.
#سخنرانی_متنی
اسراف؛ معنا شناسی و روش ها
[ منبر ۲۰ دقیقه ای🕙]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ صَلّیَ اللهُ عَلَى خَیرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین
خداوند در قرآن فرمود:
وَكُلوا وَاشرَبوا وَلا تُسرِفوا ۚ إِنَّهُ لا يُحِبُّ المُسرِفينَ
و (از نعمتهای الهی) بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمیدارد!
✅معنا شناسی
راغب اصفهانی می گوید:
«السرف تجاوز الحد فی کل فعل یفعله الانسان» زیادهروی و تجاوز از حدّ اعتدال را اسراف گویند.
در هر کاری اگر زیاده روی صورت گیرد اسراف گفته میشود چه در امور مالی یا امور دیگر ، مثلا قتل انسانی که مجرم است اما حقش کشته شدن نیست را نیز اسراف گفته اند.
اسراف در غذا و پرخوری، منشأ بسیاری از بیماری های جسمی و روحی و مایه ی سنگدلی و محروم شدن از چشیدن مزه ی عبارت است.
♻️اقسام اسراف
یکی از انواع اسراف، اسراف در امور مالی است که خود اسراف در امور مالی به سه قسم، تقسیم میشود
➖قسم اول
ضایع کردن مال و بیفایده کردن آن هر چند آن مال کم باشد. مثل دور ریختن ته مانده آب.
➖قسم دوم
صرف کردن مال است در آنچه به بدن ضرر برساند، از خوردنی و آشامیدنی و غیر آنها. مانند خوردن چیزی پس از سیری هرگاه مضر باشد.
➖ قسم سوم
صرف کردن مال در مصرفهایی که شرعاً حرام است مانند خریدن شراب و آلات قمار و اجرت فاحشه و خواننده و رشوه دادن به حکام و صرف نمودن مال در چیزی که ظلمی دربردارد.
🛑تبعات اسراف
اسراف در آخرت خشم الهی، عذاب اخروی و هلاکت را به دنبال دارد اما در همین دنیا نیز تبعاتی دارد که برخی از آنها را ذکر میکنیم؛
➖بی برکتی؛ اسراف، عملی مخالف تقواست و باعث می شود برکت از زندگی انسان رخت بربندد. امام صادق (ع) فرمودند: «اِنَّ مَعَ الاسْرافِ قِلَّةَ الْبَرَکَةِ؛همانا اسراف همراه با کاهش برکت است.»(۱)
➖زوال نعمت ؛ یکی از آثار شوم اسراف و تبذیر تباهی و زوال نعمت است. امام علی علیه السلام فرمودند: «اَلْقَصْدُ مَثْراةٌ وَالسَّرْفُ مَثْواةٌ؛ اعتدال و میانه روی موجب فراوانی مال و ثروت و اسراف باعث تباهی و نابودی آن است.»(۲)
➖فقر؛ اسراف هدر دادن اموال و امکانات است و فقر را به دنبال دارد، علی (ع) فرمودند: «سَبَبُ الْفَقْرِ اَلاِْسْراف؛اسراف سبب فقر است.»(۳)
➖ زوال شخصیت ؛خصلت شرافت که فرد را در اجتماع مورد تکریم و احترام قرار می دهد، با افراط و ولخرجی از بین می رود. امیرمؤمنان علی (ع) فرمودند: «مِنْ اَشْرَفِ الشَّرَفِ اَلْکَفُّ عَنِ التَّبْذیرِ وَالسَّرَفِ؛ از شریف ترین شرافتها، خودداری از تبذیر و اسراف است.»(۴)
🔴نکوهش اسراف در آیات قرآن
قرآن با آهنگ های مختلف، اسراف و تبذیر را در تمام موارد محکوم می کند:
➖گاهی با لحن عاطفی در مورد خوردنی ها و آشامیدنی ها می فرماید: «کلوا و اشربوا و لا تسرفوا انه لا یحبّ المسرفین؛ بخورید و بیاشامید ولی زیاده روی نکنید، تحقیقاً خداوند متعال مسرفان را دوست نمی دارد.»
➖زمانی آهنگ قرآن به شکل توبیخ و سرزنش مطرح می شود: «بل انتم قوم مسرفون»؛ منظور قوم لوط است که در مسائل جنسی از حد خارج شده بودند.
➖در برخی از آیات لحن تهدیدآمیزی دارد و می فرماید: «و ان المسرفین هم اصحاب النار.»
