با درود احترام خدمت دوست فرهیخته ام، استاد بابایی عزیز و سپاس از تلاش عالمانه ای که در نگارش این مقاله مبذول داشته اند،،، چند پرسش دارم: 1️⃣. عزاداری و مراسم محرم طبق کدام معنای از "مناسک" در شمار مناسک دینی یا مذهبی شمرده می شوند؟ 2️⃣. مقصود از کسانی که تعطیلی مناسک می گویند و تعطیلی شریعت منظور می کنند کیانند؟! آیا این جمله، آن هم در ابتدای مقاله، موهم حذف رقیب یا ترساندن مخالف نیست؟ 3️⃣. سلامت انسان، مطابق تعریف جهانی که از سوی کشورهای بسیاری از جمله ایران به رسمیت شناخته شده، مثلثی است که اضلاع آن عبارتند از: سلامت بدن، سلامت روان و سلامت اجتماعی. این سه ضلع در تعامل با یکدیگر به تشکیل مثلث سلامتی می انجامند و نصاب سلامتی را ایجاد می کنند. اینک آیا قائل شدن به تقدم یا اولویت سلامت اجتماعی در شرایط تعارض آن با سلامت بدن به چه معنا معقول است؟! آیا در نبود سلامت جسم یا حل مشکل جسمانی موضوعی برای سلامت اجتماعی باقی می ماند؟! 4️⃣. پایین آمدن آمار جرم و جنایت در ایام محرم، با فرض پذیرش منابع آماری، اگر اثری در پایین آمدن جرائم در سایر ایام سال نداشته باشد، چه مقدار امیدوار کننده است؟ اینکه در مقاطع کوتاهی از سال با ابزارهایی صرفا احساسی مانع ارتکاب جرائم شویم، واقعا به معنی است که ما در مسیر تمدن سازی عمل می کنیم؟! 5️⃣. کلید واژه "اقتصاد محرم" به نظر محل تامل جدی است! آیا با این موضع گیری دچار ترامپیسم اقتصادی نمی شویم؟!! وانگهی اگر دغدغه ما سلامت معنوی است، واقعا چه نسبتی میان این فرصت طلبی اقتصادی و سلامت معنوی برقرار است؟!! 6️⃣. پرسش آخر اینکه همانگونه که می دانید حکومت سعودی تصمیم بر آن گرفته که مناسک حج را که به معنای صحیح کلمه مصداق مناسک دینی است با دقت تمام مدیریت کند، به نحوی که حج امسال را تنها با هزار حج گذار برگزار نماید. حاکمان و دولتمردان ما آیا حاضرند یا قادرند مراسم محرم و عزاداری حسینی را به شیوه ای مدیریت کنند که منظور نظر شما در مقاله است، تا هم مراسم تعطیل نشود و هم کسی مبتلا به بیماری نشود؟!! ⏹اگر چنین امید و انتظاری دارید، بگذارید خدمتتان عرض کنم، همین دیروز به مناسبت عزای امام باقر علیه السلام دسته عزاداری بزرگی در قم برپا بود که هیچ کدام از قواعد و پروتکل های بهداشتی در آن رعایت نشده بود و هیچ خبری هم از ممانعت یا حتی تذکر وجود نداشت!! با احترام، محمدتقی اسلامی عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

