2. مرسله‌ یکم از رسول خدا قَالَ النَّبِيُّ ؟ص؟ « ... تَقَرَّبُوا إِلَى عَالِمٍ‏ يَدْعُوكُمْ‏ إِلَى التَّوَاضُعِ مِنَ الْكِبْرِ وَ مِنَ الرِّيَاءِ إِلَى الْإِخْلَاصِ وَ مِنَ الشَّكِّ إِلَى الْيَقِينِ وَ مِنَ الرَّغْبَةِ إِلَى الزُّهْدِ وَ مِنَ الْعَدَاوَةِ إِلَى النَّصِيحَةِ وَ لَا يَصْلُحُ لِمَوْعِظَةِ الْخَلْقِ إِلَّا مَنْ جَاوَزَ هَذِهِ الْآفَاتِ بِصِدْقِهِ وَ أَشْرَفَ عَلَى عُيُوبِ الْكَلَامِ وَ عَرَفَ الصَّحِيحَ مِنَ السَّقِيمِ وَ عِلَلَ الْخَوَاطِرِ وَ فِتَنَ النَّفْسِ وَ الْهَوَى‏». مصباح الشريعة، ص21. از این روایت، با الغای خصوصیت از عناوین گفته شده، عنوان کلی معلم رشد دهنده و دارای صلاحیت اخلاقی را برداشت کنیم. البته اصل بر موضوعیت عناوین است. 3. مرسله دوم از رسول خدا رسول اللّه؟صل؟ «إنَّ هذَا العِلمَ دينٌ فَانظُروا عَمَّن تَأخُذونَ دينَكُم». ( سیوطی، الجامع الصغیر في أحادیث البشیر النذیر، ج 1، ص 384) 4. روایت هشام بن حکم أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ؟ع؟‏ يَا هِشَام‏... لَا عِلْمَ‏ إِلَّا مِنْ‏ عَالِمٍ‏ رَبَّانِي‏ الكافي، ج‏1، ص1. 5. روایات انتخاب دوست و هم نشین صالح، که به اولویت در مورد معلم، قابل استفاده است. نتیجه: انتخاب معلم دارای صلاحیت شخصیتی و فکری، رجحان دارد. 🔸ب) انتخاب معلمی که اثر قطعی منفی بر امور پایه‌ای و الزامی دارد انتخاب معلمی که تاثیر منفی قطعی دارد بر عقاید و پایه‌های انجام واجب و محرم متعلم، به‌قطع حرام است. معلمی که به انجام واجبات و محرمات دانش‌جو آسیب می‌زند: آسیب اخلاقی، اعتقادی و عملی در این سطح. از جمله ادله این حرمت، مقدمیت این انتخاب در انجام آن محرمات است؛ چون مقدمه حرام می‌شود. البته گاهی تزاحم پیدا می‌کند با اهداف دیگر که باید در جلسه بعد بررسی گردد. ان شاء الله. عَلِی بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یونُسَ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ یا بُنَی اخْتَرِ الْمَجَالِسَ عَلَى عَینِكَ فَإِنْ رَأَیتَ قَوْماً یذْكُرُونَ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ فَاجْلِسْ مَعَهُمْ فَإِنْ تَكُنْ عَالِماً نَفَعَكَ عِلْمُكَ وَ إِنْ تَكُنْ جَاهِلًا عَلَّمُوكَ وَ لَعَلَّ اللَّهَ أَنْ یظِلَّهُمْ بِرَحْمَتِهِ فَیعُمَّكَ مَعَهُمْ وَ إِذَا رَأَیتَ قَوْماً لَا یذْكُرُونَ اللَّهَ فَلَا تَجْلِسْ مَعَهُمْ فَإِنْ تَكُنْ عَالِماً لَمْ ینْفَعْكَ عِلْمُكَ وَ إِنْ كُنْتَ جَاهِلًا یزِیدُوكَ جَهْلًا وَ لَعَلَّ اللَّهَ أَنْ یظِلَّهُمْ بِعُقُوبَةٍ فَیعُمَّكَ مَعَهُمْ. الكافي، ج‏1، ص39. این روایت را اگر امام معصوم نقل کرده‌اند یا قرآن از لقمان نقل کند، قابل برداشت فقهی است. زیرا آن کلمات به انتخاب شارع بیان شده است. 🔸ج) انتخاب معلمی که اثر احتمالی منفی بر امور پایه‌ای و الزامی دارد. دلیل حرمت این انتخاب، قاعده وجوب دفع ضرر محتمل است. 🔸د) انتخاب معلمی که اثر قطعی منفی بر امور ثانوی و رجحانی دارد. ازآنجا که ترک انتخاب این معلم، مقدمه عدمی انجام امور ثانوی و رجحانی است، عدم انتخاب این معلم، مستحب است. 🔸ه) انتخاب معلمی که اثر احتمالی منفی بر امور ثانوی و رجحانی دارد. همانگونه که بیان شد، حکم عقل در این موارد، بر استحباب دفع ضرر محتمل در امور ثانوی و رجحانی است. درنتیجه مستحب است چنین معلمی انتخاب نگردد. 🔹@feqahat

