(انواع آرایه‌ی حس آمیزی) 1ـ حس آمیزی حسی ـ حسی: دو حس از حواس پنج‌گانه در هم آمیخته می‌شوند. از نمونه‌های پرکاربرد آن به موارد زیر می‌توان اشاره کرد: #بینایی و #شنوایی سپهبد به گفتار او بنگرید شگفت آمدش کان سخن‌ها شنید "حضرت فردوسی" نگاهی گرم یعنی دلنوازیم زبانی نرم یعنی چاره سازیم "وحشی بافقی" ( "زبانی نرم" یا سخنی نرم، حس آمیزی از نوع #شنوایی و #لامسه است) دل باز به جان آيد کز وی خبری يابد بلبل به فغان آيد کز گل شنود بویی #شنوایی و #چشایی از اَن پس بیامد به نزدیک بلخ نیازرد کس را به گفتار تلخ "حضرت فردوسی" لیک چنان خیره و خاموش ماند کز همه شیرین سخنی گوش ماند "نیما یوشیج" #شنوایی و #لامسه با من به سلام خشک ای دوست زبان تر کن تا از مژه هر ساعت لعل ترت افشانم "خاقانی شروانی" 2 ـ حس آمیزی انتزاعی- حسی: یک مفهوم عقلی( ذهنی، انتزاعی) با ویژگی یکی از حواس ظاهری در هم آمیخته می‎‌شود. از موارد پرکاربرد حس آمیزی انتزاعی ـ حسی نمونه‌های زیر را می‌توان نام بُرد: #انتزاعی و #چشایی: جهان پير است و بی‌بنياد از اين فرهادکش فرياد که کرد افسون و نيرنگش ملول از جان شيرينم "حضرت حافظ" #انتزاعی و #لامسه: ز زهد خشک ملولم کجاست باده‌ی ناب که بوی باده مدامم دماغ تر دارد "حضرت حافظ" #انتزاعی و #بینایی: در خلایق روح‌های پاک هست روح‌های تیره‌ی گلناک هست "حضرت مولانا" #انتزاعی و #بویایی: نام من رفته‌ست روزی بر لب جانان به سهو اهل دل را بوی جان می‌آید از نامم هنوز "حضرت حافظ" مثال‌های بیشتر برای آرایه حس آمیزی: به ترانه‌های شيرين ، به بهانه‌های زرّین بکشيد سوی خانه مه خوب خوش‌لقا را "حضرت مولانا" در ترکیب (ترانه‌های شیرین)، ترانه قابل شنیدن است و مربوط به حس #شنوایی است که با شیرینی که مخصوص حس #چشایی است آمیخته شده و در ترکیب (بهانه‌های زرّین)، بهانه برای حس #شنوایی است و زرّین یا طلایی مربوط به حس #بینایی است. اگر دشنام فرمايی و گر نفرين دعا گويم جوابِ تلخ می‌زيبد لب لعل شکرخا را "حضرت حافظ" جواب شنيدنی است و تلخی مربوط به حس چشایی می‌باشد. گشاده شود زين سخن راز تو به گوش آيدش روشن آواز تو "حضرت فردوسی" تیر عاشق کش ندانم بر دل حافظ که زد این قدر دانم که از شعرِ ترش خون می‌چکید "حضرت حافظ" دل چاشنی گرفت از آن خنده های شور آری نمک لذیذ نماید کباب را "ملک الشعرای بهار" سزای توست چون گل گریه‌ی تلخ پشیمانی که گفت ای غنچه‌ی غافل، دهن پیش صبا بگشا "حضرت صائب" نشئه‌ی دیدار ساقی رونق مستی شکست هیچ کس بویی ز می در شیشه و ساغر ندید "حضرت صائب" ز شعرهای ترم گرم این چنین مگذر که آب خضر نهان در شب سیاه من است "حضرت صائب" گرچه جز تلخی از ایّام ندید هرچه خواهی سخنش شیرین است "بانو پروین اعتصامی" به شکرخنده درآور، نه یقین می‌دانم که دهان تو یقین را به گمان درفکند "خواجو کرمانی" آنکه نشنیده است هرگز بوی عشق گو به شیراز آی و خاک من ببوی "حضرت سعدی" گردد از دست نوازش پایه‌ی معنی بلند مور را شیرین‌سخن دست سلیمان کرده است "حضرت صائب" چون عمر به سر رسد چه بغداد و چه بلخ پیمانه چو پر شود چه شیرسن و چه تلخ "حضرت خیام" (عمرِ شیرین و عمرِ تلخ هر دو حس آمیزی می‌باشند). بدین شعرِ تَرِ شیرین ز شاهنشه عجب دارم که سر تا پای حافظ را چرا در زر نمی‌گیرد "حضرت حافظ" ( در ترکیب زیر سه حس #شنوایی، #لامسه و #چشایی به هم آمیخته شده‌اند) نجوای نمناک علف‌ها را می‌شنوم "سهراب سپهری" ترکیب "نجوای نمناک" از آمیختن دو حس #شنوایی (نجوا) و #لامسه (نمناک) ساخته شده و یا در جمله‌ی "خبر تلخی شنیدم" (خبر) را با حس #شنوایی و (تلخ) را با حس #چشایی دریافت می‌کنیم؛ پیوند و آمیزش این دو حس مختلف در یک جا سبب خلق آرایه #حس‌آمیزی شده است. در بیت زیر چهار حس آمیزی به کار رفته است. بس که صائب دیده‌ام تلخی ازین شکّر لبان می‌شمارم خنده‌ی شیرین ، عتاب تلخ را "حضرت صائب"   آموزش عروض و قافیه و... سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie ر‌وابط عمومی کانال آموزش عروض ابوالفضل عامری

