✅ خلاصه خارج اصول استاد درایتی 🔰 امتثال ظنی / حجیت ظن ✍️ به قلم : شیخ مهدی برزگر (جلسه دوم) ⬅️ حجیت ذاتی ظن 👈 آخوند در ذیل این بحث از دو منظر وارد می‌شود : 📌الف) تنجیز تکلیف ( تأثیر ظن در ثبوت تکلیف) : ظن کافی نیست اجماعا. (بنا بر مبنای قبح عقاب) 📌ب) تأمین تکلیف (یا ظن در سقوط تکلیف) : برخی ظن را در سقوط تکلیف کافی می‌دانند. ⬅️ آیا امتثال ظنی در سقوط تکلیف کافی است؟ ♦️ نکته: انواع امتثال قطعی‌ (مثلا با قطع به قبله نمازم می‌خوانم.) ، اجمالی (با علم اجمالی به چهار طرف نماز می‌خوانم بدون علم به یک طرف خاص) ، ظنی ( با ظن به یک طرف نماز بخوانم / گمان به امتثال دارم.) ، احتمالی ( با احتمال به یک طرف نماز بخوانم.) 👈 آخوند: برخی معتقدند که در سقوط تکلیف امتثال ظنی علی القاعده باید کافی باشد. مقصود این افراد از علی القاعده: چون قاعده عقلی وجوب دفع ضرر محتمل را قبول نداریم، لذا بعد از امتثال ظنی، احتمال ضرر وجود دارد اما دفعش را واجب نمی‌دانیم. پس از نظر آنها همین امتثال ظنی موجب سقوط تکلیف است. 📌 آخوند: ما دفع ضرر محتمل را واجب می‌دانیم پس امتثال ظنی کافی نیست. 👈 نقد مرحوم خویی به آخوند این کلام آخوند که علی القاعده را به دفع ضرر محتمل برگرداند اشتباه است. زیرا عقلا اگر چه دفع ضرر دنیایی را واجب نمی‌دانند اما دفع ضرر آخرتی را واجب می‌دانند. لذا امتثال ظنی احتمال عقاب اخروی را در پی دارد و وجوب دفع دارد. 👈 شهید صدر قاعده وجوب دفع ضرر اصلا به بحث ما مربوط نیست. هم آخوند و هم خویی اشتباه کردند که از آن سخن به میان آوردند. اصلا وجوب دفع ضرر محتمل جایی قابل تطبیق است که سابق بر این قاعده تکلیف منجز باشد. با این قاعده عقلی تکلیف منجز نمی‌شود. بعد از امتثال ظنی هنوز تکلیف منجز باقی می‌ماند؟ آخوند می‌گوید بله چون قاعده دفع ضرر داریم. 📌نکته: بنابر قبح عقاب، تا زمانی که یقین به تکلیف پیدا نشود تنجیز نمی‌شود. اما بنابر حق الطاعه حتی احتمال هم منجز تکلیف است. 👈 نقد استاد : اصلا بحث در جایی است که تکلیف منجز باشد. و از شهید جای تعجب است که چنین سخنی گفته باشند! ⬅️ بیان استاد چند سوال وجود دارد که باید بررسی شوند. 📌آیا امتثال ظنی کافی است‌؟ 📌 ظن در ثبوت تکلیف معتبر است؟ 📌آیا دفع ضرر محتمل واجب است؟ بحث دو منظر دارد (منظر مولی از جهت تنجیز و تنجز تکلیف : کجا مولی می‌تواند تکلیف کند و ظلم نیست؟چون فرض تنجز تکلیف است لذا مسئولیت عبد نسبت به آن تام است و تکلیف مولی ظلم نیست. ‌= بنابر این تکلیف ظنی کافی نیست.) و ( منظر عبد از جهت امتثال تفصیلی : آیا عقل امتثال تفصیلی را ضروری می‌داند؟ آیا عقل عاملی برای این امتثال می‌شناسد؟ آخوند با دفع ضرر محتمل امتثال تفصیلی را واجب می‌داند. که مرحوم خویی نقد کردند. ) بنا بر این سخن شهید در این جا وارد نیست. ♦️ نکته: جا داشت این قاعده در اصل حجیت ظن به میان می‌آمد. آیا می‌توان با ظن تکلیف را ثابت کرد؟ وجوب دفع ضرر آیا وجوب را ثابت می‌داند؟ در صورت وجوب حتی احتمال هم حجیت خواهد داشت. #خلاصه_خارج_اصول #حجیت_ظن #امتثال_ظنی #سقوط_تکلیف #وجوب_دفع_ضرر_محتمل •┈••✾••┈• کانال اصول فقه شیعه : @halgheysaniye