📑الگوی پژوهشی خداشناسی فلسفی (مطالعه مورد پژوهانه ‏خداشناسی علامه طباطبایی)‏ 👤علی‌اصغر جعفری ولنی ✍️چکیده به نظر می‌رسد بررسی متعلق شناختی مانند خدا نزد عرفا، فلاسفه و ارباب ادیان از جایگاه گوناگونی برخوردار است؛ چراکه تعیین وضعیت خدا به‌عنوان متعلق شناخت در هریک از حالات یادشده منجر به نوع الهیات متفاوتی خواهد شد؛ یعنی اگر خدا فراتر از درک بشر تلقی شود تحیر انسان را موجب می‌شود و لاجرم «الهیات سکوت» خواهیم داشت؛ اما اگر خدا را در محدوده درک بشر بدانیم، خداشناسی ما از سنخ «الهیات سخن» خواهد بود. در چنین شرایطی یا معتقد به بداهت اولی خدا خواهیم بود که در این صورت رویکرد «الهیات سلبی» واکنش مناسبی است و یا به بداهت به معنای اعم خدا قائل هستیم که در این صورت خداشناسی ما غفلت زدا است و در حکم تنبیه و یادآوری انسان غافل از خداست؛ اما اگر به خدایی نیازمند فکر (تعریف و برهان) باور داشته باشیم، چنین رویکردی در مسیر شناخت از سنخ «الهیات ایجابی» بوده و مآلاً باید الگوی پژوهشی تابع مقولات نظری را رعایت کرده و از الزامات آن تمکین کنیم. شاید بتوان گفت خداشناسی فلسفی ـ ازجمله آنچه در مباحث مربوط به الهیات بالمعنی الاخص طبق بیان علامه طباطبایی روبرو هستیم ـ از سنخ الهیات ایجابی است و مستلزم این است که طرح این مباحث بر اساس الگویی پژوهشی تدوین‌شده باشد که در منطق از آن تحت عنوان «مطالب» یاد می‌شود. حال مسئله این است که خداشناسی فلسفی از چنین الگوی پژوهشی تبعیت می‌کند یا اینکه باید درصدد باشیم طبق شرایط و ویژگی‌های بحث از خدا، تحلیل متفاوتی ارائه کرده و یا اینکه تقریر جدیدی از ساختار الگوی پژوهشی عرضه کنیم تا بتوانیم بستر مناسبی در طی مسیر انسان از هر مجهولی (اعم از خدا و غیر خدا) به سمت کشف و شناخت آن را پیشنهاد کنیم. البته می‌توان گفت چنین پیشنهادی معطوف به فضای فکری حکمت متعالیه و به‌تبع آن علامه طباطبایی خواهد بود. این پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی است. 🔑واژه‌های کلیدی: #خداشناسی_فلسفی، #الهیات_سکوت، #الهیات_سخن، #الهیات_سلبی، #الهیات_ایجابی، #علامه_طباطبایی •┈┈••✾•🌿🌺🌿•✾••┈┈• فصلنامه علمی ترویجی حکمت کریمان @hekmatekariman