✅ بر کدام دسته از افرادی که با عذر شرعی روزه نگرفته‌اند فدیه (کفاره) واجب است؟ (طبق نظرات آقایان سیستانی و خامنه‌ای) 1️⃣ پیرمرد یا پیرزنی که روزه گرفتن به سبب پیری، برای وی سختی فوق‌العاده‌ای دارد که معمولاً تحمّل نمی‌شود، باید برای هر روز یک مُدّ طعام (تقریباً 750 گرم) گندم یا جو یا نان و مانند اینها به فقیر بدهد. اما اگر روزه گرفتن برای وی، به سبب پیری اصلاً ممکن نباشد، طبق نظر آیت‌الله سیستانی لازم نیست فدیه هم بدهد، ولی طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر احتیاط واجب فدیه بر وی واجب است. 2️⃣ اگر انسان مبتلا به بیماری‌ای باشد که تحمل تشنگی و عطش برای او سختی فوق‌العاده‌ای دارد که معمولاً تحمّل نمی‌شود، باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد. اما اگر روزه گرفتن برای وی اصلاً ممکن نباشد، طبق نظر آیت‌الله سیستانی لازم نیست فدیه هم بدهد، ولی طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر احتیاط واجب فدیه بر وی واجب است. 3️⃣ اگر انسان به علّت بیماری، روزۀ ماه رمضان را نگیرد و بیماری او تا ماه رمضان سال بعد طول بکشد، به گونه‌‌ای که در تمامی ایّام سال نتواند روزه بگیرد، قضای روزه‏هایی را که نگرفته بر او واجب نیست؛ ولی باید برای هر ‌روز یک مُدّ (تقریباً 750 گرم) طعام، یعنی گندم یا جو یا نان یا برنج و مانند اینها به فقیر بدهد که آن را «فدیۀ سالانه» هم می‌نامند. پرداخت کفّارۀ مذکور قبل از فرا رسیدن ماه رمضان سال بعد، در بین سال - قبل از گذشتن زمان قضای روزه - صحیح نیست؛ بلکه لازم است به مقداری صبر نماید تا زمان قضای روزه بگذرد. مثلاً کسی که سی روز کفّاره (فدیه) از ماه رمضان قبل به عهده دارد، می‌تواند با اتمام روز پانزدهم ماه شعبان، کفّارۀ پانزده روز را بپردازد، و نیز کسی که کفّارۀ ده روز به عهدۀ اوست، با اتمام روز بیست و پنجم ماه شعبان، می‌تواند کفّارۀ پنج روز را بپردازد. 4️⃣ زنی که وقت زایمان او نزدیک است (اصطلاحاً این زن را حامل مقرب می‌گویند؛ مثل زنی که وارد ماه نهم حاملگی شده است) و روزه برای خودش یا بچّه‌‌اش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست؛ بلکه در موارد ضرر حرام، نباید روزه بگیرد؛ اما باید بعداً روزه را قضا نماید و طبق نظر آیت‌الله سیستانی در هر دو صورت (ضرر برای خودش یا ضرر برای جنین) باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد؛ ولی طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای در صورت ضرر برای جنین بايد برای هر روز يك مدّ طعام به فقير بدهد و در صورتی که برای خودش ضرر دارد، بنا بر احتیاط واجب باید فدیه بدهد. 5️⃣ اگر زنی زایمان او نزدیک نبود ولی روزه برای خودش یا جنینش ضرر داشت، طبق نظر آیت‌الله سیستانی حکم بیمار را دارد و فدیه بر او واجب نیست؛ ولی طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای بنا بر احتیاط واجب حکم همان زنی را دارد که زایمان او نزدیک است. 6️⃣ زن شیرده (خواه مادر بچّه یا دايه، با اجرت باشد يا بدون اجرت) که شیر او کم است، چنانچه روزه برای خودش یا بچّه‏ای که شیر می‌دهد ضرر داشته باشد، روزه بر او واجب نیست، بلکه در موارد ضرر حرام، نباید روزه بگیرد؛ اما باید بعداً روزه را قضا نماید و طبق نظر آیت‌الله سیستانی در هر دو صورت (ضرر برای خودش یا ضرر برای کودک) باید برای هر روز فدیه بدهد، ولی طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای اگر روزه برای خود زن ضرر داشته باشد، بنا بر احتیاط فدیه واجب است و اگر برای کودک ضرر داشته باشد، فدیه بنا بر فتوا واجب است. نکات: الف) اگر زن حامله یا زن شیرده به جهت عذر حیض یا سفر به حدّ مسافت شرعی واجب نباشد روزه بگیرد، پرداخت فدیه بر وی لازم نیست و فقط قضای روزه بر او واجب است. ب) از آنچه ذکر شد، معلوم شد که تفاوت فدیۀ دستۀ سوم (فدیۀ سالانه) با فدیۀ سایر دسته‌ها (فدیۀ روزانه) در زمان وجوب پرداخت آن‌هاست. فدیۀ روزانه را می‌توان در بین سال هم پرداخت کرد؛ ولی پرداخت فدیۀ سالانه قبل از فرا رسیدن ماه رمضان سال بعد، در بین سال - قبل از گذشتن زمان قضای روزه - صحیح نیست؛ بلکه لازم است به مقداری صبر نماید تا زمان قضای روزه بگذرد. ج) طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای اگر زن حامله و شیرده، روزه برای خودش ضرر داشته باشد و این ضرر تا رمضان آینده ادامه داشته باشد، در حکم همان مریضی است که بیماری او استمرار دارد و قضا از او ساقط می‌شود؛ اما باید برای هر روز یک فدیه (فدیۀ سالانه) بدهد و بنا بر احتیاط واجب باید فدیۀ روزانه نیز پرداخت کند؛ اما اگر روزه برای فرزندش ضرر داشته باشد، قضای روزه پابرجاست و البته فدیۀ روزانه نیز باید پرداخت شود. اما طبق نظر آیت‌الله سیستانی در هر صورت قضا و فدیۀ روزانه پابرجاست. #روزه #کفاره #فدیه _____ توضیح المسائل جامع، ج 2، مسائل 185 و 186 و 199 و 203 و 204 و 205 و 206 رسالۀ نماز و روزه، مسائل 923 و 953 و 954 و 955 و 957 و 958