یکی از بزرگ‌ترین #مفاخر_یزد در قرن سیزدهم هجری، آخوند #ملا_اسماعیل_عقدایی است؛ همان‌که مسجدش مصلای نماز جمعه است. او از شاگردان علامه سید مهدی طباطبایی معروف به #بحرالعلوم بود و پس از بازگشت به یزد، در عهد فتحعلی شاه قاجار، به عالم بزرگ یزد بدل شد. از او آثار فراوانی بر جای مانده که مسجد و مدرسه و آب‌انبار و بازار ملا اسماعیل، مشهورترین آن‌هایند. این اثر از شاهکارهای معماری ایران در قرن سیزدهم هجری قمری است. هم‌چنین قنات و مزرعه‌ی نجف‌آباد که به مزرعه‌ی آخوند معروف شده، از اوست. شاخه‌ای از خاندان آیت‌اللهی که از سادات نیستند، از اولاد این بزرگ‌مردند. در احوال او آورده‌اند که: «شهر #يزد در آن اوقات مجمع‏ علماء و معدن فضلاء بود، از قبيل آخوند ملا اسماعيل عقدایى كه فاضل كامل و رئيس اهل آن شهر بود؛ حُكمش بر اهل آن بلاد نافذ و سارى، و حدود شرعيه در محكمه‌اش واقع و جارى می‌شد، از قبيل قطع و قتل و تعذير و امثال آن، و فهمى مستقيم و قادر، و جرأتى در امور داشت كه احدى را با او ياراى مقاومت و منازعت نبود.» (از کتاب «شيخي‌گرى و بابي‌گرى»، صفحه‌ی 58.) #دارالعباده_یزد #دارالعلم #هویت_تاریخی @jorenush

بر سنگ مزار آخوند #ملا_اسماعیل_عقدایی، این شعر نوشته شده است: به بابش اهل علم و اهل دانش را بوَد مسكن / بوَد شيخ حرم‌پرورده را اندر حريمش جا امين الملة و الدين، نظامُ‌الشرع اسماعيل/ كه خود باني اين مسجد بُدي از همت والا چو آن علامه مدفون شد در اين بيت‌الشرف گفتم/ همانا حجر اسماعيل اندر كعبه شد پيدا بوَد سال وفاتش يكهزار و دوصد و سی/ نخواهد تا ابد از ياد رفت اين نام‌گيری (کتاب «مشاهیر اردکان»، نوشته‌ی علی سپهری) @jorenush