➖ در آیه ای تکان دهنده اسراف کاران را برادران شیطان معرفی فرمود؛ّإِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا
بی تردید اسراف کنندگان و ولخرجان، برادران شیاطین اند، و شیطان همواره نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است.
تبذیر به معنای ضایع کردن نعمتهای خداوند است و خود نوعی ناسپاسی است نسبت به آن نعمتها و شیطان نخستین فردی است که همه چیز را نادیده گرفت و تمرد از فرمان خدا کرد و راه ناسپاسی را باز نمود، لذا آنها که مبتلا به این خصلت ناروا باشند از همکاران و همدستان شیطان خواهند بود و از آنان با عنوان برادران شیطان یاد شده است و این است رمز تعبیر زیبای قرآن.
➖گاهی اسراف را از صفات مستکبران می شمارد: «ان فرعون لعال فی الارض و انه لمن المسرفین».علو و برتری جویی در زمین، یک نوع اسراف و زیاده روی در قدرت است.
➖در آخر اینکه خداوند اسراف کاران را به توبه فرا خوانده است
«قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله؛ آنانی که بر ضد سعادت و سلامت خود زیاده روی کرده اند از رحمت خدا مأیوس نشوند، چرا که او همه گناهان را می بخشد.»
🔻 ادامه دارد 👇
.
#سخنرانی_متنی
آثار و تبعات گناه
[ منبر ۲۰ دقیقه ای🕙]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ صَلّیَ اللهُ عَلَى خَیرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین
مقدمه
➖«معصیت» ،«ذنب» ،«اثم» ،« سیئه» «جناح» (عربی شده کلمه فارسی گناه) ، از جمله واژگانی هستند که در قرآن کریم به معنای نافرمانى خداوند به کار رفته اند. آثار زیانبار و ویرانگرى در درون و برون انسان بر جاى مى گذارد، اثر وضعى آن رفته رفته در دل و جان و قلوب و افکار ظاهر مى شود و موجب تیرگى قلب مى گردد و باعث مى شود گناهکار و عصیانگر به نوعى بسوى مسخ شدگى کشیده شود و به لبه پرتگاه سقوط برسد.
➖چنانكه قرآن اعمال بشر را یکی از عوامل گرفتاری ها بیان مىفرماید: «وَ مَآ أَصَبَكُم مِّن مُّصِیبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَیدِیكُمْ وَ یعْفُواْ عَن كَثِیرٍ»؛ «هر مصیبتى به شما رسد، به سبب اعمالى است كه انجام دادهاید، و بسیارى را نیز عفو مىكند.»
➖جالب اینکه واژه «ذنب» که از «ذَنَب» گرفته شده که به معناى دم و دنباله حیوان است و به گناهان نیز ذنب گفته شده زیرا گناه، جنایت و ستم به دیگران دنباله و آثاری دارد و مستلزم کیفر و عقوبت و انتقام است.
➖متأسفانه آنچه بلاى اجتماع، خانوادهها و بهویژه جوانان و نوجوانان شده است، معاصى جدید و سرگرمیهاى متنوع و انحرافات تازهاى است كه روز به روز بر آنها افزوده مىشود. متأسفانه امروزه، روابط و دوستیهاى پسر و دختر، استفاده از انواع مواد مخدر، استفاده ناصحیح از وسایلى همچون: ماهواره، اینترنت، موبایل و... به مسئلهاى عادى تبدیل شده است.
➖فضای مجازی به بستری برای اشاعه فحشا و قمار و انحرافات اعتقادی و اخلاقی تبدیل شده است ، و بسیاری از خانواده ها جوانان را آزاد گذاشته و آنان ناخواسته، در حال فاصله گرفتن از ضروریات دیناند.
➖حضرت على(ع) در كلامى، گناهان جدید را عامل بلاهاى جدید معرفى كرده، مىفرماید:
«كُلَّمَا اَحْدَثَ النَّاسُ مِنَ الذُّنُوبِ مَا لَمْ یكُونُوا یعْمَلُونَ، أَحْدَثَ اللّهُ لَهُمْ مِنَ الْبَلاَءِ مَا لَمْ یكُونُوا یعُدُّون؛ هرچه مردم گناه تازه بكنند، خداوند بلاى تازهاى براى آنها به وجود مىآورد كه سابقه نداشته است.»(۱)
➖و این قاعده مطابقت دارد با آیه ای از قرآن کریم؛ «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَیدِى النَّاسِ لِیذِیقَهُم بَعْضَ الَّذِى عَمِلُواْ لَعَلَّهُمْ یرْجِعُونَ»؛ «فساد در خشكى و دریا به سبب اعمال مردم آشكار شد تا نتیجه برخى اعمالشان را به آنها بچشاند؛ شاید باز گردند.»[روم/۴۱]
➖اگر مىبینیم در اسلام، از تظاهر به گناه به شدت منع شده و دستور عیبپوشى داده شده است، یك دلیلش این است كه گناه، همگانى نشود. اگر مىبینیم معصیت آشكار، اهمیتش بیش از گناه مستور و پنهان است، بر همین اساس است.
