📇 خلاصه متنی تفسیر سوره مبارکه بقره 🔖 آیات: ۶۲ 📚 مفسر: علامه جوادی آملی 1⃣ اسلام هم از افراط برکنار است هم از تفریط، لذا «صراط مستقیم» است. اما خدا راه #امید را طبق این ماده در مورد غیر مسامانان باز کرد و گفت اگر آنها، ایمان(به خدا و معاد و نبوت) و عمل صالح داشته باشند خوف و حزن ندارند. در مورد مسلمانان هم خدا راه #غرور را بست و گفت اگر ایمان و عمل صالح نباشد، صرف مسلمانی، انسان را نجات نمیبخشد. 2⃣طبق آیه اگر کسی یهودی شد در ذلت برای او بسته نیست و میتواند تغییر کند و عزیز شود. مسلمان هم هدایتش دائمی و قطعی نیست بلکه میتواند ذلیل شود. چنانکه قرآن به مومن، دستور #ترک_ربا می دهد اگرچه تا الان ربا میگرفتند (یا ایها الذین آمنوا ذروا ما بقی من الربا ان کنتم مومنین) یعنی ما #مومنان_ظاهری و صوری هم داریم. 3⃣وقتی قرآن گوید هر انسانی با عقیده اش دلخوش است این یک «خوشی کاذب» است نه اینکه واقعی باشد. قرآن گوید کار با تمنی و آرزوی شما که مسلمانید یا غیر مسلمانید حاصل نمیشود «لیس بامانیّکم». این آیه گوید اگر به خدا ایمان نداشتید #نجات پیدا نمیکنید، اما اگر «ایمان سه گانه و عمل صالح» داشتید مهم نیست که مسلمان و یهود و ... باشید، شما نجات یافته اید چون کار با نام مسلمان و یهود و ... حل نمیشود بلکه عقیده و عمل باید درست باشد. 4⃣قرآن در مقام اول فرمود که نام و حزب سبب سعادت نیست بلکه #حسن_فاعلی (ایمان) و #حسن_فعلی (عمل صالح) باید با هم باشد تا انسان به بهشت برود اما در مورد کار بد گوید اگر انسان کار بد کرد جهنم میرود و به «حسن فعلی» نیاز نیست! کسی هم که کافر است و کارش برای خدا نیست بهشت نمیرود اگرچه برای کار خوبش، تنها در دنیا پاداش میگیرد! 5⃣اگر حسن فعلی و حسن فاعلی هر دو بود دیگر فرقی میان زن و مرد نیست (مِن ذکرٍ او اُنثی) منظور آیه این است که زن و مرد بودن در ماهیت و #حقیقت_انسانیت با هم فرقی ندارند و آنکس که عمل را انجام داده و به آن دنیا میرود حقیقت انسان است نه ظاهرش. این مکتب بسیار عرشی است زیرا زن را به مقامی برد که در آن مقام، زن و مرد بودن بی معناست اما در «غرب»، انسان را همین ظاهر میدانند و تنها میگویند به زن و مرد باید مانند هم نگاه کرد. 6⃣زن و مرد بودن تنها در #مقام_اجرایی تفاوت دارد چنانکه برای مرجعیت، ذکورت شرط است اما برای فقاهت و اجتهاد و عصمت و ولایت کلّیه، ذکورت شرط نیست چون در تفکر و ... بین زن و مرد فرقی نیست و هر دو به یک مقام میتوانند برسند. 7⃣در مقام دوم بحث بر این است که به چه چیزی باید ایمان آورد و عمل صالح چیست؟آیا ایمان به عیسی(ع) و موسی(ع) کافیست یا ایمان به پیامبر اسلام هم نیاز است؟ اینها را وحی باید بگوید. کتب الهی قبلی که تحریف شده‌اند لذا تنها کتابی که خودش دیگران را به مبارزه برای زیر سوال بردن خودش دعوت میکند، قرآن است و باید به آن رجوع کرد. خطوط کلی در قرآن آمده است. 8⃣طبق آیه، #صابئین، در برابر مشرکینند. حال اینکه آیا پیروان یحیی(ع) هستند یا ترکیبی از یهودیان و مسیحیان است مشخص نیست. صابئین ایران میگفتند چرا غیر از یهود و مسیح، در قانون اساسی، حق صابئین به رسمیت شناخته نشده؟ پاسخ داده شد که اگر شما پیروان یحیی هستید ایشان شریعت مستقلی نداشته و کتاب جداگانه ای از انجیل ندارد لذا شما هم مانند یحیی(ع) پیرو مسیحید که تقریبا قانع شدند و رفتند.