📇 خلاصه متنی تفسیر سوره مبارکه بقره
🔖 آیات: ۸۶ - ۸۷
📚 مفسر: علامه جوادی آملی
1⃣میفرماید ما از شما #میثاق بر عدم قتل گرفتیم و شما هم علم به میثاق داشتید و اقرار به میثاق کردید اما عامدانه این کار را کردید. این همان استکبار است. #استکبار یعنی وقتی «حق» را دید و برایش روشن شد خود را برتر از حق ببیند. گوید فرقی بین شما و آل فرعون نیست چون هر دو حق را دیدید اما خود را بالاتر از حق دانستید. چنانکه خصوصیات پیامبر اسلام را از راه کتاب فهمیدید و با حس هم هنگام تولدش دیدید اما در برابرش ایستادید.
2⃣آنچه که بر اعمال شما حاکم است #میل است نه دین لذا نمی توانید به اعمالتان رنگ دینی بدهید چنان که حتی آزاد کردنِ هم دینیتان با فدیه، به جهت علاقه به نژادتان و #نژادپرستی است نه اینکه اجرای حکم الهی و «خداپرستی» باشد. پس همین عملتان هم کفر است نه ایمان چون «کفر و ایمان» جمع نمیشود. پس تمام اعمال یهود #کفر است چون همه اعمالشان مطابق میلشان است نه دین.
3⃣ #نصرت به معنای باران است. زمینی که باران دیده را منصور گویند. لذا در معنای قرآنی، نصرت یعنی باران رحمت الهی برای حل مشکلات و شستن گناهان بندگان. گوید این یهودیان نه از درونشان راهی برای نجات دارند و نه از بیرون به آنها نصرت و کمی می رسد.
4⃣فرمود شما از حضرت موسی تا عیسی که آخرین پیامبر بنی اسراییل بود، هر پیامبری برایتان فرستادیم یا کشتید یا بدرفتاری کردید. گوید در پشت سر و بعد از حضرت موسی، پیامبران زیادی برایتان آوردیم «و قفّینا من بعده الرّسل» و با همه بدرفتاری کردید. طبق قرآن، یهود از زبان حضرت داوود هم لعنت شدند!
5⃣به حضرت عیسی غیر از علم و حکمت، #روح_القدس داده شد. روح القدس یعنی روحی که مقدس و پاک است. حال جبرئیل می تواند مصداقی از روح القدس باشد چنانکه انسان کامل هم مصداق آن است.
6⃣میفرماید عده ای از پیامبران را کشتید و عدهای را تکذیب کردید اما این رویه عملی شماست و پایان نیافته بلکه همین حالا هم اگر برایتان پیامبری بیاید همین کار را میکنید. علت این هم این است که یهود #هویمحور است نه «حق محور». معبودشان هواست. کتاب را به میل خود تفسیر میکنند اگر مطابق میلشان نبود نمیپذیرند پس آنچه میپذیرند هم به جهت موافقت با میل و هوا و هوسشان است نه اینکه به جهت حق محوری و #توحید باشد.
7⃣بحث از #روح_القدس: انسان بیش از یک روح ندارد و هر چه در انسان است به منزله قوای این روح است. اما این روح درجاتی دارد که می تواند طی کند.
🔺۱. گاهی این روح در حد نفس نباتی است و تنها به فکر رشد کردن یعنی خوردن و پوشیدن است مانند کودکان نوزاد که میشود #نبات و گیاه بالفعل و حیوان بالقوه.
🔺۲. اگر از این مرحله گذشت و به مسایل عاطفی و اجتماعی و خدمات به دیگران برایش مطرح شد میشود #حیوان بالفعل و انسان بالقوه.
🔺۳. اگر از این مرحله هم گذشت و برایش مسایل عقلی، معارف الهی، ایثار و گذشت و عدل مطرح شد آنگاه وارد حوزه #انسانیت شده است. برای این انسان دیگر فرقی نیست و همه را انسان گویند و این تا مرز رسیدن به اوصاف الهی، هیچ مرزی ندارد و انسان می تواند مرتبا در انسانیت، بالاتر رود.
8⃣یکی از اصحاب نزد حضرت صادق میرود و میگوید پدرتان حضرت باقر، با اینکه پیامبر را ندیده از ایشان روایتی را بلاواسطه نقل کرده است. امام صادق سر را پایین برد و بعد از چند لحظه سر را بالا آورد و سخنی از خداوند را در همان لحظه به وی گفت! ایشان تعجب کرد که من آمده بودم بگویم چگونه باید روایت بلافاصله را از امامی که پیامبر را ندیده قبول کنیم حالا امام صادق بلاواسطه سخنی از خداوند را دارد نقل میکند! این نتیجه روح القدس داشتن است.
9⃣این درجات را با نام ارواح گوناگون می نامند و آن درجه عالی را #روح_القدس گویند نه اینکه این یک روح جداگانه ای از روح انسانی باشد که گاهی بر انسان نازل شود بلکه انسان خودش می تواند با آن روح مقدس مرتبط شود و حتی از جبرییل هم بگذرد. اینها #درجات_وجودی_انسان است نه اینکه انسان دارای چند روح جداگانه باشد لذا خداوند به حضرت عیسی، روحی داده بود که مقدس و مبرای از هر نقص و گناه و فراموشی و خطا و جهل بود.
0⃣1⃣در آیات دیگر هم گوید که حضرت عیسی دارای #روح_القدس بود حتی در قیامت هم، خداوند این نعمت را برای عیسی میشمارد. خداوند میفرماید من تویِ عیسی را از شر و آزار یهودیان حفظ کردم وگرنه آنها باز هم درصدد آزار تو که پیامبری بودند. فرمود شما یهودیان هم #روح_القدس را در عیسی دیدید، هم آیات و نشانه ها را بالاتر از استدلالات عقلیست دیدید اما باز خود را بالاتر دانستید لذا گروهی از پیامبران را آزار دادید و گروه دیگر را کشتید.