➖اصولاً گناه، همانند آتش است. وقتى این آتش در نقطهاى از جامعه روشن شود، باید كوشید تا خاموش، یا دستكم محاصره شود؛ اما اگر به آن، دامن زده شود و از نقطهاى به نقطه دیگر برده شود، حریق، همه جا را فرا خواهد گرفت و كسى قادر بر كنترل آن نخواهد بود.
از این گذشته، پلیدى گناه در نظر عامه مردم و حفظ ظاهر جامعه از آلودگیها، خود سدّ بزرگى در برابر فساد است كه اشاعه فحشا و نشر گناه و تجاهر به فسق، این سد را مىشكند، گناه را كوچك مىكند و آلودگى به آن را ساده مىنماید.
➖ گناهان عمومی یعنی آن دسته از گناهان که در جامعه علنی انجام می شود عموم را تهدید میکند و تر و خشک باهم میسوزند؛ شهیدمطهری:«اجتماع روى فرد اثر مىگذارد و فرد روى اجتماع.واقعاً مجموعش یك واحد است، خودش روح دارد، عمر دارد.این، یك مطلب عجیبى است كه البته كسى كه این را خوب استنباط كرده و پرورانده است، علامه طباطبایى است.ایشان در كمال وضوح از قرآن استنباط مىكند كه قرآن براى اجتماع، شخصیت قائل است.براى اجتماع عمر قائل است: «وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَآءَ أَجَلُهُمْ لَا یسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا یسْتَقْدِمُونَ» همچنین، براى اجتماع، بیمارى و سلامت قائل است، براى اجتماع سعادت و شقاوت قائل است، براى اجتماع شركت در مسئولیت قائل است.
🔻 ادامه دارد 👇👇
۱
.
#سخنرانی_متنی
جهاد با نفس (۱)
منبر یک دقیقه ای🕙
[ نکاتی برگزیده و کوتاه تقدیم می شود تا به سلیقه سخنران به مقدار یک دقیقه انتخاب و ارائه شود]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ صَلّیَ اللهُ عَلَى خَیرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین
مقدمه
در کتابی که آیت الله بهجت معرفی فرموده اند اولین حدیث عبارت است از این حدیث؛
از امام صادق (ع)روايت است كه فرمود:
إنَّ رسولَ اللّه (ص) بَعثَ سَرِيّةً ، فلَمّا رَجَعوا قالَ: مَرْحَبا بقَومٍ قَضَوُا الجِهادَ الأصْغَرَ و بَقِيَ علَيهِمُ الجِهادُ الأكْبَرُ . قيلَ: يا رسولَ اللّه ِ ، و ما الجِهادُ الأكْبَرُ ؟ قالَ: جِهادُ النَّفْس
پيامبر اكرم (ص)عدهاى را به جنگ فرستاد، چون از جنگ باز گشتند فرمود: آفرين به گروهى كه پيكار كوچكتر را سپرى كردند و پيكار بزرگتر بر عهده آنان به جاى مانده است، گفته شد: اى فرستاده خدا! پيكار بزرگتر چيست؟ فرمود: پيكار با نفس.
➖از مراتب سه گانه نفس ،پایین ترین و پست ترین مرحله آن نفس اماره است که از درون به بدی فرمان میهد ؛اِنَّ النَّفْسَ لَاَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ.(۱)
اگر شخصی از این مرحله بتواند به سلامت عبور کند نفس او به مراتب بالاتر لوامه و مطمئنه نائل خواهد شد.