🔸احسنت به آن طرح، به آقامیری، به علیرضا خمسه ▫️ماجرا از این اینجاشروع شد: پارکی را در تهران، دیوار کشی کردند تا پارک ویژه بانوان شود. کار بسیار خوبی که سال‌هاست انجام شده است تا بانوان آنجا راحت باشند. ▫️اما تصاویر این کار خوب، طوری دیگر در تلویزیون ملکه اینگلیس (بی‌بی‌سی)، بن سلمان (ایران اینترنشنال) و کیوان عباسی بهایی ـ اسرائیلی (من و تو) پخش شد. آنها گفتند در بوستان‌ها دارند بین زن‌ها و مردها دیوار می‌کشن! گوش‌ها با این حرف آشناست! یعنی همان تهمتی که در دوران انتخابات به قالیباف و طبیعتا رییسی زده شده بود که اگر اینها بیایند، بین زن و مرد دیوار می‌کشند! بماند که معلوم شد این حرف چه کسی بود! کلی تحلیل هم بافتند که اگر این کار را انجام دهند چه بر سر زنان می‌آید! راهش را هم خوب بلد هستند. افراد معروف را احساسی می‌کنند که آنها نیز موضع بگیرند. آقای علیرضا خمسه عکسی شبیه زنان از خودش منتشر می‌کند و می‌نویسد: من چون نمی‌توانستم پارکم را عوض کنم، جنسیتم را عوض کردم! ▫️اما در اقدامی بسیار درست، سید محمد آقا میری عضو شورای شهر تهران، با علیرضا خمسه تماس می‌گیرد و طرح خوب بوستان مادر و کودک را برای ایشان توضیح می‌دهد و از ایشان برای افتتاحیه این بوستان دعوت می‌کند. آقای علیرضا خمسه هم قبول می‌کند و در صفحه خودش، حرفش را اصلاح می‌کنم. ▫️احسنت به آن طرح، به آقامیری، به علیرضا خمسه. باید یاد بگیریم، تبیین و جهاد تبیین، ضد انقلاب خواندن کسی که شبهه دارد نیست! راه درست، تبیین و شفاف‌سازی است. #یادداشت #جهاد_تبیین 🔹@feqahat

💢 مدرسه بهاره فقه تربیتی: فصل دوم «فقه تربیتی و نیازهای تربیتی جامعه اسلامی» ✅ با حضور و اشراف علمی حضرت آیت الله اعرافی 🔹 ویژه طلاب و دانشجویان ارشد رشته‌های مرتبط. 💻 جلسات به صورت غیر حضوری(مجازی) برگزار می‌گردد. 🔻 مزایا: 🔹 صدور گواهی معتبر؛ 🔹 ارایه بسته محتوایی دیجیتال؛ 🔹 راهنمایی پایان‌نامه شرکت کنندگان و مشاوره علمی برخط. 📆 ثبت‌نام: 15 فروردین تا 15 اردیبهشت 📳 ثبت‌نام و پاسخگویی: 09053550619 02537748540 ⭕️لطفا تماس در ساعت اداری. ♨️ ثبت‌نام در دوره برای شرکت‌کنندگان در مدرسه پاییزه و معرفی شدگان از مؤسسات همکار (لوگوی آنها در پوستر هست)، رایگان است. _ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ـ_ #فقه_تربیتی #دوره_آموزشی 🌐کسب اطلاعات بیشتر: ▶️https://b2n.ir/q14069 💠کانال مدرسه مجازی در ایتا و دریافت پیشنهادات: ▶️ @feqhe_tarbiati ▶️https://eitaa.com/feqhe_tarbiati

