#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه یکم استاد عجمی 🔸مقدمه ▫️اهمیت رسیدن به راهنمای، هدایت و مشاوره اسلامی ▫️اهمیت مفهوم شناسی دقیق در رسیدن به مشاوره و تربیت اسلامی ▫️بیان مصداقهایی برای مفهوم شناسی اشتباه از تربیت که موجب تعریف اشتباه از تربیت شده است! 🔸تعریف لغوی هدایت: هدایت از ریشه «هدی» به معنای ارشاد و راهنمایی و ضد گمراهی است؛ نه اینکه لزوما ایصال الی المطلوب باشد. البته برخی بر این باورند که هدايت به مفهوم «راهنمائى همراه با لطف و مهربانی» است که اشتباه است. این یکی از مراتب راهنمایی و هدایت است نه معنای هدایت! برخی میگویند هدایت ویژه خداست که اشتباه است. ▫️بیان و توضیحی بر دیدگاه ملاصدار درباره هدایت. ▫️دیدگاه نهایی: هدایت: ارشاد و راهنمایی راه است. 🔸هدایت معنایی مستقل از تربیت، امر به معروف و نهی از منکر، دعوت و ... دارد! ولو در مواردی مصداق واحد داشته باشند؛ اما مفهوم مستقل دارند. 🔸قواعد هدایت الهی اختصاص به خداوند دارد! مانند تاکید هدایت الهی بر آزادی که در این حد ما مربیان مامور به آن نیستیم. ما در تشریع نمی‌توانیم برخی روشهای الهی برای هدایت را انجام دهیم! اما درباره قواعد هدایتی که پیامبران انجام دادند اصل بر اختصاص نیست! ⭕️ اصلاحیه نسبت به صوت: ریشه برخی نگاه ها نسبت به محدود کردن معنای تربیت به تربیت بدنی، دیدگاه علامه مصطفوی در التحقيق في كلمات القرآن الكريم‏ است. در صوت به اشتباه گفته شد ریشه این برداشت بیان راغب اصفهانی در المفردات است. 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه دوم استاد عجمی 🔹کلمات همسو با هدایت و تربیت 🔸امربه معروف و نهی از منکر: امر و نهی همراه با استعلاء 🔸دعوت: فراخواندن به خیر؛ با روشهای مختلف مانند بیان اثار و فواید؛ دعوت بر اساس قرآن، مقدم بر امر به معروف و نهی از منکر است 🔸تربیت: فرایند شکوفاسازی استعدها 🔸تبلیغ: رساندن پیام 🔸هدایت راه نشان دادن است نه شکوفایی استعدادها، استعلاء ندارد و دعوت هم نیست. هرچند در مصداق‌هایی مشترک بشوند. ▫️به دست آوردن منظومه‌ای از کلمات همسو با تربیت، ابعاد مختلف تربیت و شیوه‌های تربیت را نمایان می‌کند. 🔶اقسام هدایت الف) به اعتبار هادی و هدایت‌گر به هدایت بشری و الهی تقسیم می‌شود. ب) به اعتبار مخاطب به هدایت عام و هدایت خاص تقسیم می‌گردد. ج) به اعتبار نوع هدایت به هدایت عام و هدایت خاص تقسیم میگردد. هدایت خاص به هدایت خاص تکوینی و تشریعی. هدایت عام همه موجودات آفرینش را دربر می‌گیرد. د) به اعتبار روش تقسیم می‌شود به روش، به کلامی و عملی، مستقیم و غیر مستقیم و .... . 🔸هدایت بشری معمولا ایصال الی المطلوب نیست بلکه ارائه طریق است. در خدا اگر کسی را هدایت کند حتما هدایت میشه ایصال الی المطلوب واقعی است 🔸هدایت حداقلی ارشاد جاهل است؛ اما مراتب بالاتر دارد مانند ایصال الی المطلوب. در مواردی پدر و مادر وظیفه هدایت خاص دارند. فطرت هدایت تکوینی است. پیامبران و کتب آسمانی، برای نوع انسان‌ها، هدایت تشریعی انسان هستند. 