیشینی و پسینی خود، موجب کاهش کارآمدی فقه است و (پیوستاری فقه) با پنج حوزه اخلاقیات، طبیعیات، ریاضیات، انسانیات و الهیات افزایش کارآمدی آن را به همراه دارد. تفکیک و گسست طرق شناخت و همچنین رابطه علوم، معلولِ نقصان یا خطا در تولید علم است. (فقه مبهم) ناشی از معالجه نکردن شبهات صدقی موضوع و (فقه مهمل)ن ناشی از معالجه نکردن شبهات مصداقی موضوع است. جانشینی علوم انسانی به جای عرف دقیق در موضوع شناسی در (شبهات صدقی) که به شبهات حکمیه بر می گردد صحیح نیست و حضور دانش های انسانی در حل (شبهات مصداقی) قابل تصور است اگر خبرگی در آنها محرز باشد؛ هر چند که آن هم با توجه به تعارضات مبانی آنها قابل تردید می باشد. موضوعات مرکب و پیچیده ی امروزی که محتاج نظریه فقهی است را نباید با موضوعات بسیط که در قضیه فقهی است مقایسه کرد و استنباط حکم موضوعات پیچیده نیز تماما مبتنی بر اجتهاد در حوزه فقاهت است که با (همنشینی یا جانشینی موضوعی) نیز قابل بررسی است. خانواده از موضوعات مرکب است و حکمت با تدبیر منزل، و فقاهت با قاعده سلطنت و محبت و تعاون و استفاده از قضایای نکاح و نفقات و .. برای حل مسائل معاصر خانواده به کار می رود.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه هفتم

باسمه تعالی خلاصه جلسه هشتم جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر: استعداد حکم از استعدادهای فقه امامیه در حل مسائل قانون در ابعاد معاصر است. (عمومیت قانون) در فقه امامیه بر پایه قاعده اشتراک است یعنی اصل بر عدم تاثیر تفاوتهای معرفتی و عقیدتی و جنسیتی بلکه قدرتی در ثبوت احکام شرعی است. (نظریه انحلالی) خطابات و (نظریه انطباقی) خطابات به نحو قانونی دو نگرش ظرفیت آفرین در فقه است. (وسعت قانون) در همه وقایع اختیاری، استعداد فقه می باشد که در نظر مشهور قاعده «ما من واقعة اختیاریة إلا ولها حکم شرعي» ثبوتاً و نزد برخی همچون علامه شعرانی (ره) اثباتاً تفسیر شده است و نظریه جعل حکم از طرف ولی أمر در منطقة الفراغ و العفو نیز با آن قابل جمع است چرا که منطقة الفراغ در مجال مباحات نیز تفسیر می شود.(منشأ الزام قانون) را قدرت شخص قانونگذار بر مجازات می دانسته اند که با انتقاد برخی فیلسوفان حقوقی مواجه شده اما اگر قانونگذار، تشریعش مبتنی بر علم و حکمت و مجازاتش بر اساس ربوبیت و عدالت باشد دیگر نظام فلسفه قانون نمی تواند خدشه ای بر آن وارد کند و قدرت برخواسته از دموکراسی و ثروت و اعتبارات محدود و .. را عنصر الزام آور قانون قرار دهد، و با فرابخشی بودن علم و عدالت، نزاع تصدی گری علوم سیاسی و حقوق و علوم اجتماعی را برای قانونگذاری خاتمه می دهد. نظریات مفسّر رابطه موضوع و حکم مانند (علیت) یا (سببیت) یا (عروض) یا (لوازم ماهیت) هر یک استعدادی تحلیلی در حیطه معرفة الحکم است. برخی از فیلسوفان حقوقی قواعد ثانوی را موجب نوآوری و حذف و تغییر قواعد اولیه می دانند در حالیکه توجه به (مراتب حکم) در فقه استعدادی برای حفظ حکم اولی با فعلیت حکم ثانوی است. احکام مولوی و ارشادی استعدادی دیگر در حوزه حکم در فقه است.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه هشتم