🔹مدیریت انسانی در مدرسه: #فقه_مدرسه 🔸احترام به معلم 🔸احترام به معلم نه تنها موجب بالارفتن بهره‌وری آموزشی می‌شود که وظیفه شرعی است. 🔸عنوان احترام از عناوین مختلف در روایات برداشت شده است. ▫️ریشه احترام «حرم» به معنای منع شده است. درنتیجه حریم، به معنای حدودی است که ورود بیش از آن منع شده است و رعایت محدوده‌ای است که رعایت آن لازم است. حریم نیز به معنای نگاه‌داشت حقوق و حدود افراد و اشیا است. 🔹ادله 🔸الف) عبارتی از رساله حقوق رَوَى إِسْمَاعِيلُ بْنُ الْفَضْلِ عَنْ ثَابِتِ بْنِ دِينَارٍ عَنْ سَيِّدِ الْعَابِدِينَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ؟عهما؟ قَالَ‏ «... وَ حَقُ‏ سَائِسِكَ‏ بِالْعِلْمِ‏ التَّعْظِيمُ‏ لَهُ وَ التَّوْقِيرُ لِمَجْلِسِهِ وَ حُسْنُ الِاسْتِمَاعِ إِلَيْهِ وَ الْإِقْبَالُ عَلَيْهِ وَ أَنْ لَا تَرْفَعَ عَلَيْهِ صَوْتَكَ وَ لَا تُجِيبَ أَحَداً يَسْأَلُهُ عَنْ شَيْ‏ءٍ حَتَّى يَكُونَ هُوَ الَّذِي يُجِيبُ وَ لَا تُحَدِّثَ فِي مَجْلِسِهِ أَحَداً وَ لَا تَغْتَابَ عِنْدَهُ أَحَداً وَ أَنْ تَدْفَعَ عَنْهُ إِذَا ذُكِرَ عِنْدَكَ بِسُوءٍ وَ أَنْ تَسْتُرَ عُيُوبَهُ وَ تُظْهِرَ مَنَاقِبَهُ وَ لَا تُجَالِسَ لَهُ عَدُوّاً وَ لَا تُعَادِيَ لَهُ وَلِيّاً فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ شَهِدَتْ لَكَ مَلَائِكَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِأَنَّكَ قَصَدْتَهُ وَ تَعَلَّمْتَ عِلْمَهُ لِلَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ اسْمُهُ لَا لِلنَّاس».‏ من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص620. رساله حقوق به سندهای متعددی در منابع روایی آمده اما سند نجاشی به آن صحیح است. رجال النجاشی، ص116 🔹@feqahat