➖ و پیامبر اکرم (ص) نفس انسان را سرسختترین دشمنان خوانده است؛«أعدى عَدوِّكَ نَفسُكَ الَّتي بَينَ جَنبَيكَ» .دشمن ترين دشمن تو، نفسى است كه ميان دو پهلويت قرار دارد.(۲)
➖مراحل جهاد با نفس در کتب اخلاقی اینگونه بیان شده؛ تفکر،عزم، مشارطه، مراقبه، محاسبه، تذکر
➖برای جهاد با نفس در مقام باطن آن، نخستین شرط که میتواند سبب غلبه بر شیطان و جنود او شود، محافظت از خیال و به دست گرفتن زمام آن است؛ زیرا خیال در هر لحظه از شاخهای به شاخه دیگر میآویزد و یکی از دستاویزهای شیطان برای دعوت به شقاوت است و انسان مجاهد باید مانع از پردازش خیال بهسوی معاصی و شیطنت شود و همیشه باید خیال خود را متوجه امور شریفه کند، کاری که در آغاز قدری دشوار به نظر میرسد اما با مراقبه و مواظبت آسان میشود.
💠 داستان
در جهاد با نفس داستان های زیادی نقل شده است به عنوان مثال چند داستان را به طور خلاصه اشاره میکنیم؛
➖ عالم بزرگ میر داماد شبانه دختری زیبا از شاهزادگان، وارد حجره او می شود سید که طلبه جوان و در اوج سن بلوغ و هیجان غریزی قرار داشت انگشتان دستش را سوزاند تا با این ریاضت فکر گناه به سرش نزند.
شاه عباس از تقوا و پرهیز کاری او خوشش آمد و دستور داد همین شاهزاده را به عقد میر محمد باقر در آوردند و به او لقب میرداماد داد .
➖ اخبار زیادی از افراد در طبقات فقیر جامعه قرار داشتند مثلا رفتگر شهرداری بودند و پول هنگفت پیدا کردند و با اینکه شدیدا نیاز داشتند با جهاد با نفس پول را به صاحبش برگرداند .
ــــــــــــــــــــــــــــ
📎پی نوشتها
۱.یوسف/۵۳.
۲.بحار الأنوار، ج ۶۷، ص ۶۴.
.
جهاد با نفس (۲)
منبر یک دقیقه ای🕙
[ نکاتی برگزیده و کوتاه تقدیم می شود تا به سلیقه سخنران به مقدار یک دقیقه انتخاب و ارائه شود]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ صَلّیَ اللهُ عَلَى خَیرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین
مقدمه
🔷
در کتابی که آیت الله بهجت معرفی فرموده اند دومین حدیث عبارت است از این حدیث؛
امام صادق (ع)فرمود:
اِحمِلْ نفسَكَ لنفسِكَ، فإن لَم تَفعَلْ لَم يَحمِلْكَ غَيرُكَ .(۱)
خودت، بار خودت را به دوش كش و اگر چنين نكنى ، كسى ديگر بار تو را به دوش نكشد.
➖علی (ع):« الفُرصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ ،فانتَهِزُوا فُرَصَ الخَيرِ » : « فرصت ها مانند ابر می گذرد پس فرصتهاى كار خوب را غنيمت شمريد».(۲)
➖ پیامبر (ص)فرمود : یا اباذر اِغتنم خمسا قبل الخمسِ شبابک قبل هَرَمِکَ و صحَّتِکَ قبلَ سُقْمِکَ و غناک قبل فقرِک و فراغَکَ قبل شُغْلِکَ و حَیواتَک قبل مَوْتِکَ.
ای اباذر! پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت بشمار: جوانی ات را قبل از پیری؛ سلامتت را قبل از بیماری؛تمکنت را قبل از تهی دستی؛فراغتت را قبل از گرفتاری؛زندگانی ات را قبل از مرگ.(۳)
➖لحظات ویژه ای در عمر آدمی هستند که در زمان های خاص و ارزشمندی از زندگی به وجود می آیند و باید به طور مضاعف به آنها توجه کرد. انسان باید از این وقت ها در جهت پیشرفت خود و جامعه گام بردارد. اوقات شیرین و خوش چون سحر، هنگام دعا و نزدیکی به خداوند، ایام ماه مبارک رمضان و شب های قدر، ایام حج و نظیر اینها اوقاتی هستند که باید به عنوان لحظه های ویژه در زندگی به آن نگریست و از آن بهره های عالی گرفت.
➖ گاهی احتیاج یک انسان به من فرصتی برای ماست و باید در جهت برآورده کردن نیاز او تلاش کنیم .
💠داستان
یکی از سرمایه داران مدینه وصیت کرد که انبار خرمای او را پیامبر اسلام(ص) به بینوایان انفاق کند