🔰 پاسخ به شبهات اعتقادی با تاکید الهیات اجتماعی 🔸 جلسه پنجم؛ ۱۹ تیر 🔸 مقدمه الهیات اجتماعی 📝 تعریف علم کلام - در تطور علوم و ادوار مختلف یک علم، میزان تغییر و تحول علوم به قدری نیست که هویت واحد علم که بین همه ادوار مشترک است از بین برود. تحول علم به معنای انقطاع کامل از گذشته و عقبه خود نیست. 📝 تحولی که این روزها در علم فقه و اصول و ... دنبال میشود و دغدغه اندیشمندان معاصر اسلامی است، به معنای واقعی کلمه #تحول است. یعنی تحفظ بر #منطق_اجتهاد و #ملاک_وحدت_علم به عنوان خط قرمز و نشانه اصالت جریان تحولی است. به تعبیر حضرت امام ره فقه معاصر همان فقه جواهری است، که نیازمند توسعه است، نیازمند تحول است، غیر از این باشد هر تغییری تحول نیست. 📝 ملاک تمایز علوم از یکدیگر - رئوس ثمانیه در تالیفات گذشته و میراث اسلامب به مثابه فلسفه علم .... - ملاک تمایز (یا وحدت) علوم از یکدیگر چیست؟ - موضوع - روش - غایه 📌 مقارنت بخش مهمی از تحولات و انقلاب معرفتی در غرب با تغییر رویکرد از محوریت #موضوع در طبقه بندی علوم به محوریت #روش 📝 علم کلام 📌 تعریف: بهترین تعریف، تعریفی است که در بردارنده موضوع، روش‌ و اهداف علم باشد. 📌 موضوع: 1- موضوع علم کلام، خداوند (اثبات وجود، صفات و افعال الهی) است. 2- موضوع علم کلام، عقاید دینی است. اکثر محققان معاصر موضوع کلام را عقاید دینی می‌دانند. 📌 اهداف و رسالت کلام الف) رسیدن به دین‌داری مدلل و محققانه در زمینه عقاید دینی ب) اثبات پیش فرض‌ها و موضوع‌های سایر علوم دینی از طریق علم کلام (به این معنا که تا وجود خداوند و رستاخیز و فرستادن انبیاء، در کلام ثابت نشود و تا زمانی که بحث‌های مربوط به هدفمندی و تکلیف انسان در این علم بررسی نگردد، بحث در سایر علوم اسلامی؛ نظیر تفسیر، فقه، حقوق و... بی‌موضوع و بی‌معنا خواهد بود.) ج) هدایت حق‌جویان و نقد سفسطه گران د) دفاع از اصول و عقاید دینی/ تهاجم به باورهای رقیب 📌 روش کلام به خاطر تعدد و تنوع مباحث در علم کلام، کتاب های کلامی حاوی دو نوع مطالب می باشد: ۱- #جلیل_الکلام: یعنی بخش عمده ی کلام که به مباحث اثبات وجود خدا و صفات و افعال الهی و رابطه آن با افعال بشر، نبوت، وحی، قیامت و آخرت، مبحث ایمان و عمل و مبحث امامت و رهبری مربوط می شود. ۲ – #دقیق_الکلام: یعنی مباحث فلسفی و محاوراتی که به مثابه ی مقدمای اصول اعتقادی به حساب می آید؛ مانند: بررسی جوهر، عرض، اتم، خلا، سکون، حرکت، زمان، مکان و طبیعت روح. متکلمان به این گونه مباحث مقدماتی، آن قدر اهمیت داده اند که قسمت عمده ی نوشته هایشان را به توضیح آن اختصاص داده اند، مثلا حدود دو سوم کتاب المواقف ایجی به دقیق کلام می پردازد. 📌 وجه تسمیه علم کلام: - شروع بحث ها با "الکلام فی الایمان و الکفر" و " الکلام فی ... الکلام فی ... - محوریت مسئله کلام الهی - و ... ✅ جمع بندی: عناصر و مولفه های مهم در هویت علم کلام 1-استنباط 2- تنظیم 3- تبیین معارف و مفاهیم دینی 4- دین پژوهی و شناخت دین به شیوه‌ تحقیقاتی نه تقلیدی 5- اثبات مدعیات اعتقادی و عقلانی کردن آنها 6- پاسداری از آموزه‌های دینی و زدودن شبهات از آنها.(دفاع) 7- تهاجم و ردیه نویسی ها ⁉️ پرسش‌ها و چالش ها: 1⃣ رابطه کلام و فلسفه: به كلام حكیم لاهیجی در گوهر مراد در تعریف فلسفه توجه كنید: «تحصیل معارف حقیقیه و اثبات احكام یقینیه برای اعیان موجودات بر نهجی كه موافق نفس‏الامر بوده باشد، از راه دلایل و براهین عقلیه صرفه كه منتهی شود به بدیهیات كه هیچ عقلی را در قبول آن توقفی و ایستادگی نباشد، بی‌آنكه موافقت‏یا مخالفت ‏وضعی از اوضاع یا ملتی از ملل را در آن مدخلی بود و تاثیری باشد، طریقة حكما بود، و علم حاصل شده به این طریق را در اصطلاح علما علم حكمت گویند.»  ایشان در تعریف كلام در همان كتاب می‌فرمایند: «در تعریف كلام متاخرین گفته‏اند كه علمی است‏ به احوال موجودات بر نهج قوانین شرع، و به [وسیله] این قید اخیر، احتراز نموده‏ اند از علم حكمت. چه، موافقت قوانین شرع یعنی بنای ادله بر مقدمات مسلمه و مشهوره میان اهل شرع، در مفهوم حكمت معتبر نیست. چه، مشهورات ومسلمات لازم نیست كه یقینیات باشند. پس اگر به حسب اتفاق، یقینی باشد آن را از این حیثیت ‏به كار برند والا ظنیات را در مسائل حكمیه معتبر ندانند» - لاهیجی/گوهر مراد ص42, 43 🛑 پاسخ تفصیلی نیازمند تحلیل، تامل و بررسی بیشتر است. 2⃣ "استدلال به نفع بهترین تبیین" و علوم اسلامی 🛑 تکلیف کلاسی شماره ۵ 3⃣ تفاوت "تبیین" و "تحلیل" و "تفسیر" 🛑 تکلیف کلاسی شماره ۶ 4⃣ چیستی و تفاوت ("چرایی" و "چگونگی") و ("علت" و "دلیل") 🛑 تکلیف کلاسی شماره ۷ 5⃣ تفاوت و چیستی "مبادی تصوری و تصدیقی" و "مبانی" و "اصول موضوعه" 📮پیوست: ۳ تکنیک‌ پاسخگویی به شبهات https://eitaa.com/hamed_mohamadjani