▫️«سائس» کسی است که به سیاست و ریاست دیگران مشغول است. سَائِسِكَ‏ بِالْعِلْمِ، کسی است که ریاست و مدیریت علمی متعلم را در دست دارد که مصداق بارز آن معلم است. ▫️«التَّعْظِيمُ‏» به معنای بزرگداشت افراد است. «التَّوْقِيرُ» توقیر به معنای برخورد همراه با آرامش و بزرگداشت است. کلمه حق واژه‌ای است که دلالت اولیه آن بر وجوب است؛ اما (حَقُ‏ سَائِسِكَ ..) به مناسبات حکم و موضوع دراینجا دلالت بر استحباب دارد. 🔸ب) روایت سلیمان بن جعفر عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْجَعْفَرِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ؟ع؟ قَالَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ؟ع؟ يَقُولُ‏ «إِنَ‏ مِنْ‏ حَقِ‏ الْعَالِمِ‏ أَنْ لَا تُكْثِرَ عَلَيْهِ السُّؤَالَ وَ لَا تَأْخُذَ بِثَوْبِهِ وَ إِذَا دَخَلْتَ عَلَيْهِ وَ عِنْدَهُ قَوْمٌ فَسَلِّمْ عَلَيْهِمْ جَمِيعاً وَ خُصَّهُ بِالتَّحِيَّةِ دُونَهُمْ وَ اجْلِسْ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لَا تَجْلِسْ خَلْفَهُ وَ لَا تَغْمِزْ بِعَيْنِكَ وَ لَا تُشِرْ بِيَدِكَ‏ وَ لَا تُكْثِرْ مِنَ الْقَوْلِ قَالَ فُلَانٌ وَ قَالَ فُلَانٌ خِلَافاً لِقَوْلِهِ وَ لَا تَضْجَرْ بِطُولِ صُحْبَتِهِ فَإِنَّمَا مَثَلُ الْعَالِمِ مَثَلُ النَّخْلَةِ تَنْتَظِرُهَا حَتَّى يَسْقُطَ عَلَيْكَ مِنْهَا شَيْ‏ءٌ». الكافي، ج‏1 ؛ ص37 ▫️ارسال در سند این روایت (عَمَّنْ ذَكَرَهُ)، سبب ضعف آن گردیده است. درنتیجه دلیل مستقل نیست و مؤید روایت پیشین است. 🔸از آداب بیان شده عنوان کلی احترام به معلم را می‌توان برداشت کرد. در این دو دلیل، بیان شد، سه دسته احترام را دربر می‌گیرد: رفتاری، گفتاری و علمی. ▫️نکته: این ادله دلالت بر این دارد که استحباب دارد که دانش آموز با معلم با احترام برخورد کند. اما نشان می‌دهد نظام آموزشی و اخلاقی باید به گونه‌ای باشد که دانش‌آموز به این برسد که احترام معلم باید رعایت شود. ▫️ادله ملازمه ندارد بر اینکه نظام آموزشی برای آموزش به دانش آموز وظیفه دارد. 🔸ج) اعانه بر بر حال که معلوم شد، احترام دانش آموز در برابر معلم، رجحان دارد، درنتیجه بر است. بنابراین، آموزشی علمی و عملی احترام به معلم در نظام آموزش و پرورش، اعانه بر بر است. 🔸نکته: عنوان کلی رجحان احترام به معلم و آموزش احترام معلم به دانش آموزان، در هر زمان ممکن است مصداق جدیدی پیدا کند و همه آنها را شامل می‌شود و محدود به موارد بیان شده در روایات نیست. این ادله منصرف به معلم دینی و عام دینی است. همانگونه که بیان شد. زیرا کلمه علم منصرف به علم دینی است. بنابراین درباره احترام به معلم دینی یا معلمی است که تاثیر دینی دارد. اما ادله احترام به معلم شیمی و فیزیک، ادله تشکر از مخلوقات است که در جلسه بعدی بررسی می‌شود. زیرا بر اساس ادله تشکر از هر کسی که خیری به انسان می‌رساند باید تشکر کرد و ادله عام است. 🔹@feqahat