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه سوم استاد عجمی ...🔹نظام واژگانی تربیت اسلامی: 🔸۱-هدایت:عنصر اصلی هدایت، راهنمایی است؛ اما اینکه همراه با لطف و ایصال الی المطلوب باشد،یک مرتبه بالا از هدایت است؛ هدف هدایت،ارشاد و راهنمایی است یعنی برداشتن جهل،مد نظر است. 🔸 مفاهیمی هستند که نزدیک به هدایت هستند ولی باید آنها را مستقل دید مثل(ارشاد جاهل،تعلیم،تربیت،دعوت،تذکیه،موعظه،نصیحت،تذکیر،انذار و تبشیر،امر به معروف و نهی از منکر،تواصی،تبیین،ترهیب،تخویف) 🔶 موعظه: از ریشه وعظ، هدف اصلی در آن،ایجاد رقت قلب 🔶 تذکیر،از ریشه ذکر و در لغت به معنای حفظ شیء است، یادآوری معانی اصلی یا همان فطرت انسان 🔶 انذار،از ریشه نذر، به معنای ابلاغ و رساندن همراه با تخویف(ترس) 🔶 تبشیر،از ماده بشر، به معنای ایجاد شوق.انذار و تبشیر،بیان کننده،آینده خود عمل است برخلاف تشویق و تنبیه که خود مربی کاری را انجام می دهد. 🔶 تذکیه،از ماده ذکو،یعنی اصلاح برای رشد،بعد سلبی دارد و جنبه تطهیر و پاکی برای اصلاح و رشد هست 🔶 تواصی،از ریشه وصی و از باب تفاعل است،یعنی رساندن چیزی به کسی. یک توصیه دو جانبه به حق است و حرکتی است که جنبه اجتماعی دارد. 🔶 نصیحت، با تواصی فرق می کند،از ماده نصح به معنای خلوص است،یعنی اصلاح میان دو چیز، ملاعمت دو چیز،قصد، سخن یا فعلی که در آن، اصلاح و خیر دیگران است،نصیحت خلاف غش است و در آن اصلاح و خیرخواهی نهفته 🔶 تبیین،یعنی بیان کردن،روشن کردن،واضح کردن 🔶 امربه معروف و نهی از منکر،جنبه استعلایی دارد. 🔶 تربیت یعنی شکوفایی 🔶 تبلیغ: رساندن 🔶 ترهیب: ترساندن 🔶 تخویف: ترساندن 🔶 دعوت: دعوت کردن 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه چهارم استاد عجمی 🔹ادله هدایت: آیات: 🔸۱- آیاتی که به پیامبران الهی اختصاص دارند ( آیه۳۳ سوره مبارکه توبه،آیه۹ سوره مبارکه صف،آیه ۲۸ سوره مبارکه فتح،آیه۸۳ سوره مبارکه انعام) نکته: درهدایت،اظهار و روشن کردن یک مسیر درست ملاک هست،چون در مفهوم هدایت،ارشاد و راهنمایی است. چه بطور مستقیم و چه غیر مستقیم را داشتیم 🔸۲- ایاتی که خطاب به انبیاء و ائمه هستند(وجعلنا منهم ائمه یهدون بامرنا)مانند ایات(۱۲۹ سوره مبارکه بقره،۱۲۸سوره مبارکه توبه) نکات مهم ذیل این ایات: الف:راهنما باید فردی باشد که افراد هدایت شونده احساس کنند از خودشان است. ب:ایاتی که در انها از عبارت «من» استفاده شده،بسیار پر اهمیت اند و در نظام سازی بسیار مهم اند،زیرا همواره باید یک عده برای هدایت دادن به دیگران آموزش ببینند.مثل ایات ۷۲و ۷۳ سوره مبارکه انبیاء که نظام هدایت سازی الهی را بیان میکند 🔸۳-ایاتی که خطاب عام دارند که با عباراتی مثل قوم موسی یا با کلمه ناس امده‌اند. 🔸۴- ایاتی که دارنده تبیین هستند ولی تبیین را به هدایت می رسانند مثل( آیه ۴ سوره مبارکه ابراهیم و آیه ۲۶ سوره مبارکه نساء). 