باسمه تعالی خلاصه جلسه نهم درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر: تاریخ فقه در حوزه فقاهت استعدادی دیگر برای حل مسائل معاصر دارد. مجاهدت علمی فقهای امامیه همچون شیخ طوسی،  علامه حلّی، صاحب جواهر  و شیخ انصاری اعلی الله مقامهم ومجاهدت عملی فقها در ادوار مختلف نشانگر بعد (زیست فقاهی) است. شدت و ضعف در بعد زیست فقاهی از جهت مهجوریت تاریخی، لزوم رسیدگی به حجم وسیع منابع، غیر محسوس بودن روابط نظام اجتماعی ، لزوم پرداختن به تحلیل های حمایتی، بساطت نهاد های اجرایی، غبارگرفتگی معرفتی، ظلم ظالمان، عدم بلوغ به مرحله تحلیل نظامات، تزاحم فعالیت های جاری، کمبود نیروی فقاهی، فاصله زمانی از عصر نزول و صدور، نگاه درجه دوم به غیر الزامیات، احاله موضوع شناسی به عرف و فقدان ملاحظه اجتماعی و مجموعی قابل بررسی تاریخی است که نتیجه این بررسی تحدید مفاهیم ارکان حوزه فقاهت ، شناخت الگوهای منتج و غیر منتج فقاهی، شناخت کیفیت علاج امور متزاحم در اداره فقاهی و باز شناسی نقش زمان و مکان و عوارض و حالات در زیست فقاهی می باشد. مطالعه تاریخ فقه و بعد زیست فقاهی در رویداد نگاری و نمایش گری اطلاعات تاریخی خلاصه نمی شود بلکه (تحلیل تاریخی زیست فقاهی) مقدمه (تقعید تاریخ فقاهی) جهت (تخطیط فقاهی) است لذا نقل وقایع تاریخی جهت کشف (فلسفه تاریخ فقاهت) و (ثوابت و عامل محرک تاریخ فقاهت) لازم است. استعداد تاریخ زیست فقاهی در مختصات (تحلیل کنشی تاریخ) باقی نمی ماند بلکه (تحلیل برهم کنشی تاریخی) که شامل رصد، برنامه ریزی، مدیریت، ارزیابی و تجدید است را نیز شامل می شود. از صدر اسلام تاکنون مواقف مهمی وجود دارد که در ادوار مختلف قابل تحلیل تاریخی برای (کشف شالوده ثابت) و (شاکله متغیر) در حوزه فقاهت است.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه نهم

باسمه تعالی خلاصه جلسه دهم درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر. استعداد اجرا از استعدادهای فقه امامیه است. علم فقه علمی عملی است  که نه توصیه به عمل؛ بلکه الزام به عمل و اجرا دارد. مولفه های مختلفی به فقه امامیه، استعداد اجرایی شدن  می دهد از جمله آنها ملاحظه قدرت مکلفین، رفع حکم حرجی و ضرری، رفع آثار اضطرار و اکراه، ملاحظه ضرورت و مصلحت است. نظام عقلایی اجتهاد و تقلید به عنوان باب عملیات و اجرا می باشد. حضرت امام ره (اداره) را مقوّم مفهومی فقه، و جنبه عینی و عملی فقه را قدرت برخورد با استکبار می دانند. از آنجا که فقیه (وضعیت مطلوب شرعی) را استنباط کرده است می تواند فاصله موجود تا آن را اندازه گیری و برای وصول به آن برنامه ریزی کند. فقه هم (تحقیق حق علماََ ) و (احقاق حق عملاََ) است. مجتهد تخطیط، تنظیم، تجمیع، توجیه، توظیف، تبلیغ، تشویق و تامین را در حوزه فقاهت به عهده دارد. (مدیریت جامع فقهی) نتیجه استعداد اجرایی فقه است که به مدیریت اداری یا حقوقی یا رفتاری یا بحرانی یا تحولی یا بخشی منحصر نمی شود. فقه با ابتناء بر (حکمت) و (عدالت) و (محبت) منتشر در مبادی احکام استعداد کاملی برای اجرا دارد. پیوند به مجتهد حی در تقلید ابتدائی و انفتاح باب اجتهاد استعداد زمینه ساز برای تحقق طهارت تا دیات است و احکام قضایی و جزایی، ضمانتی اجرایی برای معاملات و تعاملات و همگی زمینه ای برای عبادات و کمال آن می باشد. احکام ثابت و موضوعات متغیر، وجاهت علمی فقه، عقلایی و امضایی بودن احکام معاملات، تجربه های تاریخی فقهای شیعه، استعداد اجرایی فقه را نشان می دهد.