🔹تواضع در برابر معلم ▫️«وضع» در ریشه به معنای سقوط و برزمین افتادن است. این معنا در کلمه «تواضع»، معنای ذلت و افتادگی را رقم زده است. ▫️حداقل معنای تواضع، تنها بروز رفتاری فروتنی است. اما معنای حداکثری آن، تواضع قلبی است که بروز بیرونی دارد. قدر متیقین ادله، مرتبه حداقلی آن است. 🔹ادله 🔸آیه 66 سوره کهف «قالَ لَهُ مُوسى‏ هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلى‏ أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدا» حضرت موسی با تواضع با معلم خویش برخورد کرد که دلالت بر استحباب دارد. 🔸مرسله‌ای از پیامبر؟صل؟ تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ وَ تَعَلَّمُوا لِلْعِلْمِ السَّكِينَةَ وَ الْوَقَارَ وَ تَوَاضَعُوا لِمَنْ‏ تَعَلَّمُونَ‏ مِنْهُ‏. منية المريد في أدب المفيد و المستفيد، ص243 🔸 مرسله‌ای منسوب به امیرمؤمنان مَن‏ عَلّمني‏ حَرفاً، فقد صَيَّرني‏ عبداً. اين كلام را برخی کتب متأخر به امیرمؤمنان؟ع؟ منسوب کرده‌اند؛ همچون كشف الخفاء و جامع السعادات. اما سند ندارد. 🔸 روایت منسوب به امام رضا؟ع؟ تَوَاضَعْ‏ مَعَ الْعُلَمَاءِ وَ أَهْلِ الدِّين‏. الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا ؟ع؟، ص401 هرچند دلایلی برای اثبات انتساب کتاب فقه الرضا؟ع؟ به حضرت آورده شده است؛ اما آنها پذیرفته نیست؛ 🔸 مرسله‌ای از امیرمؤمنان؟ع؟ [باب مواعظ أمير المؤمنين؟ ع؟ و خطبه أيضا و حكمه‏] قَالَ ؟ع؟‏ «مَنْ‏ تَوَاضَعَ‏ لِلْمُتَعَلِّمِينَ‏ وَ ذَلَ‏ لِلْعُلَمَاءِ سَادَ بِعِلْمِه‏». بحار الأنوار، ج‏75 ؛ ص6. این روایات ضعیف هستند و توضیح دهنده آیه می‌توانند باشند و تنها می‌توان به مفهوم کلی آنها استناد کرد، نه جزئیات آنها. تواضع، یقینا در مقابل عالم دینی و معلم دینی است. برپایه انصراف علم و عالم در روایات به علم دینی. 🔹@feqahat

💢یک پیروزی معنوی که توجه کمی به آن شد! ▫️تعداد 220 شبکه فارسی‌زبان، شبانه‌روز، در حال پخش برنامه‌های سیاسی، فیلم، موسیقی و رقص آن‌هم کاملاً رایگان برای ایرانیان هستند. هرکدام یک نوع فعالیت دارند؛ اما در یک مسئله بیشتر آنها مشترک هستند؛ هدف اصلی، خواسته یا ناخواسته، مبارزه با اعتقادات و معنویات ناب شیعی و جایگزینی آن با فرهنگ و معنویت غربی است. ▫️در این میان اما؛ آمار امسال نشان داد که بیش از 80 درصد مردم شهرستان‌ها و بیش از 70 درصد مردم تهران گفته‌اند برای شب‌های احیا برنامه دارند. این یعنی پیروزی معنوی ملت ایران زیر بمباران معنویت زدایی. این یعنی با تمام کاستی‌ها و کم‌کاری‌ها؛ اما جامعه روحانیت هنوز در انتقال معنویت ناب شیعی به جامعه موفق‌های قابل‌توجهی دارد. #یادداشت 🔹@feqahat

✍️ «چهارسوق»، شبکه فعالان تحول‌خواه تعلیم و تربیت است برای شبکه‌سازی و هم‌افزایی میان معلمان، دانشجویان، مدیران، فعالان فرهنگی، مدارس، مؤسسات، اهالی رسانه و حتی دانش‌آموزان و والدین دغدغه‌مند در حوزه تعلیم و تربیت. ✍️ نسل جدید معلمان، محیط‌های یادگیری را با روش‌های ابتکاری و دوست‌داشتنی مدیریت می‌کنند. مجموعه‌های نوپا، با نوآوری‌های جذاب روش‌های تربیت و یادگیری را کارآمدتر کرده‌اند. پژوهش‌گران و متفکرینِ دغدغه‌مند، به دنبال یافتن پاسخ‌های مؤثر برای مسائل نظام تعلیم و تربیت هستند. ✍️ «چهارسوق» در سال ۱۳۹۲ توسط جمعی از معلمان و فعالان حوزه آموزش برای ارائه تجارب بومی تعلیم و تربیت در قالبی شایسته و تأثیرگذار متولد شد. شعار چهارسوق، «هم‌افزایی برای تحول در آموزش» است؛ یعنی «شناسایی، شبکه‌سازی و توان‌مندسازی فعالانی که در حال شکل‌دهی به تجربه‌ها و نظریه‌های بومی تعلیم و تربیت هستند». 🎥 فیلم حاضر سخنرانی حضرت آیت‌الله علیرضا اعرافی در سیزدهمین رویداد نوآوری‌های آموزشی چهارسوق در تاریخ 1401.01.30 می‌باشد. سایت مؤسسه اشراق و عرفان ▶️ eshragh-erfan.com •┈┈••🇮🇷•🌹•🇮🇷••┈┈• کانال استاد علیرضا اعرافی ▶️ @alireza_arafi •┈┈••🇮🇷•🌹•🇮🇷••┈┈• سایت چهارسوق ▶️ www.chaharsoogh.ir

