💎 شأن و مقام ذوالقرنین
1⃣ در آیات فوق اشاره شده که خداوند متعال #تمکین در ارض را به #ذوالقرنین عطا نمود. «تمکین» بهمعنای قدرتدادن است. در زبان عربی وقتی گفته میشود «مکّنته» و یا «مکّنت له» معنایش این است که من او را توانا کردم. پس «تمکّن در زمین» بهمعنای #قدرت_تصرف در زمین است، تصرّفی مالکانه و دلخواه.
2⃣ لیکن صِرفِ اعطای تمکین در ارض ثابت نمیکند که ذوالقرنین مؤیّد از جانب خدا بوده است، زیرا این امر اختصاص به مؤمنین نداشته، چنانچه خداوند متعال فرموده است:
👈 آیا ندیدند که قبل از آنان چقدر از امتها را هلاک کردیم؟ امتهایی که ما در زمین مکنتشان دادیم، مکنتی که به شما ندادهایم [مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّنْ لَكُمْ]... پس وقتی گناه را از حد گذراندند هلاکشان کردیم... (انعام : ۶)
3⃣ با این حال مشخصاتی که از ذوالقرنین در دیگر آیات ذکر شده نشاندهندهٔ عظمت مقام او و نیز مؤید بودن او از جانب خداوند است:
👈 اول آنکه او از سوی خدای متعال مورد خطاب قرار گرفته و بین تعذیب و احسان به قومی که در #مغربالشمس با آنان ملاقات نمود، مخیّر گردید. نفس این تخییر، دلالت بر شأن ذوالقرنین نزد پروردگار دارد.
👈 ثانیاً، ذوالقرنین تصریح نمود که ظالمین را تعذیب نموده و کسانی که اهل ایمان و عمل صالح هستند، مورد عنایت او قرار خواهند گرفت که این امر حاکی از ایمان او به خدای متعال است.
4⃣ مضاف بر این موارد، آیاتی که به ساختن سدّی از سوی ذوالقرنین اشاره نمودهاند نیز بیانگر عظمت مقام ذوالقرنین هستند؛ زیرا او حاضر به اخذ هزینه در قبال ساختن سدّ نشده و مکنتی را که از سوی پروردگارش به او عطا شد بالاتر و برتر از کمک مالی مردم دانست.
5⃣ از سوی دیگر، هنگامیکه ذوالقرنین ساخت سدّ را به پایان رساند، آن را رحمتی از جانب خدای تعالی توصیف کرده و اعلام نمود که سدّ مزبور تا رسیدن وعدهٔ الهی باقی خواهد ماند. در ادامه ذکر خواهد شد که به اذعان جمهور مفسّرین، وعده الهی در این آیه، همان #قیامت_کبری است. لذا اعتقاد ذوالقرنین به #معاد نیز در این آیات مشخص است.
6⃣ در نتیجه: ذوالقرنین فردی مؤمن به خدا و مؤید به تأییدات الهی بوده است. این امر میبایست بهعنوان یکی از مهمترین شاخصهها برای تعیین مصداق #ذوالقرنین مورد توجه قرار گیرد. در واقع، اگر اثبات شود که یکی از شخصیتهای تاریخی به خدای یکتا #اعتقاد_نداشته و یا زندگی او به دور از منش و مسلک مؤمنان بوده است، دیگر نمیتوان او را #ذوالقرنین_قرآن دانست.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
5⃣ علامه طباطبایی مینویسد: «دکّاء» بهمعنای شدّت کوبیدن است... مقصود از «وَعْدُ رَبِّي» نیز وعدهای است که خداوند در خصوص آن سدّ داده که در نزدیکیهای قیامت آن را خُرد میکند... یعنی: و این سدّ و این رحمت تا آمدن وعدهٔ پروردگار من باقی خواهد ماند، وقتی وعدهٔ پروردگار من آمد آن را درهم میکوبد و با زمین یکسان میکند.
6⃣ پس مراد از وعدهٔ پروردگار، همان #قیامت_کبری است و لذا #سد_ذوالقرنین و رحمت آن (یعنی: دفع شرّ یأجوج و مأجوج)، تا نزدیکی قیامت پایدار خواهد ماند. آیهٔ ۹۶ سورهٔ انبیاء و روایات باب «اشراط السّاعة» نیز گشودهشدن راه #یأجوج_و_مأجوج و خروج این اقوام را از نشانههای نزدیکی قیامت عنوان نمودهاند.
7⃣ در نتیجه اصلیترین مشخّصات سدّ ذوالقرنین چنین است:
👈 اولاً: این سدّ تا نزدیکی #قیامت پابرجا مانده و فروپاشی آن از اشراط الساعة است.
👈 ثانیاً: دفع شرّ یأجوج و مأجوج نیز تا زمان فروپاشی سدّ ادامه یافته و قوم مذکور تا زمان رسیدن #وعدهٔ_الهی پشت سدّ محبوس خواهند ماند.
8⃣ این ویژگیها نقشی کلیدی در تطبیقدادنِ برخی از بناهای تاریخی همچون #سد_داریال و #سد_دربند با سد ذوالقرنین داشته و میتوان میزان صحتِ آراء مفسّرین در خصوص سدّ ذوالقرنین را با استناد به همین ویژگیها ارزیابی نمود. به بیان دیگر: در صورتیکه ثابت شود هریک از اَبنیهٔ مذکور فاقد این مشخصات هستند، نمیتوان آنها را معادل با سدّ ذوالقرنین دانست.
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter