📇 خلاصه متنی تفسیر سوره مبارکه بقره 🔖 آیات: ۷۴ - ۷۵ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی 1⃣ بنی اسراییل به جهت #اصالت_الحس بودن، معجزه ها را تا زمانی که در حسشان بود مومن بودند و تا از حسشان خارج میشد دوباره به شرک بازمیگشتند چون استدلال عقلی نداشتند. فرمود قلب ایشان مثل سنگ است و حتی سختتر، چون سنگها برخی منفجر شده از درونش نهر جاری میشود و برخی هم ترک خورده و چشمه میسازد. 2⃣منظور آیه این است که دل یا با آثار بیرونی باید نرم شود مانند آبی که از درون سنگ، آنرا میشکافد و یا از بیرون نرم شود مانند آبی که از بیرون بر سنگ اثر میکند و ترک می اندازد یا از خوف خدا می افتد و میشکند. 3⃣قرآن در آیات ۱۲ و ۱۳ مائده، منشأ قساوت قلب را #گناه میداند. اگر درِ دل قفل شد نه از درون دل چیزی بر آن اثر میکند و نه از بیرون. انباری که پر از کالا باشد، درش را قفل میکنند چون دیگر جا ندارد همانند مثال قرآنی در مورد نامه ای که پر از نوشته باشد و دیگر جایی نداشته باشد که درش را بسته و رویش #مهر میزنند تا نه چیزی توان خروج داشته باشد نه چیزی توان ورود. 4⃣خداوند خودش در دل را میبندد نه اینکه کلید را به دیگری بدهد لذا مقلب القلوب، خود اوست. تا زمانی امکان تغییر هست که رسوبات #گناه، تمام منافذ دل را پر نکرده باشد که منجر به مهر کردن دل شود. (و ما یمسک فلا مرسل له) پرسیدند چرا توفیق نماز شب نداریم؟ معصوم فرمود چون گناه روز نمیگذارد. 5⃣اگر دل بزرگ باشد با زیاد شدن نعمتها، ایمانش به خدا بیشتر میشود چون همه چیز را از خدا میداند اما اگر مردم با زیاد شدن نعمتها، از خدا دور شدند نشان از عدم #شرح_صدر آنها است. 6⃣ضلالت و مرض و ... امری وجودی و دادنی نیست بلکه #امر_عدمی است لذا اگر قرآن گوید خدا فلانی را قسی القلب یا مریض القلب یا ... کرد یعنی او را از فیض و رحمت دور کرد و رحمت را از او گرفت تا رسوبات گناه در وجودش اثر کند زیرا ظلمات، #امر_عدمی است و فاعل ندارد لذا به خدا برنمیگردد برعکس خیر که وجودی و دادنی است و فاعل میخواهد. این را آیه ۲ فاطر میفرماید. آنگاه میفرماید قلب قسی دیگر ایمان نمی آورد. وقتی خدا فیضی را نداد، احدی نخواهد داد. فرمود دری که من ببندم کسی بازنخواهدکرد. 7⃣مسلمانان دوست داشتند که یهودیان زودتر از بقیه ایمان بیاورند چون اشتراکات زیادی با مسلمانان داشتند. خدا فرمود آیا شما چنین امیدی دارد؟ #یهودیان افرادی هستند که آیات خدا را در تورات دیدند و تحریف کردند! اگرچه اقلیتی هم مومن بودند اما اکثریت نبودند. 8⃣ مثلا خود علمایشان به بقیه یهودیان میگفتند مبادا با مسلمانان برخورد کردید از نشانه های پیامبر اسلام در تورات چیزی بگویید! پس میدانستند و عالمانه خیانت میکردند. چنین کسی امکان #هدایت ندارد. فرمود انسان یا باید از درون (قلب) مانند چشمه بجوشد و یا از بیرون(گوش بدهد و حاضر در مجلس باشد) نه اینکه گوشش هم دیگر شنوا نباشد یا بشنود اما حواسش جای دیگری باشد. 9⃣کسی که در محضر خدا گناه کند و از این گناه هیچ ناراحتی هم نداشته باشد امکان #توبه ندارد اما آنکه گناه میکند اما همزمان دلش هم از این کار لرزان و ناراحت است امکان پذیرش توبه اش زیاد است. 0⃣1⃣یهودیان خصوصا عالمانشان تورات را تحریف کردند، آنچه به ضررشان بود را از آن برداشتند (مانند داستان سوره بقره) و آنچه به نفعشان بود اضافه میکردند. چون قسی القلب و خائن بودند و هر روز یک نقشه جدید داشتند خدا بسیاری از علوم را از آنها گرفت. 1⃣1⃣برای نمونه صاحب جواهر میگوید یهودیان ادعا میکردند که پیامبر گفته اهل خیبر نباید جزیه دهند. ایشان میفرماید که مورخین بررسی کردند و فهمیدند استناد یهودیان در برابر خلیفه که جزیه طلب کرده بود به قباله ای است که جعل کرده بودند چون خطش خط دیگری بود و امضایش هم امضای معاویه و معاذ است. اولا معاویه در زمان امضا، در مکه و کافر بود پس امضای او نبوده و معاذ هم یکسال قبل از فتح خیبر مرده بوده! این چه جعلی است؟!