♨️خبر رادیو معارف درباره مدرسه بهاره فقه تربیتی. بیان اهداف مدرسه؛ زمان افتتاح مدرسه؛ راه ارتباط و شرکت در مدرسه. 💠@feqhe_tarbiati

مهمانان برنامه «زندگی پس از زندگی» نمرده بودند گاهی خدا به علتی که ما نمی‌دانیم، به افراد لطف می‌کند و پرده را کنار می‌زند و واقعیاتی را به آن‌ها نشان می‌دهد تا به آن‌ها تذکراتی داده باشد. بنابراین میهمانان برنامه «زندگی پس از زندگی» نمرده بودند، آنها ... ادامه در: http://fna.ir/1bddt #یادداشت قدیمی 🔹@feqahat

#یادداشت 🔹از زندگی پس از زندگی تا فیلم‌های هالیوودی ... اما در فرهنگ غربی، بهشت و جهنم انسان در دنیا ترسیم می‌شود. جهنم او هنگام سختی‌های زندگی است و خوشی‌های دنیا، بهشت اوست. درنتیجه تمام تلاش او این است که از ساعات جهنمی زندگی خودش کم کند و به لذت‌های آن افزون کند؛ به هر قیمتی! مگر قوانین جامعه و احساس‌های ناراحت‌کننده درونی مانع او شوند. ادامه یادداشت در: https://v-o-h.ir/?p=42700 🔹@feqahat

🔹مدیریت انسانی در مدرسه: #فقه_مدرسه 🔹تشکر از معلم 🔸شکر به معنای «عرفان الإحسان» است. تشکر، خضوع و پاسخگویی و مقابله کردن در برابر کار منعم است. ازآنجاکه تشکر از عناوین قصدیه است، صدق شکر آنجاست که نوعی قصد در کار باشد. 🔸شکر: ▫️الف) جوانحی؛ تصور می‌کند این نعمت از منعم است. این قدردانی ممکن است به زبان جاری نشود؛ ▫️ب) ثنای جوارحی؛ ثناء و پاسخی است که به زبان جاری می‌شود یا با اشاره و کنایه منتقل می‌گردد؛ ▫️ج) اطاعت جوارحی؛ این درجه از تجلی جوارحی سه مرتبه دارد: توجه به خواسته‌های منعم؛ اطاعت از او؛ درنظرگرفتن اراده او. 🔸ادله ▫️الف) قاعده وجوب شکر منعم قاعده عقلی «وجوب شکر منعم» در کلام، فقه و اصولی به‌کار رفته است. در فقه، در مباحثِ وجوب فحص از احکام، وجوب توبه، اطاعت، ولایت و حکومت؛ همچنین در «امر به معرف و نهی از منکر» که پیشتر از آن سخن گفته شد. مسلم است که همه مراتب شکر در برابر تمامی مراتب انعام واجب نیست؛ در برخی مراتب، شکر مستحسن است. عقل در تفکیک این مراتب حکمی ندارد و حکمش مطلق است. تشخیص این مراتب بر حسب مورد و مقایسه درجه انعام و شکر است. تنها مسلم این است که هر شکری که ترک آن در همان مورد کفران تلقی شود، این درجه از آن واجب است. برپایه کل ماحکم به العقل، حکم به الشرع، این قاعده شرعی می‌شود. 🔹@feqahat