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه پنجم استاد عجمی 🔷 ادله هدایت: الف) اگر کسی، فردی را هدایت کند،پاداش هدایت شونده برای هدایت کننده هم نوشته می شود. ب) روایت هشام بن سالم؛ هدایت را یک صدقه جاریه است. ج) روایت ابوبصیر: من علم خیرا، اگر کسی خیری را به کسی یاد دهد،اجر همان کسی را دارد که به آن عمل میکند(مثل اجر عمل به) د) مرسله عبدالرحمن:اگر کسی علمی را و یا ضلالتی را به کسی یاد دهد در اجر و وزر و وبال آن سهیم است. 🔶 در این روایات: ثواب هدایت شونده برای هدایت کننده است. 🔶 نیت، هدایت الهی است، و از آن طرف پاداش شایسته ای است، الی یوم القیامه.و این مخالف مشاوره های غیر الهی و اسلامی است که در آن فقط پول و پاداشهای مادی مطرح است. 🔶 نکات ذیل آیه ۳۲ سوره مبارکه مائده:وَ مَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً. ۱- نیت،یک امر کیفی است و کمی نیست. ۲- طبق،روایت ذیل آیه،از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند هر کس، کسی را از مردگی ضلالت، به زندگی هدایت سوق دهد،یعنی احیاء را به احیاء قلب و فکر تفسیر نمودند 🔶بنابرین، حضرت در اینجا، معنی آیه را توسعه داده و مهمترین، مصداق را بیان کردند، نه فقط مصداق احیاء ظاهری و بدنی 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه ششم استاد عجمی 🔷 هدایت، همان کفالت است: دِینِهِ أَلَا فَمَنْ كَانَ مِنْ شِیعَتِنَا عَالِماً بِعُلُومِنَا فَهَذَا الْجَاهِلُ بِشَرِیعَتِنَا الْمُنْقَطِعُ عَنْ مُشَاهَدَتِنَا یتِیمٌ فِی حِجْرِهِ أَلَا فَمَنْ هَدَاهُ وَ أَرْشَدَهُ وَ عَلَّمَهُ شَرِیعَتَنَا كَانَ مَعَنَا فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى 🔶 سوال: آیا برای درمان گناهی میشود از گناهی دیگر استفاده کرد؟ مانند درمان همجنسگرایی به وسیله ارتباط دادن مراجعه کننده به جنس مخالف. 🔸پاسخ: 1. با ضلالت نمیشود ضلالت را ا.ز بین برد. ۲- روایت خاص داریم که خداوتد در گناه، شفا قرار نداده است. ۳-کم دانستن گناه، از خود گناه، بدتر است، چه رسد که با تایید و مجوز مربی هم باشد. 🔶 استثناء عده ای می گویند:استثنائاتی داریم، مثل روایت بهتان. جواب: اولا: در این روایت منظور از بهتان، مبهوت کردن است ثانیا: در اینجا باید فقط در همان مورد خاص ذکر شده در روایت، حکم داد و نباید حکم آن را به مباحث دیگر توسعه داد. 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه هفتم استاد عجمی 🔸آیا در هدایت،علم شرط است یا نه؟ 🔸شرط بر دو نوع است:شرط وجوب و شرط واجب شرط واجب مانند وضو برای نماز شرط وجوب مانند استطاعت برای حج در امر به معروف و نهی از منکر،علم شرط وجوب است.و احتمال تأثیر لازم نیست 🔸هدایت از همان ابتدا مقید به علم است وظایف علما:هدایت و راهنمایی است در هدایت کردن و راهنمایی دیگران،احتمال تأثیر لازم است مگر برای بعضی افراد مثل والدین نسبت به فرزندانشان،پیامبران و علما به این دلیل که وظیفه خاص دارند. 