فاطمه بنت الحسن (علیهماالسلام): نامها: فاطمه و زینب کنیه ها: مشهورترین کنیه مادر امام باقرعلیه السلام «امّ عبداللّه »است. کنیه های دیگر این بانو «امّ الحسن»و «امّ عبده» است، و به قولی به جای امّ عبده، امّ عبیده نیز ذکر شده است. القاب: صدیقه، آمنه، تقیّه و مُحسنه در خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله، پس از نام فاطمه، یکی از نامهای مورد توجه اهل بیت عصمت زینب بوده است زینب، دختر امام حسن علیهماالسلام، که به حق زینب و زینت آن حضرت است، از اسامی زیبا و مبارک امّ عبداللّه مادرِ امام محمدباقرعلیه السلام است. او با امام سجاد (علیه‌السلام) ازدواج كرد و از وى چهار فرزند به نام‌هاى امام محمد باقر (علیه‌السلام)، حسن، على و عبدالله متولد شد.او اولین علوی بود که با یک علوی دیگر ازدواج کرد.به همین جهت، امام باقر (علیه‌السلام) فرزند این دو را «هاشمی من ‌هاشمیین، علوی من علویین؛ یک ‌هاشمی که از پدر و مادر‌ هاشمی است و یک علوی که از پدر و مادر علوی است» توصیف کرده‌اند هنگامی که فاطمه دختر امام مجتبی(علیه السلام) به وجود مبارک امام باقر(علیه السلام) حامله شد به قدری ضعیف شده بود که گاهی بیهوش می شد و به خواب می رفت. یک روز در عالم رؤیا فردی را دید که او را به فرزندی دانا و بردبار، بشارت داد. وقتی که از خواب برخاست، از جانب راست خود از کنار خانه، صدایی شنید که گوینده آن را نمی دید؛ امام سخنان او را می شنید که می گفت: حامله شدی به بهترینِ اهل زمین و بازگشت تو به سوی خیر و سعادت است و بشارت باد بر تو به فرزندی بردبار و دانا. از آن وقت دیگر در خود ثقل و سنگینی ندید تا آنکه نه ماه از حمل او گذشت. در این ایام صدای ملائکه را در خانه خود بسیار می شنید. زمان ولادت امام محمد باقر(علیه السلام) فرا رسید، مدینه در آستانه درخششی نو قرار گرفت، و امّ عبداللّه در آن هنگام نوری مشاهده کرد، نوری که هیچ کس غیر از معصومین و مادران آنان علیهم السلام، قادر به دیدن چنین نوری نیست. هنگامی که امام محمد باقر(علیه السلام) متولد شد، روی به جانب قبله گرداند و سه مرتبه عطسه کرد، بعد از آن حمد حق تعالی را بجا آورد. در تمام آن روز و شب از صورت و دستهای امام باقر(علیه السلام) نور زردی مانند طلا ساطع می شد.  ام عبدالله علیهاالسلام در خاندان امام حسن (علیه‌السلام)، درصداقت و راستگویی، بى‌نظير و نخستين زن علويه بود كه فرزند علوى (امام باقرعلیه‌السلام) به دنيا آورد.  ام عبدالله با عموى بزرگوارش، امام حسین (علیه‌السلام) به كربلا آمد ودر لباس اسارت به کوفه و شام برده شد. در دوران اسارت شاهد در غل و زنجير بودن همسر (امام سجاد(علیه‌السلام))، گرسنگی و تشنگی فرزند (امام محمد باقر (علیه‌السلام)) و ديدن سرهاى خويشاوندان بر نيزه بود.  فاطمه دختر امام حسن (علیه‌السلام)، همسر امام سجاد (علیه‌السلام) و مادر امام باقر (علیه‌السلام)، زنی فاضل بوده و در منابع روایی، کرامتی نیز از ایشان نقل شده است. امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: «مادرم زیر دیواری نشسته بود که ناگاه دیوار شکاف خورد و صدای ریزش سختی به گوش رسید، مادرم با دست اشاره کرد و گفت: نه، به حق مصطفی! خدا به تو اجازه نداده که بر من فرود آیی. دیوار در هوا معلق بود تا مادرم از آن‌جا گذشت. سپس پدرم صد دینار از برای او صدقه داد». امام صادق(علیه السلام) در جایی دیگر می فرماید: «کانَتْ مِمَنْ آمَنَتْ و آتَّقَتْ و اَحْسَنَتْ و اللّه یحب الْمُحْسِنین؛ او از زنان مؤمنه، پرهیزکار و نیکوکار بود و خداوند نیکوکاران را دوست دارد.» امام صادق (علیه‌السلام) مادربزرگ خود را چنین توصیف می‌کند: «کانَتْ صِدِّیقَةً لَمْ تُدْرَکْ فِی آلِ‌الْحَسَنِ امْرَاَةٌ مِثْلُهَا»؛   «او صدیقه‌ای بود که در خاندان امام حسن (علیه‌السلام) زنی هم‌تراز او وجود نداشت». در کتاب «محدَّثات شیعه» از فاطمه همسر امام سجاد(علیه السلام) به نام «محدَّثه» یاد شده است که حدیثی از ایشان نقل شده است: عمیره دختر نفیل می گوید: شنیدم که دختر حسن بن علی علیهما السلام فرمود: ظهوری که منتظر آن هستید تحقق پیدا نمی کند تا آن زمان که بعضی از شما از بعضی دیگر دوری کنند و برخی از شما برخی دیگر را لعن کنند و گروهی از شما آب دهان بر صورت گروهی دیگر بیندازد؛ تا آنجا که جمعی از شما بر کفرِ جمعی دیگر شهادت دهند. پرسیدم: در آن زمان خیر در چیست؟ فرمود: خیر تمامش در ظهور است. در آن روز قائم ما قیام می کند و تمام آن دشمنیها را از بین می برد.» بحارالانوار، ج52، ص211، ح58. #مادر_امام_باقر