⏹پاسخ دکتر حبیب الله بابایی به نقد دکتر محمد تقی اسلامی به یادداشت ایشان ⬅️ممنون از جناب دکتر اسلامی بزرگوار بابت سئوالات علمی‌ که مطرح کردند 1️⃣. این مقاله نیست، یادداشتی است جهت طرح ایده‌هایی مربوط به ضرورت برگزاری مراسم محرم و بعد مراسم اربعین 2️⃣. مناسک در این یادداشت با رویکردی اجتماعی منظور شده است. (مثلا در بیان دکتر ناصر فکوهی: مجموعه ای ازکنش ها، حرکات، ابزارها و اشیاء، مهارت‌ها و شیوه‌های هماهنگی و با هم بدودگی و دعاها و اوراد و روابط حسی و عاطفی، تعریف کرد که در یک نظم معنایی خاص قرار گرفته و نوعی تعلق به یک یا چند باور یا آیین دینی، عقیدتی، سیاسی، اجتماعی و قومی .. را نشان داده و میان گروه‌های اجتماعی مبادله یا منتقل می‌شوند.) 3️⃣. در میان جریان سکولارهای رادیکال (سکولارهای نامهربان) حذف دین در عرفی کردن جامعه، حذف حداکثری دین است که به تعبیر برخی اساتید کتاب «خدا وجود ندارد» استیون هاوکینگ را در ایران پنج بار ترجمه می‌کند و منتشر می‌کند ولی 50 نقد صورت گرفته به این کتاب را حتی یک ترجمه هم نمی‌کند. 4️⃣. برای تقریب به ذهن می‌توان سلامت اجتماعی و سلامت بدنی را با «امنیت فیزیکی» در مقایسه با «امنیت هستی‌شناختی» یا «امنیت هویتی» (ببینید کتاب امنیت هستی‌شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی) مقایسه کرد. اولویت امنیت هستی‌شناختی بر امنیت فیزیکی و اولویت سلامت اجتماعی بر سلامت فیزیکی (به وقت تعارض) در سطح کلان از آن روست که با سلامت اجتماعی می‌توان سلامت فیزیکی را اعاده کرد، ولی با سلامت فیزیکی صِرف نمی‌توان سلامت اجتماعی را ایجاد کرد. 5️⃣. ما همیشه در حال تمرین رفتارهایی هستیم برای اخلاقی شدن و برای تقلیل آمار جرم. آثار این رفتارها گاه ماندگارتر است گاه نه، بستگی به کیفیت عمل ما در نماز و روزه و و عزاداری‌های معقول و مشروع دارد. از سوی دیگر تقلیل آمار ولو موقت هم باشد ارزش دارد و نباید به جهت موقت بودن‌اش آن را کم تلقی کرد. به تعبیر علامه طباطبایی دیل آیه "استجاره" در سوره توبه "یسیر من الحق" به جهت حق بودن‌اش وزن پیدا می‌کند. بگذریم از اینکه این مراسم‌ها کم و بیش در طول سال ادامه دارد (درنظر بگیرید 700 هزار جلسات مذهبی بانوان را در کل کشور) که در رتق و فتق مسائل مادی، معنوی، فرهنگی مردم و محله‌ها کم و بیش اثر گذار است. 6️⃣. تعبیر فرصت طلبی اقتصادی را درست نمی‌دانم. می‌توان صحبت از متن و حاشیه کرد و متن محرم را به سمت معنویت سوق داد و حواشی اقتصادی را هم ازآن چشم پوشی نکرد. 7️⃣. مورد پنچ را قبول دارم و من نیز مثل شما «محرم محدود و مشروط» را قبول می‌کنم. نکته مهم این است که ما نمی‌توانیم در فضا و هوا برنامه‌ریزی کنیم. واقعیت این است که امکان تعطیلی عملا در جامعه ما میسور و ممکن نیست و زیرساخت‌های اقتصادی و وضعیت روحی و روانی جامعه اجازه محدودیت نمی دهد. یافته‌های «اندیشکده مطالعات پساکرونایی» بدین نتیجه رسیده است که اگر محرم برگزار نشود «سطح ناکامی عمومی بالا می‌رود». نمی توان این واقعیتها را نادیده گرفت و در عالم ذهن برنامه‌ریزی کرد.