🔸قلمرو هدایت: هدایت لسانی(گفتاری) هدایت در رفتار و عمل 🔸هدایتی که عسر و حرج داشت سختی غیر معمولی داشت این هدایت کردن لازم نیست اگر هدایت منجر موجب ضرر دیدن بشود یا با اجبار و اکره باشد،لازم نیست چنین هدایتی انجام شود 🔸هدایت،واجب کفایی است ولی هدایت در مستحبات، رجحان دارد 🔸آداب مشاوره: داشتن صلاحیت حرفه ای به همراه تقوا لازم است داشتن نگاه مثبت به مراجعه کننده ها ظاهر مرتب همراه با احترام،رازداری مشاور،صمیمیت با حفظ چهارچوب و توجه به کرامت انسانی،مواردی هستند که رعایت آنها فرایند درمان و مشاوره را کیفیت می بخشد و به نتیجه مطلوب منجر می کند. 🔸صلاحیت راهنمایی و هدایت: ۱.صلاحیت اعتقادی،اخلاقی،رفتاری ۲.صلاحیت های حرفه ای: یعنی محکم و متقن باشد و کار را به نحو احسن و کامل انجام دهد. باید مباحث انسان شناسی را بلد باشد 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه هشتم استاد عجمی 🔹اصول مشاوره اسلامی 🔸شریعت محوری خدا در گناه شفا قرارنداده ولی ممکن است درمان جزیی و ظاهری موقت باشد. بشر امروز مصالح خود را فراموش کرده است. مشاورومشاوره یعنی نظر خواهی چنان که در قران آمده (مشاورهم فی الامور ). مشورت درجه پایین از هدایت است. 🔹اصل خلوص نیت مشاور باید نیتش خالص باشه روایت داریم اگر کاری را به دیگران مشاوره بدهید خدا ثواب و عقابش را برای شما می‌نویسد. 🔸 با توجه به این اصل، ایا مشاور می‌تواند هزینه درمانی بگیرد؟ هزینه در قبال وقتگذاری است. اما هنگام مشاوره می‌توان به نیت کمک به او، مشاوره داد. عرفا این دو قابل تفکیک است. پیشینه فقهی این مسئله دریافت پول برای نماز استیجاری است. 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه نهم استاد عجمی 🔷 اصل «شروع از خود» 🔶 امام علی علیه السلام: مَن نَصَبَ نَفسَهُ لِلنّاسِ اِماماً فَلیَبدَأ بِتَعلِیمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعلیمِ غَیرِه؛ آن كه خود را در مرتبه پيشوايى قرار مى‏دهد بايد پيش از آموزش دادن مردم به آموزش دادن خود اقدام كند. عمل کردن خلاف این قاعده، مذمت شده است: «أَتَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبِرِّ وَتَنسَوۡنَ أَنفُسَكُمۡ (بقره، ۴۴) » 🔷 اصل چهارم، «زمینه سازی» انجام مقدمات کار اثرگذاری بیشتر را در پی دارد. در مقابل عجله است که به معنای انجام کار بدون مقدمه و یا انجام کار قبل از امکان آن می باشد. در روایات، عجله امری مذموم و تانی امری ممدوح است«التأني من الله والعجلة من الشيطان» البته سرعت در کار خیر با عجله متفاوت است و خوب است. 🔶 در هدایت و مشاوره، نباید راهکار سریع به مراجع ارائه شود، بلکه باید زمینه سازی شود تا خود مراجع به راهکار صحیح برسد. همچنین خود هادی و مشاور هم باید زمینه هدایتگری را در خویش فراهم کند، از نظر محتوا و از نظر مهارت. 🔷پنجمین اصل: «تدریج» به معنای به مرور انجام شدن هدایت می باشد. دقت شود در استفاده از این اصل، تجویز گناه صورت نگیرد. 🔶روش «تسویف» که در روایات ذکر شده است، مشابه اصل تدریج می‌باشد. 🔶در بسیاری از روش های تربیت و هدایت، از تدریج استفاده می‌شود. 🔷 ششمین اصل: توجه به توان مراجعه کننده سه اصل اخیر، از اصول بسیار مهم و مرتبط باهم در هدایت می‌باشند. 🔹@feqahat