✅ انواع آرایه‌ی #حس‌آمیزی 1ـ حس آمیزی حسی ـ حسی: دو حس از حواس پنج‌گانه در هم آمیخته می‌شوند. 🔻از نمونه‌های پرکاربرد آن به موارد زیر می‌توان اشاره کرد: #بینایی و #شنوایی سپهبد به گفتار او بنگرید شگفت آمدش کان سخن‌ها شنید (فردوسی) نگاهی گرم یعنی دلنوازیم زبانی نرم یعنی چاره سازیم (وحشی بافقی) «زبانی نرم» (سخنی نرم)، #حس‌آمیزی از نوع #شنوایی و #لامسه است. دل باز به جان آيد کز وی خبری يابد بلبل به فغان آيد کز گل شنود بویی #شنوایی و #چشایی از اَن پس بیامد به نزدیک بلخ نیازرد کس را به گفتار تلخ (فردوسی) لیک چنان خیره و خاموش ماند کز همه شیرین سخنی گوش ماند (نیما یوشیج) #شنوایی و #لامسه با من به سلام خشک ای دوست زبان تر کن تا از مژه هر ساعت لعل ترت افشانم (خاقانی شروانی) 2 ـ حس آمیزی انتزاعی- حسی: یک مفهوم عقلی (ذهنی، انتزاعی) با ویژگی یکی از حواس ظاهری در هم آمیخته می‎‌شود. 🔻از موارد پرکاربرد حس آمیزی انتزاعی ـ حسی نمونه‌های زیر را می‌توان نام بُرد. : #انتزاعی و #چشایی: جهان پير است و بی‌بنياد از اين فرهادکش فرياد که کرد افسون و نيرنگش ملول از جان شيرينم (حافظ) #انتزاعی و #لامسه: ز زهد خشک ملولم کجاست باده‌ی ناب که بوی باده مدامم دماغ تر دارد (حافظ) #انتزاعی و #بینایی: در خلایق روح‌های پاک هست روح‌های تیره‌ی گلناک هست (مولانا) #انتزاعی و #بویایی: نام من رفته‌ست روزی بر لب جانان به سهو اهل دل را بوی جان می‌آید از نامم هنوز (حافظ) 🔻مثال‌های بیشتر #حس‌آمیزی: به ترانه‌های شيرين ، به بهانه‌های زرّین بکشيد سوی خانه مه خوب خوش‌لقا را (مولانا) در ترکیب «ترانه‌های شیرین» بیت بالا، ترانه قابل شنیدن است و مربوط به #حس_شنوایی است که با شیرینی که مخصوص #حس_چشایی است آمیخته شده و در ترکیب «بهانه‌های زرّین»، بهانه برای #حس_شنوایی است و زرّین یا طلایی مربوط به #حس_بینایی است. اگر دشنام فرمايی و گر نفرين دعا گويم جوابِ تلخ می‌زيبد لب لعل شکرخا را (حافظ) جواب #شنيدنی است و تلخی مربوط به #حس_چشایی می‌باشد. گشاده شود زين سخن راز تو به گوش آيدش روشن آواز تو (فردوسی) تیر عاشق کش ندانم بر دل حافظ که زد این قدر دانم که از شعرِ ترش خون می‌چکید (حافظ) دل چاشنی گرفت از آن خنده های شور آری نمک لذیذ نماید کباب را (ملک الشعرای بهار) سزای توست چون گل گریه‌ی تلخ پشیمانی که گفت ای غنچه‌ی غافل! دهن پیش صبا بگشا (صائب) نشئه‌ی دیدار ساقی رونق مستی شکست هیچ کس بویی ز می در شیشه و ساغر ندید (صائب) ز شعرهای ترم گرم این چنین مگذر که آب خضر نهان در شب سیاه من است (صائب) گرچه جز تلخی از ایّام ندید هرچه خواهی سخنش شیرین است (بانو پروین اعتصامی) به شکرخنده درآور، نه یقین می‌دانم که دهان تو یقین را به گمان درفکند (خواجو کرمانی) آنکه نشنیده است هرگز بوی عشق گو به شیراز آی و خاک من ببوی (سعدی) گردد از دست نوازش پایه‌ی معنی بلند مور را شیرین‌سخن دست سلیمان کرده است (صائب) چون عمر به سر رسد چه بغداد و چه بلخ پیمانه چو پر شود چه شیرسن و چه تلخ (خیام) عمرِ شیرین و عمرِ تلخ هر دو #حس‌آمیزی می‌باشند. بدین شعرِ تَرِ شیرین ز شاهنشه عجب دارم که سر تا پای حافظ را چرا در زر نمی‌گیرد (حافظ) در ترکیب زیر سه حس #شنوایی، #لامسه و #چشایی به هم آمیخته شده‌اند نجوای نمناک علف‌ها را می‌شنوم (سهراب سپهری) ترکیب «نجوای نمناک» از آمیختن دو حس #شنوایی (نجوا) و #لامسه (نمناک) ساخته شده و در جمله‌ی «خبر تلخی شنیدم» (خبر) را با حس #شنوایی و (تلخ) را با حس #چشایی دریافت می‌کنیم؛ پیوند و آمیزش این دو حس مختلف در یک جا سبب خلق آرایه‌ی #حس‌آمیزی شده است. 🔻در بیت زیر چهار #حس‌آمیزی به‌کار رفته است. بس که صائب دیده‌ام تلخی ازین شکّر لبان می‌شمارم خنده‌ی شیرین ، عتاب تلخ را (صائب)   آموزش عروض و قافیه و... سید محمدرضا شمس (ساقی) https://eitaa.com/arozghafie