درس گفتار جستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه دهم

باسمه‌تعالی خلاصه جلسه یازدهم درس گفتار جُستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر (متون فقه امامیه)، استعدادی در اعطاء قوه قانون نویسی است. تجربه تاریخیِ حضور متون فقه مانند لمعه، قواعدالاحکام ، تحریر الوسیله در مراکز حکومی نشانگر این استعداد می باشد. تدوین قانون مدنی توسط (مجتهدین پایتخت) تلاقی فقه امامیه با معاصرت است که نه تنها به دلیل بومی بودن فقه، بلکه به دلیل محتوا و قوت قانون نویسی متاثر از دقائق فقهی قریب یک قرن فقه امامیه را به بدنه اجتماعی رسانده است. (فن قانون نویسی فقیهانه) با ۱۲شاخصه، استعدادی بی اندازه برای ورود به قانون نویسی معاصر و غلبه در جنگ واژگانی است. این ۱۲ شاخصه عبارتند از ضرب القاعده، احترازیت قیود، جامعیت، فصاحت قانونی، بلاغت قانونی، عناوین، نظم منطقی، تعارف، الفاظ فتوا، وحدت اسلوب، دقت تعاریف، ارتباط با قواعد لفظی که هریک ابعاد مفصلی دارد. مثلا بلاغت قانونی با هدف تدوین (متنی تنجیزی و تعذیری و تنظیمی) از عناصری همچون تمثیلات تحدیدی، بساطت تعبیری، استخدام الفاظ حقیقی، ملاحظه حروف عطفی، اسلوب های عمومی و اطلاقی و حصری، اجتناب از عبارات تفنّنی و نصب قرائن تبیینی تشکیل می شود. روش فقها در تفسیر متون قانونی با ابزار (تحدید ادبی و تحلیل اصولی) بی بدیل است تا جایی که می توان (زبان شناسی فقاهی) را استعدادی مطوی در متون فقهی یافت. فقه تفریعی امامیه تمثل (بَقْرِ علم) است که زبان قانونی خود را دارد. کثرت فروع در کتب فقهی، استعدادی خاص به تدوین قانون می دهد. تبصرة المتعلمین با ۴ هزار فرع فقهی، تحریرالاحکام با ۴۰ هزار فرع فقهی، قواعد الاحکام با بیش از ۶۰ هزار فرع فقهی با احصايى که آقابزرگ ره در الذریعه ذكر كرده اند، و یا مناهج المتقین مامقانی ره و... در کنار تنوع بسيار متون و شروح و تعالیق، استعداد تراث امامیه برای قانون نویسی است و این مجتهد مباحث الفاظ است که با معیارهایی همچون آراء مشهور و محققین و.. می تواند قانون را همچون (فتوایی انتزاعی) به جامعیت و دقت برساند.

درس گفتار جُستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه یازدهم

باسمه تعالی خلاصه جلسه دوازدهم درس گفتار جُستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر. (استعداد پیشروی) برای فقه امامیه برآیند سایر استعداد های بحث شده با توجه به وضعیت آینده است. (برهان خاتمیّت) در بُعد کلامی، (انفتاح باب اجتهاد) در بعد اصولی، (کلیّت مسائل) در بُعد فقهی و (اصل تحوّل) در بُعد خارجی، حیات فقاهت را که همان استعداد پیشروی فقه است تاکید می کند. ملزومات به فعلیّت رسیدن این استعداد، (برجهای مراقبت فقاهت)، (استهداف مبتنی بر آرمان)، (تولید علم)، (تربیت قوای محرِّکه فقاهت)، (تمهید مقدمات انسانی و طبیعی) است. مانع شدن از تفویت غرض مولا در مستقبِل، (وظیفه اِعدادی فقیه) در زمان حال است. کشف روند ها، آینده پژوهی موضوعی و حکمی، ضرورتی برای پیشرفت است. اولین گام برای فقه پیشرفت، امکان سنجی فقاهی هر مسئله از مسائل معاصر می باشد که باید با ابتنای بر اطلاعات علمی و تجربه تاریخی، امکان وقوعی آن سنجیده می شود که در فرض عدم امکان، تحفظ بر وضعیت موجود برای جلوگیری از حرکت قهقرایی لازم است و در فرض امکان، تلاش برای به فعلیّت رسیدن این استعداد لازم است. فقه پیشرفت، محتاج بازی شخصیتی در قالب سناریو نمی باشد بلکه انجام وظیفه الهی است که توسط صاحبان مَلَکات اجتهاد و عدالت و بصیرت برپایه حکمت و فقاهت صورت می گیرد.

درس گفتار جُستاری در استعداد فقه امامیه در حل مسائل معاصر_جلسه دوازدهم

المقصد الاول: فی الاوامر:ماده الامر