جلسه دهم #هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام استاد عجمی 🔹اصول هدایت و راهنمایی 🔸اصل جامعیت: با توجه به اینکه انسان تک بعدی نیست و متشکل از جسم و روح است؛ و با توجه با اینکه این دو بعد از هم جدا نبوده و کاملا باهم مرتبط و برهم تاثیرگذار هستند؛ توجه به ابعاد مختلف انسان در فرآیند مشاوره از اهمیت ویژه ای برخوردار است. 🔸اصل کرامت انسانی: 🔸اصل اختیار و آزادی در احادیث و روایات بیشتر از اختیار صحبت شده است. ✅ در فرایند مشاوره باید این را در نظر بگیریم که علی رغم تخصصی که مشاور در عملکرد خود دارد نباید انتظار داشته باشد که مراجع تمام راهکارهای ارائه شده مشاور را بپذیرد و انجام دهد. ✅ حکم اولیه تجسس حرام است اما در آن استثنائاتی نیز آمده است. در مقام والدین و در مقام مشاوره؛ ✅در مقام مشاوره هرچه از مراجع بیشتر بدانیم کار راهنمایی بهتر انجام می‌شود. البته باز هم باید در نظر داشته باشیم اطلاعاتی که به دست می‌آوریم مرتبط با موضوع مشاوره باشد. 🔹@feqahat

#هدایت_و_راهنمایی_در_اسلام جلسه یازدهم استاد عجمی 🔸 اصل اختیار و آزادی إِنَّكَ لَا تَهْدِي مَنْ أَحْبَبْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ ۚ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ (قصص _۵۶) در اسلام وقتی صحبت از آزادی می‌شود یعنی قرار نیست همه هدایت شوند و هدایت یافتن امری اختیاریست. بحث اختیار از بحث های پیچیده خلقت انسانیست که تفاوت او را با فرشته مشخص می‌کند. 🔸مشاور اگر بداند هدایت دست خداست و اختیار خود شخص در آن دخیل است ؛ در رفتار وی موثر است. اصل «آزادی و کرامت‌» لوازمی دارد از جمله اینکه خود افراد باید به نتیجه برسند. 🔸از مشکلات روانشناسی غربی در ایران: معتقد به منابع قدیمی روانشناسی در غرب هستند و از علوم و منابع جدید آگاه نیستند فلذا منشاء مشکلات انسان را در محدودیت ها خلاصه می‌کنند. مثال : ارتباط با جنس مخالف را از ضروریات رشد شخصیتی فرد میدانند. نقد نظریه: این مسئله بخاطر چالش هایی که ایجاد می‌کند از جمله استوار نبودن رابطه ، از بین رفتن تازگی و شور و اشتیاق برای همسر و... با کرامت‌ انسانی سازگار نیست و این بُعد از وجود انسان را دچار خدشه می‌کند و آسیب زننده میباشد. استدلال : خدا در حرام شفا قرار نداده است . شاید دوا باشد اما شفاء نیست. در ارتباط با جنس مخالف به شکل حرام ، چون تعهد و چهارچوبی وجود ندارد نتیجه عکس در پی خواهد داشت. همچنان که درغرب علی‌رغم آزادی ظاهری وحمایت قانون بازهم شاهد آزارگری هستیم در نتیجه: معضل ها نتیجه سخت گیری نیست و براثر سهل‌انگاریست. نتیجه گیری: مدنظر داشتن۲ اصل کرامت(راهکار کریمانه) و اختیار و آزادی 🔹@feqahat