⏹دکتر حبیب الله بابایی: در پاسخ به ملاحظات اساتید محترم در گروه تمدن اسلامی در مورد مناسک محرم و کاستی‌های نهاد دین 👇👇 ↙️در مورد نوشته حقیر که دوستان مطالب رو قید فرمودند، چند نکته رو خلاصه عرض می کنم پرسش‌های حقیر در این نوشته واضح است و نباید سطح آن نگاه را تقلیل داد به رنج و درد بیماری کرونا و یا تلخی های بوجود آمده برای تک تک ما که البته به جای خود جای تاسف است و با آن باید همدردی و همدلی کرد. 1️⃣ پرسش‌های بنده در باب اهمیت "سلامت اجتماعی در مقایسه با سلامت پزشکی"، (و "امنیت فیزیکی در مقایسه با امنیت هویتی")، "سلامت جسمی در مقایسه با سلامت روحی"، "کارکردهای اخلاقی محرم و فرآیند اخلاقی شدن و امکان تعلیق آن"، "اقتصاد محرم"، و بالاخره تاکید بر ظرفیت‌سازی از محرم برای شتاب دادن به حل کرونا (نه صرفا برگزاری محرمِ مصون از کرونا) بود. عزیزان و اساتید اساسا وارد این مسئله‌ها نشده‌اند و در مذمت یا اسیب‌شناسی نهاد دین برآمده‌اند که بجای خود درست است. 2️⃣ نکته دوم اینکه عزیزان و اساتید تمدنی قرار است کی و چگونه نظریات تمدنی را در مورد مسائل جاری امت اسلام پیاده کنند و مثلا در مورد کرونا با توجه به واقعیات و نیازهای جهان اسلام تحلیلی ارائه بدهند؟ آیا دوستان در این ۶ ماه گذشته وضعیت سلامت فیزیکی و سلامت اجتماعی دنیای اسلام را رصد علمی کرده‌اند و تحلیل کلانی از آن صورت داده‌اند تا اینکه در مورد ضرورت و عدم ضرورت تعطیلی موقت بخشی از فرهنگ عمومی داوری کنند؟ جسارتا ورود ما تمدنی‌ها در مسئله کرونا باید با ورود یک پزشک متفاوت باشد. 3️⃣ مسئله محرم امروز در وضعیت کرونایی بیش از آنی که مسئله کلامی یا تاریخی باشد یک مسئله اجتماعی است و باید در این راستا تحلیل‌های جامعه‌شناسانه را بیشتر در نظر گرفت. تحلیل جناب دکتر ارمکی رو در کتاب کرونا در باب پیامد تعطیلی مناسک محرم در هویت دینی و دینداری ملاحظه بفرمائید. همین‌طور گزارش‌هایی که اندیشکده مطالعات پسا کرونایی اساتید در مورد پیامدهای تعطیلی محرم و "بالا رفتن سطح ناکامی عمومی" را می‌توان در نظر گرفت. اینها هم بخشی از علم هستند و باید در باره اش فکر کرد. 4️⃣ و نکته آخر اینکه عزیزان اگر گزارشی علمی دارند ما رو هم مطلع سازند که اولا آورده‌های تعطیلی ماه رمضان در حوزه سلامت فیزیکی و سلامت اجتماعی چه بود، ما چه بدست آوردیم و چه از دست دادیم؟ و ثانیا آیا امکان تعطیلی فرهنگ همچون تعطیلی اقتصاد در جامعه امروز ایران وجود دارد یا نه؟ اگر نه پس به جای تفکر در باب تعطیلی باید به فکر طراحی "محرم محدود و مشروط" بود، کاری که آیت الله سیستانی به جهت فقهی به آن ورود کرده‌اند.

مَن تَواضَعَ فِِی الدُّنیا لِاخوانِهِ فَهُوَ عِندَ اللهِ مِنَ الصِّدّیقینَ وَ مِن شیعَةِ عَلِیِّ بنِ أَبِی طالبٍ حَقّاً کسی که در معاشرت با برادران دینی خود، تواضع کند، به راستی چنین کسی نزد خدا از صدّیقین و از شیعیان علی بن ابی طالب(علیه السلام) خواهد بود.

♥️ #امام_هادی علیه السلام فرمودند: 🍃 نعمت‌ها را به خوبی در اختیار دیگران قرار دهید و با شکرگزاری از آنها، نعمت‌ها را افزایش دهید. 📖مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۳۶۹ 🌺 فرا رسیدن میلاد حضرت امام علی النّقی الهادی (ع) بر دل سپردگان طریق هدایت مبارک باد.🌺

✅مجموعه مقالات همایش بین المللی سیره و زمانه امام هادی علیه السلام جلد اول👆👆👆

مجموعه مقالات همایش بین المللی سیره و زمانه امام هادی علیه السلام جلد دوم👆👆👆

مجموعه مقالات همایش بین المللی سیره و زمانه امام هادی علیه السلام جلد سوم👆👆👆

مجموعه مقالات همایش بین المللی سیره و زمانه امام هادی علیه السلام جلد چهارم👆👆👆